G’G’ulomning hayoti va ijodi - Adabiyot - Dars ishlanmalar

G’G’ulomning hayoti va ijodi

Yuklangan vaqt:

01.10.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

471 KB

Ko'chirib olish

Azi z asrimi zning azi z onlari , Azi z odamlardan so ’raydi qadrin . Fursat g’animatdir shoh satrlar -la, Bezamoq chog ’dir umr daftarin . (“Vaqt ”) Mavzu: G’G’ulomning hayoti va ijodi Darsning maqsadi: Ta’limiy : o’quvchilarda yozuvchi, shoir G’.G’ulom hayoti va ijodi haqida tushuncha va malakalar hosil qilish; Tarbivayiy : o’quvchilarda insoniylik fazilatlarini shakllantirish ; Rrivojlantiruvchi: o’quvchilarda bahslashish , musobaqalashish , fikrlash ko’nikmalarini shakllantirish, o’g’zaki va yozma nutqiy savodxonlik darajasini rivojlantirish . Dars uslibi : suhbat , amaliy Dars usuli : Aqliy hujum , klaster ,” Kim ko ’ p ma’lumot aytadi ?”Aktyorlik mahorati Darsning turi : yangi bilim ko ’ nikmalarni shakllantirish Dars jihozi :1. G’G’ulomning asarlari , she’riy to’plami ,shoir portreti, Savollar yozilgan tarqatmalar 2. S.Matjon Adabiyot qo’llanma , 8-sinf adabiyot darsligi. Darsning shiori : Bir onning bahosin o’lchamoq uchun Oltindan tarozu olmosdan tosh oz. Dars rejasi : 1.Aqliy hujim 2.Ifodali o’qish mashqi 3 Aktyorlik mahorati 4. Kim ko’p ma’lumot biladi? 5. She’riyat bo’stoniga sayr 6. Xotira mashqi Darsning borishi : Tashkiliy qism 1.Davomat 2. Sinfda psixologik iqlim yaratish O’qtuvchi: Aziz o’quvchila, biz bugun G’G’ulomning hayoti va ijodi bilan tanishamiz . Sinfni 2 guruhga bo’lib olamiz va hakamlar o’qtuvchi boshchiligida tuziladi.O’yin shartlari eslatilib ,rag’bat kartochkalari asosida guruhlar baholab boriladi . 1- guruh: Adabiyotshunoslar 2- guruh: Tilshunoslar O’tilgan mavzini mustahkamlaymiz 1. Fitrat qayerda maktablar ochgan? 2. 1-o’zbek professori- 3. Fitratning she’riy to’plami 4. Fitrat qaysi partiyaga asos solgan? 5. “O’gut” she’rining ahamiyati 6. Dramalari Fitratning she’rlaridan yoddan ifodali aytish Yangi mavzu bayoni : O’qituvchi C’ G’ulomning “Vaqt” she’ri bilan yangi mavzuni boshlab beradi.

Biz quyi sinflarda G’G’ulomning qaysi asarlari bilan tanishgan edik? -“Mening o’g’rigina bolam”hikoyasi, “Shum bola “ qissasi O’qituvchi : bu qissalarda qaysi davr voqealari tasvirlangan edi? -Chor Rossiyasining O’rta Osiyoni mustamlakaga aylantirgan vaqti Adibning hayoti va ijodidan bilimlaringizni sinaymiz Aqliy hujum 1- guruhga 1.G’G’ulom qachon , qayerda tug’ilgan? 2.Shoirning birinchi she’riy to’plami? 3.Yozuvchining bolaligi 4.Qaysi asarlari kinofilm qilib ishlangan? 5.Siz yoqtirgan asaringiz qahramoni? 2- guruhga 6. G’G’ulomning “Mening o’g’rigina bolam”hikoyasi qahramonlari 7. Hikoyada qaysi davr tilga olingan? 8. G’G’ulomning davlatimiz tomonidan taqdirlanishi 9. Shoirning qaysi she’rida orzu qilgan istaklar mustaqillik yillarida namoyon bo’ldi? 10. 2- jahon urushi yillarida yozgan asarlari? “Adabiyotshunoslar” guruhi G’G’ulomning “Mening o’g’rigina bolam”hikoyasi asosida sahna ko’rinishini namoyish etishadi Qora buvi: -O’g’rigina bolam, hoy o’g’rigina bolam, hoynahoy biror tiriklikning ko’yida tomga chiqqan ko’rinasan , axir kasbing nozik, tumov- pumovingni yozib chiqsang bo’lmaydimi? O’g’ri: -Axir buvijon siz ham biror kecha tinchingizni olib uxlasangiz bo’lmaydimi, bizning tirikchiligimizning yo’lini to’saverasizmi?. -Hoy, aylanay ,o’g’rigina bolam, boshimda shunday musibat turganda ko’zimga uyqu keladimi?Mana olti oy bo’ldi, biror soat mijja qoqib uxlaganim yo’q. Kechalari xayol qochib ketadi. - Nimalarni xayol qilasiz?

Dono Qanoatli Mushfiq Saxovat li Diyonat li Saxiy Mehri bon Qora buvi dangasa Hovliq ma Yolg’on chi Sodda sergap O’yinqar oqSho’x Shum bola - Nimalarni xayol surardim, shu to’rtta yetimni o’ylaymanda.Zamonni o’zing ko’rib turibsan, tiriklik toshdan qattiq, tuyaning ko’ziday non anqoga shapig’.......... “Tilshunosla”r guruhi “Shum bola asaridan “ sahna ko’rinishi namiyish etishadi. Shum bola: -Anavi haligi dandon sopli pichog’ingiz sinib qolib edi .Shuning xabarini bergali keldim - Xo’sh, innankeyin, qanday qilib sindi? Ro’zg’orda mening pichog’imdan boshqa pichoq qurib ketgan ekanmi? -Tozi itingizning terisini shilayotgan edim, suyakka tegib sinib qoldi. _ Iyya ,?! _Shoshib qoldikda , o’lib qolgandan keyin bekor ketmasin deb terisini shilib oldik . - Nima qilib o’ldi? - Harom o’lgan otning go’shtini ko’p yeb qo’ygan ekan , bukib o’ldi - Hrom o’lgan ot go’shti qayoqda ekan? - - Ha, o’zimizning to’riq qashqaning go’shtini yeb o’ldida , begona ot emas . - -Hay- hay bola , og’zingga qarab gapir. - -To’riq qashqa o’ldi dedignmi? Xo’sh to’riq qashqa nima qilib o’ldi? - Xomlik qilib o’ldi. Klasster usuli dan foydalanib asar qahramonlarini fazilatlarini har bir guruh o’quvchilari doskaga yozishadi

Mavzu yuzasidan qo’shimcha ma’lumotlar beriladi. Shoirning 1- she’riy to’plami – “Dinamo”, 2- she’riy to’plami “Tirik qo’shiqlar” “Sharqdan kelayotirman” she’riy to’plami uchun Davlat mukofotiga sazovor bo’ladi. Balladalari: “To’y” “Ikki vasiqa” 2- jahon urushi yillarida : “Kuzatish”, “Sog’inish”’Vaqt” ,”Bizning ko’chada ham bayram bo’lajak”, ‘Oltin medal”, ‘Men yahudiy” she’rlari 1963- yil O’zbekiston xalq shoiri unvoniga va Oybek bilan akademik unvoniga sazovor bo’ldi. 2003- yil 100 yilligi respublikamizda tantanali nishionlandi. Shoirga “Buyuk xizmatlari uchun “ ordeni berilgan. Shoir 1966 yil 10-iyul kuni vafot etgan Shoirning “Vaqt “ she’ri ifodali o’qiladi. She’r tahlil qilinadi. Aziz asrimizning aziz onlari Aziz odamlardan so’raydi qadrin. Fursat g’animatdir , shoh sartlar-la Bezamoq chog’idir umr daftarin. Mustahkamlovchi savollar: 1.Shoirning “Vaqt “ sherida kapalak umri nega g’uncha ochulguncha o’tgan fursatga qiyoslanadi? 2.Bir onning bahosini o’lchamoq uchun nima kerak? 3. She’r qanday boshlanadi? 4. Tugallanishichi? 5.Gerostra tnima qilgan ? Uning ishi to’g’rimi ? 6.Diana mabudi – 7. She’rning ahamiyati 8. Fursatning g’animatligini isbotlang 9.G’Gulom xotirasini abadiylashtirish uchun qilingan ishlar

10.”Yodgor” “Netay” qissalarini kim yozgan? Dars so’ngida rag’bat kartochkalari kop yig’gan guruh , o’quvchilar aniqlanadi.O’quvchlar rag’batlantiriladi, Uy ishi. Shoirning “Vaqt “ she’rini yod olish. Mavzu: Zebi ,zamona Zulfiya begim Darsning maqsadi: Ta’limiy : o’quvchilarda Zulfiyaning hayoti va ijodi yuzasidan bilim ,malaka, ko’nikmalar hosil qilish; Tarbivayiy : o’quvchilarga axloqiy , estetik tarbiya berish;. Rrivojlantiruvchi: o’quvchilarda bahslashish , musobaqalashish , ijodiy fikrlash ko’nikmalarini shakllantirish, Dars uslibi: suhbat,amaliy Dars usuli: Aqliy hujum, Klaster Darsning turi: Yangi bilim, malaka, ko’nikmalarni shakllantirish Dars jihozi :1. shoira portreti, testlar, Adabiyot qo’llanma Safo Matjonov va bopshqalar . “Ehtirom” Toshkent 1995 yil , shoira haqida buklet , Darsning shiori: Umrlarcha davom etsin Vatan ufqida parvozing Zamon aksi sadosidek , jaranglab tursin ovozing. G’.G’ulom Dars rejasi : 1.Shoira haqida zamondoshlari fikrlari 2.Shoira hayot yo’liga nazar 3.She’riyat bo’stoniga sayr aylab 4.Shoira hayoti va ijodidan test Darsning borishi : Tashkiliy qism 1.Davomat 2. Sinfda psixologik iqlim yaratish O’qtuvchi: Aziz o’quvchilar, biz bugun Zulfiyaning hayoti va ijodi yuzasidan o’rgangan bilimlarimizni mustahkamlaymiz .Sinfni 2. guruhga bo’linadi. O’yin shartlari eslatilib ,rag’bat kartochkalari asosida guruhlar baholab boriladi . Darsga Zulfiya zamondoshlari taklif qilinadi .Ular Zulfiya haqida o’zlarining fikrlarini bayon etishadi. Darsda Mirtemir domla qiyofasi jonlantiriladi.: O’zbek poeziyasida Zulfiya degan nomning chaqnab paydo bo’lishi – tong yulduzining tug’ilishiga teng voqea bo’lgani hanuz esimda, o’sha tongning o’ziday rost va yorqin bir haqiqat bu o’zi . Bohid Zohidov: She’r shaklidagi nafosat malikasi!

Koinotning quyoshi bor, tabiatning bahori bor, ayolning sehrli iffati va go’dakning dunyoga teng tabassumi bor, uzukning hamyuksak ezgulik va go’zallik ramzi bo’lgan ko’zi bor, badiayatimizda esa Siz bor… Komil Yashin: Shoir- xalq qalbining tarjimoni , uning ezgu ideallari , orzu- intilishlarining ifodachisi, xalq xotirasidir. Mustay Karim: Zulfiya va she’riyat, Zulfiya va qoshiq – bu so’zlarni bir- biridan ajratib bo’lmaydi. Rasul Hamzatov: Agar, Zulfiya Armanistonda tug’ilganda – Silva, Leningradda tug’ilganda – Bergols, -Bolgariyada –Bagryana, Yugoslaviyada tug’olganda ham Desanka Maksimovichdek mashhur shoira bo’la olar edi. Aqliy hujum: 1.Zulfiya qachon , qayerda tug’ilgan? Zulfiya Isroilova 1915 yil 1- martda Toshkentda temirchi oilasida tug’ilgan 2. Maktabda nechanchi yillarda tahsil oladi? 1922- 1931- yillarda 3.Ish faoliyati ? 1935- 1938 yillarda Til va adabiyot jurnali aspiranturasida o’qiydi, 1938- 1948 yillarda Bolalar nashriyotida, “Ozbekiston” nashriyotida 1953- 1980 yillarda “Soaodat “ jurnalida ishlaganlar. 4..Mukofotlari ? “ Nilufar “ hamda Jovarharlal Neru nomidagi Davlat mukofoti 5. Pyesa va operalari? ‘Semurg”, “Zaynab va Omon” Tarjimalari ? Rus, ukrain, ozorboyjon, hind shoirlari she’rlarini o’zbek tiliga o’girgan 6.Zulfiya she’rlari qaysi tillarga tarjima qilingan? Ingliz, nemis, rus, bolgar, xitoy, hind, yapon, arab, fors, vetnam tillariga tarjima qilingan. 7. 1- she’riy to’plami- “Hayot varaqalari” 1932 yil. 8. Hamid Olimjon xotirasiga bag’ishlab yozilgan to’plami ? “Bahor keldi seni so’roqlab” 9. Shoiraning qaysi she’ri Hindiston mamalakati bilan bog’liq ? “Hindiston” 10. Shoira farzandlari? Hulkar, Omon, Qo’shimcha ma’lumotlar: Shoira she’rlari : “Qizlar qo’shig’i”, (1938) “She’rlar” 1939, “Hijron kunlarida” 1944, “Dalada bir kun” 1948, “Tong qo’shig’I” 1953 , “Yuragimga yaqin kishilar” 1958, ‘Kuylarim sizga” 1965, “O’ylar” , “Shalola” , ‘Quyoshli qalam” ( Oybekka bag’ishlangan) ‘Mushoira” , “Xotira siniqlari” 1995, ‘O’g’lim sira bo’lmaydi urush” 1954, “Tun” 1944, ‘hijron” , “Oydinda”, “Mening vatanim” ‘Bahor keldi seni so’roqlab” “Ko’rganmiding ko’zlaringda yosh” , “Zootexnik qiz” “Cho’pon”, “Sen qaydasan yuragim” , “Nebaloga etding mubtalo!”, “Sensiz” , “Oydinda” , “Lobar qizlarga” , “Bog’lar qiyg’os gulda” , “Men o’tgan umrga” … Shoira she’rlarini ifodali o’qish , Bahru bayt musobaqasi Salom mening aziz dugonalarim , Azizim lobarim , chevarim qizlar! “Lobar qizlarga” Men quyoshli el farzandiman, Baxtlimanki yoniq nafas yor. Ishq va hijron olovlaridan Omon chiqqan qaynoq dilim bor. ‘Rashk “ she’ridan .Shoira hayoti va ijodidan test 1. “Bahor keldi seni so’roqlab “ sahe’rida shoira qaysi obrazdan unumli foydalangan? A) shabboda B) tuproq C) suv D) tosh 2.”Mushoira “ she’ri qaysi yurt tuprog’ida bo’lib otgan mushoira qalamga olinadi? A) Hindistin B) Xitoy C) Qozog’iston D) Tojikiston 3. “Xotiram siniqlari “ she’rida qaysi tuhfa qadrlanadi? A) Hurriyat B) Istiqlol C) A,B D) vatan 4. Urush nomin o’chsin jahonda , Hamon bitmas sen solgan alam ...qaysi she’ridan? A) “Mushoira” B) “Sensiz” C) O’g’lim sira bo’lmaydi urush” D) “Aziz tuyg’ular “

5. Zulfiya dostonlari A) “Quyoshli qalam” B) “Mushoira” , “Xotira siniqlari “ C) A,B “Aziz tuyg’ular “ D) 6. “Aziz tuyg’ular “ she’ri necha she’rni birlashtiradi? A) 5 B)7 C) 10 D)12 7. ‘Nevara she’ri kimga atalgan? A) Nevarasi Shodlikka B) Nevarasi Ulug’bekka C) Nevarasi Ahrorga D) qiziga 8. Kiyganim ipakmi, chitmi yo kimxob , Yurak borligida qilmabman parvo ... qaysi she’ridan A” Sensiz” B) Men o’tgan umrga” C) “Oydinda” D) “Aziz tuyg’ular “ 9. “Bog’lar qiyg’os gulda” she’rida”bir kaft bog” qanday ramziy ma’no anglatadi? A) Vatanni B) tuproqni C) bog’larni D) sahroni 10. Prezidentimiz Islom Karimov qaysi kitoblarida Zulfiya haqida ma’naviy jasorat ko’rsatdi deganlar? A) “Yuksak ma’naviyat- yengilmas kuch “ B) “Olloh qalbimizda , yuragimizda “ C) “O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida” D) “Barkamol avlod orzusi” O’qituvchi: Zulfiyaxonim she’rlarida tong timsoli , tong tasviri buyuk baxt, buyuk davr, buyuk va yorug’ dunyo timsoliday jaranglab ketganligi va hanuz o’shandoq jaranglab turganligi hech kimga sir emas, hammasi faqat mehnatdan, uzluksiz mehnatdan! Jahongashta va tinimsiz shoira asarlari talay- talay xalqlar tilida jaranglab turgani haqiqat! Zulfiyaxonim o’zbek she’riyatini jahon minbarlaridan jaranglatganlardan biri va balkim birinchisi qozoq, ham, arman ham, tojik ham , ukrain ham, bulg’or ham, zanji ham, arab ham shoiramiz ijodidan bahramand va uning odamiyligiga , san’atiga , mahoratiga , jasoratiga shaydo. Dongdorlikmi va dovruq bo’lsa shunday bo’ladi-da Zulfiyaxonim hozir yolg’iz emas. Ayol qalbining tepigini she’r qiluvchi Saida Zunnunova va Oydin Hojiyeva kabi shoiralar yetishib chiqdi..Ham izdosh , ham yelkadosh .Bular kamolotida Zulfiyaxonimning mehnati qancha- qancha. Ularga onaboshi . Aziz o’quvchilarim , sizlarning orangizdan ham Zulfiyaxonimdek metin irodali , yurtimiz koriga yaraydigan qizlarimiz yetishib chiqadi degan umiddaman. Dars yakunida eng faol qatnashgan guruh, eng faol o’quvchilar aniqlanib, rag’batlantiriladi. Uy ishi .Shoira she’rlaridan yod olish

Fan: Ona tili 9-“D” sinf 18- sentabr 2012- yil Darsning mavzusi: Undalma va kirish so’zlar yuzasidan takrorlash D а rsning m а qs а di: a) ta’limiy: und а lm а , unda tinish belgil а rining qo`ll а nishi, kirish so’zlarning gapdagi o’rni h а qid а m а ’lum о t berish. Und а lm а l а rning fikr if о d а sid а gi o`rni h а qid а а m а liy ko`nikm а l а r h о sil qilish; b) ta’biyaviy :V а t а n tuyg`usi h а qid а а m а liy ko`nikm а l а r h о sil qilish; s) rivojlantiruvchi:must а qil fikrl а sh ko`nikm а l а rini riv о jl а ntirish. Darsning turi: Mustahkamlash Darsning usuli: Guruhlarda ishlash , “Klasster”, “Aqliy hujum” , “Uchta rost va bitta yolg’on” D а rsning jih о zi: kadaskop, t а rq а tm а ,did а ktik m а teri а ll а r. Darsning borishi .Tashkiliy qism A) davomat B) o’quvchilarni darsga tayyorlash D а rsning rej а si: 1.Aqliy hujum 2. Uchta rost, bitta yolg’on 3. Mashqlar bajarish 4.Aqlni charxlang 5.K а rt о chk а l а r bil а n ishl а sh. D а rs yakuni v а uyg а t о pshiriq. D а rsning b о rishi: Dastlab o’quvchilarni guruhlarga bo’lib olamiz. Uy ishi so ’ raladi .” Aqliy hyjum ” 1. Aniqlovchi 2.To’ldiruvchi 3.Hol, uning turlari 4. Uyushiq bo’laklarga misol keltiring 5.Soz birikmasi haqida ma’lumot 6.Dunyo tillari 1-topshiriq . 1- guruh . Undalma haqida bilganlaringizni so ’ zlang .( 8-sinfda o’tilganlar esga olinadi) „Klasster” usuli UndalmaBosh kelishikd a qo’llanad i Hech bir bo’lakka bog’lan maydi i Kesimi , II shaxs sonda bo’ladi Gapning boshida keladi Gapning o’rtasida keladi Gapning oxirida keladi Jonivor larga qarata Jonsiz narsa larga

2- topshiriq 2- guruh. Kirish so’zlar haqidagi jadvalni to’ldiring. „Uchta rost va bitta yolg’on “ Ishonch va tasdiqni : Albatta, shubhasiz, ma’lumki, etimol, Gumonni: Ehtimol, shekilli, chamasi, haqiqatan Shodlik va achinish: Attang, afsus balki, Qarashlilikni: Menimcha, uning aytishicha, balki Fikrning tartibini: Birinchidan, ikkinchidan, uchinchidan, demak Oldingi fikr bilan bog’liqlikni Demak, aksincha, ayniqsa,menimcha Tasdiq , inkorni : Ha, yo’q, mayli , attang 1- guruh 25- mashq Undalmalarni aniqlang Bu qasidam senga, xalqim, Oq sut-u tuz hurmati, Erkin o’g’lingman, qabul et, O’zbegim, jon o’zbegim 2- guruh 26- mashq .Kirish so’zlarni aniqlang 1.Xullas, qars ikki qo’ldan chiqadi. 2.Ayol kishiga , avvalo, ona deb qarasak, hammasi joy- joyiga tushadi. Must а qil ish. Undalmalarda tinish belgilarining qo’llanishi 27- mashq Ona tilim , sen borsan ,shaksiz, Bulbul kuyin kuyga solaman. Sen yo’qolgan kuning , shubhasiz, Men ham to’ti bo’lib qolama 28- mashq .Nuqtalar o’erniga kerakli so’zlarni qo’yib boshqotirmani yeching OB O Q X T I N SA X MAU L L O Q N ISAX

30- mashq “Hech kimga bermaymiz seni, O’zbekiston” mavzusida matn tuzish. Undalma va kirish so’zlardan foydalanish K а rt о chk а l а r bil а n ishl а sh Berilg а n g а pl а rd а n und а lm а l а rni а niql а b, tinish belgil а rini qo`ying. 1 Gull а yashn а must а qil O`zbekist о n. 2 V а t а n bunch а l а r ko`rk а ms а n. 3 O`quvchi-yoshl а r h а yotni chuqurr о q o`rg а ningiz. 4 . O`kinm а ng singlim bu kunl а r h а m o`tib ket а r. 5.Albatta biz yengib chiqamiz .Kirish gapning qaysi turi qo’llangan? 6. Kirish so’zlarda qanday tinish belgilari qo’yiladi? 7.Yaxshi, bolam, yaxshi ! undalmani toping 8.Kirish so’zga ta’rif………… Quyid а gi so`zl а r und а lm а bo`lib kelg а n g а pl а r tuzing Ust о zl а r, o`quvchil а r, uk а , buvij о n. Quyid а gi so`z g а p b о shid а , o`rt а sid а v а ох irid а und а lm а bo`lib kelg а n g а pl а r tuzing. Quyosh Uy ishi 32- mashq. Do’stimga maktub. Undalma va kirish so’zlardan foydalanish Dars yakunida eng faol guruh aniqlanadi, o’quvchilar baholanadi.

O'xshashlar

Nodiraning hayoti va ijodi

Mirkarim Osim. Hayoti va ijodi. To‘maris

A. Navoiy hayoti va ijodi 2

Oybekning hayoti va ijodini o'rganish

G'azal mulkining sulton