Qandsiz diabet — sabablari, turlari, alomatlari, tashxislash va davolash - Медицина - Презентации

Qandsiz diabet — sabablari, turlari, alomatlari, tashxislash va davolash

Загружено в:

20.05.2022

Скачано:

0

Размер:

8562.5 KB

QANDSIZ DIABET — SABABLARI, TURLARI, ALOMATLARI, TASHXISLASH VA DAVOLASH, • Reja: • Qandsiz diabet — sabablari. • Qandsiz diabet turlari, alomatlari. • Qandsiz diabet tashxislash, davolash. Xulosa. • Foydalanilgan adabiyotlar. •

RIVOJLANISH SABABLARI Qanday shakldagi qandsiz diabet rivojlanishga olib kelishiga qarab, sabablar ikkiga bo’linadi. MARKAZIY QANDSIZ DIABET SABABLARI Miya shikastlanishlari: Gipofiz yoki gipotalamus o’smalari; Bosh miyadagi operatsiyalardan keyingi asoratlar; Sifilis ; Ba’zan o’tkazilgan infektsiyalardan so’ng rivojlanadi: O’RVI , gripp va boshqalar; Ensefalit (bosh miyaning yallig’lanishi); Bosh suyagi va bosh miya jarohati; Gipotalamus yoki gipofizda qon aylanishning yomonlashuvi; Gipofiz yoki gipotalamusning faoliyatiga ta’sir ko’rastishi bilan kechadigan yomon sifatli o’smalarning miyaga metastazi; Kasallik tug’ma bo’lishi mumkin.

Qandsiz diabet yoki qandsiz siydik tanqisligi — vazopressin (antidiuretik gormon) yetishmovchiligi tufayli kuchli chanqoqlik va buyraklarni ko’p miqdorda past konsentratsiyali siydik ajratishi bilan tavsiflanadigan kasallikdir. Bu noyob kasallik ayollar, erkaklar va bolalar orasida teng ravishda kuzatiladi. Biroq 18 yoshdan 25 yoshgacha bo’lgan yoshlar ko’proq kasallanishga moyildir.

QANDSIZ DIABET TURLARI Qandsiz diabet rivojlanish mexanizmlarini hisobga olgan holda uni ikki asosiy turga bo’lish mumkin: Markaziy qandsiz diabet. Gipotalamusta vazopressin ishlab chiqarilishi yetishmovchiligi yoki uning gipofiz bezidan qonga o’tishi buzilishi natijasida shakllanadi. Buyrakli (nefrogen) qandsiz diabet. Ushbu shaklda vazopressin darajasi me’yorda bo’ladi, ammo buyrak to’qimasi unga reaktsiya bermaydi. Bundan tashqari, ba’zida stressga javoban psixogen polidipsiya (kuchli chanqash) rivojlanadi. Shu bilan birga, qandsiz diabet homiladorlik paytida shakllanishi mumkin. Buning sababi — yo’ldosh (platsenta) fermentlari bilan vazopressinning parchalanishidir. Odatda, kasallikning belgilari homiladorlikning uchinchi trimestrida namoyon bo’ladi, lekin tug’ruqdan keyin ular o’z-o’zidan yo’qolib ketadi.

NEFROGEN QANDSIZ DIABET SABABLARI Kasallik tug’ma bo’lishi mumkin (eng keng tarqalgan sababi); Kasallik ba’zan buyrakning miya moddasi yoki nefronning siydik naychalari shikastlanishi bilan kechadigan ma’lum sharoitlar yoki kasalliklar bilan bog’liq bo’ladi; Noyob anemiya (o’roqsimon hujayrali); Buyrak polikistozi (ko’p kistalar) yoki amiloidoz (amiloid to’qimasida cho’kma); Surunkali buyrak yetishmovchiligi; Qonda kaliyning ortishi yoki kalsiyning pasayishi; Buyrak to’qimasiga toksik ta’sir qiluvchi dorilarni qabul qilish (masalan, Litiy, Amfoteritsin B, Demeklotsilin); Ba’zida zaiflashgan bemorlarda yoki qarilik davrida paydo bo’ladi. Biroq, barcha holatlarning 30% da qandsiz diabet kasalligining sababi aniqlanmaganligicha qoladi. Chunki o’tkaziladigan barcha tadqiqotlar ushbu kasallikning rivojlanishiga olib keladigan har qanday kasallik yoki omil mavjudligini ko’rsatmaydi.

QANDSIZ DIABET ALOMATLARI Qandsiz diabet rivojlanishiga olib keladigan sabablar turli bo’lishiga qaramasdan, kasallikning belgilari va alomatlari barcha turlarida deyarli bir xil. Biroq, kasallik alomatlarining namoyon bo’lish kuchliligi darajasi ikki narsaga bog’liq: Nefron kanalchalarining retseptorlari vazopressinga qanchalik sezgir emasligi; Antidiuretik gormonning yetishmaslik darajasi yoki uning yo’qligi; Odatda, kasallik to’satdan boshlanadi, ammo u asta-sekin rivojlanishi ham mumkin.

Kasallikning dastlabki belgilari — juda kuchli azob beruvchi chanqoqlik (polidipsiya) va bemorni hatto kechasi ham bezovta qiladigan tez-tez, ko’p miqdorda siyish (poliuriya) sanaladi. Bir sutkada 3 litrdan 15 litrgacha siydik ajralishi mumkin, ba’zan uning miqdori kuniga 20 litrgacha yetadi. Shuning uchun bemorni kuchli chanqoq bezovta qiladi.

TASHXISLASH Birinchidan, shifokor bir nechta narsalarga aniqlik kiritadi: Bemor qancha suyuqlik ichishi va qancha miqdorda siydik chiqarishi. Agar uning hajmi 3 litrdan ko’p bo’lsa, bu qandsiz diabet foydasiga dalil bo’ladi. Tunda siydikni ushlab tura olmaslik va tez-tez ko’p miqdorda siyish (nikturiya) mavjudmi , shuningdek, bemorlar kechalari suvni ichadimi. Agar shunday bo’lsa, u holda ichiladigan suyuqlik va chiqariladigan siydik miqdori aniqlanishi kerak. Yuqori chanqoqlik psixologik sabablar bilan bog’liq emasmi. Agar alomatlar bemor sevimli mashg’ulotlari bilan shug’ullanganida, sayr qilishida yoki mehmonda bo’lganida kuzatilmasa, ehtimol, u psixogen polidipsiyaga ega.

Qandsiz diabet rivojlanishiga turtki beradigan kasalliklar (o’smalar, endokrin kasalliklar va boshqalar) mavjudmi. Agar barcha alomatlar va shikoyatlar bemorda, ehtimol, qandsiz diabet mavjudligidan darak bersa, ambulatoriya sharoitida quyidagi taqiqotlar amalga oshiriladi : Siydikning osmolyarligi va nisbiy zichligi (buyraklarning filtrlash funktsiyasini xarakterlaydi), shuningdek qon zardobining osmolyarligi aniqlanadi; Bosh miya kompyuterli tomografiyasi yoki magnit-yadroviy tomografiyasi; Turk egati va bosh suyagi rentgenogrammasi; Exoensefalografiya (EEG); Ekskretorli urografiya; Buyrak UT tekshiruvi; Qon zardobida natriy, kaltsiy, kaliy, azot, mochevina, glyukoza (qand) darajasi aniqlanadi; Zimnitskiy testi.

Qandsiz diabet — neyroendokrin kasallik; asosan, gipotalamus va gipofiz funksiyasining buzilishidan kelib chiqadi. Kasallik 17-asrda aniqlangan, ammo, qandli diabetdan farqlay olmaganliklari sababli, unga alohida dard sifatida qarashmagan. Qandsiz diabet birinchi boʻlib ingliz olimi Tomas Uillis tomonidan aniqlandi (1674-yil). U Qandsiz diabetga chalingan bemorlar siydigini tekshirib, qandli diabetdan farqli ravishda ularning siydigi tarkibida qand moddasini topmagan va bu kasallikni qandsiz diabet deb atagan. Kasallik, asosan, yosh erkak va ayollarda, qisman bolalarda ham kuzatiladi. Qandsiz diabetga xos alomatlar toʻsatdan boshlanadi, bemor koʻp siyadi (poliuriya), juda chanqaydi va koʻp suyuklik ichadi (polidipsiya), ogʻzi quriydi. Kasallikning bu belgilari tez orada zoʻrayadi, bemor bezovtalanadi, asabiylashadi. Dard avjiga chiqqan davrda 1 kunda ajraladigan siydik miqsori nihoyatda oshib ketishi mumkin. Bolalarda bu kasallik kechasi siyib qoʻyish (enurez) bilan boshlanadi. Tez orada bemor ancha ozadi, organizmida minerallar almashinuvi buzilishi natijasida terisi quruqshab qoladi, sochlari sinuvchan, teztez toʻkiladigan, tirnoqlari moʻrt va uvalanadigan boʻlib qoladi

Koʻp miqdorda suv ichish ovqat hazm qilish tizimiga noxush taʼsir koʻrsatadi. Meʼdaning hazm fermentlari ishlab chiqarish faoliyati izdan chiqib, surunkali gastrit, oʻt pufagi sekretor faoliyati buzilishi, ingichka va yoʻgʻon ichaklar harakatining izdan chiqishi, shilliq qavatlarga putur yetishi, doimiy qabziyat va boshqalar kelib chiqadi. Haddan ziyod koʻp suv ichish meʼda’ devorining choʻzilib, hajmi kattalashishiga va meʼdaning pastga tushishiga olib keladi, bu meʼda atrofidagi aʼzolar faoliyatiga ham taʼsir qiladi. Ayollarda hayz koʻrishning buzilishiga, erkaklarda jinsiy maylning susayishiga, bolalarda esa oʻsish va rivojlanishdan orqada qolish, jinsiy va jismoniy rivojlanishning kechikishi kabi holatlarga olib keladi. Kasallik uzoq davom etadi, koʻpincha uning rivojlanishi bosh miya jarohati va undagi jarrohlik amaliyotlaridan soʻng, bakterial meningit, virusli ensefalit, zaxm, bosh miya oʻsmalari bilan bogʻliq boʻlishi mumkin.

Xulosa Kasallikka bemorning shikoyatlari, siydik tahlili, nevrologik, oftalmologik, rentgenologik va gipofizning kompyuter va magnitrezonansli tomografiya natijalariga asoslangan holda diagnoz qoʻyiladi. Odsini olish uchun kasallikning birinchi belgilari boshlanishi bilan endokrinologga murojaat etish va uning koʻrsatmalariga qatʼiy rioya qilish lozim. Kasallik oʻz vaqtida davolansa, bemor butunlay sogayib ketishi mumkin.

Похожие

Ateroskleroz - sabablari, alomatlari, tashxislash, davolash va oldini olish

Endoservitsit — sabablari, alomatlari, tashxislash, davolash, asoratlari, oldini olish

Mastopatiya — alomatlari, tasnifi, sabablari, tashxislash, davolash, oldini olish

G’ilaylik — sabablari, alomatlari, tasnifi, tashxislash, davolash, oldini olish

Furunkul (Chipqon) — sabablari, asoratlari, tashxislash, davolash, oldini olish