7-mavzu Amaliy bezak san'atining obrazli tizimi 7-sinf - Tasviriy san'at - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

7-mavzu Amaliy bezak san'atining obrazli tizimi 7-sinf

Yuklangan vaqt:

19.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

554.5 KB

Ko'chirib olish

7-sinf tasviriy san’at darsligi asosida 7-mavzu: Amaliy bezak san'atining obrazli tizimi

Naqsh namunalarida qo'llaniladigan turli geometrik shakllarning ham ramziy ma'nolari bor. To'rtburchak ishonch ma'nosini anglatadi. Bir-biriga qalashtirib tikilgan, to'qilgan va chizilganligi g'ishtdan qurilgan imoratning mustahkamligi, unda insonlarning xotirjam yashashi ma'nosini anglatadi. Shuning uchun naqshda gullar, yo'llar - islimiy elementlar, girihda qo'llaniladigan geometrik shakllar bir-biri bilan qalashtirib, aralashtirib tasvirlanadi. Boisi, insonlar hayoti bir-biri bilan bog'liq: bir sayyora, bir mamlakat, bir maktab, bir sinf, bir tashkilot, bir oilada yashaydi, mehnat qiladi, o'qiydi.

Naqqoshlik san'atida to'rt tomoni teng to'rtburchak kvadrat (lotincha "quadrates", arabcha "murabba") - abadiylik, yorug'lik; romb - ona-Yer; besh qirrali yulduz dunyoning o ' tkinchi ekanligi ; quyosh hayot ramzi ; bulut , olov — g ' oliblik ramzi ; aylana — baxt , insonlarni yovuz niyatlardan qaytarish ; yarim oy ( oygul ), Humo qushi baxt - iqbol ; yangi chiqqan oy — musulmonlik ramzi ; qalampir - yomon ko ' zdan asrash ; olma - muhabbat ; bulbul — sadoqat ; oq kabutar tinchlik ; boyo ' g ' li ( boyqush ) hushyorlik ; tulki — ayyorlik , makkorlik ; sher - mardlik , jasorat ; ohu - noziklik , go ' zallik , himoyasizlikni anglatadi .

24- rasm . Farg ' ona naqshi . Qo ' qon . XIX asr boshi .

Xalq amaliy bezak san'atida qo'llaniladigan ranglar ham o'ziga xos ma'no-mazmun kasb etadi. Qora - motam, sariq - ayriliq, oq - musaffolik, tozalik, yorug'lik, baxt; zangori - oliy e'tiqod; ko'k - moviy osmon, tinchlik; qizil - g'alaba, shodlik va xursandchilik; yashil — ona-tabiatni ifoda etadi.

Amaliy bezak san'atida qo'llaniladigan ramziy shakllar va ularning ma'nosi insonlar hayoti kabi tarixiy va rang-barang, insonlar hayoti bilan bog'liq. Insonlarning hayoti, turmush tarzi, mahalliy sharoiti turli-tuman bo'lganligi uchun amaliy san'atda qo'llaniladigan ramziy shakllar, rang va tasvir usullari ham turlicha bo'ladi. Misol uchun, naqqoshlik san'atida Farg'ona, Xiva va Toshkent naqsh maktablari mavjud. Ularda o'zbek xalq amaliy bezak san'atining xususiyatlari bilan birga mahalliy o'ziga xoslik bor.

25-rasm. Xiva naqshi. XIX asrning birinchi yarmi. 26-rasm, Toshkent naqshi. XX asrning birinchi yarmi.

Bu maktablarning kompozitsiya uslubi va rang berishdagi o'ziga xosligida Farg'ona maktabi naqshlarida chetlari chiroyli qilib aylantirilgan, ranglar esa qizil va yashil bo'yoqlarining to'yingan tuslari bilan bo'yaladi. Xorazmda esa usta musavvirlar naqsh yuzasini novda-yo'l va g'uncha, shuningdek, geometrik naqshlar bilan to'ldirib, asosan, moviy rangli bo'yoqlar bilan naqsh kompozitsiyalarini yaratadilar.

Toshkent maktabi naqshlarida ranglar koloritining qat'iyligi, naqsh elementlari, ayniqsa, gullar, barglarga mehr bilan targ'il berish orqali ular jozibasi ta'minlanadi. Ular bir xildagi ranglarning turli tuslarini qo'llashga ko'proq e'tibor qaratadilar. Toshkent naqqoshlik maktabining shakllanishi va rivojlanishida Yoqubjon Raufov, Toir To'xtaxo'jayev, Jalil Hakimov, Anvar Ilhomov kabi naqqoshlar, Toshpo'lat Arslonqulov, Mahmud Usmonov, Ortiq Fayzullayev kabi ganeh ya yog'och o'ymakorlarining xizmati katta bo'lgan.

Toshpo'lat Arslonqulov (1882 - 1962) (27- rasm). Ganch o'ymakori. O'zbekiston xalq rassomi (1944), Davlat mukofotining laureati (1948), bir necha orden va medallar bilan taqdirlangan. Bir qator madaniy-maishiy va ma'muriy binolarni, shu jumladan, XX asrning boshida xususiy uylar, O zbek drama teatri, Alisher Navoiy nomidagi Davlat opera va balet akademik katta teatri binolarini bezashda ishtirok etgan. 27-rasm. GanchkorUsta Toshpo'lat Arslonqulov.

Xiva naqqoshlik maktabida esa Ota Polvonov, Abdulla Boltayev, Ro'zimat Masharipov, Odamboy Yoqubovlar o`z asarlari bilan boy madaniy meros qoldirganlar. Farg'ona naqqoshlik maktabi vakillarining ijodida yuqorida aytib o'tilgan o'ziga xoslikdan tashqari, Toshkent va Xiva naqqoshlik maktablarining an'analarini qo'llash hollari ham uchraydi. Saidmahmud Norqo'ziyev, Abdug'ani Abdullayev, Asqar Akbarov, Qodirjon Haydarov kabi ustalar nafaqat O'zbekistonda, balki chet mamlakatlarda ham o'zlarining noyob san'atlarini namoyon etganlar.

Buxorolik Usta Shirin Murodov, samarqandlik Usta Quli Jalilov, Usta Shamsiddin Jalilovlar mamlakatimizdagi ko'plab madaniy-ma'rifiy binolar qurilishida ishtirok etgan mashhur naqqosh, ganch va yog'och o 'ymakorlaridandir.

Usta Shirin Murodov (28-rasm) (1879 -1957). Buxoro shahrida ganch o'ymakori ustasi oilasida tug'ilgan. O'zbekiston Fanlar akademiyasining faxriy a'zosi (1943), Davlat mukofotining laureati (1948), hir qancha orden va medallar bilan taqdirlangan. Buxoro, Samarqanddagi qadimiy me'moriy obidalarni ta'mirlashda, Buxorodagi Sitorai Mohi-Xosa, Toshkentdagi Muqimiy nomidagi musiqali drama teatri, Navoiy nomidagi Davlat opera va balet akademik Katta teatri binosining qurilishida ishtirok etgan. 28-rasm. Ganchkor Usta Shirin Murodov.

Qodirjon Haydarov (29-rasm) (1899-1983). Qo'qon shahrida tug'ilgan. O'zbekiston Xalq rassomi, davlat mukofotlarining laureati. Asarlari O'zbekiston tarixi muzeyida, xalq amaliy san'ati muzeyida saqlanadi. U Tarix muzeyi, O'zbekiston Badiiy akademiyasining ko'rgazma zalining o'ymakor eshiklarini ishlagan. 29-rasm. Usta yog'och o'ymakori Qodirjon Haydarov.

O'zbekiston xalq amaliy san'atida qo'llaniladigan naqsh elementlari, ularning tabiiy va stilizatsiyalashtirilgan variantlari, naqsh elementlarining ramziy belgi va mazmuni haqida tasavvurga, amaliy san'at ustalari — naqqoshlar, ganch va yog'och o'ymakorlari haqida ma'lumotga ega bo'ldingiz, Olgan taassurotlaringiz, egallagan bilimlaringiz asosida mustaqil tarzda naqsh kompozitsiyasi tuzing.

Uning shaklini ( doira , kvadrat , yo ' l ichida ) ixtiyoriy tarzda olishingiz mumkin . Naqsh kompozitsiyasida ramziy shakllar, ranglarning bir-biriga mutanosib bo'lishiga e'tibor bering.

O'xshashlar

8-mavzu Amaliy bezak san'atida shakl va mazmun 7-sinf

5-mavzu O'zbekistonning amaliy bezak san'atida ramziy shakllar 7-sinf

16-mavzu Kitob grafikasi san'atining badiiy-grafik elementlari 7-sinf

9-mavzu Dizayn san'ati 7-sinf

17-mavzu Kitob illustratsiyasi 7-sinf