Fotodinamik terapiyada qoʻllaniladigan fotosensibilizatorlarning spektral hususiyatlari - Медицина - Презентации

Fotodinamik terapiyada qoʻllaniladigan fotosensibilizatorlarning spektral hususiyatlari

Загружено в:

28.01.2024

Скачано:

0

Размер:

12752.891601562 KB

FOTODENAMIK TERAPIYADA QOʻLLANILADIGAN FOTOSENSIBILIZATORLARNING SPEKTRAL HUSUSIYATLARI

Kirish: Fotodinamik terapiyaning ta'sir mexanizmining umumiy ko'rinishi, fotosensibilizatorlarning tasnifi ularning spectral xususiyatlari va tibbiyotda uni qo'llashning asosiy yo'nalishlari, fotodinamik ta'sir qilish jarayonining asosiy bosqichlari aniqlangan, fotosensibilizatorlarning qiyosiy tavsifi keltirilgan, asosiy fotodinamik terapiyada ulardan foydalanish talablari ishlab chiqilgan va bu usulning muvaffaqiyati nafaqat onkologiyada, balki boshqa davolashda ham ko'rsatilmoqda.Yuqumli va noonkologik kasalliklarning oldini olishda ham ishlatilmoqda. Fotosensibilizatsiyani davolashning eng dinamik rivojlanayotgan yo'nalishlaridan birining qisqacha tavsifi, fotodinamik terapiyaning an'anaviy davolash usullariga nisbatan afzalliklari ko'rsatilgan, uni tibbiyotda qo'llash ko'rsatkichlarini sezilarli darajada kengaytirish uchun istiqbollar va asosiy tavsiyalar ishlab chiqilgan.

Fotodinamik terapiya (PDT) - bu nurga sezgir dori-darmonlarni va g'ayritabiiy hujayralarni yo'q qilish uchun yorug'lik manbasini o'z ichiga olgan davolash turi hisoblanadi. Bugungi kunda akne, Psoriaz, yoshga bog'liq makula degeneratsiyasi va teri, o'pka, miya, siydik pufagi, oshqozon osti bezi, o't yo'llari, qizilo'ngach, bosh va bo'yin saratoni kabi turli xil kasalliklarni davolash uchun qo’llaniladi. Ushbu shartlarni davolashdan tashqari, PDT bakterial, qo'ziqorin va virusli infektsiyalarni davolashda ham yordam beradi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, bu nurga asoslangan terapiya tananing immunitet reaktsiyasini qo'zg'atishi mumkin, bu tanaga saraton va prekanser hujayralarini yo'q qilishga yordam beradi.

Fotodenamik terapiyaning ta'sir mexanizmlari va yo’nalishlari Fotodinamik terapiya (PDT) ikki bosqichli davolash bo'lib, yorug'lik energiyasini yorug'lik faollashganidan keyin saraton va prekanseroz hujayralarni yo'q qilishga mo'ljallangan dori (fotosensibilizator) bilan birlashtiradi. Fotosensibilizatorlar odatda lazerdan olingan yorug'lik energiyasining ma'lum bir to'lqin uzunligi bilan faollashadi. Fotosensibilizator yorug'lik bilan faollashtirilmaguncha toksik emas. Biroq, yorug'lik faollashtirilgandan so'ng, fotosensibilizator maqsadli to'qimalarga toksik bo'ladi. Bemorning tanasiga Fotosensibilizator kiritiladi (tomir ichiga yoki mahalliy, masalan, terida) saraton hujayralarida to'planadi. Muayyan vaqtdan so'ng, fotosensitizator atrofdagi sog'lom to'qimalarga nisbatan o'simtada maksimal kontsentratsiyasiga etadi. Bu vaqtdan so'ng, maydon Fotosensibilizator ning so'rilishiga mos keladigan to'lqin uzunligining nurlanishiga ta'sir qiladi. Yorug'lik manbai yorug'lik manbasining emissiya o'tkazuvchanligi fotokimyoviy reaktsiya uchun zarur bo'lgan Fotosensibilizator diapazonining yutilishiga to'g'ri kelishi uchun tanlanishi kerak.

hospital

jumladan: • oshqozon osti bezi saratoni • o't yo'llari saratoni (xolangiokarsinoma), • qizilo'ngach saratoni, • o'pka saratoni, • endobronxial saraton, • bosh va bo'yin saratoni, • papiller qovuq saratoni, • turli xil teri kasalliklarida, • bazi bakterial va infeksion kasalliklarda va boshqalarda. Fotodinamik terapiyani fotoradiatsiya terapiyasi, fototerapiya yoki fotokimoterapiya deb ham atash mumkin.Fotodinamik terapiyaning yo’nalishlari: Bazi hollarda fotodinamik terapiyaningni boshqa terapiyalar bilan birgalikda qo’llash mumkin. Ulardan: Kimyoterapiya; Radiatsiya terapiya; Imunoterapiya; radionuklid terapiyasi

Saratonni davolash uchun PDT mexanizmi. 1-tegishli PSni kiritish; 2-etarli o'simta Fotosensibilizator kontsentratsiyasi; 3- Fotosensibilizator lazeridan faollashtirish; 4-sezgi yoki destruktsiya muhitida kislorodning past yoki yuqori kontsentratsiyasiga bog'liq bo'lgan RKT hosil bo'lishi .

Uning ba'zi afzalliklari bor, masalan: • To'g'ri qo'llanilganda uzoq muddatli yon ta'siri yo'q. • Bu jarrohlikdan ko'ra kamroq invazivdir. • Odatda bu qisqa vaqtni oladi va ko'pincha ambulatoriya usuli sifatida amalga oshiriladi. • Bu juda aniq nishonga olinishi mumkin. • Radiatsiyadan farqli o'laroq, agar kerak bo'lsa, PDT bir joyda ko'p marta takrorlanishi mumkin. • Bemor tuzalganidan keyin odatda kam yoki umuman chandiq yo'q. • Ko'pincha boshqa saratonni davolashga qaraganda kamroq xarajat qiladi.

Ammo PDT ham cheklovlarga ega: • PDT faqat yorug'lik yetadigan joylarni davolashi mumkin. Bu shuni anglatadiki, yorug’lik yetib borgan joylardagina davolash uchun ishlatiladi. Yorug'lik tana to'qimalari orqali juda uzoqqa o'ta olmasligii sababli, PDT katta saraton yoki teriga yoki boshqa organlarga chuqur o'sgan saratonlarni davolash uchun ishlatilmaydi. • PDT ko'p joylarga tarqalgan saratonni davolash uchun ishlatilmaydi. • PDT uchun ishlatiladigan PS odamlarni bir muncha vaqt yorug'likka juda sezgir qilib qo’yadi, shuning uchun dorilar tanaga kiritilgandan keyin maxsus ehtiyot choralarini ko'rish kerak. • PDTni ayrim qon kasalliklari bo'lgan odamlarda qo'llash mumkin emas. •

Fotodinamik terapiya ta'sirida hujayra o'limining uchta yo'li: 1. To'g'ridan-to'g'ri hujayra o'limi: Hujayrada fotosensitizatorning zararli ta'sirining asosiy maqsadlari membranalar, mitoxondriyalar va lizosomalardir. Membrana lipidlarining peroksidlanishi uning yaxlitligini buzilishiga, o'tkazuvchanlikning oshishiga, membranada strukturaviy nuqsonlarning paydo bo'lishiga va yo'q qilinishiga olib kelishi mumkin. 2. Qon tomirlarining shikastlanishi tufayli hujayra o'limi: Agar o'simtada ishlaydigan qon tomir tizimi mavjud bo'lsa, PDT ta'siri sezilarli darajada oshadi. PDTDAGI qon tomirlarining shikastlanishi o'simtani ozuqa moddalari va kislorod bilan ta'minlashning yomonlashishi tufayli bilvosita hujayra o'limiga olib keladi. 3. PDTga immunologik javob : Fotodinamik terapiya organizmning o'simta to'qimalariga va ta'sirlangan hujayralarga mahalliy immunitet reaktsiyasini faollashtiradi. Zararlangan hujayralar va immunitet hujayralari sitokinlar, kimyokinlar va boshqalarni chiqaradi. Zarar zonasiga oq qon hujayralarini jalb qiladigan moddalar ishlab chiqariladi. Mahalliy yallig'lanish reaktsiyasi rivojlanadi, bu ham o'zgargan hujayralarning o'limiga olib keladi.

Hujayra o'lim mexanizmlari; PS ning turli organellalarda (mitoxondriyalar, lizosomalar, endoplazmatik retikulum, plazma membranasi va boshqalar) subhujayra lokalizatsiyasi hujayra o'limi mexanizmining turida katta rol o'ynaydi. ustunlik qiladi, lekin umumiy PDT dozasi (PS konsentratsiyasi × yorug'lik oqimi) va DLI kabi boshqa omillar ham rol o'ynaydi.

PSni neoplastik kasalliklarni tashxislash yoki davolashda qo'llash uchun u bir nechta shartlarga javob berishi kerak • fotosensibilizator neoplastik to'qimalarda tanlab to'planishi kerak; • fotosensibilizator toza birikma shaklida tayyor bo'lishi kerak va uning kimyoviy xossalari oldindan ehtiyotkorlik bilan o'rnatilishi kerak; • fotosensibilizator sog'lom to'qimalarda minimal fototoksik ta'sirga ega bo'lmasligi kerak; • fotosensibilizator to'qima orqali maksimal yorug'lik kirib borishi bilan 600-800 nm spektral diapazonda yuqori yutilish koeffitsienti bilan tavsiflanishi kerak; • fotosensitizatorning assimilyatsiya bantlari melanin yoki gemoglobin kabi endogen bo'yoqlarning assimilyatsiya bantlari va yaqin infraqizil mintaqadagi suvni yutish bantlari bilan bir-biriga to'g'ri kelmasligi kerak; • fotosensibilizator singlet kislorod yoki radikallarni hosil qilish uchun yorug'lik bilan samarali reaksiyaga kirishishi kerak; • fotosensibilizator va ushbu fotoproduktlar optimal farmakokinetik xususiyatlar bilan tavsiflanishi kerak; • fotosensibilizator ozgina yon ta'sirga ega bo'lishi kerak; • fotosensibilizator past toksiklikka ega bo'lishi va davolanishdan keyin fototoksiklikni oldini olish uchun tanadan osongina chiqarilishi kerak

Xlor e6 fotosensibilizatori va oksi- va deoksigemoglobinning odatdagi yutilish spektrlari. Spektrning ko'rinadigan hududida xlor e6 ning yutilish spektri 403 nm to'lqin uzunligida yuqori intensivlikdagi Soret tasmasi mavjudligi, 450-615 nm to'lqin uzunligi oralig'ida plato mavjudligi bilan tavsiflanadi. 653 nm to'lqin uzunligida talaffuz qilingan tepalik PDTda davolash da asosan Xlorin e6 PS ishlatiladi

Tetrapirollar kimyoviy birikmalar sinfi bo'lib, ularning molekulalari to'g'ridan-to'g'ri yoki bitta uglerodli ko'priklar orqali bir- biriga bog'langan to'rtta pirroll halqalardan iborat bo'lib, siklik yoki chiziqli tuzilmani hosil qiladi. Porfirinlar, xlorlar va bakterioxlorinlarni ko'rsatadigan tetrapirolning yutilish spektri. Tetrapirol tuzilmalari PSlarning eng katta guruhini tashkil qiladi

Eng keng tarqalgan fotoaktiv tabiiy Fotosensibilizator ning kimyoviy formulalari.

Bu hodisa nur teri qatlamlarining turli joylarida aks etish, so'rilish va tarqalish hodisalarini ko'rsatadi (pastga yo'naltirilgan yashil o'qlar). To'lqin uzunligiga nisbatan teriga yorug'lik kirib borishi. Yorug'lik teriga tushganda uchta asosiy hodisa yuz beradi: 1) yorug'lik teri yuzasida aks etadi; 2) yorug'lik teriga kirgandan keyin tarqaladi; 3) yorug'lik intradermal tuzilmalar tomonidan so'riladi. Yorug'likning yutilishi va uning to'qimalarga ta'siri quyidagi omillarga bog'liq: 1) yorug'lik to'lqin uzunligi; 2) yorug'lik energiyasi yoki intensivligi; 3) to'qimalarda xromoforlarning mavjudligi.

So'nggi 20 yil ichida fotosensibilizatorlar dizayni juda katta yutuqlarga erishdi. Ikkinchi, uchinchi va hatto toʻrtinchi avlod PSlari tabiiy ravishda paydo boʻladigan PS iskalalariga asoslanadi. Samaradorlik va iqtisodiy samaradorlik, takrorlanuvchanlik, oson parvarishlash, xavfsizlik, mutagenlik, kanserogen bo'lmaganlik va atrof-muhit bilan do'stlik - fotosensibilizatsiyaning boshqa mavjud saraton va mikroblarga qarshi usullariga nisbatan shubhasiz afzalliklari. Eruvchanligi past bo'lgan eski uslubdagi ko'plab tabiiy PSlar ko'pincha sub-optimal formulalar bilan bog'liq. Biroq, dori-darmonlarni etkazib berish va shakllantirish talablari nanotexnologiyaning paydo bo'lishidan ijobiy ta'sir ko'rsatdi va bu fotodinamik terapiyaga jozibador ta'sir ko'rsatdi. Bu sohadagi kelajakdagi yutuqlar katta terapevtik salohiyatga ega bo'lib, (I) fotokimyoviy saratonni davolashda va virusli bo'lmagan nuklein kislotaga asoslangan terapevtikada interyerizatsiya uchun endotsitozdan foydalanish; (II) genetik kodlangan PS asosidagi oqsillar orqali o'ziga xos maqsadlarni yorug'lik vositasida inaktivatsiya qilish uchun optogenetik vositalardan foydalanish; (III) teranologiyada aqlli dori vositalarini loyihalash; (IV) ikki fotonli qo'zg'alishdan foydalanish; (v) to'qimalarning chuqurroq kirib borishi uchun sonodinamik terapiyada PSni faollashtirish uchun yorug'lik o'rniga ultratovush energiyasidan foydalanish. XULOSA

THANK YOU

Похожие

Fizioterapiya

Optik datchiklarni tuzilishi, ishlash prinsipi. Optik datchiklarni turli tibbiy qurilmalarda qo’llanilishi

Psixostimulyatorlar, depressiyaga qarshi vositalar, nootrop vositalar

Kam qutbli ikkilik erituvchilarda rodamin bo’yoqlarni lyuminestsent agregatlarining shakllanishi

Ko’zning optik kuchi, ko’zning rang ajrata olish qobiliyatini tekshiruvchi uskunalar