Tropik va sahro sharoitidagi odamlarning fiziologik xususiyatlari - Медицина - Презентации

Tropik va sahro sharoitidagi odamlarning fiziologik xususiyatlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

525.5517578125 KB

Tropik va sahro sharoitidagi odamlarning fiziologik xususiyatlari

Reja  1. Tirik organizmlarda kechadigan fiziologik jarayonlar  I. Inson organizmining fiziologik holati  1.1. Tropik sharoitda yashovchi odamlarning fiziologik holati  1.2. Sahro sharoitda yashovchi odamlarning fiziologik holati

 sahro Tropik va sahro sharoitidagi odamlarning fiziologik xususiyatlari  tropik

Иссиқ ўлкалар табиати ва уларнинг инсон саломатлигига таъсири ҳақида Ибн Сино асарларида ҳам учратиш мумкин. Иссиқ ўлкаларда одам танасининг қорамтирлиги, сочларининг жингалаклиги, ҳавода намликнинг кўп буғланиши натижасида кескин камайиб кетиши инсон жисмининг тез қаришига олиб келишини таъкидлаган эди. Табиб баландлик ёки пастликда жойлашган ҳудудлар аҳолисининг доимий иссиқлик ва димликда яшашлари, бундай ўлкаларда шўрхок ва ботқоқликларнинг кўплиги сабабли сувлар таркиби ҳам салбий хусусиятларга эга эканлигини батафсил ёритиб берган. Инсон саломатлигини белгилашда жойларнинг тупроқ хусусиятлари ҳам етакчи аҳамиятга эга. Чунки, тупроқ таркибида доимий равишда касаллик туғдирувчи бактерия ва микроорганизмлар ҳаёт кечиради. Тадқиқотларга кўра, 1 гр тупроқ таркибида мингдан бир неча миллионгача микроорганизмлар ҳаёт кечириши аниқланган.

Табиатда турли хил ландшафт кўринишлари қуруқлик ва сувликлар, саҳро ва ўрмонлар , тоғ ва текистликлар мавжуд бўлиб, уларнинг барчасида инсонлар ўзига хос фаолият кўрсатадилар. Ҳар бир ландшафт доирасида ташқи муҳит омилларнинг у ёки бу тури инсон жисмига кўпроқ таъсир кўрсатади. Абу Али ибн Сино ҳам касалликларнинг келиб чиқиши сабабларини аниқлашда ва даволашда ташқи шароитнинг (иқлим, об – ҳаво, турар-жой, овқатланиш) таъсирига алоҳида эътибор қаратган эди. Ўрта Осиё ҳудудида яшаб ижод қилган машҳур табиблар, жумладан, Абу Бакир ар Розий асарларида кишиларда учрайдиган касалликларнинг аксарият қисми унинг яшаш жойи билан боғлиқлиги қайд этилган. У ҳатто касалхоналар қурилишида жойнинг иқлими, жойлашган ўрни каби жиҳатларга эътибор бериш зарурлигини таъкидлаган. Шунингдек, тиббиёт илмининг асосчиси Гиппократ ўз асарларида турли макон ва манзилларда яшовчи кишилар саломатлигини баҳолашда мазкур жойнинг иқлими, сув ва тупроқ таркиби, ўсимлик ва ҳайвонот дунёси ката аҳамият касб этишини алоҳида изоҳлаб ўтган. таъкидлашича, инсон умумий табиат оламининг бир қисми бўлиб, унинг ташқи тузилиши ва ички руҳиятини шу табиат шакиллантиради. Бу ҳақда Гиппократ шундай деб ёзган эди. «Одам жисмининг табиатини ташқи муҳит белгилайди. Жамият эса ўз қонун қоидалари билан одам табиатини ўзгартириши мумкин.

Шунга ўхшаш фикрлар ватандошимиз Абу Райҳон Беруний томонидан ҳам илгари сурилган. Унинг ёзишича «Одамлар тузулишларининг ранги, сурати, табиат ва ахлоқи турлича бўлиши фақатгина насабларнинг турличалигидан эмас, балки тупроқ, сув, ҳаво ва ернинг, кишилар яшайдиган жойларнинг турличалигидан ҳамдир. » эга. XVIII- асрда яшаб ижод қилган француз олими Монтескье ўзининг «ҚонунларИнсон саломатлиги ва улар орасида учрайдиган касалликлар ҳудудий тафоввутларга руҳи тўғрисида» номли асарида «Иқлимнинг ҳукумронлиги барча кучлардан устунроқдир» деган шиорни олға сурган экан. XIX- асрнинг охири 20- асрнинг бошларидаёқ тиббиёт мектиорологияси соҳасида рус иқлимшунослари А.И.Воейков, А.П.Соколов, А.А.Каминский каби олимлар тадқиқотлар олиб боришган. Айниқса, бу хусусда тиббиёт географиясида иқлим билан боғлиқ масалаларни ўрганишда рус олими А.С.Берг томонидан ишлаб чиқилган, иқлимнинг синфларга ажратилган тавсифи муҳим аҳамиятга эга бўлди. Олим тиббий географик жиҳатдан мамлакат иқлимини 12 табақага ажратган. У иқлим ва об – ҳавони синфларга ажратиш орқали саломатликнинг ҳудудий жиҳатларини ўрганишга ҳам эътибор берган. Об – ҳавонинг иқлига нисбатан инсон жисмига таъсирини сезиларли, яъни об – ҳавонинг тез – тез ўзгариб туриши билан инсон жимида маълум маънода ўзгаришлар содир бўлиб туради, айниқса буни баъзи аъзоларимиз жуда тез сеза олади. 17 20 3118 25 3C 3A1A 36 2E18 2E18 3A21 3F 31 21 1A 2A 25 28 31 1C 3D 25 25

Жойларнинг рельеф ххусиятлари ҳам инсон саломатлигини белгиловчи муҳим омиллардан биридир. Баланд тоғ минтақаларида ўз номи билан «Тоғ касаллиги» деб аталувчи касаллик кенг тарқалган бўлиб, у ҳақидаги дастлабки маълумотлар испан сайёҳи Акоста томонидан ёзиб қолдирилган. Унинг ёзишича, 1590- йил Анд тоғлари бўлиб саёҳат чоғида 4500 метр денгиз сатхидан баландликда ҳамроҳлари орасида қандайдир касаллик юзага келганлиги, уларнинг юрак урушлари ўзгариб, бош айланиш, нафас сиқиши, бурунларнинг қонаш ва қулоқларнинг шанғиллаши каби холатлар кузатилган. Бу тоғ касаллиги бўлиб, у фақатгина 1887- йилда француз олими Берт томонидан аниқланди ва унинг бош сабаби кислород етишмовчилиги эканлиги қайд этилган. Паст тоғлар ( 750- 1000м) ва ўртача тоғлар (1000 – 2500 ) дам олишда, туризм ва баъзи касалликларни қимматли аҳамиятга эга. Альпда тоғ касаллиги 2500 мдан, Кавказ тизмасида 3000 м, Ҳимолайда эса 4000 м дан бошланади. Демак, касалликлар ҳам ўзига хос баландлик (гипсометрик) зоналлик хусусиятига эгаки, буни ижтимоий географик тадқиқотларда эътиборга олиш зарур. Тоғли ўлкаларда яшовчи кишилар орасида тоғ касаллигидан ташқари қуёш уруши, офталмия, эндемик буқоқ сингари хасталиклар кўп учрайди.

 (Т а й г а ) ҳ у д у д л а р д а ҳ а м ў з н о м и б и л а н « ў р м о н к а с а л л и г и » д е б н о м л а н у в ч и к а с  Ў р м о н а л л и к к ў п у ч р а й д и .  А ҳ о л и г е о г р а ф и я с и н и н г т а д қ и қ о т п р е д м е т и н и м а ?  Т и б б и ё т г е о г р а ф и я с и н и н г ў р г а н и ш о б ъ е к т и в а п р е д м е т и н и м а ?  С о ц и а л – г е о г р а ф и к т а д қ и қ о т л а р н и м а л а р н и ў з и ч и г а о л а д и .  И н с о н с а л о м а т л и г и в а у л а р о р а с и д а г и у ч р а й д и г а н к а с а л л и к л а р н и н г ҳ у д у д и й т а ф о в у т л а р и н и и з о ҳ л а н г .  Б у н д а к и ш и ж и с м и д а ҳ а р х и л р у ҳ и й ҳ о л а т л а р , к а р а х т л и к , т и н и м с и з у й қ у в а б о ш қ а ж а р а ё н л а р к у з а т и л а д и . .

Tropik va sahro sharoitidagi odamlar fiziologiyasidagi moslanishlar

Чўл ва унга ёндош ҳудудлар ҳам ўзига хос хусусиятлари билан инсон жисмига маълум ҳолатда таъсир кўрсатади ва шу ер учун мос хасталикларни келтириб чиқаради. Мазкур ҳудудлар ҳаво ҳарорати ва буғланишнинг юқорилиги, нисбий намликнинг пастлиги билан тавсияланади. Аслида инсон жисмининг ҳаёти учун 18 – 21 0 С ли ҳаво ҳарорати ва 40 – 60% ли нисбий намлик қулай ҳисобланади. Доимий юқори ҳарорат ва намликнинг маълум меъёрда бўлмаслиги киши танасига салбий таъсир кўрсатади. Бу ҳол ўз навбатида асаб ва гармонал тизимлар билан боғлиқ хасталикларни, қон – томир касалликларини келтириб чиқаради. Бундай шароитда кўпинча дармонсизланиш, алаҳлаш, чидаб бўлмас ташналик белгилари билан ажралиб турувчи «Чўл касаллиги» кўп учрайди. «Чўл касаллиги»га чалиниш оқибатида руҳий хасталиклар ҳам юзага келиши мумкин. Жумладан, тропик мамлакатлар аҳолиси орасида астиния касаллиги тарқалган ва унинг вужудга келиши мазкур ҳудудлар табиий шароити билан узвий боғлиқдир

S A H R O S H A R O ITID A G I O D A M LA R O R G A N IZ M I D A G I FIZ IO LO G IYA TRO PIK SHARO ITD A HAYVO NLAR FIZIO LO G IYAS I

XULOSA Biz sahro va tropik va sahro sharoitidagi odamlar fiziologiyasini o`rganib shuni bildikki har xil sharoit iqlimi tabiati turlicha tasir qilar ekan .Barcha joylarda turlicha sharoitlarda uchraydigan hayvonlarning moslanishlari ozuqasi turlicha ba`zi joylarda yovvoyi tur bo`lsa bazi joylarda xonakilashtirilga tur sifatida uchraydi bundan tashqari issiqa chidamli bo`ladi sahro hayvonlari issiq iqlim sharoitida himoya qatlamlar hosil qilgan bo`lsa bazi lari uzoq muddatga uyquga ketgan.i Xulosa qilib shuni aytmoqchi manki tabiat ollohning bizga inommi uni asrab avaylash bizni qo`limizda

Foydalanilgan adabiyotlar ro`yxati Абрамов М.А. География сорвиса. М. Мысль, 1985. Акрамов З.М. Истиқлол ва география. Ўзб. Рес. География жамияти IV – съезди материаллари. Т. 1995 йил. Асанов Г.Р. Аҳоли географияси. Т, 1978 йил. Солиев А. Иқтисодий ва ижтимоий географиянинг долзарб масалалари. Т, 1995 йил. Теоретические основы рекреационной географии. М. 1995

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT

Похожие

Yoshlik davrlarning morfologik va fiziologik xususiyatlari

Bolalarda yurak-qon tomir tizimining anatomo-fiziologik xususiyatlari

Bolalar nafas tizimining anatomo-fiziologik xususiyatlari. Yuqori nafas yo’llari

Sezgi, ong va uning fiziologik mexanizmlari

Salomatlikni mustahkamlashning fiziologik mеxanizmlari