XIX asr oxiri — XX asr boshlarida kapitalizm taraqqiyotida yuz bergan tub o‘zgarishlar 9 - sinf - Tarix - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida kapitalizm taraqqiyotida yuz bergan tub o‘zgarishlar 9 - sinf

Yuklangan vaqt:

09.12.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5416.3369140625 KB

Ko'chirib olish

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida kapitalizm taraqqiyotida yuz bergan tub o‘zgarishlar 9-sinf Jahon tarixi fani darsligi asosida 1-mavzu

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida kapitalizm taraqqiyotida yangi bosqich — monopolistik kapitalizm deb ataluvchi bosqich qaror topdi.

Monopolistik kapitalizm — bu kapitalizmning iqtisodiy hayotida monopoliyalar vujudga kelgan, moliya oligarxiyasi shakllangan, siyosiy hayotda esa ularning jamiyat hayoti ustidan hukmronligi o‘rnatilgan bosqichidir.2307 09 13 05 0C 07

Ishlab chiqarish sohasida monopoliyalarning vujudga kelganligi. Monopoliya — ishlab chiqarish yoki savdoning bir sohasida yakka hukmronlikni egallab olgan ulkan korxona yoki shunday korxonalar birlashmasidir.

1893- yilda Germaniyada tashkil topgan Reyn-Vestfaliya ko‘mir sindikati mamlakatda qazib olinadigan va sotiladigan ko‘mirning asosiy qismini o‘z qo‘lida to‘plagan.

XIX asr oxirida Germaniyada monopoliyalar soni 250 tadan ortiq bo‘lgan bo‘lsa, AQSHda esa 185 ta monopoliya faoliyat ko‘rsatgan.

Moliya oligarxiyasining vujudga kelganligi. Juda katta moliyaviy qudratga va o‘z mamlakatida ulkan siyosiy ta’sirga ham ega bo‘lgan moliyaviy markazlar — bank- gigantlar (yirik banklar) vujudga keldi. XX asr boshlarida shunday banklar Fransiyada uchta, AQSHda esa ikkita edi.

moliya kapitalini vujudga eltirdi. Po‘lat, neft, gazeta va boshqa soha „qirollarining“ juda katta bank- sanoat imperiyalari paydo bo‘ldi. Bank kapitali bilan sanoat kapitalining birlashib ketishi kapitalning yangi shaklin

Chetga kapital chiqarish muhim ahamiyat kasb etdi. Monopoliyalar, moliya oligarxiyasi foydani ko‘paytirishga harakat qilib, chetga endi tovarlarni emas, balki kapital chiqarishga alohida ahamiyat bera boshladilar.

Eng yirik monopoliyalar, moliya oligarxiyasining turli guruhlari bozorlar, xomashyo manbalari ustidan nazorat o‘rnatishga intilganlar. Shu tariqa, xalqaro monopoliyalar vujudga kelgan. 1910 - yilda ularning soni 100 taga yetgan.

1907-yilda esa, g‘oyat ulkan monopoliyalar — „Umumiy elektr kompaniyasi“ (AQSH) bilan „Umumiy elektr jamiyati“ (Germaniya) o‘rtasida ham jahon elektr bozorini bo‘lib olish va o‘zaro hamkorlik qilish to‘g‘risida shartnoma tuzilgan.

Moliya oligarxiyasi qudratining mustahkamlanishi bilan industrial davlatlarning o‘z mustamlakalarini kengaytirishga intilishlari yanada kuchaydi.

Monopolistik kapitalizmning o‘rni XIX asr oxirida kuchayishi „imperializm “ atamasining keng ishlatilishiga olib keldi. Bu atama dastlab industrial davlatlarning mustamlakachilikdan iborat tashqi siyosatlariga nisbatan ishlatildi.

Keyinchalik „imperializm“ atamasi „monopolistik kapitalizm“ atamasining sinonimi o‘rnida qo‘llaniladigan bo‘ldi. Shu tariqa, bu ikki atama ayni bir xil ma’noni anglata boshladi.

Savol va topshiriqlar 1. Monopolistik kapitalizm nima? 2. Monopolistik kapitalizmning asosiy belgilari nimalardan iborat? 3. Moliya oligarxiyasiga misollar keltiring. 4. Chetga kapital chiqarish qanday yuz berdi? 5. Dunyoni bo‘lib olish zarurati nima? 6. „Imperializm“ atamasiga izoh bering.

O'xshashlar

XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Hindiston 9 - sinf

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Afg‘oniston 9 - sinf

XIX asr oxiri — XX asr boshlarida Eron 9 - sinf

XIX asr oxiri - XX asr boshlarida Turkiya 9 - sinf

XIX asr oxiri – XX asr boshlarida Italiya 9 - sinf