Korxonaning rivojlantrishiga ta’sir etuvchi omillar va ularni strategik rejani ish chiqarishdagi ahamiyati - Iqtisodiyot - Diplom ishlar

Korxonaning rivojlantrishiga ta’sir etuvchi omillar va ularni strategik rejani ish chiqarishdagi ahamiyati

Yuklangan vaqt:

19.08.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

49.455078125 KB

Ko'chirib olish

Kirish: I. BOB Korxonaning rivojlantrishiga ta’sir etuvchi omillar va ularni strategik rejani ish chiqarishdagi ahamiyati. I.1. Korxonaga ta’sir etuvchi omillar. I.2. Strategiya nima I.3. Strategik rejani ishlab chiqarish bosqichlari. II. BOB "Arkon Auto" MChJ korxonasining strategik rejasini ishlab chiqarish va tadbiq etish II.1. "Arkon Auto" MChJ korxonasi haqida II.2. "Arkon Auto" MChJ korxonasi strategiyasini ishlab chiqishda matritsa tahlili. III. BOB Korxonalarning raqamli iqtisodiyotga transformatsiyalash jarayonida stretegik rejani amalga oshirish istiqbollari. III.1. Raqamli iqtisodiyot tushunchasi. III.2. Strategiyani amalga oshirish mexanzmi. Xulosa: Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 1

Kirish: Mamlakatimiz inson manfaatlari, huquq va erkinliklari yuksak qadriyat bo’lgan ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iktisodiyotiga asoslangan huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyat barpo etish yo’lidan izchil rivojlanib bormoqda. Iqtisodiyotimizning turli soha va tarmoqlari o’rtasidagi mutanosiblikning kuchayishi hamda barqaror o’sish sur’atlarining ta’minlanishi natijasida aholi daromadlari, turmush darajasining sezilarli ravishda oshishi ertangi kunga bo’lgan ishonchimizning tobora mustahkamlanib borishiga zamin yaratmoqda. Prezidentimiz jahon moliyaviy inqirozi ro’y bergan dastlabki palladayoq uning ta’sir darajasi, ko’lami va keltirib chiqarishi mumkin bo’lgan salbiy oqibatlariga yetarli baho berib, ―jahon moliyaviy inqirozidan imkon qadar tez chiqish, uning oqibatlarini yengillashtirish ko’p jihatdan har qaysi davlat doirasida va umuman, dunyo hamjamiyati miqyosida qabul qilinayotgan chora- tadbirlarning qanchalik samaradorligiga, ularning bir-biri bilan uyg’unligiga bog’liq‖, deb xulosa chiqargan edi. Bunday haqqoniy xulosalar asosida O’zbekistonda 2018 yilning o’zida Inqirozga qarshi choralar dasturi ishlab chiqilib, unda belgilangan tadbirlarni izchil ravishda amalga oshirishga kirishildi. Yurtimiz ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotida qo’lga kiritilayotgan yuksak natijalar, eng avvalo, yangidan-yangi zamonaviy tarmoq va ishlab chiqarish quvvatlarining yo’lga qo’yilishi, buning ta’sirida mamlakatimiz iqtisodiy salohiyatining sezilarli darajada ortib borayotgani, yaratilayotgan mahsulot va ko’rsatilayotgan xizmat turlarining ko’payib, sifatining tubdan yaxshilanib borishi, bir so’z bilan aytganda, iqtisodiyotimizning yangicha mazmun va mohiyat kasb etib borishida mustaqil taraqqiyot yo’lining to’g’ri tanlangani, amalga oshirilayotgan iqtisodiy siyosat strategiyasining har tomonlama puxta asoslangan hamda xalqimizning fidokorona mehnati eng muhim va asosiy omil bo’lib xizmat qilmoqda. 2

I. BOB Korxonaning rivojlantrishiga ta’sir etuvchi omillar va ularni strategik rejani ish chiqarishdagi ahamiyati. I.1. Korxonaga ta’sir etuvchi omillar. Birinchi Prezidentimiz Islom Abdug’anievich Karimov o’z ma’ruzasida ‖2013 yil va yaqin kelajakka mo’ljallangan dasturimizni amalga oshirishda iqtisodiyotimiz va uning yetakchi tprmoqlarini modernizatsiya qilish, texnik hamda texnologik jihatdanyangilashni jadallashtirish va uning kulamini kengaytirish, ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish markaziy o’rin tutishi darkor deb ta’kidlaganligini yuqorida keltirib o’tgan edik. Darxaqiqat, 2013 yil uchun chiqilgan 370dan ortiq strategik muhim loyihalarni amalga oshirishni ko’zda tutadigan investitsiya dasturi maqsadlari uchun ajratilgan 13 mlrd. dollarning qariyb to’rtdan uch qismi yangi ishlab chiqarish korxonalarini barpo etish, rekonstruktsiya va modernizatsiya kilish uchun yunaltirilgagligi buning yakkol misolidir. Demak, bugungi kundagi dunyo bo’ylab hukm surayotgan jaxon moliyaviy – iqtisodiy inqirozi sharoitida iqtisodiy soxalarda, jumladan ishlab chiqarish korxonalarini modernizatsiyalash, texnik-texnologik jihatdan zamon talabiga javob beradigan qilmb yangilash, yangi mahsulot turlarini iste’molchi va bozor talabiga mos holda yaratish va ular orqali korxona samaradorligini oshirishga erishish muhim ahamiyat kasb etadi. Bitiruv - malakaviy ishining nazariy qismida korxonada ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga ta’sir etuvchi bir qancha omillar mavjudligi haqida fikr yuritilgan edi. Ishlab chiqarish korxonasi samaradorligini oshirish yo’nalishlaridan biri sifatida ―Farg’ona Don maxsulotlari‖ OAJda modernmzatsiyalash, texniktexnologik jihatdan yangilash masalalarini taklif qilish maqsadga muvofiq bo’ladi. Mamlakatimizda olib borilayotgan aqtisodiy islohotlar natijasida o’tgan 2012 yilda faoliyat ko’rsatayotgan korxonalarni modernizatsiya qilish, texnik va 3

texnologik qayta jihozlash hamda zamonaviy, yuksak texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishni tashkil etishni tezlashtirish borasida O’zbekistonning o’ziga xos taraqqiyot yo’lini o’zida mujassam etgan O’zbek modelining eng muhim tamoyillaridan biri bo’lgan davlatning bosh islohotchi ekani haqidagi printsipdan kelib chiqib, davlat tomonidan oqilona, faol investitsiya siyosati olib borildi. Buni o’zlashtirilgan kapital qo’yilmalar miqdoridan ham bilib olish mumkin. Raqamlarga e’tibor qaratadigan bo’lsak, 2012 yilda moliyalashtirishning barcha manbalari hisobidan qiymati 11 milliard 700 million dollardan ortiq kapital qo’yilmalar o’zlashtirildi, bu 2011 yilga nisbatan 14 foiz ko’p demakdir 1 . Iqtisodiyotimizga kiritilayotgan investitsiyalarning yildan-yilga o’sib borishida yurtimizdagi mavjud investitsion sharoit va qulay investitsiya muhiti alohida ahamiyat kasb etayotganini ta’kidlash joiz. Bugungi kunda mamlakatimizni, avvalo, iqtisodiyotimizni isloh etish, erkinlashtirish va modernizatsiya qilish, uning tarkibiy tuzilishini diversifikatsiya qilish borasida amalga oshirilayotgan, har tomonlama asosli va chuqur o’ylangan siyosat bizni inqirozlar va boshqa tahdidlarning salbiy ta’siridan himoya qiladigan kuchli to’siq, aytish mumkinki, mustahkam va ishonchli himoya vositasini yaratdi 2 . Iqtisodiyotdagi tarkibiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, korxonalarning investitsion faoliyatini yanada jonlantirish, xorijiy investitsiyalarni, avvalo to’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalarni keng jalb etish va ulardan samarali foydalanish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta qurollantirish, yangi ish o’rinlarini shakllantirish va shu asosda milliy iqtisodiyotimizni barqaror va jadal rivojlantirishni ta’minlash maqsadida respublika byudjetidan katta miqdorda mablag’lar ajratilmoqda. 1 Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov. 2012 yil Vatanimiz taraqqiyotini yangi bosqichga ko’taradigan yil bo’ladi. T.: O’zbekiston, 2012 y., 11-bet. 2 Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. – T.: O’zbekiston, 2009. – 31 b. 4

Eng avvalo, modernizatsiya atamasining iazmuniga to’xtaladigan bo’lsak, Odatda uni texnika, texnologiyaga oid tushuncha deb qaraladi. Jumladan, iqtisodiyotga oid aksariyat lug’atlarda unga quyidagi mazmundagi tarif berilgan: ―Modernizvtsiya – ob’ektni yangilash, yaxshilash, takomillashtirish, uni yangi talablar va me’yorlarga, texnik shartlarga, sifat ko’rsatkichlariga muvofiqlashtirish, asosan bunda mashina, asbob uskunalar, texnologik jarayonlar modernizatsiyalanadi.‖ Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida real sektor korxonalarini qo’llabquvvatlash bilan bir qatorda ularni sog’lomlashtirish tadbirlari ham muhim o’rin tutadi. Zero, uzoq davr mobaynida sifatsiz mahsulotni ishlab chiqarish, eskirgan texnika va texnologiya asosida zarar ko’rib ishlayotgan korxonalarni saqlab qolish iqtisodiyotning sog’lomligiga jiddiy putur yetkazishi mumkin. Bunday korxonalarni bankrot deb e’lon qilish hamda moliyaviy-xo’jalik faoliyatini tarkibiy o’zgartirish orqali qayta tuzish bu boradagi eng to’g’ri va samarali yechim hisoblanadi. SHu o’rinda bugungi kunda jahon mamlakatlarining global muammosiga aylangan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqiroziga e’tiborni qaratish lozim. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralarini o’z ichiga olgan 2009-2012 yillarga mo’ljallangan dastur ishlab chiqilgan. Unda aks ettirilgan ustuvor yo’nalishlarni amalga oshirish tadbirlaridan biri inqirozning hozirgi sharoitida mamlakatimiz iqtisodiy qudratini yanada oshirish maqsadida 2009-2014 yillarda iqtisodiyotni modernizatsiya qilish, texnik-texnologik yangilash, uning raqobatbardoshligini kuchaytirish, eksport salohiyatini yuksaltirishga qaratilgan muhim ustuvor loyihalarni amalga oshirish bo’yicha dastur ishlab chiqilgan bo’lib, jumladan, mamlakatimizda 2009-2014 yillarga mo’ljallangan ishlab chiqarishni modernizatsiyalash, texnik va texnologik qayta qurollantirish bo’yicha muhim loyihalarni amalga oshirish choralari dasturi umumiy qiymati 42,51 mlrd. doll.dan 5

iborat 852 ta investitsiya loyihasini o’z ichiga oladi. Buning e’tiborli jihati shundaki, dasturdagi jami loyihalardan umumiy qiymati 19,3 mlrd. hajmdagi 138 tasiinnovatsion tavsifga ega. Bu esa, mamlakatimiz iqtisodiyotining yaqin kelajakda zamonaviy texnika va texnologiyalarga, ishlab chiqarishning ilg’or usullariga, fan-texnika taraqqiyoti yutuqlariga asoslangan, raqobatbardosh iqtisodiyotga aylanishadan dalolat beradi. SHunga ko’ra, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008 yil 18 noyabrdagi 4053-sonli «Iqtisodiyot real sektori korxonalarining moliyaviy barqarorligini yanada oshirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Farmonida ko’zda tutilgan iqtisodiy nochor korxonalarni moliyaviy sog’lomlashtirish, modernizatsiyalash, texnik va texnologik jihatdan yangilash jarayoniga tijorat banklarining mablag’larini kengroq jalb qilishni yo’lga qo’yish tadbirlari muhim hisoblanadi. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash – ishlab chiqarishni zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlash, uni ma’naviy jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan texnik va texnologik qayta tuzish kabi chora-tadbirlarni o’z ichiga oluvchi jarayon. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalashning asosiy yunalish va vositalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: korxonalardan eskirgan asbob-uskunalarni chiqarish; ishlab chiqarishni zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlash; mahalliy resurslar asosida ishlab chiqarishga innovatsion texnologiyalarni joriy etish; ishlab chiqarilayotgan mahsulot assortimentini kengaytirish; ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish va resurslarni tejash; sifatni boshqarish va sertifikatlash tizimini joriy etish; chiqitsiz va ekologik toza texnologiyalarni joriy etish va boshqalar. 6

I.2. Strategiya nima So'z strategiyasi Lotin drift strategĭa bu o'z navbatida ikkita yunoncha atamadan kelib chiqadi: qatlamlar ( "Armiya" ) va yoshi ( "Haydovchi" , "Qo'llanma" ). Shuning uchun strategiyaning asosiy ma'nosi bu harbiy operatsiyalarni boshqarish san'ati . Kontseptsiya shuningdek, murojaat qilish uchun ishlatiladi Muammoni hal qilish uchun reja tuzish va har doim maqbul qarorni ta'minlaydigan qoidalar to'plamini belgilash. Boshqacha aytganda, strategiya tanlangan jarayon bo'lib, unga erishish kutilmoqda ma'lum kelajak holati . The harbiy strategiya Bu o'lchovlardan biridir urush san'ati yonida taktika (harbiy rejalar va jangda manevralarni to'g'ri bajarish) va logistika (armiyaning mavjudligi va jangovar qobiliyatini ta'minlaydi). Strategiya urush kampaniyalarini rejalashtirish va yo'naltirish uchun javobgardir. Shuningdek, u qurolli kuchlarning harakati va strategik joylashuvi bilan bog'liq. Aynan harbiy strategiyalar sohasidagi eng muhim kitoblardan biri "Urush san'ati" deb nomlangan va uni Xitoyning buyuk strategi Sun Tszu ishlab chiqqan. Ushbu ish o'n uchta bobdan iborat bo'lib, unda hujum strategiyasi, hudud va uning sinflari, yong'in hujumi, kuchli va kuchsiz nuqtalar, ayyorlik yoki ayg'oqchilikdan foydalanish kabi muhim masalalar ko'rib chiqiladi. Xuddi shu tarzda biz marketing strategiyasi deb nomlanadigan narsani e'tiborsiz qoldirolmaymiz. Kompaniya marketing va aloqa nuqtai nazaridan amalga oshirishni rejalashtirgan barcha harakatlarini o'z ichiga olgan tushuncha. Bularni aniqlash uchun tashkilot bozorni, shuningdek, mijozlarning ehtiyojlari yoki uni 7

to'g'ridan-to'g'ri raqobatchilardan ajratib turadigan xususiyatlar kabi boshqa masalalarni chuqur o'rganadi. Boshqa tomondan, mavjudligi strategiya o'yinlari foydalanish tufayli g'alaba qozonadigan o'yin-kulgi aql va dushmanlar ustidan ustunlik qilish uchun rejalar va texnik ko'nikmalarga ega bo'lgandan keyin. Aynan shu jihatdan biz shaxmatda uning o'yinchilariga o'yinni rivojlantirish strategiyasini ishlab chiqish va shu tariqa raqibini mag'lub etish imkoniyatini berish kerakligini ta'kidlashimiz kerak. Shu ma'noda, bitta yoki boshqasini yo'qotish nimani anglatishini aniqlash uchun, taxtaning har bir qismining (piyonlar, minoralar, otlar, episkoplar, xonim va qirol) qiymati qanday ekanligi hisobga olinadi. O'qitish sohasida, shuningdek, belgilangan maqsadlarga erishishda aniq maqsad bilan tashkil etilgan barcha harakatlar va harakatlar aniqlanadigan ta'lim strategiyasi haqida gaplashish odatiy holdir. Va nihoyat, biz mavjudligini nomlashimiz mumkin strategik rejalar , biznesda ko'pincha ishlatiladigan tushuncha. Strategik reja a rasmiy hujjat a uchun javobgar bo'lganlar qaerda a tashkiloti yoki kompaniyasi Ular o'rta muddatli istiqbolda olib boradigan strategiyasini belgilaydilar. Umuman olganda, ushbu turdagi rejalar bir yildan besh yilgacha amal qiladi. 8

I.3. Strategik rejani ishlab chiqarish bosqichlari Strategik rejalashtirishning o'ziga xos texnologiyasi mavjud. Strategik rejalashtirish jarayoni quyidagi bosqichlarni o'z ichiga oladi: Korxona (firma) missiyasini belgilash; Korxona faoliyatining maqsad va vazifalarini shakllantirish; Tashqi muhitni tahlil qilish va baholash; Korxonaning ichki tuzilishini tahlil qilish va baholash; Strategik alternativalarni ishlab chiqish va tahlil qilish; Strategiyani tanlash. Strategik rejalashtirish strategik boshqaruvning eng muhim funktsiyasidir. Strategik boshqaruv jarayoni strategik rejalashtirishdan tashqari strategiyani amalga oshirish, strategiyaning amalga oshirilishini baholash va nazorat qilishni ham o'z ichiga oladi. O'ylab ko'ring strategik rejalashtirishning asosiy tarkibiy qismlari . 1. Korxonaning vazifasini belgilash Bu jarayon korxona mavjudligining ma'nosini, uning maqsadi, roli va undagi o'rnini aniqlashdan iborat bozor iqtisodiyoti . Korxonaning strategik vazifasi korxonaning ichki va tashqi sohalari uchun muhim ahamiyatga ega. Korxona ichida uning aniq ifodalangan strategik missiyasi xodimlarga korxona maqsadlarini tushunishni ta'minlaydi va korxonaning ishbilarmonlik madaniyatini mustahkamlashga hissa qo'shadigan yagona pozitsiyani ishlab chiqishga yordam beradi. Korxonadan tashqarida uning aniq ishlab chiqilgan strategik missiyasi korxonaning ajralmas imidjini mustahkamlashga va uning o'ziga xos qiyofasini yaratishga yordam beradi, nima iqtisodiy va ijtimoiy roli u o'ynashga intiladi va xaridorlar tomonidan qanday idrokga erishadi. Korxonaning strategik missiyasini aniqlash to'rtta majburiy elementga asoslanadi:  korxona tarixi; 9

 faoliyat sohalari;  ustuvor maqsadlar va cheklovlar;  asosiy strategik intilishlar. 2. Korxona faoliyatining maqsad va vazifalarini shakllantirish Maqsad va vazifalar mijozlarga xizmat ko'rsatish bo'yicha faoliyatni olib borish kerak bo'lgan darajani aks ettirishi kerak. Ular firmada ishlaydigan odamlar uchun motivatsiya yaratishlari kerak. Maqsadlarga qo'yiladigan talablar:  funksionallik - turli darajadagi menejerlar boshqaruvning yuqori darajasida belgilangan maqsadlarni quyi darajadagi vazifalarga aylantirishi uchun maqsadlar funktsional bo'lishi kerak;  selektivlik - maqsadlar resurslar va kuchlarning zarur konsentratsiyasini ta'minlashi kerak. Cheklangan resurslar sharoitida asosiy ishlab chiqarish vazifalari ajratilishi kerak, bunda inson, moliyaviy va moddiy resurslarni jamlash zarur. Shuning uchun maqsadlar har tomonlama emas, balki tanlab olinishi kerak;  ko‘plik – korxonaning hayotiyligi bog‘liq bo‘lgan barcha sohalarda maqsadlar qo‘yish zarur;  erishish mumkinligi, voqelik - real bo'lmagan maqsad xodimlarning demotivatsiyasiga, ularning yo'nalishini yo'qotishiga olib keladi, bu esa korxona faoliyatiga salbiy ta'sir qiladi. Shuning uchun, maqsadlar xodimlarni xafa qilmaslik uchun etarlicha keskin bo'lishi kerak. Shu bilan birga, ular erishish mumkin bo'lishi kerak, ya'ni ijrochilarning imkoniyatlaridan tashqariga chiqmasligi kerak;  moslashuvchanlik - maqsadlarni amalga oshirish jarayonida kompaniyaning tashqi va ichki muhitidagi o'zgarishlarga muvofiq ularni to'g'rilash qobiliyati;  o‘lchanuvchanlik – maqsadlarni qo‘yish jarayonida ham, amalga oshirish jarayonida ham ularni miqdoriy va sifat jihatidan baholash imkoniyati; Moslik - tizimdagi barcha maqsadlar mos bo'lishi kerak. Uzoq muddatli maqsadlar korxonaning missiyasiga, qisqa muddatli - uzoq muddatliga mos kelishi kerak; 10

 maqbullik - bu sifat kompaniya maqsadlarining uning egalari va xodimlarining shaxsiy manfaatlariga, shuningdek, sheriklar, mijozlar, etkazib beruvchilar va butun jamiyat manfaatlarini hisobga olgan holda muvofiqligini anglatadi;  aniqlik - bu xususiyat Maqsadlar kompaniya qaysi yo'nalishda ishlashi kerakligini, maqsadga erishish natijasida nimani olish kerakligini, uni qaysi muddatda amalga oshirish kerakligini, kim amalga oshirishi kerakligini aniq aniqlashga yordam beradi. Rejalashtirishda maqsadlarni tizimlashtirish jarayoniga ikkita yondashuv mavjud: markazlashtirilgan va markazlashmagan; 1. Markazlashtirilgan yondashuv firma ierarxiyasining barcha darajalaridagi maqsadlar tizimi yuqori boshqaruv tomonidan belgilanishini nazarda tutadi. 2. Markazlashtirilmagan usul bilan barcha quyi bo‘g‘inlar yuqori boshqaruv bilan birga tuzilish jarayonida ishtirok etadi. Maqsadlarni asoslash texnologiyasi nuqtai nazaridan, ularni tuzish algoritmi to'rtta ketma-ket bosqichni o'z ichiga oladi:  Tashqi muhitdagi tendentsiyalarni aniqlash va tahlil qilish;  Kompaniyaning yakuniy maqsadlarini belgilash;  maqsadlar ierarxiyasini qurish;  individual (mahalliy) maqsadlarni belgilash. 3. Tashqi muhitni tahlil qilish va baholash Tashqi muhitni tahlil qilish uning ikki komponentini o'rganishni o'z ichiga oladi: makromuhit va mikromuhit (yaqin atrof-muhit muhiti). Makro muhitni tahlil qilish atrof-muhitning quyidagi tarkibiy qismlarining firmaga ta'sirini o'rganishni o'z ichiga oladi: Iqtisodiyotning holati , Huquqiy tartibga solish, Siyosiy jarayonlar, tabiiy muhit va resurslar, Jamiyatning ijtimoiy va madaniy tarkibiy qismlari, 11

Ilmiy va texnologik daraja, Infratuzilma va boshqalar. Korxonaning bevosita muhitining muhiti, ya'ni. Korxonaning mikromuhiti bozor ishtirokchilaridan iborat bo'lib, ular bilan bevosita aloqada bo'ladi: Resurslarni etkazib beruvchilar va uning mahsulotlarini iste'molchilari, Vositachilar - moliya, savdo, marketing, davlat xo'jalik tuzilmalari (soliq, sug'urta va boshqalar); raqobatdosh kompaniyalar, Korxona imidjini shakllantirishga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatadigan ommaviy axborot vositalari, iste'molchilar jamiyatlari va boshqalar. 4. Korxonaning ichki tuzilishini tahlil qilish va baholash Ichki muhitni tahlil qilish kompaniya o'z maqsadlariga erishish jarayonida raqobatda tayanishi mumkin bo'lgan ichki imkoniyatlar va salohiyatni aniqlash imkonini beradi. Ichki muhit quyidagi yo'nalishlarda o'rganiladi: Tadqiqot va ishlanmalar, ishlab chiqarish, marketing, Resurslar, Mahsulotni reklama qilish. Strategik rejalashtirishda o'tkaziladigan tahlil tashqi muhitda firmaga nisbatan yuzaga kelishi mumkin bo'lgan tahdidlar va imkoniyatlarni, kuchli va kuchli tomonlarini aniqlashga qaratilgan. zaif tomonlari firmaga tegishli. Strategik rejalashtirishda tashqi va ichki muhitni tahlil qilish uchun quyidagi usullardan foydalaniladi: SWOT tahlil usuli, Tompson va Stiklend matritsasi, Boston maslahat guruhi matritsasi va boshqalar. Korxonaning ichki muhitini o'rganishning eng keng tarqalgan usuli bu SWOT tahlili usulidir. Bu 1-2 soatdan bir necha kungacha amalga oshirilishi 12

mumkin. Birinchi holda, xulosalar ekspress so'rov asosida, ikkinchi holda, hujjatlarni o'rganish, vaziyat modelini ishlab chiqish va manfaatdor tomonlar bilan muammolarni batafsil muhokama qilish asosida chiqariladi. Shu bilan birga, kuchli va zaif tomonlarni miqdoriy baholash ustuvorliklarni belgilash va ular asosida iqtisodiy o'sishning turli sohalari o'rtasida resurslarni taqsimlash imkonini beradi. Keyinchalik, ular korxonaning kuchli va zaif tomonlarining har bir kombinatsiyasi bilan yuzaga kelishi mumkin bo'lgan muammolarni shakllantiradilar. Shunday qilib, korxonaning muammoli maydonini oling. Kompaniyaning tahdidlari, imkoniyatlari, kuchli va zaif tomonlarini o'rganish usullari bilan bir qatorda uning profilini tuzish usuli ham qo'llanilishi mumkin. Uning yordami bilan kompaniya uchun individual ekologik omillarning nisbiy ahamiyatini baholash mumkin. 5. Strategik alternativalarni ishlab chiqish va tahlil qilish Strategik rejalashtirishning ushbu bosqichida firma o'z maqsadlariga qanday erishishi va korporativ missiyani amalga oshirishi haqida qarorlar qabul qilinadi. Strategiyaning mazmuni kompaniya joylashgan vaziyatga bog'liq. Strategiyani ishlab chiqishda firma odatda uchta savolga duch keladi: 1. qanday harakatlarni to'xtatish kerak, 2.nima davom ettirish kerak, 3. Qaysi biznesga borish kerak? Bozor iqtisodiyoti sharoitida strategiyani shakllantirishning uchta yo'nalishi mavjud: Ishlab chiqarish xarajatlarini minimallashtirishda yetakchilikka erishish; Muayyan turdagi mahsulot (xizmat) ishlab chiqarishga ixtisoslashuv; Bozorning ma'lum bir segmentini aniqlash va firmaning harakatlarini ushbu segmentga jamlash. 6. Strategiyani tanlash Samarali strategik tanlovlarni amalga oshirish uchun yuqori darajadagi rahbarlar firma uchun aniq, umumiy qarashlarga ega bo'lishi kerak. Shuning uchun strategik tanlov aniq va aniq bo'lishi kerak. Ushbu bosqichda ko'rib chiqilgan 13

barcha strategiyalardan kompaniya ehtiyojlariga eng mos keladiganini tanlash kerak. Strategik rejani ishlab chiqishning ko'rib chiqilayotgan bosqichlari va uni taqdim etish shakli umumiy xususiyatga ega va muayyan korxonaning o'ziga xos xususiyatlariga muvofiq o'zgartirilishi mumkin. Ma'ruza, konspekt. Strategik rejalashtirishning mohiyati va mazmuni - tushunchasi va turlari. Tasnifi, mohiyati va xususiyatlari. 2018-2019. 14

II. BOB "Arkon Auto" MChJ korxonasining strategik rejasini ishlab chiqarish va tadbiq etish I.1. "Arkon Auto" MChJ korxonasi haqida Arkon Auto kompaniyasining tashkiliy-huquqiy shakli mas'uliyati cheklangan jamiyatdir. "Arkon Auto" mas'uliyati cheklangan jamiyatining ustav kapitali 10 000 rubl davlat ro'yxatidan o'tkazilganda to'liq to'langan. Geografik jihatdan "Arkon Auto" MChJ Vladivostok, st. Shoshina, shaharning markaziy turar-joylaridan birida, asosiy transport magistrallariga yaqin joyda (100 Vladivostoku prospekti (M-60 Federal shosse) ga 5 daqiqada boring, Vyselkovaya ko'chasidagi aylanma yo'ldan 3 daqiqa masofada). Kompaniya sobiq VTsRTO santexnika zavodining ishlab chiqarish binosida joylashgan bo'lib, uning umumiy maydoni 1500 m2 bo'lgan 1,3 ishlab chiqarish quvvati mavjud. 2, shundan 340 m 2kompaniyaning ofislarini egallab oling, bu erda joylashgan - yig'ish sexi, ichki yonish dvigatellari va yoqilg'i uskunalarini ta'mirlash uchun binolar, avtoulovchi, moy almashtirish stantsiyasi, kuzovni ta'mirlash qutilari (maydoni 300 ga teng qo'shimcha ofis xonalari) m2 maydon ham bunyod etilmoqda 2), binoning jabhasi oldida umumiy maydoni 1500 m2 bo'lgan "Arkon Auto" qulay avtoturargohi mavjud. . Bugungi kunda "Arkon Auto" quyidagi xizmatlarni taklif etadi: - avtomobillarni, mototsikllarni va maxsus jihozlarni Yaponiya kim oshdi savdosida vositachilarsiz sotib olish. - Yaponiyada avtoulovlar, maxsus texnika, qayiqlarni Fukui portiga etkazib berish. - Yaponiyadan Rossiyaga Fukui porti orqali avtomobillar, maxsus jihozlar, dizaynerlar, avtoulovlarning oldingi yarmi, qayiqlarni etkazib berish. - avtomobillarni ajratish / arralash, Yaponiyadan jo'natilishidan oldin yuklarni saqlash. - sotib olingan avtoulovlarni yig'ish. 15

- Yahoo kim oshdi savdosida har qanday narsalarni sotib olish va etkazib berish. - har qanday ehtiyot qismlarni qidirish va almashtirish. "Arkon Auto" MChJ tashkiliy tuzilmasi A ilovada keltirilgan. Ushbu tuzilish chiziqli va funktsionaldir. "Arkon Auto" MChJning chiziqli-funktsional tuzilishining afzalliklari: - funktsional menejerlarning yuqori malakasi; - funktsional sohalarda moddiy resurslarning sarflanishi va sarflanishining takrorlanishini kamaytirish; - funktsional sohalarda muvofiqlashtirishni takomillashtirish; - ozgina xil mahsulotlar va bozorlar bilan yuqori samaradorlik; - ishlab chiqarishni diversifikatsiyasiga maksimal darajada moslashish; - jarayonlarni rasmiylashtirish va standartlashtirish; - quvvatlardan foydalanishning yuqori darajasi. "Arkon Auto" MChJ tuzilishining kamchiliklari: - menejerlarning "o'z" bo'linmalarining ishlashiga haddan tashqari qiziqishi. Umumiy natijalar uchun javobgarlik faqat eng yuqori darajada; - funktsional muvofiqlashtirish muammolari; - haddan tashqari markazlashtirish; - tasdiqlash zarurati tufayli qarorlarni qabul qilish vaqtining ko'payishi; - bozor o'zgarishiga javob juda sekin; - tadbirkorlik va innovatsiyalarning cheklangan doirasi. "Arkon Auto" MChJ mutaxassislarining asosiy funktsiyalari lavozim tavsiflarida belgilanadi. Shunday qilib, bosh direktorning vazifasi korxona faoliyatini boshqarish va nazorat qilishdir. Savdo bo'limi boshlig'ining vazifalariga kontragentlar bilan muzokaralar olib borish, tashqi savdo shartnomalarini va import operatsiyalarini amalga 16

oshirish uchun zarur bo'lgan boshqa tijorat hujjatlarini tayyorlash, bitimni barcha bosqichlarida amalga oshirish kiradi. Savdo menejerlari yangi mijozlarni qidirmoqdalar, shuningdek tranzaktsiyalarni tuzishda bevosita ishtirok etadilar. Logist-deklarantning vazifalariga import qilinadigan tovarlarni bojxona rasmiylashtiruvi, bojxona tekshiruvlari va transport masalalarini hal qilish kiradi. Haydovchilar Vladivostokda tovarlarni etkazib berish va jo'natish uchun javobgardir. Bosh buxgalter korxonada buxgalteriya hisobi ustidan nazoratni amalga oshiradi, buxgalteriya shakllarini tuzadi, banklar, etkazib beruvchilar va xaridorlar bilan hisob-kitob qiladi, operatsiyalar pasportlarini ochadi, yuritadi, o'zgartiradi va yopadi, vakolatli bankka tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etadi va hokazo. "Arkon Auto" MChJ faoliyati olib boriladigan asosiy qonunchilik hujjati - "Javobgarlik cheklangan jamiyatlar to'g'risida" Federal qonuni 28.01.1998 y., 14- FZ-son. "Arkon Auto" MChJ "Mas'uliyati cheklangan jamiyatlar to'g'risida" Federal qonunida, Rossiya Federatsiyasining Soliq kodeksida va boshqa qonun hujjatlarida belgilangan tartibda buxgalteriya hisobini yuritadi va soliq organlariga moliyaviy hisobotlarni taqdim etadi. Buxgalteriya hisobi, yillik hisobotlar va boshqa moliyaviy hisobotlarning tashkil etilishi, holati va to'g'riligi uchun tegishli organlarga javobgarlik "Arkon Auto" MChJ Bosh direktori tomonidan "Mas'uliyati cheklangan jamiyatlar to'g'risida" Federal qonunga muvofiq amalga oshiriladi. "Arkon Auto" MChJ tashqi iqtisodiy faoliyati Rossiya Federatsiyasi qonunlari, quyidagi qoidalar asosida amalga oshiriladi: 17

- 1999 yil 18 iyuldagi 183-FZ-sonli "Eksport nazorati to'g'risida" Federal qonun (2011 yil 6-dekabrdagi tahrirda); - 2003 yil 8 dekabrdagi 164-FZ-sonli "Tashqi savdo faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish asoslari to'g'risida" Federal qonuni; - boshqa qoidalar. Moliyaviy natijalar MChJ "Arkon Auto" ning faoliyati 2.1-jadvalda keltirilgan. Ko'rsatkich 2010 2011 2012 Mutlaqo og'ishlar O'sish darajasi,% 2011 yildan 2010 yilgacha 2012 yilgacha 2011 yilgacha 2011 yildan 2010 yilgacha 2012 yilgacha 2011 yilgacha (xizmatlar) sotishdan tushgan daromad, ming rubl 2980537475383407670865125, 73 102.31 Mahsulotlar (xizmatlar) tannarxi, ming rubl 25346315523696262065410124.49117.15 Xarajatlar 1 rub. sotilgan mahsulotlar, 0.850.840.96-0.010.1299.01114.50 sotishdan olingan foyda, ming rubl 4459592313781464-4545132.8323.27 soliqdan oldingi foyda, ming rub.3148505413411906-3713160.5526.53 rentabellik,% 10.5613, 493.50 2.92- 9.997 2011 yilda daromad 2012 yildagiga nisbatan yuqori darajada o'sdi. Mahsulotlar (xizmatlar) tannarxining o'sish sur'atlari daromadlarning o'sish sur'atlaridan yuqori, shuning uchun 2012 yilda foyda va rentabellik pasaygan, ya'ni. umuman korxona faoliyati unchalik samarasiz bo'lib qoldi. Korxonaning umumiy maqsadlaridan kelib chiqib, savdo xizmatining maqsadi korxonaning ishlab chiqarish va sotish siyosatini shakllantirish va amalga oshirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqish, shuningdek, ushbu bo'limdagi barcha bo'limlarning faoliyatini muvofiqlashtirishdir. korxona. Korxonaning ishlab chiqarish-iqtisodiy va sotish faoliyatini bozorga yo'naltirish bo'yicha bo'limning tavsiyalari, korxona rahbariyati tomonidan tasdiqlangandan so'ng, ushbu faoliyat bilan shug'ullanadigan tegishli bo'limlar uchun majburiydir. 18

Savdo bo'limi boshqa bo'limlarni almashtirmaydi, balki boshqa bo'limlarning faoliyatini bozorga yo'naltiradi va ularning ishlarini butun korxona uchun umumiy bo'lgan bozor faoliyatining maqsadlari bilan bog'laydi. "Arkon Auto" MChJ savdo bo'limi korxona tashkil etilganidan uch oy o'tgach tashkil etilgan. Kompaniya ishlab chiqarish faoliyatini to'liq kuch bilan boshlaganida. Savdo bo'limiga 5 kishidan iborat direktorning sotuvlar va savdo bo'yicha mutaxassislar o'rinbosari kiradi. "Arkon Auto" MChJ savdo-sotiq xizmati marketing yo'nalishiga asoslangan uchta guruh funktsiyalari mavjud: rejalashtirish; tashkilot; nazorat qilish va tartibga solish. Ushbu funktsiyalar guruhlarining har biri, o'z navbatida, har bir guruhning o'ziga xos xususiyatlarini aks ettiradigan bir qator o'ziga xos funktsiyalardan (ishlardan) iborat. Rejalashtirish quyidagi funktsiyalarni bajarishni o'z ichiga oladi: - bozor kon'yunkturasini tahlil qilish va baholash; - mijozlar buyurtmasi bo'yicha ishlab chiqarish bo'yicha assortiment rejasini shakllantirish; - tarqatish kanallarini tanlash va tovarlar harakati. Savdo tashkiloti quyidagi funktsiyalarni o'z ichiga oladi: ) tayyor mahsulotlar uchun ombor va konteyner inshootlarini tashkil etish; ) mahsulotlarni sotish va iste'molchilarga etkazib berishni tashkil etish; Nazorat va tartibga solish funktsiyalari quyidagilarni o'z ichiga oladi: - savdo faoliyati natijalarini baholash; - savdo rejalarining bajarilishini nazorat qilish; 19

- statistik buxgalteriya hisobi va operatsion hisobga olish va savdo faoliyati hisoboti. Savdo bo'limining maqsadi korxonaning ishlab chiqarish va sotish siyosatini shakllantirish va amalga oshirish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqish, shuningdek korxonaning barcha bo'linmalarining ushbu sohadagi faoliyatini muvofiqlashtirishdir. Uning korxonaning ishlab chiqarish, iqtisodiy va savdo faoliyatini bozorga yo'naltirish bo'yicha tavsiyalari, korxona rahbariyati tomonidan tasdiqlangandan so'ng, ushbu faoliyat bilan shug'ullanadigan tegishli xizmatlar uchun majburiydir. Korxonaning bozor yo'nalishiga ta'sir qiluvchi qarorlar korxonaning barcha bo'limlari tomonidan tavsiyalar asosida va savdo xizmati bilan kelishilgan holda qabul qilinadi. Korxonaning barcha bo'linmalari savdo xizmatiga o'z faoliyatining mohiyati va natijalari to'g'risida har qanday ma'lumotlarni taqdim etishga majburdirlar. O'z navbatida, savdo bo'limi korxonaning barcha boshqa bo'linmalarini o'z faoliyatining bozor yo'nalishi uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar bilan ta'minlashga majburdir. Savdo bo'limining asosiy vazifalari: - bozor kon'yunkturasini baholash; - korxonaning boshqa bo'linmalari va korxona ma'muriyati bilan birgalikda ichki va tashqi bozorda korxonaning bozor faoliyati maqsadlari va strategiyalarini ishlab chiqish; - umuman korxona va alohida mahsulot guruhlari uchun uzoq muddatli va joriy marketing rejalarini ishlab chiqish va kompaniya bo'linmalari faoliyatining ushbu yo'nalishi bo'yicha muvofiqlashtirish; - butun korxona va uning bo'linmalarining marketing faoliyatini tezkor axborot bilan ta'minlash; - bozor faoliyatiga, korxona samaradorligini oshirish bo'yicha tavsiyalarga va boshqalarga asoslangan holda ishlab chiqish; 20

- muvaffaqiyatli va ishonchli kompaniya obrazini yaratish. Savdo bo'limi "Arkon Auto" MChJ (ichki marketing muhiti) ning boshqa bo'limlari bilan o'zaro hamkorlik qiladi: Ishlab chiqarish bo'limi bilan; Logistika bo'limi bilan. Shunday qilib, korxonada savdo faoliyati samaradorligini ta'minlash uchun barcha zarur sharoitlar yaratilgan: bo'lim zarur ma'lumotlarni olish uchun korxonaning boshqa xizmatlari bilan hamkorlik qilish imkoniyatiga ega bo'lgan tegishli mutaxassislar bilan to'liq ta'minlangan. o'z malakalarini doimiy ravishda oshirib borish. Kompaniya mijozlarni quyidagi yo'llar bilan topadi: - ko'rgazmalarda kataloglarni tarqatish; xaridorlardan mahsulot etkazib berish uchun arizalarni qabul qilish. "Arkon Auto" MChJ savdo strategiyasining samaradorligini oshirishning asosiy yo'nalishlari. "Arkon Auto" MChJning strategiyasi savdo sharoitlarini o'zgartirish va yangi xizmatlarni rivojlantirish, xususan avtoulovlarni ta'mirlash, samarali marketingni ishlab chiqish va amalga oshirish orqali savdo bozorlarini kengaytirish va kompaniyaning ishg'ol qilingan savdo bozorlaridagi ulushini oshirish orqali sotishni ko'paytirishdan iborat. siyosat. Kompaniya yangi mahsulot marketing strategiyasini va sotish usullarini amalga oshirishga o'tishni rejalashtirmoqda, ular quyidagilarni o'z ichiga oladi: dilerlik tarmog'ini yaratish; mahsulotga bo'lgan samarali talab darajasini tahlil qilish; 21

Bunday strategiyani tanlash mavjud bozorlarni kengaytirish va yangi savdo bozorlariga kirib borish, tovarlarning tengsiz sotilishini ta'minlash vazifalarini bajarishga imkon beradi. Shunday qilib, "Arkon Auto" MChJ, har qanday korxona singari, har ikkala sub'ektiv omil, masalan, marketing bo'limining tashkiliy tuzilmasining nomukammalligi va ob'ektiv omillar, masalan tashqi savdo bozorlarida raqobatning kuchayishi sababli marketing faoliyatida muayyan qiyinchiliklarni boshdan kechirmoqda. Tartibga solish turi Tarkibi va xususiyatlari 1. Butun tizim bo'yicha - Nizom bu tashkilot maqomini mustahkamlash uchun mo'ljallangan murakkab hujjatdir. - Ichki buyurtma qoidalari - bu Belorusiya Respublikasi Mehnat kodeksi va boshqa qonunlarga muvofiq tartibga soluvchi tashkilotning mahalliy normativ akti: xodimlarni ishga qabul qilish va ishdan bo'shatish tartibi; mehnat shartnomasi taraflarining asosiy huquqlari, majburiyatlari va majburiyatlari; ish tartibi; Vaqt dam oling; xodimlarga nisbatan qo'llaniladigan rag'batlantirish va jazo choralari; shuningdek tashkilotdagi mehnat munosabatlarini tartibga solishning boshqa masalalari. Elemental - ish ta'rifi - xodimning ishlab chiqarish vakolatlari va vazifalarini tartibga soluvchi hujjat; - yong'in xavfsizligi talablari bo'yicha texnik reglament; - sanitariya qoidalari; - bo'lim qoidalari - tarkibiy bo'linmalarning maqomi, funktsiyalari, huquqlari, vazifalari va javobgarligini belgilaydigan huquqiy akt. 22

II.2. "Arkon Auto" MChJ korxonasi strategiyasini ishlab chiqishda matritsa tahlili. "Arkon Auto" kompaniyasi 90-yillarning o'rtalarida rivojlana boshladi, keyinchalik uning asoschilari avtoulovlarni va yuk mashinalarini ulardan foydalanish uchun, do'stlar, keyinchalik qayta sotish va ehtiyot qismlarni sotish uchun chaqirish portlaridagi to'xtash joylarida sotib oldilar. Rossiya kemalari. 2002 yildan buyon arzon va sifatli ishlatilgan avtoulovlar, maishiy texnika, ehtiyot qismlar, kran moslamalari, avtomobil kauchuklariga doimiy ravishda o'sib boradigan talab natijasida, kompaniyaning doimiy mijozlari doimiy ravishda xaridorlar savdosi bilan shug'ullanmoqdalar. kompaniya paydo bo'ladi, talab shakllanadi, kapitalni shakllantirish uchun old shartlar yaratiladi ... O'sha davr uchun asosiy strategik vazifalar: - biznesni kengaytirish (kompaniyaning o'sishi); - taqdim etilayotgan xizmatlarni kengaytirish; - etkazib beriladigan tovar va xizmatlarning sifatini oshirish; - kompaniyaning joylashgan joyi uchun ko'chmas mulkni (ishlab chiqarish quvvatlari bilan) sotib olish. 2003 yilga kelib kompaniya faoliyati raqobatchilarga nisbatan o'rtacha kompaniyani anglatadi, oyoqlari yaxshi, kompaniyaning bir nechta utilizatsiya kompaniyalari (Scrubs) shaklida Yaponiyada sheriklari bor. Yaponiyada "Arkon Auto" logistika bo'limi (5-7 kishi) tomonidan yapon sheriklari yaqinida joylashgan bo'lib, Fukui portidagi ijaraga olingan maydon (vaqtincha saqlash ombori) mustaqil ravishda partiyalar tuzish imkoniyatini yaratdi. Rossiyaga jo'natish (qismlarga ajratish, qismlarga ajratish, distillash va etkazib berishni amalga oshirish), jo'natishga tayyorgarlik paytida mashinalar va jihozlarni qabul qilish va tavsiflash, Yaponiyadagi sheriklar tomonidan tovarlarning etkazib berilishini nazorat qilish, o'z-o'zidan raqobatchilardan sezilarli ustunlik. Rossiyada "Arkon Auto" majmuasi ikkita asosiy (o'sha paytdagi yo'nalishlar) ishlab chiqilgan: 23

- yuk va maxsus texnika, kran moslamalari, yuk ehtiyot qismlarini sotish uchun avtoturargoh; Shu bilan birga, avtoulov biznesining bunday yo'nalishi keyingi to'liq yig'ish (eskirgan avtoulovlar bilan almashtirish) bilan dvigatellar va korpuslarning birinchi to'liq to'plamining avtoulov qismlari ko'rinishidagi avtoulovlarni olib kirish kabi dinamik rivojlana boshlaydi. 2003-2008 yillarda ushbu faoliyat yo'nalishi kompaniya uchun asosiy yo'nalishga aylandi. 2004 yilda Kompaniya akkreditatsiyadan o'tdi va mahalliy Yaponiya kim oshdi savdosida ro'yxatdan o'tkazildi, unga avval chet el fuqarolari va kompaniyalari kira olmadilar, mos ravishda ushbu kim oshdi savdosidagi mashinalar Yaponiya ichki bozorida keyinchalik foydalanish bilan qayta sotish uchun mo'ljallangan edi, maxsus bahoga ega edi sotilgan sotib olingan avtomobilning holati to'g'risida g'oyalarni shakllantirishga imkon beradigan tizim. Auksionlarga kirish birinchilardan bo'lib o'z mijozlari uchun yangi xizmatni - buyurtma bo'yicha mashinalarni sotib olishni joriy qildi (tanlovni to'g'ridan-to'g'ri Vladivostokda kompaniya mijozi tanlagan), yapon tilini biladigan menejerlar bo'limi shakllanmoqda. "Yaponiyadagi kim oshdi savdosidan avtomobil sotib olish va Vladivostokga kompaniya omboriga etkazib berish" xizmatini taqdim etish bo'yicha bitimlar hajmi har oyda keskin o'sib bormoqda. Kompaniya har oyda bir marta Fukui portiga jalb qilingan kemalarga qo'shimcha yuk sifatida cheklangan avtoulovlarni tartibsiz etkazib berishdan yig'ilgan yuklarni Rossiyaga muntazam ravishda etkazib berish ehtiyojlari uchun kemalarning maqsadli charteriga o'tmoqda. 1-2 hafta ichida 1-2 kemaning muntazamligi Keyinchalik Qozog'iston Yaponiya avtomobillarini olib kirish uchun o'z chegaralarini ochadi, "Arkon Auto" chetda qolmaydi va o'z ishlarini avtomatlashtirishni xohlaydigan Yaponiyada Qozog'istondan sheriklarni topadi, chunki etkazib berish yo'nalishlari. Rossiya Federatsiyasi hududidan o'tib, ushbu ish yo'nalishi oyiga 1-2 ta etkazib berish shaklida muntazam ravishda amalga oshirilib, Qozog'iston 2006 yilda o'ng qo'lli avtomashinalar uchun himoya vazifalarini qabul qilgunga qadar muvaffaqiyatli bo'ldi. 24

Asta-sekin kompaniya ko'plab xizmat turlariga aylandi: - kompaniyaning omboridan avtomobillarni sotish - vositalarni Yaponiya kim oshdi savdosida sotib olish - Yaponiyada avtoulovlar, maxsus jihozlar, qayiqlar, yuklarni Fukui portiga etkazib berish. - tovarlarni Yaponiyadan jo'natishdan oldin saqlash. - katta suv uskunalarini (qayiqlar, yaxtalar) suvdan ko'tarish, yuklash va Vladivostokga jo'natish - kompaniyalar tomonidan ijaraga olingan kemalarda Fukui, Noshiro porti orqali Yaponiyadan Rossiyaga avtomobillar, maxsus jihozlar, dizaynerlar, avtoulovlarning oldingi yarmi, qayiqlarni etkazib berish. - avtoulovlarni ajratish / kesish. - Rossiyada bojxona rasmiylashtiruvi. - sotib olingan avtomobillarni (konstruktorlarni) yig'ish Kompaniya faoliyatining barcha yo'nalishlari ham jadal rivojlanmagan, kompaniya xaridorlar talabining o'zgarishiga qarab o'z taklifini ishlab chiqish va shakllantirishga intildi. Kompaniyaning asosiy faoliyatiga yordamchi funktsiyalarni bajaradigan avtoulovlarni ta'mirlash, avtoulovlarni etkazib berish va sotish kabi faoliyat turlari parallel ravishda mavjud edi va kompaniyaning omboridan avtomobillarni sotish, suv uskunalarini sotib olish, etkazib berish va sotish kabi turlari boshlandi. tabiatan mahalliy bo'lish. 2008 yilda yangi bojxona qonunchiligi kuchga kirdi, bu Rossiyaga olib kiriladigan avtomobil uskunalari, shuningdek birinchi komplektning ehtiyot qismlari (xususan, avtomobil korpuslari) ga nisbatan bojxona to'lovlarini sezilarli darajada to'g'irladi. "Himoyaviy bojlarning joriy etilishi munosabati bilan bozor ulushi pasayishni boshladi va ba'zi hollarda" chap qo'mondon "avtomashinalarni sotib olish foydasiga o'tdi, ishlatilgan avtomobillar narxlarida sakrash yuz berdi. Natijada yapon avtoulovlarining hamkorligi pasayib ketdi, xaridorlarning istaklari eskirgan mashinalarni sotib olishdan dinamik ravishda o'zgara boshladi. 25

Valadivostok avtoulov bozorida "yangi mahsulot" sotib olishdan oldin Moskva va Moskva viloyatidan uzoq umr ko'rgan hashamatli avtomobillar - arzonligi sababli yangi va ishlatilgan koreys avtomobillari. Hozirda yuqori sifatli yapon texnologiyasini ekspluatatsiya qilish tajribasiga ega bo'lgan avtomobil egalarining afzalliklari bo'yicha talablar tenglashtirilmoqda, Moskva va Moskva viloyatidan eskirgan avtomobillarni, shuningdek, arzon koreys avtomobillarini sotib olish bo'yicha tajribalar. orqa burnerda. Avtoulovchilarning afzalliklari asta-sekin "taniqli" yapon avtomobillariga qaytmoqda, ular ko'pincha mashhur bo'lganlarning nomlarini olib yurishadi, lekin Yaponiyada "o'tgan yillar" (uch yildan besh yilgacha) va xizmat vazifalari yuqori bo'lgan mashinalar ular bo'yicha ushbu toifadagi avtomobillar bilan hamkorlik dinamikasi sezilarli darajada oshmadi. "Arkon Auto" MChJ uchun raqobatbardosh strategiya sifatida differentsiatsiya strategiyasi taklif etiladi. Ushbu strategiya raqobatbardosh raqobatbardosh yondashuvga aylanadi, chunki iste'molchilarning ehtiyojlari va afzalliklari xilma-xil bo'lib, endi standart mahsulotlar bilan ta'minlanishi mumkin emas. Differentsiatsiya strategiyasining mohiyati shundan iboratki, xaridorlarga o'zlari xohlagan qo'shimcha mahsulot xususiyatlarini taklif qiladigan yagona shaxs bo'lish yo'llarini topish va bu ustunlikni doimo saqlab turishdir. Differentsiatsiya strategiyasining muvaffaqiyatli bo'lishi uchun kompaniya xaridorlarning ehtiyojlari va xulq-atvorini o'rganishi, nimani afzal ko'rishini, mahsulot qiymati to'g'risida nimani o'ylashini va nimani to'lashga tayyorligini bilishi kerak. Shundan so'ng, kompaniya xaridorlarning talablariga muvofiq mahsulot / xizmatning o'ziga xos xususiyatlarini bitta, ehtimol bir nechta xususiyatlarini taklif qiladi va bu takliflar aniq va esda qolarli bo'lishi kerak. 26

III. BOB Korxonalarning raqamli iqtisodiyotga transformatsiyalash jarayonida stretegik rejani amalga oshirish istiqbollari. 3.1. Raqamli iqtisodiyot tushunchasi. So'ngi vaqtlarda "raqamli iqtisodiyot" tushunchasi juda ko'p marta qo'llanilmoqda. Darhaqiqat, ko'plab rivojlangan mamlakatlarda raqamli iqtisodiy ularning rivojlanish omillariga sezilarli darajada ta'sir o'tkazgan. Jamiyat hayotida raqamli iqtisodiyot muhim rol o'ynaydi. Demak, ushbu maqola raqamli iqtisodiyot haqida bo'ladi. Una "Raqamli iqtisodiyot nima?", "Raqamli iqtisodiyot vazifalari va maqsadlari", "Raqamli iqtisodiyotni O'zbekistonda rivojlanishdagi to'siqlar" kabi muhim savollarga javob izlashga harakat qilamiz. Ushbu mavzuni yoritishdan avval, kundalik hayotimizda ro'y berishi mumkin bo'lgan bir holatni qarab chiqsak. Tasavvur qiling, juma kuni ishdan uyga keldingiz, oila a'zolaringiz davrasidasiz, birdan shanba va yakshanba dam olish kunlari mashinada Samarqand viloyati va Samarqand shahriga sayohat qilish fikri paydo bo'ldi. Lekin Sizning shaxsiy mashinangiz yo'q. Shunda Siz kompyuter yoki smartfoningiz orqali mashinalarni ijaraga taqdim etuvchi kompaniyalar saytlari yoki mobil ilovalariga kirib, ism-sharifingiz, haydovchilik guvohnomangiz raqamini kiritib, ikki kunga 6 kishilik oilaviy mashina buyurtma berdingiz. Endi sayohat yo'nalishi tanlash kerak. Qayerlarga boriladi, qaysi muzey, tarixiy obidalarga tashrif buyuriladi. Shunda Siz sayyohlik xizmatini ko'rsatadigan agentliklar saytlari yoki mobil ilovalariga kirib, oila a'zolaringiz sonini kiritib, o'zingizga va oila a'zolaringizga qiziq bo'ladigan sayyohlik yo'nalishini tanlaysiz. Shunda shanba kuni ertalab uyingiz oldida 6 kishilik mashina, smartfoningizda muzey va tarixiy obidalarga kirish chiptalari va mehmonxonada tunab qolish uchun oldindan buyurtma qilingan joy bo'ladi. Siz hech qayerga bormasdan, hech kimga qo'ng'iroq qilmasdan ikki kunga oilaviy, mashinada, sayohatni tashkil qildingiz. So'ng Samarqandga yo'l oldingiz. U yerda ikki kun aylangan so'ng, 27

yakshanba kuni uyga qaytishda ozgina charchaganingizni sezdingiz, bundan tashqari dushanba kuni ishga borish kerak. Shunda Siz smartfoningizni olib darrov o'zingizga va oila a'zolaringizga Afrosiyob tezyurar poyezdlariga chipta olib, vokzalga borasiz va uyga yo'l olasiz, mashina vokzalda qoldiriladi... Raqamli iqtisodiyot tushuncha nisbatan uzoq bo'lmagan vaqtda, 1995-yili Massachusets universiteti amerikalik olimi Nikolas Negroponte tomonidan aniqlab berilgan. Olim axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini intensiv rivojlanishi ortidan eski iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o'tishda, qanday o'zgarishlar ro'y berishi mumkinligini aytib o'tgan. Raqamli iqtisodiyot - bu xo'jalik faoliyatini yuritish bo'lib, bunda ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatishdagi asosiy omil raqamlar ko'rinshidagi ma'lumotlar bo'lib, katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va shu qayta ishlash natijasini analiz qilish yordamida har xil turdagi ishlab chiqarish, xizmat ko'rsatish, texnologiyalar, qurilmalar, saqlash, mahsulotlarni yetkazib berishda oldingi tizimdan samaraliroq yechimlar tadbiq qilishdir. Boshqacha qilib aytgancha, raqamli iqtisodiyot bu onlayn xizmatlar ko'rsatish, elektron tulovlar amalga oshirish, internet savdo, kraudfanding va boshqa turdagi sohalarni raqamli kompyuter texnologiyalarini rivojlanishi bilan bog'langan faoliyatdir. Asosan raqamli iqtisodiyotni rivojlanishining asosiy elementi sifatida elektron tijorat, internet banking, elektron tulovlar, internet reklama va shu bilan birga, internet o'yinlari ko'riladi. Axborot texnologiyalarini rivojlanishi va tadbiq qilinishi evaziga kundalik hayotimizda juda ko'plab qulayliklar paydo bo'lmoqda. Deylik ovqatlanmoqchimiz, lekin uni tayyorlashni xohlamaymiz, muommo emas, internetdan uyga ovqat yetkazib berish xizmati orqali xohlagan taomni onlayn buyurtma qilishimiz mumkin. Yoki do'stimizga pul o'tkazishimiz kerak, bunda atelabga bank yoki moliya muassasalariga borishga hojat yo'q, biz pulni mobil 28

bank orqali o'tkazishimiz mumkin. Shu kabi ko'plab xizmat turlarini onlayn, smartfon yoki kompyuter orqali amalga oshirishimiz mumkin. III.2. Strategiyani amalga oshirish mexanzmi Prezidentimiz 2017−2021-yillarda O'zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasini tasdiqladi. O'zbekiston Prezidenti 7-fevral kungi farmoni bilan 2017−2021-yillarda O'zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha harakatlar strategiyasini tasdiqladi . Strategiya loyihasi dolzarb hamda aholi va tadbirkorlarni tashvishga solayotgan masalalarni kompleks o'rganish, qonunchilik, huquqni muhofaza qilish amaliyoti va xorijiy tajribani tahlil qilish yakunlari bo'yicha ishlab chiqildi. Hujjat internetda e'lon qilinib, ekspertlar va jamoatchilikning keng muhokamasidan o'tdi. Harakatlar strategiyasi besh bosqichda amalga oshirilib, ularning har biri bo'yicha yil nomlanishidan kelib chiqqan holda alohida bir yillik davlat dasturini tasdiqlashni nazarda tutadi. Xususan, 2017-yil — Xalq bilan muloqot va inson manfaatlari yili deb e'lon qilindi. 2017−2021-yillarda O'zbekistonni rivojlantirish harakatlar strategiyasining beshta ustuvor yo'nalishi (quyida — yanada batafsil) davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirishga yo'naltirilgan demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va mamlakatni modernizatsiya qilishda parlamentning hamda siyosiy partiyalarning rolini yanada kuchaytirish, davlat boshqaruvi tizimini isloh qilish, davlat xizmatining tashkiliy-huquqiy asoslarini rivojlantirish, "Elektron hukumat" tizimini takomillashtirish, davlat xizmatlari sifati va samarasini oshirish, jamoatchilik nazorati mexanizmlarini amalda tatbiq etish, fuqarolik jamiyati institutlari hamda ommaviy axborot vositalari rolini kuchaytirish; 29

qonun ustuvorligini ta'minlash va sud-huquq tizimini yanada isloh qilishga yo'naltirilgan sud hokimiyatining chinakam mustaqilligini hamda fuqarolarning huquq va erkinliklarini ishonchli himoya qilish kafolatlarini mustahkamlash, ma'muriy, jinoyat, fuqarolik va xo'jalik qonunchiligini, jinoyatchilikka qarshi kurashish va huquqbuzarliklarning oldini olish tizimi samarasini oshirish, sud jarayonida tortishuv tamoyilini to'laqonli joriy etish, yuridik yordam va huquqiy xizmatlar sifatini tubdan yaxshilash; iqtisodiyotni yanada rivojlantirish va liberallashtirishga yo'naltirilgan makroiqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash va yuqori iqtisodiy o'sish sur'atlarini saqlab qolish, milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirish, qishloq xo'jaligini modernizatsiya qilish va jadal rivojlantirish, iqtisodiyotda davlat ishtirokini kamaytirish bo'yicha institutsional va tarkibiy islohotlarni davom ettirish, xususiy mulk huquqini himoya qilish va uning ustuvor mavqeini yanada kuchaytirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlik rivojini rag'batlantirish, hududlar, tuman va shaharlarni kompleks va mutanosib holda ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiy ettirish, investitsiyaviy muhitni yaxshilash orqali mamlakatimiz iqtisodiyoti tarmoqlari va hududlariga xorijiy sarmoyalarni faol jalb etish; ijtimoiy sohani rivojlantirishga yo'naltirilgan aholi bandligi va real daromadlarini izchil oshirib borish, ijtimoiy himoya va sog'lig'ini saqlash tizimini takomillashtirish, xotin-qizlarning ijtimoiy-siyosiy faolligini oshirish, arzon uy- joylar barpo etish, yo'l-transport, muhandislik-kommunikatsiya va ijtimoiy infratuzilmalarni rivojlantirish hamda modernizatsiya qilish bo'yicha maqsadli dasturlarni amalga oshirish, ta'lim, madaniyat, ilm-fan, adabiyot, san'at va sport sohalarini rivojlantirish, yoshlarga oid davlat siyosatini takomillashtirish; xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag'rikenglikni ta'minlash, chuqur o'ylangan, o'zaro manfaatli va amaliy ruhdagi tashqi siyosat yuritishga yo'naltirilgan davlatimiz mustaqilligi va suverenitetini mustahkamlash, 30

O'zbekistonning yon-atrofida xavfsizlik, barqarorlik va ahil qo'shnichilik muhitini shakllantirish, mamlakatimizning xalqaro nufuzini mustahkamlash. Farmon bilan 2017−2021-yillarda O'zbekistonni rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasini amalga oshirish bo'yicha Milliy komissiya, shuningdek ustuvor yo'nalishlarni amalga oshirish bo'yicha komissiyalar tashkil etildi. Milliy komissiyaga prezidentning o'zi boshchilik qiladi. Hujjatda harakatlar strategiyasini o'z vaqtida va samarali amalga oshirish barcha davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari hamda ularning mansabdor shaxslari faoliyatining birlamchi vazifasi va bosh ustuvor yo'nalishi hisoblanishi belgilandi. Davlat dasturida nazarda tutilgan tadbirlarni amalga oshirish uchun mas'ul davlat organlari va tashkilotlarga jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari bilan ishlash tizimini tubdan takomillashtirish, aholi bilan ochiq muloqotni yo'lga qo'yishning yangi, samarali mexanizm va usullarini joriy etish, mansabdor shaxslarning aholi oldida hisobot berishi tizimini amalda tatbiq etish, shu asosda xalqning davlat hokimiyatiga bo'lgan ishonchini mustahkamlashga alohida e'tibor qaratish topshirildi. Farmonda jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko'rib chiqishda byurokratik to'siq va g'ovlar yaratilishiga, aholi bilan muloqot jarayonini kampaniyabozlikka aylanishiga yo'l qo'ymasligi qayd etildi. Bundan tashqari, davlat dasturi doirasida o'tkazilayotgan tadbirlarning ochiqligi, ularda fuqarolar, barcha darajadagi davlat hokimiyati vakillik organlari deputatlari, nodavlat notijorat tashkilotlari, fuqarolarning o'zini o'zi boshqarish organlari, nuroniylar, xotin-qizlar, yoshlar, ijodiy va ilmiy muassasalar vakillarining keng ishtirok etishini ta'minlash belgilangan. 31

Xulosa: Korxonalar faoliyati manfaatlari uchun eng yangi imkoniyatlar va zaruriyatlardan biri korxonani texnik-texnologik jarayonlarni yanada rivojlantirish yo’li bilan samaradorlikni oshirish orqali respublika real iqtisodiyoti tarmoqlarida vujudga kelib qolgan taqchillikni oldini olish va istiqbolli taraqqiyotga imkon yaratishdir. Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov ―O’zbekiston innovatsion rivojlanish yo’li bilan ishlab chiqarishni modernizatsiyalash orqali samaradorlikni oshirishning xozirgi zamon modeliga o’tish uchun xamma zarur sharoitlarga ega, deb ta’kidlab o’tadi. Darxaqiqat, fan - texnika taraqqiyoti mavjud texnika va texnologiyani takomillashtirishni, yangicha, ancha samarali va serunum texnika va texnologiyani, yangi xom ashyoni, materiallarni yaratish va ishlab chiqarishga joriy qilishni, mehnatni va ishlab chiqarishni yangicha tashkil qilishni, yangilab berishni o’z ichiga oladi. To’xtovsiz fan-texnika taraqqiyoti eng avvalo ishlab chiqarishni tarkibiy o’zgartirib jadallashtiradi va uning samaradorligini oshirishning xal qiluvchi yo’nalishlaridan eng muximidir. Korxonalarni texnik qayta qurollantirish - alohida ishlab chiqarish turlarini zamonaviy talablarga asosan yangi texnika va texnologiyalarni kiritish, ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, eskirgan qurilma va uskunlarni yangilash va almashtirish, ishlab chiqarish tuzilmasi va tashkil etilishini yaxshilash yo’li bilan, korxonaning texnik darajasini oshirish bo’yicha choratadbirlar majmuasi. U ishlab chiqarish intensivligini kuchaytirish, ishlab chiqarish quvvatlarini oshirish va ishlab chiqarilayotgan mahsulotlar sifatini yaxshilashga ishlab chiqarish korxonasi samaradorligini oshirishga yo’naltirilgan bo’ladi. Ishlab chiqarishni modernizatsiyalash – ishlab chiqarishni zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlash, uni ma’naviy jihatdan yangilash, tarkibiy jihatdan texnik va texnologik qayta tuzish kabi chora-tadbirlarni o’z ichiga oluvchi jarayon. 32

Ishlab chiqarishni modernizatsiyalashning asosiy yunalish va vositalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: korxonalardan eskirgan asbob-uskunalarni chiqarish; ishlab chiqarishni zamonaviy texnika va texnologiyalar bilan jihozlash; mahalliy resurslar asosida ishlab chiqarishga innovatsion texnologiyalarni joriy etish; ishlab chiqarilayotgan mahsulot assortimentini kengaytirish; ishlab chiqarish xarajatlarini pasaytirish va resurslarni tejash; sifatni boshqarish va sertifikatlash tizimini joriy etish; chiqitsiz va ekologik toza texnologiyalarni joriy etish va boshqalar. 33

Foydalangan adabiyotlar ro’yxati. 1. O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti Karimov I.A. «Asosiy vazifamiz – Vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirishdir». -T.  «O’zbekiston», 2010y. 2. Umrzoqov O’.P., Toshboyev A.J., Rashidov J., Toshboyev A.A. Qishloq xo’jaligi iqtisodiyoti va menejmenti: o’quv qo’llanma. - T.: Iqtisod – moliya, 2008. – 268 b. 3. O.Murtazayev, I.G’aniyev, Sh.Hasanov, F.Ahrorov. Agrarsiyosat va qishloq xo’jaligi bozorlari. O’quv qo’llanma. Samarqand 2009 y. Xorijiy adabiyotlar: 1. Charles W. L. Hill, Steven L. McShane. Principles of Management. 13th ed. ISBN 978-0-07-353012-3. –New York, 2008. -529 p. 2. Rickky W. Griffin. Fundamentals of Management. 8th ed. ISBN 978- 1-285-84904-1. –Texas, 2016. – 547 p. 3. Ronald D. Kay, William M. Edwards, Patricia A.Duffy. Farm management. – 6th ed. ISBN 978-0-07-302829-3 – ISBN 0-07-302829-0. –New York, 2008. – 463 p. Qo’shimcha adabiyotlar 1. Nazimov S ., Eshonxo ’ jayev D . Qishloq xo ’ jaligida menejment . Namangan, NamMPI, 2001. 2. I.M.G`aniyev. Agrar siyosat. (ma`ruza matnlari). Samarqand. 2004 y. Internet saytlari 1. www.samqxi.uz – Samarqand qishloq xo’jalik instituti veb-sahifasi 2. www.lex.uz – O’zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi. 3. www.uzreport.com – Axborot agentligi. 34

O'xshashlar

Sug`urta mahsuloti sifatiga ta`sir etuvchi omillar

Ichki audit xizmati ishining samaradorligini

Ishlab chiqarish korxonalarida sifatni boshqarish tizimini takomillashtirish

«Korxonalarning moliyaviy natijalari tahlili» mavzusini o’tishda «Charxpalak» texnologiyasini qo’llash

Tijorat banklarida marketing faoliyatini boshqarish («Ipoteka bank» ATIB Mehnat filiali misolida)