Qon guruhlari va rezus omil - Медицина - Презентации

Qon guruhlari va rezus omil

Загружено в:

27.02.2025

Скачано:

0

Размер:

317.1884765625 KB

Qon guruhlari va rezus omil

• Qon organizmda xilma-xil vazifalarni bajaradi: u hujayralarga kislorod yetkazib beradi va karbonat angidrid gazini olib ketadi (nafas funksiyasi); ovqat hazm qilish aʼzolaridan oziq moddalarni butun organizmga tarqatadi (oziq moddalarni tashish funksiyasi); moddalar almashinuvi mahsulotini chiqarish aʼzolariga (buyrakka) olib boradi.

Odamlarda 5,2 l cha Qon boʻladi. Qon suyuq qism — plazma (55— 60 %) va shaklli elementlar (40— 45 %) dan tashkil topgan. Qonning shaklli ele-mentlari Qon yaratish aʼzolarida ishlanadi; Qon va qon yaratish aʼzolari — Qon yaratish sistemasini tashkil etadi.

Qon guruhlari muhim biologik faktorlaridan biri hisoblanadi. 1901 yili avstriyalik olim K. Landshteyner, 1907 yili chex olimi Ya. Yanskiy turli odamlar qoni kimyoviy- biologik xossalariga ko‘ra bir-biridan farq qilishini aniqlaganlar.

Qon guruhlariI II III IV

• XIX asrning oxirlarida olimlar turli insonlarning qonini aralashtirib koʻrishga harakat qilganlar. Natijada qon ivib qolishi kuzatilgan. Avvaliga hech kim bunga e’tibor bermagan, chunki, probirkadagi qon kasal odamlardan olinganligi uchun shu holat roʻy beryapti, deb hisoblangan.

Bu haqda birinchi marta avstriyalik shifokor Karl Landshtayner chuqur oʻylab koʻradi va turli insonlarning, shu jumladan sogʻlom odamlar va hatto oʻzining ham qonini aralashtirib qon ivishining qonuniyatini oʻrgana boshladi. Har bir namunada u plazmadan eritrotsitlarni (qizil qon tanachalari) ajratib oladi, keyin bir odamning plazmasiga boshqa 0 eritrotsitlarini qoʻshadi.

Landshtayner qon ivishi faqat ma’lum bir odamlarning qoni aralashtirilgandagina sodir boʻlishini kuzatadi va tadqiqot natijasida uchta asosiy qon guruhini topadi. Ularni A, B va C deb ataydi. Keyinchalik C guruhining nomi O deb oʻzgartirilgan, bir necha yil oʼtgach, tadqiqotchilar AB guruhini ham kashf qilishdi.

• I nson qon plazmasida α и β agglyutininlar, eritrotsitlarda — A va B agglyutinogen mavjud bo’lishi mumkin, muhim tomoni, qonda A va α oqsillardan bittasi va faqat bittasigina mavjud bo’ladi, huddi shu narsa B va β oqsillari uchun ham tegishli . • α va β: birinchi qon guruhi ( 0 ); • A va β: ikkinchi qon guruhi ( A ); • B va α: uchinchi qon guruhi ( B ); • A va B: to’rtinchi qon guruhi ( AB ).

to’rtta mumkin kombinatsiya mavjud; ularning qay biri ma’lum bir shaxsga xosligi kishinin g qon guruhini belgilaydi :

• Qon rezusi — qizil qon hujayralari (eritrotsitlar) yuzasida joylashgan antigen (oqsil). U 1940-yilda Karl Landshteyner va A. Veyner tomonidan kashf etilgan. Yevropaliklarning 85 foizi (hindu va osiyoliklarning 99 foizi) rezusga ega, shuning uchun ular rezus-musbatdir (Rh + ). Rezusi bo’lmagan qolgan 15% (afrikaliklarning 7 foizi) kishilar rezus-manfiy (Rh — ) hisoblanadi. Qon rezusi immunizatsiyalangan ona va homila eritrotsitlarining rezus-konflikti oqibatida yangi tug’ilgan chaqaloqda gemolitik sariqlik ( sariq kasallik ) shakllanishida muhim rol o’ynaydi.

• Qon rezusi murakkab tizim bo’lib, u son, harf va belgilar bilan nomlanadigan 40 dan ortiq antigenni o’z ichiga oladi. Eng ko’p D (85%), C (70%), E (30%), e (80%) tur rezus-antigenlar uchraydi — ular shuningdek eng sezilarli antigenlikka ega. Rezus tizimi odatda bir xil agglyutininlarga ega emas, ammo ular rezus-manfiy qonli kishiga rezus-musbat qon quyilganda hosil bo’lishi mumkin. • Bugungi kunda Daffi , Kell , Kidd, Lyuis va boshqa tizimlar kabi o’nlab guruhli antigenli qon tizimlari o’rganilgan va tavsiflangan, ularning soni tobora o’sib bormoqda.

Похожие

Qon guruhlari va rezus faktorni aniqlash

Qon biokimyosi

Qon quyish

Qon quyish turlari va usullari

Qon aylanish sistemasi