Mikroorganizmlar seleksiyasi. 9 - sinf - Biologiya - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

Mikroorganizmlar seleksiyasi. 9 - sinf

Yuklangan vaqt:

04.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2248.8125 KB

Ko'chirib olish

62- §. Mikroorganizmlar seleksiyasi 9- sinf “Biologiya. Sitologiya va genetika asoslari” darsligi asosida. 2014

• Mikroorganizmlar turli tuman texnologik jarayonlarda jadal qo‘llanilmoqda. Prokariotlar va eukariotlar hayot faoliyatining mahsulotlari xalq xo‘jaligining turli tarmoqlarida yildan yilga ko‘paymoqda. Non pishirishda, pivo, vino, turli tuman sut mahsulotlarini tayyorlashda mikro organizmlar, zamburug‘lar va bakteriyalarning fermentativ faoliyatidan foydalaniladi.

• Shu munosabat bilan sanoat mikrobiologiyasi keng rivojlanmoqda va inson uchun zarur bo‘lgan, moddalarni ko‘p miqdorda ishlab chiqaradigan mikroor ga nizm larning yangi shtammlari seleksiyasi jadal o‘smoqda. Bunday shtamm lar antibiotiklar, ferment va vitamin preparatlari va ozuqabop oqsillarni ishlab chiqishda katta ahamiyat kasb etadi.

• Masalan, mikroorganizmlardan B 2 , B 12 vitaminlarini olishda foyda la niladi. Yog‘och qipiqlari yoki parafinda o‘sadigan achitqi zamburug‘laridan oziqabop oqsillar olinadi. Zamburug‘lar tarkibida 60% gacha oqsil moddasi to‘planadi. Oqsilga boy bu preparatni chorvachilikda qo‘llash natijasida yiliga qo‘shimcha ra vishda 1 million tonnagacha go‘sht yetishtirish mumkin.

• Mik ro organizmlar yordamida zaruriy amino kislotalarni ishlab chiqish ham muhim ahamiyatga ega. Ozuqa tarkibida bunday moddalarning yetishmasligi organi zm larning o‘sishini keskin sekinl ashtiradi. Hayvonl arning an’anaviy ozuqasi tarkibida zaruriy aminokislotalar kam bo‘ladi. Mikrobiologik yo‘l bilan olingan lizin aminokislotasidan 1 tonnasi qo‘shilsa, o‘nlab tonna hayvonlar ozuqasini te jab qolish mumkin.

• Inson uchun zarur bo‘lgan mahsulotlarni tirik hujayralardan yoki ular yordamida olish texnologiyasi biotexnologiya deb ataladi.

• Biotexnologiya favqulodda tez rivojlanayotgan fanlar qatoriga kiradi. • Keyingi 30 yil ichida bir qator turli xil bakteriyalar, zamburug‘lardan foydalanishga asos langan butunlay yangi ishlab chiqarish korxonalari paydo bo‘ldi. Mikroorganizmlar metallurgiya sohasida ham «faoliyat» ko‘rsatadi.

• Rudalardan metallarni ajratib olishda qo‘llaniladigan odatdagi texnologiyalar tarkibi jihatdan murakkab bo‘lgan yoki siyqa rudalardan keng foydalanishga imkon bermaydi; ularni qayta ishlash natijasida juda ko‘p chiqindilar hosil bo‘ladi, atmosferaga zaharli gazlar ajralib chiqadi. Metallar biotexnologiyasi bakte riya larning minerallarni oksidlash va metallarni eruvchan birikmalarga aylantirish xususiyatiga asoslangan.

• Olimlar bakteriya hujayrasiga ma’lum genlarni, shu jumladan odam genini ham kiritish usullarini ishlab chiqdilar. Bu usullar gen muhandisligi deb ataladi. Bakteriya hujayrasi o‘ziga yot (begona) bo‘lgan gen asosida ko‘p miqdorda oqsillarni sintez qiladi. Hozirgi kunda shu yo‘l bilan viruslar ko‘payishini to‘xtatuvchi interferon oqsilini, qonda glukozaning miqdorini nazorat qiluvchi insulin oqsilini olishmoqda.

• Mamlakatimizda mikrobiologiyani rivojlanishi uchun qulay sharoit mavjudligi tufayli bir qator sanoat tarmoqlarini: oziq ovqat, konserva, sut mahsulotlarini qayta ishlash, antibiotik va vitaminlar ishlab chiqarish sanoatlari yanada rivoj topmoqda. Olimlarimiz A.M. Muzaffarov, M.I.Mavloniy, S. Asqarova, A. Xolmurodov va boshqalar mikrobiologiya fanining rivojla nishiga katta hissa qo‘shdilar.

• A. Muzaffarov va uning shogirdlari xlorella suv o‘tidan chorva mollarining mahsuldorligini oshirishda va bir qator suv o‘t lari dan ifloslangan suv havzalarini tozalashda keng miqyosda foydalanishni yo‘lga qo‘ydilar. M. Mavloniy bir qator achitqi zamburug‘larini o‘rganib, ularni novvoychilik, chorvachilik va boshqa sohalar uchun achitqilar tayyor lash texnologiyalarini yaratdi.

Savol va topshiriqlar • Mikroorganizmlar seleksiyasining xalq xo‘jaligi uchun ahamiyati qanday? • Biotexnologiya qanday fan? • Turli mikroorganizmlardan foydalanib, ishlab chiqarilayotgan yangi mahsulotlarning nomlarini ayting.

O'xshashlar

Hayvon va o‘simlik seleksiyasi asoslari. 9 - sinf

Yadro. 9 - sinf

Urug‘lanish. 9 - sinf

Fotosintez. 9 - sinf

Xemosintez. 9 - sinf