Teatr va musiqa san’ati 9 -sinf - Tarix - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Teatr va musiqa san’ati 9 -sinf

Yuklangan vaqt:

09.09.2020

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1965.5908203125 KB

Ko'chirib olish

Teatr va musiq a san’at i 9-sinf O’zbekiston tarixi fani darsligi asosida 40-mavzu

Turkistonda xalq teatri Qadimiy san’at turlaridan eng sevimlisi hisoblangan xalq teatrining Buxoro amirligi, Xiva va Qo‘qon xonliklarida o‘ziga xos ko‘rinishlari mavjud edi.

Buxoro amirligida masxaraboz, qo‘g‘irchoqboz, raqqos kabi san’at yo‘nalishlarining uyushmalari vujudga kelgan edi. Xorazm an’anaviy teatrida esa ikki turkum tomoshalar – kulgili va xatarli o‘yin turlari yaxshi shakllandi.

Xalq teatri shakl jihatidan rang-barang va boy bo‘lib, ular xalq orasidan chiqqan komik aktyorlar – qiziqchilar, qo‘g‘irchoqbozlar, masxarabozlar va boshqalar o‘z mahoratlarini namoyish qilishgan.

XIX asrning ikkinchi yarmida bir nechta shaharlarda an’anaviy teatr uyushmalari vujudga keldi. «Turon» truppasi a’zolari. XX asr boshi Eng mashhurlari Qo‘qonda Zokir eshon, Bu xoroda To‘la masxara uyushmalari edi. Ayniqsa, qo‘g‘irchoq teatrlari ommabop bo‘lib, ular mavzusi markazida Kachal Polvon obrazi turgan.22 0A1F03 07 29 1716 0C1623 08 04

Turkistonda yevropa va rus teatrlarining kirib kelishi O‘rta Osiyo Rossiya imperiyasi tomonidan zabt etilgach, mustamlakachi hukumat siyosiy maqsadlarni nazarda tutib, o‘lkaga rus madaniyatini jadal yoyishga kirisha boshladi.

1870-yil Turkiston general-gubernatori tomonidan taklif qilingan Samara teatri o‘lkada bir necha kunlik dasturlarini namoyish etgan edi. 1910-yilda Samarqand va Toshkentga rus aktrisasi V. F. Komissarjevskaya truppasining gastrollari uyushtirildi.V. F. Komissarjevskaya truppasi30 04 15 300F301C101E 33 01 03 2D 04 1A03 091E

Tatar va ozarbayjon truppalarining 1910– 1912-yillarda Turkistonda bo‘lib o‘tgan gastrollari ham katta madaniy voqeaga aylandi. U. Gajibekovning «Go‘ro‘g‘li», «Layli va Majnun» va «Arshinmololon» musiqali pyesalari o‘zbek jamoatchiligi orasida iliq kutib olindi. Kolizey teatri. Toshkent. XX asr boshi

Jadid teatrining vujugga kelishi Turkistonda 1911-yil dastlabki yozma milliy sahna asarlari yaratildi. Mahmudxo‘ja Behbudiyning «Padarkush», A. Samadovning «Mahramlar», Fitratning «Bir farangi bilan buxorolik bir mudarrisning qilgan munozaralari» nomli asarlari shular jumlasidandir. Mahmudxo‘ja Behbudiy

1916-yil Qo‘qon shahrida Hamza rahbarligida havaskorlar teatri tashkil etildi. Unda namoyish etilgan birinchi spektakl Hamzaning «Zaharli hayot yoxud ishq qurbonlari» pyesasi bo‘ldi. Hamza Hakimzoda Niyoziy

Xudoybergan Devonov 1878-yilda tug‘ilgan. Bolaligidan bilimga chanqoqligi va ijodiy iste’dodi bilan ajralib turgan. U arab, fors va rus tillarini o‘rgangan. Qiziquvchan o‘smir nemis tilini o‘rgana boshlagan va bu kelgusida uning taqdirini belgilab bergan.Xudoybergan Devonov

Musiqa san’ati Xalq sozandalari mashhur usta-bastakorlar qo‘lida ta’lim olishgan. Ko‘p asrlar davomida butun Sharqda keng tarqalgan mumtoz maqomlar professional musiqaning og‘zaki an’analaridagi bebaho xazinasini tashkil etgan. Maqomlar yirik turkumli og‘zaki-cholg‘uli (yakkaxon va cholg‘uli) asarlardir. Musiqa asboblari

Turkistonning o‘sha kezlardagi musiqa madaniyatida yakkaxon ijrochilar ham, ansambl ijrosi ham rivojlandi. Karnay, nog‘ora yoki doira, ya’ni qattiq jaranglovchi cholg‘u asboblari an’anaviy bayramlarda, to‘y- tantanalarda, ommaviy tomoshalarda jo‘rovoz bo‘lgan; birmuncha past jaranglovchi cholg‘u asboblari - surnay, dutor, g‘ijjak esa kamer (xonada) yoki konsert (davrada) ijrosiga mo‘ljallangan edi.

Xorazm maqom va musiqa maktabi Xiva xoni Muhammad Rahimxon II (Feruz) davrida yanada rivojlandi. O‘z davrining ma’rifatli hukmdori bo‘lgan Feruz san’at namoyandalariga katta imkoniyatlar yaratib berib, ular faoliyatiga homiylik qilgan.

Savol va topshiriqlar 1. Xalq an’anaviy teatrlari haqida nimalarni bilib oldingiz? 2. Turkiston o‘lkasiga rus teatrlari qachondan kirib kela boshladi? 3. Qo‘qonda dastlabki havaskorlik teatrini kim tashkil qilgan? Uning tash-kilotchisi haqida nimalarni bilasiz? 4. XIX asr oxirida Turkistonda qaysi musiqa asboblari bo‘lgan? 5. Xorazm maqomi va musiqasi ravnaqida Muhammad Rahimxon II (Feruz) ning o‘rni nimalardan iborat?

O'xshashlar

Me’morchilik, san’at va musiqa. 7 - sinf

O‘zbekistonda madaniyat va san’at 11- sinf

Andijon qo‘zg‘oloni 9 -sinf

Jizzax qo‘zg‘oloni 9 -sinf

Industrial sivilizatsiya 9 - sinf