logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)
  3. Kimyo
  4. Ishqoriy metallar. 9 - sinf

Ishqoriy metallar. 9 - sinf

Yuklangan vaqt:

02.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9168.1884765625 KB
Ko'chirib olish
Ishqoriy metallar 9-sinf Kimyo fani darsligi asosida 20-mavzu Reja: 1. Atomlarining tuzilishi 2. Ishqoriy metallarning biologik ahamiyati va ishlatilishi 3. Kaliy o‘simliklar oziqlanishida Litiy Li, natriy Na, kaliy K, rubidiy Rb, seziy Cs, fransiy Fr elementlar davriy sistemasining I guruhi bosh guruhchasini tashkil qiladi. Litiy Li, natriy Na, kaliy K, rubidiy Rb, seziy Cs, fransiy Fr ishqoriy metallar deb ataladi. Ishqoriy metall atamasi ular gidroksidlarining o‘yuvchilik xossasi bilan bog‘liq Atomlarining tuzilishi Ishqoriy metallarning tashqi elektron qavatlarida bittadan s-elektron bo‘ladi va shuning uchun ular s-elementlar oilasiga kiradi. Kimyoviy reaksiyalarda ishqoriy metallar o‘zlarining valent elektronlarini oson beradi va +1 zaryadli ionga aylanadi. Ishqoriy metallar eng kuchli qaytaruvchilar hisoblanadi va barcha birikmalarida +1 oksidlanish darajasini namoyon qiladi. Atom yadrolarining zaryadi ortib borishi bilan ularda elektron qobiqlar soni va atom radiusi ortib boradi, tashqi elektronlarning yadroga tortilish kuchi va ionlanish energiyasi kamayib boradi. Ishqoriy metallarning biologik ahamiyati va ishlatilishi Ishqoriy metallardan litiy stimulyatorlik xossasiga ega, teratogen, antidepressant xususiyatlari ham bor. Muskul to‘qimasida 0,023 . 10 –4 %, qonda 0,004 mg/l miqdorda bo‘ladi. Natriy muskul to‘qimasida 0,26–0,78 %, ilikda 1,0 %, qonda 1970 mg/l miqdorda bo‘ladi. Har kungi ovqat tarkibida 5 g bo‘lishi kerak. Kaliy muskul to‘qimasida 1,6 %, ilikda 0,21 %, qonda 1620 mg/l miqdorda bo‘ladi. Har kungi ovqat tarkibida 1,4–3,4 g bo‘lishi kerak. Natriy xlorid NaCl osh tuzi sifatida ma’lum va tirik organizm uchun juda kerakli modda. Undan tibbiyotda (fiziologik eritma), oziq-ovqat va kimyo sanoatida keng foydalaniladi. Glauber tuzi Na 2 SO 4 . 10H 2 O tibbiyotda (surgi vositasi) va kimyo sanoatida ishlatiladi. Chili selitrasi NaNO 3 qishloq xo‘jaligida o‘g‘it sifatida ko‘p miqdorda qo‘llanadi. Suvsiz soda Na 2 CO 3 va kristall soda Na 2 CO 3 . 10H 2 O shisha, sovun, natriy birikmalari olishda, bug‘ qozonlarida suvni yumshatishda, bo‘yoq ishlab chiqarishda, qog‘oz fabrikalarida, kir yuvishda, kundalik hayotda ishlatiladi. Kaliy o‘simliklar oziqlanishida katta ahamiyatga ega. Kaliy miqdorining kamayishi qishloq xo‘jaligi mahsulotlari hosilining pasayib ketishi, sifatining buzilishiga olib keladi. Ca

O'xshashlar

Metallar korroziyasi. 9 - sinf
Metallmaslar va metallar. 7 - sinf
Temir. 9 - sinf
Qotishmalar. 9 - sinf
Alyuminiy. 9 - sinf