Turkiston ASSRda sovet hokimiyatiga qarshi qurolli harakatlar. 10- sinf - Tarix - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Turkiston ASSRda sovet hokimiyatiga qarshi qurolli harakatlar. 10- sinf

Yuklangan vaqt:

08.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1084.6767578125 KB

Ko'chirib olish

Turkiston ASSRda sovet hokimiyatiga qarshi qurolli harakatlar 10-sinf O’zbekiston tarixi darsligi asosida 5-mavzu

Reja: 1. Turkistonda sovet rejimiga qarshi qurolli harakatni 2. Harakatning mohiyati, maqsadlari va ijtimoiy tarkibining boshlanishi. 3. Farg‘ona vodiysi va Samarqand viloyatidagi istiqlol janglari. 10/08/2019 2

Farg‘ona vodiysi va Samarqand viloyatidagi istiqlol janglari. Farg‘ona vodiysidagi istiqlolchilik harakati 1919-yil yozining oxiri va kuzida o‘zining eng yuqori cho‘qqisiga chiqdi. Sentyabr oyining dastlabki kunlarida Madaminbek lashkarlari Jalolobod va O‘sh shaharlarini egallashdi. 10/08/2019 3Ular Eski Marg‘ilon shahrini qizil bosqinchilardan ozod qildilar. Shu bilan birga vodiydagi eng yirik strategik shahar – Andijonni qamal qilishga kirishdilar. Madaminbek boshchiligidagi qo‘shinning hujumi Farg‘ona vodiysini larzaga keltirdi. Madaminbek

1919-yil 12-oktyabrda Pomirning Ergashtom ovulida bo‘lgan anjumanda Madaminbek boshchiligida Farg‘ona muvaqqat muxtoriyat hukumati tuzildi. Hukumat tarkibiga 16 nafar tub aholi va 8 nafar ruslar kiritilgan edi. Madaminbek hukumat boshlig‘i bo‘lish bilan birga qo‘shinning Oliy bosh qo‘mondoni etib ham tayinlandi. 10/08/2019 4

1919-yilning kech kuziga kelib Madaminbek qo‘l ostida 30 000 nafarga yaqin yigit qizil armiyaga qarshi istiqlol janglarini olib bordilar. Bu paytda Shermuhammadbek qo‘l ostida 20 000, Katta Ergash qo‘rboshida 8000 nafar askar bo‘lgan. Ana shu uchta lashkarboshi vodiydagi jangovar harakatlarni yo‘naltirib turdilar. 10/08/2019 5

Farg‘ona vodiysiga bolsheviklar tomonidan qo‘shimcha kuchlarning boshlanishi natijasida 1920-yil yanvar oyining o‘rtalariga kelib jangovar tashabbus qizil armiya qo‘liga o‘tdi. Katta Ergash qo‘rboshining qo‘shini mag‘lubiyatga uchragach, Shermuhammadbek asosiy kuchlarini olib Oloy vohasiga chekindi. Madaminbek vaqtdan yutish uchun Farg‘ona fronti qo‘shinlari qo‘mondonligiga yarash muzokaralari boshlashni taklif qildi. 10/08/2019 6Shermuhammadbek

Turkistondagi harakat 1920-yilning yozi va kuzida o‘zining yangi bosqichiga qadam qo‘ydi. Farg‘ona vodiysi va Samarqand viloyatidagi vatanparvarlar bilan bir qatorda endilikda Buxoro va Xorazmda ham bosqinchi qizil armiyaga qarshi kurash boshlandi. 10/08/2019 71920-yil 3-mayda Shermuhammadbek boshchiligida Turkiston – turk mustaqil islom jumhuriyati tashkil topdi. Shermuhammadbek istiqlolchilik harakatiga bosh bo‘ldi.

Keng miqyosdagi qatag‘onlar va qizil armiya tomonidan harbiy harakatlarning kuchaytirilishi ham istiqlolchilarni kurashdan qaytara olmadi. Farg‘ona armiya gruppasi shtabining “mutlaqo maxfiy” ma’lumotlariga qaraganda, 1921-yil iyun – sentyabr oylarida viloyatda 200 dan ortiq qo‘rboshi guruhlari harakat qilgan. 10/08/2019 81921-yil 13-sentyabrda Farg‘ona vodiysida favqulodda holat e’lon qilindi. 1921-yil noyabrda Farg‘ona viloyatida sovet hokimiyati tomonidan harbiy diktatura o‘rnatildi va Turkiston fronti harbiy inqilobiy kengashi a’zosi P.Baranov Farg‘ona viloyatining harbiy diktatori qilib tayinlandi.

Shermuhammadbek qo‘rboshi Afg‘oniston davlatiga o‘tib ketgach, 1923 – 1924-yillarda Farg‘ona vodiysidagi istiqlolchilar qo‘shiniga Islom Polvon va Yormat Maxsum kabi qo‘rboshilar rahbarlik qildilar. 10/08/2019 9Bu paytda ular kichik-kichik guruhlar tuzib, qizil armiyaga qarshi kurashdilar. Lekin ular kurashning mazkur bosqichida turli sabablar va mahalliy shart-sharoitlar natijasida doim ham bir-birlari bilan kelishib ish ko‘rmadilar.

Samarqand viloyatidagi istiqlolchilarga 1918–1923-yillarda Bahrombek va Ochilbek kabi mashhur qo‘rboshilar rahbarlik qilgan. 10/08/2019 10Bahrombek 1918-yildan boshlab 2000 yigit bilan Samarqand viloyatida qizil armiyaga qarshi janglarda faol qatnashdi. Samarqand atrofidagi Pastqishloqda tug‘ilgan Hamroqulbek qo‘rboshi uning yaqin yordamchisi bo‘lgan. Bahrombek o‘z yigitlari bilan 1922-yil yozigacha qizil armiyaga qarshi faol kurashgan. Bolsheviklar chekistlar va josuslar yordamida 1922-yil kuzida Bahrombek va ukasi Shahriyor qo‘rboshini qo‘lga olishib, Samarqand shahrida otib tashlashgan.

Ahmad Zaki Validiyning yozishicha, Ochilbek 1921-yildan boshlab “Turkiston milliy birligi” tashkiloti ko‘rsatmalari asosida faoliyat ko‘rsatgan. Kitob atrofida 1923-yil 10-mayda qizil askarlar bilan bo‘lgan janglarning birida Ochilbek (u xalq o‘rtasida jasurligi uchun Ochildov sifatida mashhur bo‘lgan) mardlarcha halok bo‘lgan. 10/08/2019 11

Qo‘rboshilar faoliyati hamda qo‘rboshilar qurultoylari. 10/08/2019 12Qo‘rboshilar istiqlolchilarning harbiy rahbarlari bo‘lib, ular xalq o‘rtasida o‘z jangovarliklari bilan mashhur edi. O‘z vaqtida Farg‘ona vodiysida Kichik Ergash, Katta Ergash, Madaminbek, Shermuhammadbek, Islom Polvon, Samarqand viloyatida Ochilbek, Bahrombek va boshqalar harakatga rahbarlik qildilar.

Istiqlolchilik harakatini tashkiliy jihatdan uyushtirishda Farg‘ona vodiysi, Buxoro va Xorazmdagi qo‘rboshilarning mazkur davrda bo‘lib o‘tgan 30dan ortiq qurultoylarining ahamiyati katta bo‘lgan. 10/08/2019 13Ularda rahbarlar saylangan, qo‘rboshilar yagona qo‘mondonlik qo‘l ostiga birlashtirilgan. Ammo bunga doim ham amal qilinmas edi. Shuningdek, qurultoylarda qo‘rboshilar guruhlari harakat qiladigan joylar va ularning ta’sir doirasi belgilab olingan.

Qo‘rboshilar 1924-yil oxiriga kelib Turkistondagi iqtisodiy inqiroz va qashshoqlik, dahshatli ocharchilik, xalqning og‘ir turmushini ko‘rmasliklari mumkin emas edi. Tinimsiz davom etgan yetti yillik kurashdan ular ham, xalq ham charchagan edi. 10/08/2019 14Shuning uchun tirik qolgan qasoskorlarning ko‘pchiligi 1924-yil davomida qarshilikni to‘xtatdilar. Xullas, 1924-yil oxirida Turkiston mintaqasida istiqlolchilik harakatining birinchi davri yakunlandi.

O'xshashlar

1946 – 1991-yillarda Sovet ittifoqi 10- sinf

O‘zbekistonda sovet hokimiyati yuritgan madaniy siyosat. 10- sinf

Turkistonda sovet hokimiyatining majburiy tarzda o‘rnatilishi hamda bolsheviklar diktaturasi. 10- sinf

Turkiston o‘lkasi 1917-yil fevral-oktyabr oralig‘ida. 10- sinf

Turkiston ma’rifatparvarlari. 5 - sinf