Nisbiy miqdorlar ularning tibbiyotda qo’llanilishi - Медицина - Презентации

Nisbiy miqdorlar ularning tibbiyotda qo’llanilishi

Загружено в:

17.09.2024

Скачано:

0

Размер:

212.46484375 KB

Nisbiy miqdorlar ularning tibbiyotda qo’llanilishi

MUTLOQ MIQDORLAR TO`G`RISIDA TUSHUNCHA VA ULARNING TURLARI • . Mutloq ko’rsatkichlar o’rganilayotgan hodisalar va ularning belgilarini bir xilligini, monandligini, o’xshashligini ifodalaydi. Ular hodisalar va ularning belgilarining ko’lami, soni, hajmi, darajasi makon va zamonda taqsimlanish shaklida namoyon bo’ladi. Mutloq miqdorlar hodisalar to’plami yoki bir butun qismini ta’riflashiga qarab makro va mikro ko’rsatkichlarga, olish usuliga asosan oqim va zahiraviy ko’rsatkichlarga bo’linadi. Oqim ko’rsatkichlari ma’lum davr davomida sodir bo’lgan hodisalarning absolyut miqdorini ta’riflaydi, zahiraviy ko’rsatkichlar esa ularning muayyan holatini, ayni fursatda mavjud bo’lgan miqdorini aniqlaydi. Ifodalanishiga qarab, mutloq miqdorlar yakka va umumiy miqdorlarga bo`linadi. 01 13 01 150D 0204 03 03 08 1505 0F05 0204 0C 22 14 19 1505

YAKKA MUTLOQ MIQDORLAR • Yakka mutloq miqdorlar statistik kuzatish jarayonida olinib, boshlang`ich xisob va kuzatish xujjatlarida qayt qilinadi. Bunday miqdorlar kuzatilayotgan to`plamning aloxida birliklarini tavsiflamaydi va statistik tekshirish uchun manba bo`lib xisoblanadi. 01 1B 07 07 08 07 1D 05 060D 0C 02

UMUMIY MUTLOQ MIQDORLAR • Umumiy mutloq miqdorlar deganda kuzatilayotgan to`plamning xar bir birligini emas, balki uning yig`indisini tariflovchi miqdorlar tushuniladi. Ular boshlang`ich statistik kuzatish materiallarini svodkalash natijasada olinadi. Umumiy mutloq miqdorlar moxiyati jixatdan bir xil bo`lgan yakka mutloq miqdorlarning yig`indisidir. • A UM = a 1 +a 2 +a 3 +…+a n = ∑ t=1 t=n a j • A UM - umumiy mutloq miqdor; • a 1 ….a n - yakka mutloq miqdorlar; • ∑ t=1 t=n a j - Tuplam birliklarining yig`indisi. 01 02 13 0305 030C 08 1C 12 01 25 1C 07 27 28 29 28 2A 28 11 07 03 03 07 1D 01 25 1C 07 01 0C 27 2B1B 11 2D07 01 2C 03 03 07 1D 07

Umumiy mutloq miqdorlar xodisa va jarayonlarning umumiy sonini, xajmini, qiymatini o`zida aks ettirib, muayyan olingan xo`jalik, tarmoq, viloyat, jumxuriyat mavqeyini imkaniyatini tavsiflaydi. • Mutloq miqdorlar: • Naturada; • Shartli naturada; • Pulda; • Kompleks o`lchov birliklarida ifodalanishi mukin. 1C19 02 19 19 01 0102 01 31 01 32 01 33 01 34

• Natura – o`lchov birligi deyilganda, o`rganilayotgan xodisaning ichki xususiyatini ifodalovchi og`irlik, uzunlik, hajm va boshqa birlilar tushuniladi. Natura • Kompleks – o`lchov birliklari deyilganda, murakkab xodisalarni ifodalovchi ikki va undan ortiq o`lchov birliklarining o`zaro birlikmaisi xisoblanadi • Masaan: “O`zbekiston temir yo`llari” AJ ning yillik yuk tashish aylanmasi 22,9 mlrd.tonna-kmni tashkil etadi. Kompleks • Shartli natura – o`lchov birligi deyilganda bir xil turdagi istemol qiymatga ega bo`lgan xodisalarni bir xil birlikka keltiruvchi o`lchov birliklari tushuniladi. Bu birlik negizida o`rganilayotgan xodisalarning muhum iste`mol istemol qiymatiga asoslangan nisbatlar yotadi. Shartli natura

NISBIY MIQDORLAR TO`G`RISIDA TUSHUNCHA VA ULARNING IFODALANISHI Jamiyat taraqqiyotini nisbiy miqdorlarsiz tasavvur qilib bo`lmaydi. Xamma narsa taqqoslanishda bo`ladi. Ikki taqqoslama mutloq miqdorni bo`lish natijasida olingan umumlashtiruvchi miqdor statistikada nisbiy miqdorlar deb ataladi. Nisbiy miqdorlar kuzatish jarayonida olingan maluotlarni avvalgilariga solishtirish natijasida olinadi. Masalan: O`zbekiston Respublikasida 2017 yil yakuni bo`yicha o`tgan yilga nisbatan YaPI maxsulatida 5,3% ga o`sish kuzatildi. Nisbiy miqdorlar xar xil shakilda ifodalanishi mumkin. Ularning ifodalanish shakli bazis miqdorning (nisbat maxrajini) qanday birlikka tenglashtirib olinishiga bog`liqdir. Shunga qarab, nisbiy miqdorlar koefisientlarda, foizda, promillda proditsimillda ifodalanadi. 38 3A 15 28 19 13 31 0B 010C 12 31 0D 03 08

• Agar bazis miqdor 1 ga tenglashtirilib olinsa, u xolda nisbiy miqdorlar koefisientda ifodalangan bo`ladi. • Agar bazis miqdor 100 ga tenglashtirilsa, u xolda nisbiy miqdorlar foizda ifodalangan bo`ladi. • Agar bazis miqdor 1000 ga tenglashtirilsa, u xolda nisbiy miqdor promilleda ifodalangan bo`ladi. 01 25100C 19 01 25100C 19 01 25100C 19

NISBIY MIQDORLARNING TURLARI VA ULARNI HISOBLASH TARTIBI Reja topshirig`i nisbiy miqdorlari. Buyurtma bajarilish nisbiy miqdorlari. Dinamika nisbiy miqdorlari. Tuzilma nisbiy miqdorlari. Koordinatsiyali nisbiy miqdorlari. Intensiv nisbiy miqdorlari. Obyektiv va hududiy taqqoslash nisbiy miqdorlari.Nisbiy miqdorlar xisoblanayotgan taqqoslash bazasi (maxraj) qilib bir hil miqdorlar qabul qilinishi mumkin. Jumladan, bazis miqdor sifatida davlat buyurtmasi, o`tgan davr miqdori (hajmi), o`rganilayotgan xodisa yig`indisi, boshqa mintaqa ko`rsatgichi yoki qandaydir boshqa xodisalar ko`rsatkichi olinishi mumkin. Shunday qarab nisbiy miqdorlar quydagi asosiy turlarga bo`linadi:

REJA TOPSHIRIG`I • Reja topshirig`i – nisbiy miqdori rejalashtiralayotgan davr ko`rsatkichining oldingi yilning xaqiqiy ko`rsatkichiga nisbatan qanday o`zgarishi lozimligini ko`rsatadi va quyidagicha xisoblanadi: RT NM = D RT •100 /D 0 RT NM – reja topshirig`I nisbiy miqdori. D RT – Joriy davr uchun reja topshirig`i. D o – Bazis davrda xaqiqiy bajarilgan ko`rsatkich. 0A 01 0A 11 08 11 06 3B 31 26 3B 45 3C 3B 31 07 44 3B 07 44 05 07

DINAMIKA NISBIY MIQDORLARI Dinamika nisbiy miqdorlari bir xil turdagi xodisa va jarayonlarning vaqt bo`yicha o`zgarishini avsiflaydi. Ular joriy davr ko`rsatkichini bazis davr ko`rsatkichiga bo`lish yo`li bilan aniqlanadi. Agar davrlar soni uch va undan ortiq bo`lsa, u xolda xar bir keyingi davr darajasini undan oldingi davr darajasiga taqqoslash yo`li bilan ham dinamika nisbiy miqdorlarini aniqlash mumkin. Birinchi ko`rinishda xisoblangan dinamika nisbiy miqdorlari bazisli, ikkinchisi esa zanjirsimon deb yuritiladi. Umumiy ko`rinishda ular quyidagicha xisoblanadi: 1. D b NM =D i •100/D 0 2. D z NM =D i •100/(D i-1 ) Bu yerda D b NM – bazisli usulda hisoblangan dinamika nisbiy miqdorlari; D i – i davr darajasi; D i-1 – xar bir keyingi davr oldingi davr darajasi; D 0 – bazis davr darajasi. 090810 09 0715 15 08 15 03 24 1E 27 15 31 07 0D 45 3C 29 1E 31 2644 0D 45 0D 42 24 15 31 0735 44 0D 0735 44 0D 0735 44 3C 07

Похожие

Tibbiyotda sun’iy intellekt

Tibbiyotda kompyuter texnologiyalaridan foydalanish

Tibbiyotda multimedia ilovalarini yaratishdagi dasturiy vositalar

Tibbiyotda muloqotning o‘rni va shaxslararo munosabatlar

Tibbiyotda qo‘llaniladigan aspirator qurilma maketini yaratish