Maktab kun tartibi va uning ahamiyati - Медицина - Презентации

Maktab kun tartibi va uning ahamiyati

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1319.9375 KB

Maktab kun tartibi va uning ahamiyati

Tashqi muhitning qulay sharoiti ta’sirida bola va o’smirlar organizmi o’sib ulg’aya boradi. Kun tartibi to’g’ri tashkil etilganda bola charchamaydi, nerv tizimida shartli reflekslar vujudga keladi, bolalar intizomli va tartibli bo’la boradi. Kun tartibiga rioya qilinmaganda esa bola to’liq dam olmasdan, toliqtib qoladi, uyqusi, ishtaxasi yomonlashadi, asabi buziladi, ish qobiliyati pasaydi.Maktab o’z ishini oila bilan uzviy bog’lik holda olib boradi. Maktab va oilaning yag’ona maqsadi bolalarga ta’lim va tarbiya berishdir.

O’quvchi uyda maxsus jihozlangan joyda, qaddini to’g’ri tutib, boshini qiyshaytirmasdan, tirsaklarini stol ustiga tikka holda o’tirib dars tayyorlashini kerak. Yorug’lik, yetarli bo’lmasa ko’z muskullari tez charchaydi. Shuning uchun yorug’lik normal bo’lishi va chap tomondan tushini kerak. O’qiyotganda kitobdan ko’zgacha bo’lgan masofa 40 sm bo’lishi shart. Uy vazifalari bola yoshiga mos bo’lishi kerak. 1sinf o’quvchilariga 45 minutlik, 2 – sinf o’quvchilariga 1 – 1,5 soatik, 3–4 sinflar uchun 2 – 2,5 soatlik, 5–11sinf o’quvchilari uchun 3 – 3,5 soatlik uy vazifani berilishi tavsiya etiladi.

Kun tartibida uyquning axamiyati katta. Oila uxlashidan 2 – 2,5 s oldin ovqatlanishi kerak. Kechki ovqatdan so’ng sof xavoda bir oz sayr qilishi, kiyimlariga qarashi lozim. Uxlashdan avval zo’riqib aqliy mehnat talab etadigan ishlarni bajarish, xayajonli o’yinlar o’ynash, televizor ko’rish tavsiya etilmaydi. To’xtamay uzoq yozishi o’quvchini toliqtiradi. Shuning uchun 7 – 10 yashar o’quvchi tinimsiz 10 minut 10 – 12 yoshda 15 minut, 12 – 15 yoshda 20 minut, 15 – 18 yoshda 25–30 minut yozishi mumkin.

Har kuni bir vaqtda ovqatlanish shart, shunda ovqatlanish vaqti yaqinlashganda ishtaxa paydo bo’ladi va ovqat tez hazm bo’ladi. Bolaning bir kunlik yeydigan ovqati organizmida sarflangan eneriyani qoplashi lozim. Boshlangich sinf o’quvchilari soat 8 va 9 larda, yuqori sinf o’quvchilari 10 da uyquga yotishi kerak. O’rin toza bo’lishi, juda yushmoq bo’lmasligi lozim. Pedagoglar o’quvchilarda kun tartibini bajarish ko’nikmasini hosil qilishlari kerak. Har o’quv yilining boshida sinf raxbari ota–onalarni va o’z sinf o’quvchilarini tahminan kun tartibi bilan tanishtiradilar. Bu tartib asosida har bir o’quvchi uy sharoitiga qarab o’zining kun tartibini belgilaydi.

Xar bir pedagog bolalar va o’smirlar orginizmining o’sish va rivojlanish qonunlarini bilishi, bolalar yoshiga qarab aqliy- jismoniy ish bajara olish imkoniyatlarini hisobga olgan holda kun tartibini to’g’ri tashkil qilishi, barcha gigienik qoidalarni maktabda to’la-to’kis joriy qilish zarur. Chunki o’quvchining jismoniy qobiliyati, ish bajarishi va o’zlashtirish darajasining yuqori bo’lishi ko’p jihatdan uning sog’ligiga va normal gigienik sharoitning mavjudligiga bog’liq. Hozirgi kunda fan va texnikaning tez sur’atda rivojlanib borishi yosh avlodni organizmga ma’lum darajada tashqaridan keladigan informatsiyani xajmini taboro ko’payib borishiga sabab bo’lmoqda.

Agar toliqishning kamaytiradigan choralar ko’rilmasa patologik holat vujudga kelishi mukin. Bunda bola har kuni darsdan so’ng dam olgandan keyin ham chorchog’i yozilmaydi. Qon bosimi ko’tariladi, tomir urushi yezlashadi, u serzarda bo’lib qoladi, fikrini jamlash qobiliyati pasayadi. Bunday holatni oldini olish uchun dars jadvalini bola yoshiga qarab tuzish lozim. Aqliy mehnat va jismoniy mehnat deb taqsimlashda o’zi ma’lum darajada shartdir, chunki aqliy gargash ayni vaqtda ish qobiliyatini pasayishi bilan o’tadi. Harakat aktivligi yetarli bo’lmagani holda uzoq vaqtgacha aqliy mehnat bilan shug’ullanish natijasida organizmda yurak-tomir va nafas olish sistemalari funksional holatida sustlashuvi, moddalar almashinuvining buzilishi, gormonal faoliyatining zaiflashishi kuzatiladi.

O’quvchi xatti-harakatlariga tashqaridan salbiy baho berish uni ma’naviy tomondan o’zgartiradi. Aqliy toliqishning oldini olish uchun o’qish va dam olishda gigiena talablariga mos keladigan to’g’ri rejim tavsiya qilinadi. O’quv rejiminirejalashtirishda o’quvchini yoshini hisobga olish lozim, chunki o’quv vazifalarini uyquda va ochiq havoda bo’lishning davomiligi shunga bog’liq. Qattiq charchash umumiy va kasbga bog’lif kasalliklar avj olishini keltirib chiqaradigan sabablardan biri hisoblanadi. O’quvchilarda nevroz shakllanishida o’qish va dam olishni yaxshi uyushtirmaslikdan tashqari, bolada qattiq charchashga moyilligi; hissiy beqarorligi, oiladagi yoki o’qishdagi salbiy sharoit tufayli o’z his- hayajonlarini yaxshi nazorat qila bilmasligi.

Gigiena talabiga asosan tuzilgan kun tartibi bolalar va o’smirlar organizmida sog’lom bo’lishiga ularni ish qobiliyatining yuqori darajada taraqqiy qilishiga va nihoyat o’zlashtirishning yaxshilanishiga imkon beradi. Aksincha, kun tartibini noto’g’ri tashkil qilish yoki unga mutloq rioya qilmaslik organizmni tez charchab qolishiga uni sog’ligining zaiflashib qolishiga va o’zlashtirishning pasayishiga sabab bo’ladi.

Fiziotermik ko’rsatkichlar – o’pkada tiriklik sig’imi, qo’l va bel muskullarda kuchini aniqlash. Ta’lim-tarbiya jarayonida bolalarda jismoniy chiniqqanligini, ruhiy holatlarini hisobga olgan holda mashg’ulotlar olib boriladi. Bolalarda jismoniy rivojlanishning baholaganda antropometrik, fiziologik ko’rsatkichlardan foydalaniladi. Antropometrik ko’rsatkich – bolalar va o’smirlar organizmida jismoniy rivojlanishni baholovchi bo’y uzunligi, tana vaznini, ko’krak qafasning aylanasi kabi asosiy o’lchamlarga aytiladi.

Adabiyotlar ro`yxati: 1. Yunusov A. Yu. Odam fiziologiyasi. Toshkent. «O`qituvchi». 1964 y. 511 bet. 2. Maxmudov E., Aminov B., Qurbonov Sh. O`smirlar fiziologiyasi va maktab gigienasi. Toshkent. «O`qituvchi». 1984 y. 181 bet. 3. Azimov I, Sobitov Sh. Umumiy va sport fiziologiyasidan amaliy mashg`ulotlar. Toshkent. «O`qituvchi». 1985 y. 168 bet. 4. Klemeshev L. S., Ergashev M. S. Yoshga oid fiziologiya va gigiena. T. O`qituvchi. 1991 y.

Похожие

Kun tartibi

Uyqu va uning ahamiyati

Nerv sistemasining ahamiyati va uning gigiyenasi

Bugungi kun tibbiyotining turli sohalarida nanotexnologiyalardan foydalanishning asosiy sabablari va natijalar

OITS va uning tarqalishi