O'ljas Sulaymonov 9 -sinf - Adabiyot - Slaydlar (maktab darsliklari bo'yicha)

O'ljas Sulaymonov 9 -sinf

Yuklangan vaqt:

24.09.2021

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1904.5185546875 KB

Ko'chirib olish

9-sinf Adabiyot fani darsligi asosida 29-mavzu O‘LJAS SULAYMONOV (1936- yilda tug‘ilgan)

Taniqli qozoq adibi O‘ljas Sulaymonov 1936- yilning 18- may oyi da Qozog‘istonning Olmaota shahrida tug‘ildi.

Otasi Umar harbiy xiz matchi edi. 1937- yilda qatag‘on qurboni bo‘ldi. O‘ljas rus maktabida o‘rta ma’lumot oldi. So‘ng Qozog‘iston Davlat universitetining Geologiya fakultetini bitirdi. Yoshligidan adabiyotga mehr-muhabbat qo‘ygan O‘. Sulaymonov universitetni bitirgan yili Moskvadagi Maksim Gorkiy nomidagi Jahon adabiyoti institutiga kiradi.

O‘ljas Sulaymonov badiiy ijodga doir turli vazifalarda ishladi. 1962—1971- yillarda “ Qozog‘iston haqiqati ” gazetasi muxbiri, “ Qozoqfilm ” studiyasida muharrir, “ Простор ” jurnali bo‘lim mudiri, 1971- yildan 1981- yilgacha Qozog‘iston Respublikasi Yozuvchilar uyushmasi boshqaruvi kotibi lavozimida ishladi.

1981—1984-yillarda Qozog‘iston Kinematografiya davlat qo‘mitasi raisi, 1984- yildan 1992-yilgacha Qozog‘iston Yozuvchilar uyushmasining birinchi kotibi vazifalarida ishlagan. 1995—2001- yillarda Qozog‘istonning Italiya, Yunoniston va Maltadagi elchisi sifatida faoliyat ko‘rsatdi.

O‘ljas Sulaymonov rus tilida ijod qiladi. Lekin qozoq xalqiga xos milliy xususiyatlar, urf-odatlar, millatning hayotidagi shonli va og‘riqli nuqtalarni yaxshi biladi va ishonarli aks ettiradi. Shu bois uning asarlari qozoq xalqining milliy ruhini teran ifodalashi bilan diqqatga sazovordir.

Shoirning birinchi asari — “ Arg‘umoqlar ” 1961- yilda dunyo yuzini ko‘rdi. Shundan keyin uning “ Quyoshli tunlar ”, “ Ajoyib tun ”, “ Sharofatli vaqtlar ”, “ Maymun yili ”, “ Loy kitob ”, “ Olovning ko‘chishi ”, “ Yumaloq yulduz ” va “ Az i Ya ” kabi ko‘plab she’riy, nasriy, ilmiy kitoblari chop etildi.

O‘ljas Sulaymonovning badiiy asarlarida qozoqlarning o‘ziga xos turmush tarzi, o‘y-fikrlari, his-tuyg‘ulari aks ettirilsa, ilmiy asarlarida turkiy xalqlarning dunyo madaniyati taraqqiyotidagi ulkan o‘rni tarixiy dalillar asosida yorqin ko‘rsatib berilgan. O‘. Sulaymonov “ Az i Ya ” asarida, yevropaparastlar aytganlariday, turkiylar yovvoyi va madaniyatsiz qavm emas, balki dunyoning eng qadimiy madaniyatli millatlaridan ekanligini asosladi.

O‘. Sulaymonov “ Qoyilmisan insonga , zamin ” deb ataluvchi dostoni bilan dunyoga mashhur bo‘ldi. Inson imkoniyatlari va irodasiga bitil gan madhiya bo‘lgan mazkur asarda koinotni zabt etib, dunyo tari xida yangi bosqichni boshlab bergan inson haqidagi mushohadalar g‘oyat ta’sirchan ifodalanadi.

Shoir she’riyatidagi qahramonlar — g‘ururli, o‘z qadrini biladigan, ayni vaqtda, o‘zganing ham qadriga yeta digan shaxslar. Ular fe’li keng, tanti, falsafiy mushohadalarga moyil, chapani va jo‘mard kishilar sifatida tasvirlangan. Ularda turkiy qavmlarning tarixiy o‘tmishi ta’sirli lavhalarda o‘z aksini topgan.

ARG‘UMOQ (Azim Suyun tarjimasi) Yilqisi bilan mashhur, Qadim qipchoq yerida Oqib boradi uyur, Kuygan o‘tlar selida. Tomirimda qaynar qon, Tulporidan saylab ber. Yeldiray misli bo‘ron Ostin-ustin bo‘lsin yer. Yellar alanga olsin Arg‘umoqning qonida. Qiyoq, alaflar qolsin Tuyoqlar to‘zonida. Yashash, kurash nimadir, Bilib qo‘ysin arg‘umoq. Jasorat bizga taqdir, Guldurab ketsin so‘qmoq!

MAMBET BOTIRNING QATL OLDIDAN AYTGANLARI (Shavkat Rahmon tarjimasi) “ Bismilloh! O‘zimni unutgayman olis yo‘lga tushganda, Jang-jadaldan to‘yganman, Aytsam, ko‘pdir ozorim, Egarda tug‘ilgandim, O‘lmoqdaman kishanda, Tongda meni it kabi qiladilar sazoyi. Horib terlagan otning hidini unutgayman, So‘g‘ishlar urhosini unutgayman zindonda. Tongda jismim burdalab, alangaga tutgaylar, Shon-shuhratin yo‘qotgay boshim bunday vidoda. Unutgayman xotinlarning titrab-qaqshab turganin, Yalang‘och qilichdaydim, Zang bosadi tig‘imni. Chalajon bir ilonday tomog‘imda yuragim.

E, yo‘q, Mening yuragim — pati yulingan shunqor. Unutgayman, Yagona najotkorim — Xudoni, Unutgayman yong‘inlar, qirg‘inlar ham duoni”. Hayhot, dashtda oy suzar Barxanlarni qiyalab, Moyalarga iliqib yuradir nortuyalar. Qozoqning qozonida vishillab sut toshadi, Itlar zerikkanidan bir-birin qonga bo‘yar, Mambet botir zindonda ko‘kka qarab yotadi, To‘lin oy-chi botirning qo‘liga nonday qo‘nar.

Savol va topshiriqlar: 1. She’rdagi “…ular odam emas, ular – ayg‘irlar!” qatori ma’nosini anglating. 2. “Тillarim tishlarni sindirganida, ko‘zim kipriklarni kuydirganida” tarzidagi iqrorda shoirning qanday holati ifoda etilgan? 3. She’rda shoir sevgisi darajasi aks etgan tasvirlarni sharhlang. 4. Unda shoirning badiiy mahorati aks etgan o‘rinlarni ko‘rsating. 5. She’rning nomini izohlashga urining. 6. She’rni yod oling.

O'xshashlar

Alpomish 9 -sinf

Oybek 9 -sinf

Xo'ja 9 -sinf

Hadislardan namunalar 9 -sinf

Chingiz Aytmatov 9 -sinf