Hayvonlarning turli muhit sharoitlarga moslanishi - Зоология - Презентации

Hayvonlarning turli muhit sharoitlarga moslanishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

214 KB

Hayvonlarning turli muhit sharoitlarga moslanishi

Hayvonlarning biosferada tarqalishi va uning muhit sharoitlari bilan bog`liqligi • Biosferaning tarkibiy qismlari hisoblangan tirik organizmlarni, jumladan hayvonot dunyosini har tomonlama o’rganish nafakat nazariy, balki amaliy ahamiyatga ham ega.

• Ma’lumki, insonning oziqa rastionining asosiy qismlaridan biri-hayvon mahsulotlaridir. Dengizlar, okeanlar, ko’llar va er yuzining quruqlik qismidagi yovvoyi holda yashovchi ov hayvonlariiing biosferada tarkalishini aniqlash, ulardan rastional foydalanish biologik resurslarni asrash va qayta ko’paytarish imkonlarini yaratadi. • Xayvonlar oziqa zanjirlarining asosiy tarkibiy qismi, moddalarning biogen migrastiyasini amalga oshishida muhim zveno sifatida biosferada o’ziga xos ahamiyat kasb etadi. Bu jihatdan olganda, er yuzasining turli mintaqalarida hayvonlarning tur tarkibi va zichligini turlicha ko’rsatkichga egaligi har bir mintakada modda va energiya almashinuvi jadallignning turlicha namoyon bo’lishiga sabab bo’ladi,

• Har bir kishi biosferadagi, jumladan o’zi yashayotgan hududdagi hayvonot dunyosishng tur tarkibi, uning tarqalishi va ularni belgilovchi muhim zkologik omillar to’g`risida ma’lumotga ega bo’lishi muhim nazariy va amaliy axamiyatga zga. Bu esa insoniyatning biosferadagi o’rnini (noosfera) belgilashda, hayvonot dunyosini muhofaza kilishda muhimdir.

• Biosferada, jumladan barcha tabiiy sistemalarda hayvonot dunyosi muhim rol o’ynaydi. Hayvonot dunyosining biosferadagi o’rnini ularning moddalarni biogei aniqlanishidagi faoliyati va uning ahamiyati bilan tushuntirish mumkin. Modddalarning biogen migrastiyasi esa har kanday ekosistemaning mavjudligini ta’minlaydigan ko’rsatkich hisoblanadi.

• Quruqliqdagi organik dunyo tur tarkibining boyligi jihatidan suv muhitidai ancha ustun turadi. Agar quruklikda butun hayvonot dunyosining 93 % i uchrasa, suv muhitida atigi 3% i uchraydi. O’simliklar olamida ham turlarning 92% quruklikda, 8% suv muhitida uchrashi qayd .etilgan. Bunday nisbatlarning mosligi ham o’simlnk va hayvonot dunyosnning' muayyan muvofiqlikda tarqalganligidan dalolatdir. Shu bilan birga keltirilgan nisbatlar quruklikda tur hosil bo’lishi jarayonlari suv muhitiga karaganda nisbatan qulay va samarali kechganligini isbotlaydi.

• Ye rning yuza qismida uchraydigan hayvon turlari turlicha tarkalish moslanishlariga ega bo’lishadi. Ularning tarkalishi harakatlanish organlarining tuzilishiga yoki harakatlanish uslubiga bog`liq bo’lmaydi • Juda ko’p omillar hayvonot dunyosining er yuzasini egallashiga yoki muayyan hududlarda tarqalishiga to’sqinlik qiladi. Bunday omillarga harorat, namlik, oziqa. organizmlarning atrof-muhit bilan va o’zaro munosabatlari va boshqalarni kiritish mumkin.

Dengiz va okeanlarda hayvonlarning tarqalishi hamda yashash sharoitlari • Okeanlar va dengizlar planetaning 71% ni egallaydi. Hasharotlarni hisobga olmaganda 160 ming tur hayvon okean va dengnzlarda yashasa, qolgan 90 ming tur hayvon kuruklikda yashaydi. Okean va dengizlar hayot paydo bo’lgan dastlabki muhit ekanligini hisobga olganda, buni tushunish mumkin. • Okean va dengizlarda million yillardan buyon yashayotgan, nisbatan juda kam o’zgargan hayvonlar uchraydi. Bunday xususiyat mazkur xududlarda evolyustiya jarayonining quruqlikka nisbatan juda sekin yuz berishidan dalolat beradi.

• Dengiz va okeanlarda asosan ikki guruhga mansub biotollar farq qilinadi. Bu biotoplar substrat bilan alokadorligiga ko’ra guruhlanadi. Suvning` substrat bilan bog`lik bo’lmagan qismi-pelagial deb yuritilsa. suvning qirg`oq qismi va uning ostki qismi- ya’ni tubi bengal deb ataladi.Pelagyaalda yashovchi organizmlar hayot stiklining barcha davrlarida passiv yoki aktiv harakatlanish xususiyatiga ega bo’lishadi. Maxsus harakatlanish organlariga ega bo’lgan va aktiv harakatlanuvchi organizmlar-dedtiu deyiladi (baliqlar, karpsimonlar, yirik bosh oyokli mollyuskalar va boshkalar).

• Yuqorida qayd etilganidek, dengiz va okeanlarda 160 mim turdagi hayvonlar yashaydi. Ulariing 16 mingini baliklar, 10 mingini mollyuskalar, 20 mingini kiskichbaqalar, 15 mingini sodda hayvonlar (asosan radiolyariya va foraminiferalar), I mingini bo’shliqichlilar va boshqalar tashkil etadi. Umurtqalilardan baliqlar bilan bir qatorda toshbaqalar ilonlar, sut emizuvchilarning yuzdan ortiq turlar (kitsimonlar, kurakoyoqlilar) yashaydi. Okeanlar bilan 241 turdagi suv qushlarining hayoti bog`liqdir (pingvinlar buronqushlar, baliqchilar va boshkalar).

Похожие

Hayvonlarning qo‘tir kasalliklari

Gipertonik sharoitda hayvon organizmining gomeostazini o`rganish

Hasharotlarning morfologiyasi va anatomiyasi

O‘zbekistonning hayvonot olami

Sarkomastigoforalar, ya'ni soxtaoyoq (sarcomastigophora) tipi