Suyakli baliqlar sinfi asosiy sistematik guruhlari va ahamiyati. 7- sinf - Zoologiya - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Suyakli baliqlar sinfi asosiy sistematik guruhlari va ahamiyati. 7- sinf

Yuklangan vaqt:

08.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1745.9755859375 KB

Ko'chirib olish

34-§. Suyakli baliqlar sinfi: asosiy sistematik guruhlari va ahamiyati 34-§. Suyakli baliqlar sinfi: asosiy sistematik guruhlari va ahamiyati 7-sinf zoologiya darsligi asosida. 2017.7-sinf zoologiya darsligi asosida. 2017.

• Bakra, ya’ni suyak-tog‘ayli baliqlar turkumi. Bu turkumga mansub baliqlarning xiðcha va cho‘ziq tanasi bo‘ylab orqa, yon va qorin tomonida 5 qator romb shaklidagi suyak plastinkalar joylashgan. Boshining oldingi tomoni uzun tumshuqni hosil qiladi. Og‘iz teshigi boshining ostki tomonida joylashgan. Skeleti, asosan, tog‘aydan iborat, lekin bosh qutisi suyak bilan qoplangan. O‘q skeleti xordadan iborat bo‘lib, butun hayoti davomida saqlanib qoladi.

• O‘rta Osiyo suv havzalarida suyak-tog‘ayli baliqlardan bakra baliq va soxta kurakburun uchraydi. Sirdaryo va Amudaryoning quyi va o‘rta oqimlarida yashaydigan bakra baliqning uzunligi 2 m gacha, og‘irligi 30 kg gacha boradi. Amudaryo etaklarida va uning o‘rta oqimlarida soxta kurakburun (qilquyruq) balig‘i tarqalgan. Uning uzunligi 75 sm gacha, og‘irligi 2 kg gacha boradi, mayda baliqlar va hasharotlarning qurtlari bilan oziqlanadi. Soxta kurakburun noyob tur sifatida muhofaza qilinadi.

• Losossimonlar turkumi. Losossimonlarga o‘q skeleti va bosh qutisi qisman suyakka aylangan baliqlar kiradi. Orqa suzgichi ortida yana bitta suzgichi bo‘ladi. Ko‘pchilik turlari ko‘payish davrida dengizlardan chuchuk suvlarga o‘tadi. Dengizlarda yashovchi losos, keta, bukri baliq (gorbusha) ham shu turkumga kiradi. Sirdaryo va Amudaryoda gulmoyi, ya’ni forel ham tarqalgan.

• Karpsimonlar turkumi. Tana skeleti suyakdan iborat. Bu turkum ning vakillari barcha suv havzalarida keng tarqalgan bo‘lib, bir necha yuzlab turlarni o‘z ichiga oladi. Biz tanishib chiqqan zog‘orabaliq ham shu turkumga kiradi. Orol dengizi, Zarafshon, Amudaryo va Sirdaryo havzalarining daryo va ko‘llarida uchraydigan mo‘ylov baliq; tog‘ daryolari va soylarda tarqalgan qora baliq; Orol dengizi sohillarida, Sirdaryo, Amudaryo va Zarafshonning quyi oqimida yashaydigan moybaliq va oqcha baliq, shuningdek, Orol dengizi va unga quyiladigan daryolarda uchraydigan laqqa ham shu turkumga kiradi. O‘rta Osiyo suv havzalariga Uzoq Sharq daryolaridan oq amur va xumbosh baliq keltirilib iqlimlashtirilgan

• Panjaqanotlilar turkumi. Panjaqanotlilar skeleti va suzgich larining tuzilishi quruqlikda yashaydigan umurtqalilar oyoqlariga o‘xshab ketadi. Bu turkumning yagona vakili – latimeriya Hind okeanining Afrika sohili yaqinidan topilgan. Uni o‘rganish quruqlikda yashov chi umurtqali hayvonlarning kelib chiqishini tushuntirishda katta ahamiyatga ega.

• Baliqlarning ahamiyati. Baliq go‘shti va ikrasi xushta’m taom hisoblanadi. Ayniqsa, osetrsimonlar va losossimonlar go‘shti va ikrasi qadrlanadi. Jahon bo‘yicha har yili 50 mln tonnaga yaqin baliq ovlanadi. Baliqlarning asosiy qismi dengizlardan ovlanadi. Baliq ovlash uchun maxsus kemalar – traulerlardan foydalaniladi. Baliqchilik sanoati chiqindilaridan chorva mollari uchun baliq uni, qishloq xo‘jaligi uchun o‘g‘it ishlab chiqariladi. Baliq moyi farmatsevtikada vitaminli dori hisoblanadi. O‘zbekistonda baliqlar ichki suv havzalaridan ovlanadi. Zog‘ora, oq amur, oqcha, xumbosh, oq sla, ilonbosh asosiy ovlana digan baliqlar hisoblanadi.

• Tabiiy sharoitda baliqlar uvildirig‘i va chavoqlari ko‘plab nobud bo‘ladi. Shuning uchun baliqlar maxsus zavodlarda urchitilib, tabiiy suv havzalariga qo‘yib yuboriladi. Baliqlarni boshqa suv havzalariga ko‘chirib o‘tkazish mumkin. Uzoq Sharq daryolaridan respublikamizdagi suv havzalariga oq amur, xumbosh, ilonbosh kabi baliqlar olib kelib, iqlimlashtirilgan. • Baliqlarning kelib chiqishi. Baliqlarning qadimgi ajdodlari lansetnikka o‘xshash sodda tuzilgan xordalilar bo‘lgan. Tarixiy rivojlanish davomida dastlabki xordalilardan juft suzgich qanotli hayvonlar paydo bo‘lgan. Ular yirtqich hayot kechirishgan. O‘lja axtarib faol hayot kechirishi natijasida ularning nerv sistemasi va sezgi organlari rivojlana borib yo‘l bilan baliqlar kelib chiqqan.

Savol va topshiriqlar • Suyak-tog‘ayli baliqlar qanday tuzilgan? • O‘rta Osiyo suv havzalarida qaysi suyak-tog‘ayli baliqlar tarqalgan? • Losossimonlar qanday tuzilgan? • Panjaqanotlilar qanday tuzilgan? • Qaysi baliqlar ovlanadi? • Baliqlarni sun’iy urchitish va iqlimlashtirish qanday amalga oshiriladi?

O'xshashlar

Baliqlarning xilma-xilligi tog‘ayli baliqlar sinfi. 7- sinf

Xivchinlilar sinfi. 7- sinf

Qorinoyoqli mollyuskalar sinfi. 7- sinf

Soxta oyoqlilar sinfi. 7- sinf

Ikki pallali va boshoyoqli mollyuskalar sinfi. 7- sinf