Tashqi muhit omillarining yurak faoliyati va qon bosimiga ta’siri. 8 - sinf - Odam va uning salomatligi - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Tashqi muhit omillarining yurak faoliyati va qon bosimiga ta’siri. 8 - sinf

Yuklangan vaqt:

07.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

11072.533203125 KB

Ko'chirib olish

18- §. Tashqi muhit omillarining yurak faoliyati va qon bosimiga ta’siri 8-sinf “Odam va uning salomatligi” darsligi asosida. 2014

• Odam organizmi o‘zi doimiy yashaydigan joyning iqlimiga, ob-havo sharoitiga moslashadi. Ob-havoning inson salomatligiga, uning mehnat qobiliyatiga va ruhiy kayfiyatiga ta’siri qadimdan ma’lum. Obhavoning noqulay o‘zgarishlari, ayniqsa, yurak va qon tomir kasalliklari bilan og‘rigan odamlarga ko‘proq ta’sir etadi.

• Atmosfera bosimi ortganda tashqi muhit havosining bosimi va odam tanasining barcha bo‘shliqlaridagi bosim o‘rtasida farq paydo bo‘ladi. Bunday vaqtda,ayniqsa, gipertoniya, revmatizm va yurakning boshqa kasalliklari bilan og‘rigan odamlarda bosh og‘rig‘i, bo‘g‘inlarda, yurakda og‘riq seziladi. Arterial qon bosimi ko‘tariladi. Ayniqsa, qon bosimi ko‘tarilgan keksa odamlarda miyaning mayda qon tomirlari yorilishi tufayli miyaga qon quyilishi mumkin. Buning natijasida qo‘l-oyoqlar shol bo‘lib qolishi, odam gapirish qobiliyatini yo‘qotishi mumkin.

• Balandlikka ko‘tarilganda havo bosimi pasayadi. Bunday vaqtda odam gavdasining ichki bo‘shliqlaridagi gazlar kengayadi. Shuning uchun baland tog‘larga chiqqanda odamlarda „tog‘ kasalligi“ deb ataluvchi holat yuzaga keladi. Issiq vaqtda tanadagi qon tomirlari kengayadi. Qon tananing yuza qismidagi tomirlarda va to‘qimalarda to‘planib, organizmdan tashqi muhitga issiqlik ajralishi ko‘payadi. Bu issiqlikning nurlanishi ter bezlaridan ajralgan suyuqlikning bug‘lanishi orqali amalga oshadi.

• Sovuq vaqtda tananing tashqi yuzasidagi qon tomirlari torayadi va organizmdan tashqi muhitga issiqlik ajralishi kamayadi. Bunday vaqtda odamning terisi, ayniqsa, yuzlari oqaradi, biroz qaltiraydi va sovuq sezadi.

• Yurak va qon tomir kasalliklarining ko‘p uchraydigan turlariga ateroskleroz (qon tomirlari devorining ichki yuzasida yog‘ va tuz moddalari to‘planishi oqibatida tomirlar qattiqlashib, mo‘rtlashib va torayib qolishi), gipertoniya (arterial qon bosimining ko‘tarilishi), yurakning ishemik kasalligi (yurak muskullarida qon aylanishining buzilishi tufayli sodir bo‘ladi), miokard infarkti (qon aylanishi buzilishi tufayli yurak muskullarining ma’lum qismi yemirilishi), insult (bosh miyaga qon quyilishi) kabilar kiradi. Bulardan tashqari, maktab yoshidagi bolalarda ko‘p uchraydigan angina, surunkali tonzillit (bodomcha bezlarining yallig‘lanishi) va bular oqibatida kelib chiqadigan yurakning yallig‘lanish kasalliklari tufayli odam yoshlik chog‘idanoq ish qobiliyatini yo‘qotishi mumkin. Yurak-qon tomir kasalliklarining oldini olish uchun organizmni chiniqtirish, jismoniy mehnat, sport bilan muntazam shug‘ullanish maqsadga muvofiqdir.

• Chekish va spirtli ichimlik ichishning yurak va qon tomir sistemasiga zararli ta’siri. Chekish (sigaret, nos, nasha va hokazo) va spirtli ichimliklar iste’mol qilish zararli odatdir. Bu moddalar odam organizmining barcha hujayra, to‘qima va organlariga, jumladan, yurak-qon tomir sistemasiga zararli ta’sir ko‘rsatib, ateroskleroz, gipertoniya, yurakning ishemik kasalligi, yurak infarkti, miyaga qon quyilishi kabi og‘ir xastaliklar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi. Tamaki tutuni tarkibida 3 mingdan ko‘proq zaharli kimyoviy moddalar borligi aniqlangan. Shulardan nikotin, karbonat angidrid gazi, radioaktiv poloniy, kadmiy, kobalt, qo‘rg‘oshin, margimush kabilar yurak-qon tomir sistemasiga zaharli ta’sir ko‘rsatib, odamning sog‘lig‘ini yomonlashtiradi, ish qobiliyatini pasaytiradi.

Savol va topshiriqlar • Atmosfera bosimi va havo harorati o‘zgarishi yurak-qon tomir faoliyatiga qanday ta’sir ko‘rsatadi? • Spirtli ichimliklar va chekish yurak- qon tomir sistemasiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?

O'xshashlar

Organizm va tashqi muhit. 8 - sinf

Qon guruhlari. 8 - sinf

Katta va kichik qon aylanish doirasi. 8 - sinf

Qon aylanish sistemasi haqida umumiy tushuncha. 8 - sinf

Oliy nerv faoliyati haqida tushuncha. Shartsiz va shartli reflekslar. 8 - sinf