logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Медицина
  4. Овқат ҳазм қилиш системаси 2

Овқат ҳазм қилиш системаси 2

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

256.30078125 KB
Скачать
“ Овқат ҳазм қилиш системаси” РЕЖА  ХАЗМ ОРГАНЛАРИ ТУЗИЛИШИ  ҲАЗМ ОРГАНЛАРИДА УЧРАЙДИГАН КАСАЛЛИКЛАР  ҲАЗМ ОРГАНЛАРИДАГИ ПАРАЗИТЛАР ТУЗИЛИШИ  ҲАЗМ ОРГАНЛАРИНИНГ ЁШГА БОҒЛИҚ ХУСУСИЯТЛАРИ ОҒИЗ • Овқат ҳазм қилиш канали оғиз бўшлиғидан бошланади. Жағларга тишлар жойлашган. Тиш суяк моддасига ўхшаш қаттиқ моддадан иборат. Тишнинг қаттиқ эмал қавати унинг оғиз бўшлиғига чиқиб турадиган коронкани қоплаб туради, тишни бузилишдан – емирилиб кетиш ва микроблар киришидан сақлайди. Катта ёшдаги одамларнингтишлари 32 та бўлади. Улар бажарадиган фаолиятга боғлиқ ҳолда тузилиши бир хил бўлмайди. Юқориги ва пастки жағларнинг олд томонида 4 тадан текис курак тишлари бўлади. Улар кетидан ҳар қайси томонда биттадан ўткир учли қозиқ тиш жойлашган. Овқатланаётган вактимизда биз овқатни курак ва қозиқ тишлар ёрдамида тишлаб узиб оламиз. Қозиқ тишлардан кейин иккитадан кичик ва учтадан катта озиқ тишлар жағнинг ҳар қайси томонига жойлагиган бўлади. Озиқ тишлар билан биз овқатни бўлаклаймиз ва майдалаймиз, уни яхшилаб чайнаймиз. Овқатнинг оғиз бўшлиғида майдаланиши унинг ҳазм бўлишини осонлаштиради. Шунинг учун овқат ейиш вақтида уни яхшилаб чайнаш зарур. Тиши йўқ одамларнинг овқат ҳазм қилиш жараёни бузилади. Бу нарса ошқозон ва ичакларнинг касалланишига олиб келади. ОШҚОЗОН • Ошқозонда (меъдада) – овқат ҳазм қилиш каналининг кенгайган катта ҳажми бўлимида оғиз бўшлиғида бошланган озиқ моддаларнинг парчаланиш жараёни давом этади. Ошқозонни шиллиқ парда қоплаган бўлиб, бу пардага кўпдан-кўп майда безчалар жойлашган. Ана шу безчалар ошқозон ширасини ажратади. Ҳазм бўлаётган овқатга бир неча соат мобайнида ошқозон шираси таъсир этиб туради. Шундан кейин овқат алоҳида луқмалар ҳолида ошқозондан ингичка ичакка ўтади, ингичка ичак қорин бўшлиғида кўп айланиб жойлашган. Овқат луқмаси ошқозондан ингичка ичакнинг ўн икки бармоқ ичак биринчи бурмасига тушади. Бу ичакнинг ўн икки бармоқ ичак деб аталишига сабаб шуки, унинг узунлиги тахминан ўн иккита бармоқнинг энидан узунроқ бўлади. Ўн икки бармокли ичакка йирик безнинг ошқозон ости бези ҳамда жигарнинг чиқариш йўллари келиб туташади. Ошқозон ости бези ошқозон ости ширасини ажратиб чиқаради, жигар эса ўт ишлаб беради. Ўн икки бармоқ ичакда ошқозон ости бези шираси таъсирида озиқ моддаларнинг жуда муҳим парчаланиш жараёнлари содир бўлади. Овқат ҳазм қилиш каналининг энг узун қисми ингичка ичаклардир. Ингичка ичакларнинг шиллиқ пардасида жуда кўп майда безчалар жойлашган. Улар ичак ширасини ажратиб чиқаради. Ингичка ичакларда озиқ моддалар батамом парчаланиб бўлади ва парчаланиш махсулотлари қонга сўрилиб ўтади. Овқатнинг ҳазм бўлмай қолган қисми ингичка ичаклардан йўғон ичакларга тушади. ЙЎҒОН ИЧАК • Йўғон ичакларда овқатнинг ҳазм бўлмай қолган қисми тўпланади, овқатнинг бу кисми ташқарига чиқариб юборилади. Ингичка ичакларнинг йуғон ичакларга ўтиш жойида халтача шаклидаги кўричак жойлашган. Кўричакдан паст томонда чувалчангсимон ўсимта (аппендикс) бор. Бу чувалчангсимон ўсимтага касаллик туғдирувчи микроорганизмлар ёки ҳазм бўлмаган овқат бўлакчаси тушиб қолса, одамда кўричак чувалчангсимон ўсимтасининг яллиғланиши касаллиги (аппендицит) пайдо бўлиши мумкин. Бу дарднинг оғирлашиб кетиши баъзан одамнинг ҳаёти учун хавфли бўлади. Бундай ҳолда бемор жаррохдик усули билан даволанади: унинг ўсимтаси олиб ташланади. Олиб ташланган ўсимталардан кўпинча олча данаги, узум ypyғи, олма, баъзан олхўри данаклари, писта пўчоғи топилган. Шунинг учун овқат билан бирга еб булмайдиган қаттик нарсаларни ютиб юбормасликка алоҳида эътибор бериш зарур. Йўғон ичаклар тўғри ичак билан тугайди, бу ичак оркали организмда ҳазм бўлмаган овқат қолдиқлари чиқиб кетади. Одамнинг овқат ҳазм қилиш йули анчагина узун (8-10 метрча) бўлиб, оғиз бўшлиғидан бошланади ва орқа чиқарув йули билан тугайди. ҲАЗМ АЪЗОЛАРИ ҲАЗМ АЪЗОЛАРИ КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ 8КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ Ўрганилаётган ҳодиса, тушунча, фикрларни икки ва ундан ортиқ жиҳатлари бўйича таққослашни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълу- мотларни тузилмага келти- риш, тизимлаштириш кўник- маларини ривожлантиради. Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ-лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ-лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Иш натижаларининг тақдимотиИш натижаларининг тақдимоти «ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ СИСТЕМАСИ» мавзусидаги концептуал жадвал (лавҳа) ҲАЗМ СИСТЕМАС И ОРГАНЛАР И Тавсифлар, ажралиб турадиган белгилар ТУЗИЛИШИ ЁКИ ҚИСМЛАРИ ВАЗИФАСИ ЎЛЧАМИ ЁКИ СОНИ ОҒИЗ БЎШЛИГИ ТИШ, ТИЛ, СЎЛАК БЕЗИ МАЙДАЛАШ, АРАЛАШТИРИ Ш, НАМЛАШ 3 ЖУФТ, 20-28-32 ТА КИЗИЛЎНГАЧ СИЛЛИҚ МУСКУЛЛАР ЎТКАЗИБ БЕРИШ 25-27 СМ 9 ОВҚАТ ҲАЗМ ҚИЛИШ СИСТЕМАСИ ОШҚОЗОН 4 ҚИСМДАН ИБОРАТ, СL ҲАЗМ ҚИЛИШ 1-2, 2-2,5 Л 12 БАРМОҚЛИ ИЧАК 12 ТА БАРМОҚ ЭНИГА ТЕНГ ҲАЗМ ҚИЛИШ 25 СМ ИНГИЧКА ИЧАК ЧУВАЛЧАНГСИ МОН , ВОРСИНКАЛАР ОВҚАТНИНГ ҚОНГА СЎРИЛИШ 6-7 МЕТР ЙЎҒОН ИЧАК 4 ҚИСМДАН ИБОРАТ ҚИСМАН СЎРИЛИШ 1,5 МЕТР УЗУНЛИК БЎЙИЧА ЁТИҒИ БЎЙИЧА КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ билан ишлаш • Талабалар амалий машғулот дарсларида 3 гуруҳга бўлинади, гуруҳлар биргаликда жадвални тўлдиради, натижани ўқитувчи назорат қилади, бу метод концептуал жадвал методини дарсларда талабага тушунтирилади, ўзлаштириб олган билимларини амалда синаб кўради. Гуруҳдаги ҳолатга қараб гуруҳлар кесимида ёки алоҳида алоҳида ҳам тўлдириш мумкин. КАСАЛЛИКЛАРИ • Ичак касалликларининг қўзғатувчилари касал одам организмидан тўла ҳазм бўлмаган овқат қолдиклари билан бирга ниҳоятда кўп миқдорда ташқарига чиқади. Бу микроблар оқар сув билан бирга биз сув оладиган қудуқларга, арикдарга ва бошқа сув ҳавзаларига тушиши мумкин. Ҳар қандай ташландиқ моддалар билан озикданаверадиган пашшалар кўпинча ичак касалликларининг қўзғатувчиларини биз истеъмол қиладиган овқатларга юқтиради. Касаллик туғдирувчи микроблар хаста одам фойдаланган буюмларда, ҳатто у фақат қўл теккизиб қўйган нарсаларда ҳам бўлиши мумкин. Ошқозон-ичак касалликлари юқиши мумкин бўлган асосий манбалар ана шулардир. Одам гижжа тухуми тушиб қолган бирор хил овқатни истеъмол қилган ҳолдагина унга гижжа касалликлари юқади. Гижжа касалликларининг олдини олиш учун мактабларда ҳамма ўқувчилар мунтазам равишда текширишдан ўтказилиб, касал болаларга тегишли даволаш тадбирлари белгиланиши керак. ПАРАЗИТЛАР ПАРАЗИТЛАР КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ МЕТОДИ. • Талабалар бу метод билан гуруҳ орқали ишлаб, танишиб олгандан сўнг, мавзунинг бир қисми ёки тўлиқ алоҳида алоҳида ишлаш учун жадваллар тарқатилади. Талабалар олган билимларига асосланиб, тўлдирадилар ва ўқитувчи назорат қилиб талабалар билими баҳоланади ва муҳокама қилинади. • Масалан, овқат ҳазм қилиш системасида учрайдиган паразитлар биологияси, экологияси, қўзғатадиган касалликлари. ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ!

Похожие

Овқат ҳазм қилиш тизими
Эркаклар жинсий системаси
Сийдик айирув системаси
Ҳазм органлари функциясига таъсир этувчи воситалар
Овқатдан захарланиш (овқат токсикоинфекциялари)