logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Медицина
  4. Юрак қон томир физиологияси ва унинг ёшга оид хусусиятлари

Юрак қон томир физиологияси ва унинг ёшга оид хусусиятлари

Загружено в:

18.02.2025

Скачано:

0

Размер:

5077.6376953125 KB
Скачать
Юрак қон томир физиологияси ва унинг ёшга оид хусусиятлари • Маълумки, ҳар бир организмнинг нормал ҳаёт кечириши учун унда доимий суратда қон айланиб туриши керак. Қон томирларида доимий қон ҳаракати махсус аъзолар — юрак, артерия қон томирлари ҳамда кўндаланг тарғил толали мускулларнинг фаолияти туфайли рўй беради. Қон айланиш тизимига қўйидагилар киради Функциялари Транспорт Нафас Озуқа Химоя Терморегуляция Экскретор Регулятор Гомеостаз Юрак мускулли аъзо бўлиб, кўкрак қафасининг чап томонида жойлашган. Унинг вазни эркакларда 220-300 г, аёлларда 180-220 г. Организм ўсган сари юракнинг катталиги ва вазни ошади. Масалан, болаларни юрак оғирлиги тана массасига нисбатан ҳисоблаганда 0,63 – 0,80% ташкил қилса, катталарда эса 0,48 – 0,52% ташкил қилади. Юрак девори 3 қават пардадан иборат: ички – эндокард, ўрта – миокард ва ташқи – эпикард. Шунингдек, юрак ташқи томондан перикард билан ўралган бўлади. Энди туғилган болада юрак массаси 24 г, 8 ойлик бўлганда 48 г, 3 ёшга борганида 72 г, 5 ёшда 96—100 г, 18 ёшда эса 250— 260 г га етади. Ўғил ва қиз болаларда юрак массасининг ўсиши бирдек бўлмайди. 12—15 ёшли қиз болалар юраги шу ёшдаги ўғил болалар юрагидан оғирроқ бўлса, 16 ёшдан кейин тескари ҳолат рўй беради. чап бўлма ва қоринча Ўнг бўлма ва қоринчаАорта ёйининг чиқишида Яримойсимон клапан Уч табакиал клапанИкки табақали клапан чап бўлма ва қоринча Ўнг бўлма ва қоринчаАорта ёйининг чиқишида Яримойсимон клапан Уч табакиал клапанИкки табақали клапан Мувофиқлигини аниқланг 2. Юрак мускулнинг функционал хусусиятлари 1. Қўзғалувчанлик ва ўтказувчанлик 2. Қисқарувчанлик 3. Рефрактерлик 4. Автоматияси 3 . Юрак иши (цикли) Юрак турли бўлимларида систола, диастола, паузалари ажратилади. Юрак цикли 0,8 с давом этади Бўлмалар систоласи 0,1 с давом этади Қоринчалар систоласи 0,33 с давом этади Юрак ишини ифодалувчи юрак уриш частотаси Тезлашиши тахикардия Секинлашуви брадикардия Юрак цикли Юрак бир маротоба қисқарганда юракдан чиққан қоннинг ҳажми юракнинг систолик ҳажми деб номланади 1 дақиқа давомида юракдан отилиб чиққан қоннинг ҳажми юракнинг минутлик ҳажми деб номланади. Болаларда систолик ва минутлик ҳажмларнинг ёгна қараб ўзгариши Юрак ишлаб турганда ўзига хос товушлар юрак тонлари деб аталади. 1,2,3,4 тонлар ажратилади Юракнинг биринчи тони қоринчалар систоласида эшитиладиганлиги сабабли уни систолик тон , деб аталади. Бу тон чўзиқроқ, бўғиқ ва паст бўлади. Тавақали қопқоқлар билан пай иплари тебранишининг ва қоринчалардаги мушакларнинг қисқаришидан биринчи тон келиб чиқади. • Юракнинг иккинчи тони қоринчалар диастоласига мос келганлиги учун диастолик тон деб аталади. Иккинчи тон калта ва баланд бўлиб, ярим ойсимон қопқоқлар ёпилганда пайдо бўлади. • Учинчи тон қоринчалар қон билан тўлганда диастоланинг бошланишида келиб чиқади • Тўртинчи тон бўлмалар миокарди қисқарганда ва қоринчаларнинг бўшашниг бошланғич боскичларида келиб чиқади Юрак қоринчаларга бўлмалардан қон ўтганда нечанчи тон эшитилади А. 1 В. 2 С. 3 Д. 4 Юрак қоринчаларга бўлмалардан қон ўтганда нечанчи тон эшитилади А. 1 В. 2 С. 3 Д. 4 Юрак ҳажмлари • Минутлик ҳажм (катталарда) неча мл га тенг? • Систолик ҳажм (катталарда) неча мл га тенг? Юрак ҳажмлари • Минутлик ҳажм 4800-5000 мл • Систолик ҳажм 65 - 70 мл Қоннинг томирларидаги ҳаракати. • Қ оннинг қон томирларида ҳаракат қилиши гидродинамика қонунларига буй сунади. Юрак қоринчалари қисқарганда қон аортага отилади. Юзага келган юқори босим таъсирида аорта анча кенгаяди. Систоладан кейин келадиган юракнинг фазасида (диастола) аорта томири яна олдинги ҳолатига келади. Бу ҳолат эса қоннинг томирлар бўйлаб тўхтовсиз оқишини таъминлайди. • Юракдан узоқлашиб борган сари қон босими камайиб кетади. Чунончи, артерияда босим 10%, артериолларда ва капиллярларда 85% гача пасаяди. Систола вақтида юракнинг чап қоринчасида босим 130— 140 мм симоб устунига тенг бўлса, елка артериясида 110—125 мм симоб устинига тенгдир. Диастола давридаги босим 60—80 мм симоб устунига тенг бўлиб, ҳар иккала босим орасидаги фарқ, пулс босими дейилади, у одамларда ўртача 40 мм симоб устинига тенгдир. Қ оннинг о қ иш тезлиги аортада энг ю қ ори бўлиб, систола ва қ тида сонияга 1,3 м, диастола ва қ тида эса сонияга 0,5 м гача бўлади. Капиллярларда қ оннинг о қ иш тезли ги аортага қ араганда жуда секин бўлиб, сонияга 1,5 мм ни ташкил қ илади. Капиллярларда қ оннинг бундай секин о қ иши му ҳ им а ҳ амиятга эга. Чунки унинг деворлари ор қ али тўқима ва ҳ ужайраларга ози қ моддалар ва кислород ўтади. Томирларда қон босимининг ўзгариши Томирларда қон ҳаракатининг тезлиги • Артериал қон босими (мм сим уст) • Энди туғилган болаларда 50 — 56, • 3 — 7 ёшли болаларда 73—77, • 8—14 ёшли болаларда 80 — 86, • катта одамларла эса 120-80 Бошқарувви • Симпатик нерв тизими юрак уришини кучайтиради ва тезлаштиради • Парасимпатик нерв тизими юрак уришини сусайтиради ва секинлаштиради. • Ёш болаларда симпатик нерв тизимининг таранглиги устунлик қилади, шунинг учун уларда юрак уриши ҳар қандай таъсирга тезлашади. чап бўлма ва қоринча Кучайтиради, юракнинг уриши систолада тўхтайди Секинлаштиради Кальций ионлари Ацетилхолин Адреналин Юрак қон томир тизимининг гигиенаси «Юрагимиз ва умримиз биттагина, шунинг учун уларни сақлашимиз зарур» П. Брэгг Юрак касалликларнинг асосий сабаблари: Кам ҳаракат (гиподинамия); Меъёрдан ортиқ овқатланиш; Спирт ичимликларнинг истеъмол қилиш; Чекиш; Рухи юкламалар; Стресс. Асабийлашувнинг юрак фаолиятина таъсири  Хаяжон  Қўрқув  Жаҳл ва бошқа салдий хиссётлар Қон босимининг ошишига олиб келмоқда Гиподинамия  Илмий техник революциясининг натижаси - гиподинамия.  Кам ҳаракатланувчи одамларда келиб чиқади.  Натижада мускуллар бўшашади (айниқса юрак мускуллари), ёғ тўқасининг миқдори ошади, чидамлилик камайяди, моддалар ва энергия алмашинуви бузилади Меъёрдан ортиқ овқатланиш  Бунинг натижасида томирларда ёёғ ва ёғсимон моддаларнинг миқдори ошади. Томирларнинг диаметри тора йяди. Алкоголь  Алкогольнинг таъсирида юрак мксукулнинг қисқариши бўшашади. отравляет сердечную мышцу. Юрак етишмовчилиги келиб чиқади.  Қон томирларнинг девори ҳам ўзгаради. Сердце здорового человека и алкоголика Чекиш  Ҳар бир сигаретадан кейин 30 минутга томирлар торайяди, натижада юрак томирлардан қоннин ҳайдаш учун кучлироқ ишлаш зарур. Сердце курильщика Миокард инфарқти Томирларнинг варикоз кенгайиши Атеросклероз Вегетатив-томир дистония Симптомы: у подростков головная боль, головокружение, утомляемость, нестабильное давление Олдини олиш  Жисмоний фаоллик;  Тўғри овқатланиш;  Зарарли одатлардан вос кечиш;  Контрастй душ;  Меъёрий уйқу;  Салбий хиссиётлардан вос кечиш.  Ўқувчиларнинг тор кийимлари, пойабзали қон айланишни қийинлаштирмайдиган, вена томирларда қон димланиб қолишга йўл қўймайдиган бўлиши керак. Тоза ҳавода сайр қилиши, тўғри овқатланиш, кайфиятни доимо кўтаринки руҳида олиб юриш юракни ишига ижобий таъсир қилади. Барча зарарли одатлар (гиподинамия, ўта овқатланиш, айниқса чекиш, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш ва гиёҳвандлик) юрак-томир тизими ишига салбий таъсир кўрсатади. Эътиборларингиз учун раҳмат

Похожие

Юрак-қон томир системаси патофизиологияси
Анемия (камқонлик) ва юрак қон-томир касалликлари
Болаларда юрак қон – томир аъзолари тизими
Юрак қон томир касалликларида ҳамширалик парвариши ва маслаҳатлар бериш
Юрак, қон айланиш доиралари, юракнинг ёшга қараб ўзгариши