Ovqatlanishning o’sish, rivojlanish va salomatlikka ta’siri. To’g’ri va sifatli ovqatlanish - Медицина - Презентации

Ovqatlanishning o’sish, rivojlanish va salomatlikka ta’siri. To’g’ri va sifatli ovqatlanish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3859.474609375 KB

Ovqatlanishning o’sish, rivojlanish va salomatlikka ta’siri. To’g’ri va sifatli ovqatlanish

REJA: 1 . Asosiy oziq moddalar va ularning organizmda tutgan o`rni. 2. Vitaminlar va ularning organizm uchun ahamiyati. 3. Makro va mikroelementlarning organizmdagi biologik vazifalari va me’yorlari. 4.Ratsional ovqatlanish-uzoq umur ko`rish garovi . 5.To`g`ri ovqatlanish tamoillari

№ Savollar Bilaman Bilmoq- chiman Bilib oldim 1 Asosiy oziq moddalarga bo`lgan sutkalik ehtiyojni bilasizmi 2 Odamlarning hayotiy faoliyatiga ovqatlanish qanday ta‘sir qiladi? 3 Asosiy vitaminlar ularning organizmda tutgan o`rni. 4 Makro va mikroelementlarning fiziologik roli haqida siz nimalarni bilasiz? 5 Turli oziq ovqatlarning o‘zaro mosligini ta‘minlash haqida nimalarni bilasiz? 6 Ovqat ratsionnini tuzishni bilasizmi

 Ovqatlanish –bu oziqalarning organizmga tushishi,hazm bo`lishi, so`rilishi va o`zlashtirilishi bilan kechadigan to`qima va hujayralarning tarkib topishida zarur bo`lgan, organizmda sarflanadigan energiyani qoplovchi va uning funksiyasini boshqaruvchi murakkab jarayondir. Ovqatlik moddalar va unga bo’lgan talab

1. Ovqat moddalari va unga bo’lgan talab.  Ovqat tarkibidagi ko‘p sonli biologik faol bo‘lgan va muhim fiziologik vazifalarni bajaruvchi moddalar: uglev odlar yog‘l ar mikroel ementl arvitaminla roqsillar 15 0D 1D0D 05 14 1C 05 03 07 0D04

 Biz oqsillarsiz yashayolmaymiz, chunki ular hujayraning asosini tashkil etib, hayotiy zarur moddalar tarkibiga kiradi.  Organizmning oqsil moddalarga bo`lgan ehtiyojini, asosan – go`sht, baliq, tuhim, sut, dukkakli donlar – loviya, mosh hisobiga qondiriladi.  Odamning ovqat ratsionidagi oqsillarning 60 % hayvon oqsillari hisobiga qondirilishi kerak.  Ovqatlanish ratsionida bir sutkada –100-120 gr oqsil istemol qilinishi kerak. Oqsillar

 Oqsillar – aminokislotalar zanjiridan iborat polimer moddalar bo‘lib,hayotning asosini tashkil qiladi. Oqsillar organizm uchun qurilish materiali bo‘lib, ularning tarkibidagi 20 aminokislotadan 8 tasi ovqat tarkibida tushib turishi shart bo‘lgan tengi yo‘q biologik faol moddalardir. Organizmning oqsil moddalarga bo‘lgan ehtiyojini,asosan –go‘sht, baliq, tuxum, sut tarkibida bo‘lib, bular muhim parhez ovqatlari hisoblanadi. Ovqat ratsioni tarkibida oqsil moddalarining etishmasligi jiddiy kasalliklarga olib keladi. Shuningdek ratsion tarkibida oqsil moddalarining ortiqcha bo‘lishi ateroskleroz, o‘sma shishlarning ko‘payishiga olib kelishi ham aniqlangan . Oqsil

 Triptofan  Leytsin  Izoleytsin  Valin  Treonin  Lizin  Metionin  FenilalaninO`rnini almashtirib bo`lmaydigan oqsillar

Go’shtlar Oqsillar, 100 g tarkibida Mol go’shti 26 g Qo’zi go’shti 25 g Buzoq go’shti 24 g Tovuq go’shti (terisiz) 18 gGo ’ sht mahsulotlari Oqsillarga eng boy go ’ shtlar qatoriga yoqsiz mol, buzoq, qo ’ zi va tovuq go ’ shtlarini kiritish mumkin. Shu tarzda ularning tayyorlanishiga alohida ahamiyat berish zarur, masalan, qovurilgan go ’ shtlar tarkibida oqsillar ko ’ proq bo ’ lishiga qaramay, ular tarkibiga organizm uchun zararli bo ’ lgan to ’ yingan yog ’ lar ham kiradi. Bunday yog ’ lar tovuq terisida ham mavjud, shuning uchun tovuq terisini olib tashlash foydaliroq bo ’ ladi.

Baliqlar Oqsillar, 100 g tarkibida Tunets 24 g Lasos 22 g Tilapia 20 g Paltus 19 g Kambala 12 gBaliqlar Baliqlar oqsillarga boy bo ’ libgina qolmay, ular tarkibida yurakka foydali omega-3 yog ’ li kislotolar mavjud ..

Oqsillar, 100 g tarkibida Oqsillar, o’rtacha tuxum tarkibida Tuxum 13 g 6 gTuxum Tuxum oqsillarning eng zo ’ r manbaasi hisoblanadi, chunki uning tarkibiga oqsillarda bo ’ lishi mumkin bo ’ lgan barcha 20-ta amino kislotalar kiradi . Sut mahsulotlari Oqsillar sutning yog ’ ida emas, balki sutning o ’ zida mavjud, shuning uchun 100 g yog ’ siz sut tarkibida 100 g yog ’ li sutga nisbatan ko ’ proq oqsillar mavjud. Shunday qilib 1 stakan (246g) yog ’ siz sut (2%) tarkibiga 8 g oqsil kiradi. Oqsillarga eng boy sut mahsulotlariga quyidagilar kiradi: Sut mahsulotlari Oqsillar, 100 g tarkibida Pishloqlar ≈ 25 g Tvorog (2%) 18 g Yunoncha yogurt 10 g

 Loviyalar o’simlik oqsillarini juda yaxshi manbaasi hisoblanadi, ular, ayniqsa, vegetarianlar ratsionida alohida o’rin egallashi kerak. O’simlik mahsulotlari tarkibidagi oqsillar: Loviyalar Loviyalar Oqsillar, 100 g tarkibida Qizil loviya 21 g Oq loviya 7 g

 Yong’oqlar va urug’lar faqatgina oqsillarga boy bo’libgina qolmay, ular turli xil vitamin va minerallarga ham boy. Yong’oqlar va urug’lar tarkibidagi oqsillar Yong’oqlar va urug’lar Oqsillar, 100 g tarkibida Yeryong’oq 26 g Bodom 21 g Pista 20 g Grek yong’og’i 15 g Kungaboqar urug’i 21 g Oshqovoq urug’i 19 g

 Yog’lar – organizmda eng muhim quvvat manbai hisoblanib 1 gr. yog‘ parchalanganda 9,3 kkal. energiya ajralib chiqadi. Organizmga yog‘lar ovqat moddalari bilan birga tushadi yoki ichki biokimyoviy jarayonlar tufayli oqsillar va uglevodlardan hosil bo‘ladi. Shuni alohida ta‘kidlab o‘tish lozimki, hayvon yog‘lari to‘yingan yog‘ kislotalariga boy bo‘lib, organizmda ateroskleroz kasalligini va uning asoratlarini keltirib chiqarishga sabab bo‘ladi. Shu sababli hayvon yog‘larini iste‘mol qilishni chegaralash, ayniqsa 35-40 yoshdan so‘ng asosan o‘simlik yog‘larini iste‘mol qilishga o‘tish tavsiya etiladi. Yog’lar

Yog` mahsulotlari organizm uchun energiya manbai bo`lib hisoblanadi Yog`lar O`simlik yog`lari tarkibida holesterin moddasi bo`lmaydi, shuning ushun engil hazm bo`ladi Hayvon yog`lari tarkibida uqori darajada holesterin moddasi bo`ladi. Ovqatlanish ratsionida bir sutkada –100-120 gr yog`lar istemol qilinishi kerak.

 Ugllevodlar - energiyaning asosiy manbai.  Ugllevodlarga bo`lgan talab –qora non, loviya, no`xat, makaronlar, yormalar, kartoshka, sabzi, qizil lavlagi, xurmo, uzum, anor, o`rik hisobiga qoplanadi.  Ovqatlanish ratsionida bir sutkada –400-500 gr uglevod istemol qilinishi kerak. Uglevodlar

Vitaminlar- biologik faol moddalar , moddalar almashinuv jarayonida ishtirok etadi. Vitaminlar İnson organizmi uchun A, B, B1, B2, B6, B12, C, D, PP, E, F darmondorlari nihoyatda zarurdir. Ularning ta‘siri inson organizmi faoliyatida juda muhim rol o‘ynaydi. Agar mazkur vitaminlardan birortasi etishmasa, inson organizmida turli xastaliklarning kelib chiqishiga sharoit tug‘iladi. Bu esa inson umrining qisqarishiga olib keladi.

№ Vita min nom Kamayib ketsa Mahsulotlarda uchrashi 1 A Agar inson organizmida bu vitamin etishmasa, ko‘rish qobiliyati pasayadi, jumladan qorong‘u bo‘lganda ko‘ra olmaydigan yoki shabko‘r bo‘lib oladi. sabzi, pomidor, ko‘k no‘xat, qovun, apelsinda bo‘ladi. 2 B, B1 inson ko‘zlari ha deb yoshlanaveradi, kamqonlik sezila boshlaydi, kishi darmonsizlanadi, lablari bichilib ketadigan bo‘lib qoladi, lablar ustida ajinlar ham paydo bo‘ladi tuxum, qo‘y go‘shti, xamirturush va pishloqda bo‘ladi. 3 B6 va bosh qa B kishi yuragi o‘ynaydigan bo‘lib qoladi karam, sabzi, qovoq, suzma, baliqda bo‘ladiVITAMINLAR

№ Vita min nom Kamayib ketsa Mahsulotlarda uchrashi 1 D organizmida kamayib ketishi oqibatida uni tez – tez oftob uradigan bo‘lib qoladi, sochlari ham to‘kila boshlaydi vitamin sut mahsulotlarida ko‘p bo‘ladi. 2 K, PP odam jigari, buyragi va ichak xastaliklariga chalinadi. Qoni yaxshi ivimaydigan bo‘lib qoladi piyoz, qovoq, ko‘k no‘xat, loviya, jigar va tuxumda ko‘p bo‘ladi. 3 E,F kamayib ketishi oqibatida organizmning yog‘ bezlari xastalikka chalinib, faoliyatlari buziladi, sochlar tez oqaradi va tez to‘kilib ketadi. nonda, guruchli ovqatlar, jo‘xori go‘ja va jigarda , Yong‘oq, kungaboqar, kanop yog‘idan har doim foydalanib turish lozimVITAMINLAR

Vitaminlar- biologik faol moddalar , moddalar almashinuv jarayonida ishtirok etadi.Makro va mikro elmentlar Mineral tuzlar Mineral tuzlar to`qima, to`qima suyuqligi, qon, plazma va suyaklarning tarkidiy qismini tashkil etadi.

Kaliy 30g , buyrak, miya,yurak hujayralarida bo`ladi, muskullar qisqarishini ,siydik hosil bo`lishida ishtirok etadi Kaliy etishmaganda odamning holi quriydi, nafas olishi va yurak urishi yomonlashadi, asabiy bo‘lib qoladi, yaxshi uxlay olmaydi, boshi og‘riydi, soch, tirnoq yaxshi o‘smaydi, yaralar yomon bitadi, odam terlamaydi, siydik kam ajraladi Sabzavotlar, mevalar, qo‘ziqorin, kartoshka, karam, loviya, kashnichsimon (tomiri va ko‘ki), rediska, sholg‘om, qizilcha, pomidor, qorag‘at, sarimsoq, o‘rik, ismaloq, banan, anjir, shaftoli, go‘sht, baliqda ko‘p bo‘ladi Kaltsiy Suyakva tishlar tarkibida boladi, qon ivisida ishtirok etadi Sut mahsulotlari, piyoz, kashnich (ko‘ki), ukrop, sarimsoq, erqalampir, ismaloq, loviya, yog‘li pishloq Kremn iy Tog‘aylarda, paylarda, aortada, suyaklarda, tishning emal qismida, me‘da osti bezlarida bo‘ladi Asosan rediskada, rangli karamda, turpda, qorag‘atda, momaqaymoqda, yong‘oqda ko‘pMakroelementlar

Magniy suyak va tish tarkibida uchraydi İchaklar qisqarishini kuchaytiradi Kashnichsimonlar, ismaloq,shovul, ko‘k no‘xat, karam, xurmo, marjumak, kohu va boshqalarda ko‘p bo‘ladi Natriy. skelet muskullari harakatga keladi va yurakning me‘yorida urishini ta‘minlaydi Barcha o‘simliklarda, mevalarda, poliz mahsulotlarida bo‘ladi. Oltingu gurt. Soch tolasi, teri, suyak, o‘t,asab to‘qimalari va organizmning boshqa hujayralari tarkibida uchraydi uzum, olma, karam, piyoz bug‘doy, no‘xat, arpa, marjumak va boshqalarda bo‘ladi. Fosfor. Suyak va tishlarning asosiy qurilish materiali hisoblanadi. No‘xat, olcha, shivit, sarimsoq piyoz, boshoqlilar va dukkaklilarda Makroelementlar

Temir qon yaratilishida asosiy vazifani bajaradi. Qizil qon tanachalari, gemoglobin tarkibiga kiradi Ko‘proq olma, nok, anor, anjir, xurmo, behi, chetan, ko‘kpiyoz, sarimsoq, qovun, rediska, lavlagi, qulupnay, na‘matakda Yod kalqonsimon bez tarkibiga kirib, tiroksin oqsil almashinishini ta‘minlaydi, kaltsiy va fosforning o‘zlashtirilishini tezlashtiradi. baliq, dengiz karami, rediska, qovun, qizilcha, sarimsoqda va boshqalarda bo‘ladi. Ftor suyak tarkibida bo‘ladi, asosan tish to‘qimalari hosil bo‘lishida qatnashadi. Ftor ichimlik suv orqali organizmga tushadi. Qizilcha, pomidor, kohu, rediska, piyoz, kartoshka, sabzi, qulupnay, qovoq va boshqa o‘simliklarda bo‘ladi Rux Rux me‘da osti bezi gormonining insulini tarkibiy qismini tashkil qiladi. Oqsil, yog‘, uglevodlar almashinuvini boshqaradi. Jinsiy bezlar faoliyatini kuchaytiradi. Sabzavotlar va donli o‘simliklar, kohu, karam, sabzi, qizilcha, qalampir, piyoz, sarimsoq, bug‘doy, suli, tariq, no‘xat, loviya va boshqa o‘simliklarda bo‘ladi. Mikroelementlar

 Suv inson organizmining 70%ni tashkil etadi. Suvsiz ovqatni hazm qilish xam, hujayralardagi moddlar almashinuvi ham mumkin emas. Shu boisdan organizm uchun zarur miqdorda suvning istemol qilinishi inson salomatligining saqlashning asosiy shartlaridan biri xisoblanadi.  Kuniga suvni 1,5 – 2 litr qabul qilish zarur.  Suyqlikni haddan tashqari ko`p iste`mol qilish, ayniqsa, uni dirdan ko`p ichish zararlidir, odam ko`p terlaydi, “suyulib” ketgan qon kislorod tashish vazifasini yahshi bajara olmaydi, natikada yurak, tomirlar va buyraklarga og`irlik tushadi. Suv

 Bu kun davomida necha marotaba, qancha vaqt oraligida, qancha davomiylikda oziq mahsulotlari va taomlarni tahsimlash va istemol qilish bilan ifodalanadi.  Sog`lom inson kuniga 4 ovqatlanish tavsiya etiladi.  Ertalabki nonushta – 30%  Tushlik – 40%  Kun yarimi – 10 %  Кеchki ovqat – 20 % Ovqatlanis tartibi

Ovqatlanish vaqti Kichik yoshdagi o’quvchilar Katta yoshdagi o’quvchilar Nonushta 20-25 25-30 Tushlik 30-35 35-40 Ikkinchi tushlik 20 10-15 Kechki ovqat 20-25 15-20Bir kunlik ovqat ratsioni kalloriyasining alohida ovqatlanish vaqtida taqsimlanishi (% hisobida)

Bolalar va o’smirlarning yoshi Oziq moddalar miqdori (g) Shu moddalardan ajraladigan energiya(kkal) oqsil yog’ uglevodlar 1-1,5 yosh 44-55 44-45 160-175 1300 1,5-3 yosh 52-55 32-55 225 1600 3-5 yosh 58-60 58-60 260 18-10 5-7 65-75 75-80 250-300 1800-2300 8-11 75-90 80-90 350-400 2400-2800 12-14 90-100 90-100 400-450 2800-3200 16-18 100-120 100-110 450-500 3200-3500 Katta odamlar 100-120 80-110 450-500 3200-3500Bolalar va o ’ smirlarning bir kecha-kunduzgi ovqati tarkibida bo ’ ladigan oqsil, yog ’ va uglevodlar me ’ yori

Vitaminlar (mg xisobida) A V 1 V 2 S R R D Katta yoshli odam 1 1 -3 2 30- 75 1 2-20 0,0 4 gacha Homilador, emizikli ayollar 2 - 2,5 3 2 75- 100 1 8-20 0,1 6- 0,32 7 yoshgacha bo’lgan bolalar 1 1 2 33 1 2 0,1 6- 0,32 7 yoshdan katta bolalar 1 1 ,5-2 2 50 1 2 0,1 6- 0,32Organizm uchun bir kecha-kunduzda zarur bo’ladigan vitaminlar miqdori

 Oqilona ovqatlahish sog`liqni asrabva mustahkamlab, tashqi muhitning zararli ta`sirlariga organizmning qarshiligini oshiradi, yqori aqliy va jismoniy qobilyatini hamda uzoq umr ko`rishni ta`minlaydi.Ratsional ovqatlanish

3. Non (250-300 gr), yirik tortilgan (qora yoki 2 chi navli) un maxsulotlari (50 g), yormalar (50-80 g) va kartoshka (150-200 g) har kuni iste`mol qilinishi lozim.Sog`lom ovqatlanishning 12 tamoyili 1. Тurli-hil oziq-ovqat mahsulotlarini istemol qiling 2. Kuniga bir necha maxal har hil sabzavot va mevalar iste`mol qilish, yaxshisi yangi uzilgan mahalliy sabzavot va mevalar (kuniga kamida 400 g) istemol qiling.

4. Tana vaznini me`yorida saqlab turish uchun har kuni jismoniy harakat qilib turing. Sog`lom ovqatlanishning 12 tamoili 6. Yog`li go`sht va ulardan tayyorlangan mahsulotlarni dukkaklilarga , baliq, tovyq (100 г) yoki yog`siz go`sht (100 г)larga аlmashtiring. 5. Yog` iste`mol qilishni nazorat qilish, hayvon yog`larlar hayvon yog`larining o`simlik yog`lariga (20-25 г) almashtirib boring.

7. Tarkibida yog` kam bo`lgan sut (200 ml) va qatiq yoki kifir (200 ml), shuningdek yog` va tuz miqdori kam bo`lgan sut mahsulotlari – tvorog, yogurt va pishloq (60-80 g) istemol qiling. Sog`lom ovqatlanishning 12 tamoili 8. Tarkibida qand miqdori kam bo`lgan mahsulotlarni tanlang va qandni kamroq iste`mol qiling, shirinliklarning iste`molini chegaralang.

9. Tuzni kam iste`mol qiling . Kunllik ovqatlanish ratsionidagi umumiy osh tuzimiqdori bir choy qoshiq,ya`ni 5 g dan oshmasligi lozim. Faqat yodlangan tuzni istemol qiling.Sog`lom ovqatlanishning 12 tamoili 10.Ovqatlanganda choy ichmahg. Choy o`rniga sabzavot va mevalarning tabiiy sharbatlari yoki oddiy qaynatilgan suv ichishingiz mumkin. Choyni asosiy ovqatlanishlar orasidagi tanaffusda iste`mol qiling.

11. Ovqat tayyorlash jarayonida uning havfsizligi ta`minlanishi zarur. Taomlarni bug`da dimlash, mikravolnovka yoki duhovkada pishirish, qaynatish va tayyorlash jarayonida sarf qilingan, yog`, tuz va qand miqdorini kamaytirishga yordam beradi. Chaqaloqlar hayotining dastlabki 6 oyi maboynida faqatgina ona suti bilan boqishga harakat qiling.Keyinchalik ona sutidan ajratmasdan,asts-sekinlik bilan qo`shimca ovqatlar berish lozim. Sog`lom ovqatlanishning 12 tamoili

Nato`g`ri ovqatlanish oqibatlari Ko`pchilik kassalliklar Bevosita noto`g`ri ovqatlanish Bilan bog`liq Kamqonlik Buqoq kasalligi Semirish Yurak-qon tomir kasalliklariQandli diabet Buyrak va jigar kasalliklari

Тозалика риоя қилинг  Озиқ-овқат махсулотларини қўлга олиш ва таом тайёрлашдан аввал қўлингизни ювинг;  Ҳожатхонадан чиққандан сўнг қўлингизни ювинг;  Овқат тайёрлаш жараёнида фойдаланиладиган барча нарсалар юзаси ва ошхона анжомларини яхшилаб ювинг ва дезинфекция қилинг;  Ошхона ва озиқ – овқат маҳсулотларини ҳашоратлар, кемирувчилар ва бошқа жонворлардан ҳимояланг. Ҳавфсиз озиқ – овқат маҳсулотларини истеъмол қилишнинг 5 “калитли” йўли

 Ҳом гўшт, парранда гўшти ва денгиз маҳсулотларини бошқа озиқ-овқатлардан алоҳида сақланг;  Хом маҳсулотларга ишлов бериш пайтида алоҳида ошхона анжомларидан – пичоқ, тахтакачлардан фойдаланинг;  Хом маҳсулотлар билан тайёр маҳсулотлар бир-бирига таъсир кўсатмаслиги учун уларни оғзи ёпиладиган идишларда сақланг.Хом махсулотлар ва тайёр озиқ – овқатларни бир-биридан ажратинг

 Маҳсулотларни, айниқса гўшт, тухум ва денгиз махсулотларини яхшилаб қовуринг ёки узоқ вақт пиширинг;  Шўрва қовудоқ каби таомларни қайнаш даражасигача етказинг ва иссиқлик 70 даражага етганлигига ишонч ҳосил қилинг. Гўшт ёки парранда гўштини пишириш пайтида уларнинг сели тоза бўлиши керак пушти ранг эмас. Теримометрдан фойдаланиш тавсия қилинади.  Тайёр маҳсулотларни яхшилаб иситинг.Маҳсулотларни яхшилаб пиширинг ва қовуринг

 Тайёрланган овқатларни уй ҳароратида 2 соат ортиқ сақламанг;  Барча пиширилган ва тез бузиладиган озиқ – овқат маҳсулотларини совуткичда (+5 0 С даражали паст ҳароратда ) сақланг;  Тайёр томларни даструхонга тортгунча иссиқ ҳолда сақланг (60 0 С даражадан юқори);  Таомни ҳатто совуткичда ҳам узоқ вақт сақламанг;  Маҳсулотларни хона ҳарортида муздан тушириш тавсия қилинмайди. Махсулотларни хавфсиз ҳароратда сақланг

 Ҳавфсиз сувдан фойдаланинг ёки ишлов бериш йўли билан унинг хавфсизлигини таъминланг;  Янги ва бузилмаган озиқ-овқат маҳсулотларини танланг;  Ҳавфсизлигини таъминлаш мақсадида ишлов берилган маҳсулотларни, масалан, пасттеризция қилинган сутни танланг;  Мева ва сабзавотларни яхшилаб ювинг, айниқса, хамлигича истеъмол қилинадиган бўлса,  Яроқлилик муддати ўтиб кетган маҳсулотларни истеъмол қилманг.Тоза сув хавфсиз озиқ-овқат махсулотлардан фойдаланинг

Овқатланишнинг олтин қоидалари Агар бирон – бир касалликни бошингиздан кечирсангиз ёки қандайдир сурункали касалликларингиз бўлса, албатта врач маслаҳатини олинг.Овқат турларини танлашда биринчи навбатда ўз соғлиғингизни эътиборга олинг Овқат маҳсулотларининг ташқи кўриниши чиройли бўлиши, унинг ранги, хиди, кўриниши одам иштахасини очиши керак. Кайфиятни кўтариш керак. Истеъмол қилинган овқат организмда нохушлик келтириб чиқарса, кўнгил айниш, қусиш, оғриқ ёки бошқа белгилар пайдо бўлса, врачга мурожаат қилиш зарур.

«Storm Group» Рахбар: Муродхужаева Феруза Тохтабаев Жавохир Тартыков Искандер

Похожие

Bolalar o’sish va rivojlanishining buzilishlari

Ovqatlanish buzilishlari

To'g'ri ovqatlanish

Salomatlik haqida tushuncha, kasallikni oldini olish

To`g`ri ovqatlanishning amaliy asoslari