logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Медицина
  4. Buyrak kasalliklari

Buyrak kasalliklari

Загружено в:

07.04.2023

Скачано:

0

Размер:

1422.353515625 KB
Скачать
Buyrak kasalliklari * Buyrak kasalliklarini chaqiruvchi etiologik omillar * Buyrak * Buyrakdan tashqari xillarga bo&#39;linadi. * l.Buyrakdan tashqari omillar:* a) asab regulatsiyasining buzilishi. Kulrang do&#39;nglikka ukol qilish siydik ajralishini kuchaytiradi. Og&#39;riq, qo&#39;rqish, sovqotish, reflektor tarzda diureznillg kamayishiga olib keladi; * b) endokrin regulatsiyaning buzilishi. Gipofiz orqa qismi antidiuretik gormoni (ADG) buyrak kanalchalarida suyuqlik reabsorbsiyasini ko&#39;paytiradi. Bu gormon ishlab chiqarilishi kamaysa, qandsiz diabet - duabetus insipidus - rivojlanadi, unga diurez kuchayishi xos; * c) umumiy va buyrakda qon aylanishining buzilishi . Qon bosimi diurezga ta&#39;sir ko&#39;rsatadi. Masalan, arterial bosim 40- 50 mm sim. ust. qadar bo&#39;lgan shokda siydik hosil bo&#39;lishi to&#39;xtaydi. Buyrak tomirlar trombozi, emboliyasi va ishemiya siydik ajralishi kamayishini chaqiradi; * d) siydik chiqishining buzilishi (tosh hosil bo&#39;lishi, siydik naychasi qisilishi va h.k.); e) buyrakning og&#39;ir kechadigan infeksiya va intoksikatsiyalarda (sepsis, xolera, og&#39;ir metallar tuzlari bilan zaharlanish) shikastlanishi * 2. Buyrak bilan bog‘liq omillar* a) buyrak koptokchalarining yallig&#39;lanish jarayonlari - o&#39;tkir va surunkali diffuz tusli immunkompleks genezli glomerulonefritlar; * b) buyrakning nospetsifik (pielonefrit) va spetsifik (sil kasalligi va zaxmda shikastlanishi) tabiatIi infeksion yallig&#39;lanish jarayonlari; * c) kanalchalarning distrofik o&#39;zgarishlari - nefrotik sindrom, nefrozlar; * d) nefroskeleroz. Uning ikkita sababi bor: surunkali glomerulonefrit - ikkilamchi bujmaygan buyrak; gipertoniya kasalligi - birlamchi bujmaygan buyrak; * e) buyrak tug&#39;ma anomaliyalari (gipoplaziya, polikistoz); * f) kanalchalar ferment tizimining nasliy nuqsonlari (Fankoni va b. sindromi). * Diffuz glomerulonefrit (DG)* Buyrak kasalliklarining eng ko&#39;p uchraydigan xillaridan biri - asosan koptokcha tomirlarining shikastlanishi bilan kechadigan allergik autoimmun yallig&#39;lanish kasalligi hisoblanadi. Uning asosiy klinik tiplari o&#39;tkir, surunkali va juda tez progressirlanuvchi glomerulonefritlardir. * DG etiologiyasida infeksiya, toksik moddalar, immun mexanizmlarning ishga tushishiga olib keladigan ayrim ekzogen allergenlar asosiy rol o&#39;ynaydi. Ma&#39;lum bo&#39;lgan etiologik omillaming rolini o&#39;tkir DG 80-90% kasallarda, surunkali va tez progressirlanuvchi xillari 5-10% kasallarda aniqlash mumkin. Qolgan kasallarda DG sababi aniqlanmasdan qoladi. DG rivojlanishida A gemolitik streptokokk (4,12 tiplari) ahamiyatga ega va u spetsifik «nefritogen» shtamm deb hisoblanadi. * Ko&#39;p hollarda DG bevosita immun mexanizmlar ishtirokida rivojlanadi. Streptokokkdan keyingi o&#39;tkir DG bu - angina yoki faringitdan 10 -12 kun so&#39;ng antitanalar hosil bo&#39;lishi bilan bog&#39;liq, kO&#39;pincha shiddatli kechuvchi allergik nefritning rivojlanishidir. * Surunkali DG esa kO&#39;pincha antigen va antitanalar ushlovchi immunkomplekslarning asta-sekinlik bilan hosil bo&#39;lishi va ularning koptokchalar yuzasiga o&#39;tirishi va yetarli darajada eliminatsiya qilinmasligi bilan bog&#39;liq. Tez avj oluvchi DG va ayrim surunkali DG da kasallik koptokchalar bazal membranasiga qarshi antitanalar hosil bo&#39;lishidan iborat * Immun komplekslar hosil bo&#39;lishi mexanizmini quyidagicha tasavvur qilish mumkin: streptokokk toksinlari buyrak to&#39;qimasiga (koptokchalar bazal membranasi ehtimoldan xoli emas) ta&#39;sir ko&#39;rsatadi, natijada o&#39;zgargan oqsil hosil bo&#39;ladi va u antigen sifatida xizmat qiladi, unga nisbatan buyrakka qarshi ta&#39;sir qiladigan antitanalar ishlab chiqariladi. Hosil bo&#39;lgan antitanalar (lgG, IgM) qonda antigenlar bilan 0&#39; zaro ta&#39; sirga kirishadi, keyinchalik immun komplekslar shaklida (antigen - antitana - komplement) koptokchalarning bazal membranasiga o&#39;tiradi va immun yallig&#39;lanish rivojlanishini chaqiradi. Shunday qilib, diffuz glomerulonefritlar immunkompleks genezli kasallik deb hisoblanadi * DG patogenezida organizmning sovqotishi muhim rol o&#39;ynaydi. * Ma&#39;lumki, u ko&#39;pincha sovuq ob-havoda (kuz va qish) va ayniqsa, sovuq nam iqlimda tez rivojlanadi. Shamollash buyrakning qon bilan ta&#39;minlanishi va trofikasining reflektor buzilishi orqali organizm reaktivligi va immunologik reaksiyalar kechishini o&#39;zgartirishi mumkin. * Shuning uchun ham u ilgari sensibilizatsiyalangan organizmda hal qiluvchi omil rolini o&#39;ynashi mumkin. Glomerulonefritning infeksion etiologiyasidan tashqari uning zardob va vaksin tabiatli bo&#39;lishi ham nazarda tutiladi. * Klinik nuqtai nazaridan DG * proteinuriya, * gematuriya, * shish, * arterial * gipertenziya, * buyrak funksiyasining buzilishi bilan namoyon bo&#39;ladi. * Pielonefrit* (<<pyelos» - «buyrak jomi + nefrit») buyrakning nospetsifik infeksion - yallig&#39;lanish kasalligi bo&#39;lib, unda buyrak parenximasi, asosan interstitsial to&#39;qima, jom va kosachalar shikastlanadi. Pielonefrit bir va ikki tomonlama, birlamchi va ikkilamchi, o&#39;tkir va surunkali yoki retsidivlanuvchi bo&#39;lishi mumkin. * Pielonefrit rivojlanishida urodinamikaning buzilishi va siydik stazi katta ahamiyatga ega. Ularga esa * Erkaklarda kO&#39;pincha siydik chiqaruvchi tizimda tosh bo&#39;lishi va prostata bezining kasalliklari, * Ayollarda homiladorlik, tarang belbog&#39; taqib yurish, fibromioma, tuxumdon kistasi va h.k. sabab bo&#39;lishi mumkin. * Kasallik chaqiruvchi infeksion agent kO&#39;pincha ichak tayoqchasi hamda enterokokk, protey (grammanfiy flora) hisoblanadi. Buyrakka mikroblar gematogen, limfogen yo&#39;Har bilan va siydik ajratuvchi naycha devori va uningkovagi orqali, agar siydik pufagi - siydik ajratuvchi naycha refluksi bo&#39;lganda (siydikning teskari oqimi) tushishi mumkin. * O&#39;tkir pielonefrit - buyrakning juda ko&#39;p uchraydigan kasalligi. U surunkali shaklga o&#39;tishi va ikkilamchi bujmaygan buyrak, 50-60% holatlarda ikkilamchi arterial gipertenziya va surunkali buyrak yetishmovchiligi (SBE) rivojlanishiga olib kelishi mumkin. * Birlamchi surunkali pielonefrit buyrak va siydik yo&#39;llari kasalliklarisiz rivojlanadi. Vning hosil bo&#39;lishiga kasalning uzoq muddat to&#39;shakda yotishi, homiladorlik, diabet, podagra kasalliklari, analgetik preparatlar va kortikosteroidlarning uzoq muddatli qabul qilinishi, surunkali infeksiyaning faol o&#39;choqlarining bo&#39;lishi sabab bo&#39;ladi. * Ikkilamchi surunkali pielonefrit esa buyrak va siydik yo&#39;llarining qandaydir kasalliklari negizida rivojlanadi va kO&#39;pincha nefrolitiaz va uzoq muddatli sistit, pielit yoki buyrak anomal rivojlanishi bilan birgalikda qo&#39;shilgan holatda yuzaga keladi. * Kasallik og&#39;ir infeksion jarayon sifatida, kuchli intoksikatsiya, isitma, buyrak funksiyasining buzilishi simptomlari (siydik ajralishi buzilishlari, og&#39;riq sindromi) bilan kechadi. Unga * oliguriya, * giperstenuriya, * proteinuriya, * silindruriya, * gematuriya, * piuriya, * bakteriuriyalar xos. * Buyrak to&#39;qimasi jiddiy shikastlanishida glomerulonefritga xos simptomlar rivojlanadi. * Nefrotik sindrom* Buyrakning ko &#39;pgina ikki tomonlama kasalliklari o&#39;ziga xos nefrotik yoki lipoid - nefrotik sindrom deb nomlanuvchi sindrom rivojlanishi bilan kechadi. * Unga kuchli proteinuriya va oqsil -lipid va suv - elektrolit almashinuvi buzilishlari simptomlari yig&#39;indisi xos. * Uning patogenezi asosida buyrakning turli kasalliklari, asosan koptokcha bazal membranasi va kapillarlar epitelial qatlami o&#39;tkazuvchanligining buzilishi bilan bog&#39;liq, glomerular filtrning buzilishi yotadi. * Pielonefritga va tugunchali periarteritga nefrotik sindrom xos bo&#39;lmay, ularda juda kamdan-kam uchraydi. * Lipoid nefrozdagi nefrotik sindrom birlamchi deb ataladi. * Ikkilamchi nefrotik sindrom buyrakning xilma-xil ikki tomonlama kasalliklarida rivojlanishi mumkin. * Nefrotik sindrom belgilariga quyidagilar kiradi: * koptokcha yuqori proteinuriyasi (>3,5 g/kun), * shish (ko&#39;pincha anasarka darajasiga yetadigan kuchli shish), * gipoproteinemiya (qonda umumiy oqsil < 60 gil), * gipoalbuminemiya (qon albumini < 30 gil) * giperxolesterinemiya (qon xolesterini > 7,8 mmol/l), * giperlipoproteidemiya, * gipertriglitseridemiya. * Ko&#39;pincha silindruriya aniqlanadi, bundasiydikning nisbiy zichligi yuqori bo&#39;ladi. Gipoproteinemiya va gipoalbuminemiya asosan qon oqsillarining siydik bilan yo&#39;qotilishi natijasida hosil bo&#39;ladi. * Nefrotik shish patogenezi qon zardobi onkotik bosimining pasayishi (gipoalbuminemiya hisobiga) va organizmda natriy ushlanishiga olib keluvchi ikkilamchi giperaldosteronizm va ADG gipersekretsiyasi bilan bog&#39;liq. * Shish sindromining og&#39; ir- yengilligini ifodalovchi gipoalbuminemiyaning namoyon bo&#39;lish darajasi ko&#39;pincha nafaqat albuminning siydik bilan yo&#39;qotilishiga, shu bilan birga uning jigarda ro&#39;y beruvchi ekstrarenal katabolizmi va sintezi buzilish darajasiga ham bog&#39;liq. * Uzoq muddatli ochlik, ingichka ichakda moddalar shimilishining chuqur buzilishlari, jiddiy jigar – hujayra yetishmovchiligi psevdonefrotik sindrom, ya&#39;ni massiv proteinuriyasiz shishlar va gipoalbuminemiya rivojlanishi bilan namoyon bo&#39;lishi mumkin (Tareeva 1. E., Muxin N. A., 1986). * «Nefroz» atamasi 1905-yilda taklif qilingan va 1913-yilda patologoanatomlar anjumanida buyrak kanalchalaridagi degenerativ o&#39;zgarishlarni ifodalash va uni glomerulonefritda uchraydigan buyrak koptokchalaridagi yallig&#39;lanish o&#39;zgarishlaridan ajratish uchun qabul qilingan. * Nefroz kanalchalarda kechadigan patologoanatomik o&#39;zgarishlarning ustivorligini ifodalaydigan buyrak shikastlanishining umumiy nomi bo&#39;lib, asosan nefrotik sindrom bilan namoyon bo&#39;ladi. * Shu nuqtai nazardan hozirgi vaqtda «nefroz» atamasi klinik amaliyotda «nefrotik sindrom» atamasi bilan almashtirilgan. * Buyrak (siydik) tosh kasalligi* (nefro (-uro) litiaz) – buyrakning ko&#39;p uchraydigan kasalliklaridan biri. Toshlar kO&#39;pincha o&#39;ng buyrakda joylashadi; * 15-20% kasallarda ikkita buyrakda ham tosh aniqlanadi. * 65- 70% hollarda tarkibida «Ca» ushlaydigan (shovul, fosfor, kamdan- kam ko&#39;mir kislotasining kalsiyli tuzlari), * 5-15% hollarda magniy, amoniy va kalsiy fosfatidan iborat struvitlar deb nomlanuvchi aralash toshlar uchraydi. * Barcha toshlaming 5-15% ni urat toshlari tashkil qiladi. * Taxminan 50% hollarda sistinli, oqsilli, xolesterinli toshlar uchraydi. * Buyrak kosa -jom tizimini nusxa sifatida egallaydigan toshlar marjonsimon toshlar deyiladi. * Toshlarning buyrak va siydik yo&#39;llarida joylashish darajasi quyidagicha: * 40-50% holatlarda toshlar jomlarda, * 28-30% da siydik naychasida, * 8-15% da kosachalarda, * 8-12% siydik pufagida * faqat 1 % holatda uretrada aniqlanadi. * Toshlarning har bir xilining hosil bo&#39;lishi ma&#39;lum sabablar bilan bog&#39;liq, ammo tosh hosil bo&#39;lishiga ta&#39;sir qiluvchi umumiy omillar ham bor: * 1) kam suyuqlik ichilishi va kam siydik ajralishi; * 2) siydik tarkibida ko&#39;p tuzlar bo&#39;lishi natijasida ulaming ko&#39;p ajralishi (u yoki bu modda almashinuvi buzilishlari, kam diurez natijasida); * 3) siydik yo&#39;llari infeksiyasi; * 4) alimentar omil. Ba&#39;zi holatlarda ma&#39;lum darajada siydikda kristallanish ingibitorlari bo&#39;lmasligining ahamiyati ham ehtimoldan xoli emas. Nordon reaksiyali siydikda oksalatli, uratli va sistinli toshlar, ishqoriy reaksiyali siydikda kalsiy fosfat, kalsiy karbonat va struvitlar (tripelfosfatlar)dan iborat toshlar hosil bo&#39;ladi. * Kasallikka xos patognomonik belgi - konkrementlar ajralishi. Og&#39;riq xurujidan keyin doimo gematuriya (ko&#39;pincha makro-gematuriya) kuzatiladi. U tosh bilan shikastlanish yoki jom ichi bosimining kuchli oshishi natijasida fornikal to&#39;r venalari yorilishi bilan bog&#39;liq bo&#39;lishi mumkin. * 60-70% hollarda nefrolitiazda leykotsituriya kuzatiladi, yallig&#39;lanish jarayoni kasallik kechishi va prognozini og&#39;irlashtiradi. Diurez o&#39;zgarishi konkrement joylashish joyiga bog&#39;liq bo&#39;ladi: tosh qancha siydik naychasi pastki qismida joylashsa, u shuncha kuchli namoyon bo&#39;ladi. Siydik qistashi tosh siydik naychasining intramural qismida joylashganda jiddiy tezlashadi. * Nefrolitiaz asoratlari: * o&#39;tkir va surunkali pielonefrit, * gidronefroz, * O&#39;BE (siydik naychasi okkluziyasida), * surunkali pielonefritning terminal bosqichi bilan bog&#39;liq SBE. * Buyrak yetishmovchiligi* Buyrakning qonni modda almashinuv mahsulotlaridan tozalay olmasligi va qon plazmasi tarkibi doimiyliginisaqlay olmasligidir. Buyrak yetishmovchiligi (BE) holati ishlayotgan koptokchalar soni me&#39;yoriga nisbatan 30% dan kam bo&#39;lsa yoki filtrlash tezligi 50 ml/daqiqadan kam bo&#39;lsa, rivojlanadi. * BE asosiy ko&#39;rsatkichlari buyrak klirensining kamayishi, oliguriya va anuriya, azotemiya, qon elektrolitlar tarkibining (K, Na, Ca, P, Mg) o&#39;zgarishlari, siydik zichligining kamayishidan (gipostenuriya) iborat * O&#39;tkir buyrak yetishmovchiligi (O&#39;BE* Buyrakni birdaniga azot ajratish funksiyasining, suv-elektrolit balansi va kislota-asos holatining buzilishi bilan namoyon bo&#39;ladi. * Fazali kechishi, ko&#39;pincha to&#39;g&#39;ri davolanganda to&#39;liq qaytishi bilan xarakterlanadi. * O&#39;BE ning ilk asosiy klinik ko&#39;rinishi anuriya (diurez 200 ml/kun. dan kam) hisoblanadi. * Bundan tashqari O&#39;BE ga qonda kreatinin va siydikchil azoti ko&#39;payishi bilan kechadigan azotemiya, * hayot uchun xavfli giperkaliemiya (plazmada «K» 6 mmoll\l dan ko&#39;p), * dekompensatsiyalangan metabolik atsidoz * bemor tana og&#39;irligining oshishi bilan namoyon bo&#39;ladigan gipergidratatsiya (hujayra tashqarisida va umumiy), * o&#39;pka shishishi, * anasarkalar xos. * Etiologik omillarga qarab O&#39;BE 3 shakli farq qilinadi.* 1. Prerenal O&#39;BE buyrakning noadekvat qon bilan ta&#39;minlanishi - o&#39;tkir gipoperfuziya (buyrak tomirlari trombozi va emboliyasi), * gipovolemiya (qon ketish, juda kuchli diariya, qusish, og&#39;ir kuyish) * yurakdan qon haydalishining yetishmovchiligi (kardiogen shok, yurak yetishmovchiligi) natijasida rivojlanadi. * Prerenal O&#39;BE renal O&#39;BE ni ilk qaytar bosqichi hisoblanadi. * 2. Renal O&#39;BE buyrak parenximasi shikastlanishida paydo bo&#39;ladi, bunga quyidagilar olib keladi:* 1) ikki tomonlama kortikal nekroz, uning patogenezi asosida buyrak gemodinamikasining buzilishi yotadi. Og&#39;ir shok, kollapsda gipovolemiya buyrak vazokonstriksiyasi va uning mag&#39;iz hamda miya moddalarida qon oqishining qayta taqsimlanishi va arteriovenoz anastomozlar orqali mag&#39;iz qismida qon oqishi shuntlanishiga (bog&#39;lamalar hosil bo&#39;lishi) olib keladi. Buyrak mag&#39;iz qismi qon bilan ta&#39;minlanishining jiddiy kamayishi kuchli kortikal nekrozga sabab bo&#39;ladi; * 2) buyrakning egri-bugri kanalchalariga gemoliz, rabdomioliz mahsulotlari, kristallar (uratlar, oksalatlar, sulfanilamidlar), og&#39;ir metall birikmalari va organik zaharlar toksik ta&#39;siri bilan bog&#39;liq o&#39;tkir kanalchalar nekrozi; * 3) buyrak to&#39;qimasining o&#39;tkir yallig&#39;lanishi (apostematozli nefrit, o&#39;tkir interstitsial nefrit, gemorragik isitmalar, leptospiroz, o&#39;tkir glomerulonefrit, gemolitik uremik sindrom, nekrotizirlovchi arterit); * 4) buyrak to&#39;qimasi infiltratsiyasi (o&#39;sma va leykoz hujayralari bilan). * 3. Postrenal O&#39;BE * Siydik yo&#39;llari obstruksiyasi (konkrement, qon laxtasi bilan) * ularning tashqaridan qisilishi (o&#39;sma, retroperitoneal fibroz) natijasida paydo bo&#39;ladi3. * O&#39;BE patogenezi to&#39;liq aniqlangan emas, bu borada bir necha nazariyalar ilgari surilgan: * toksik, * allergik, * gipoksiya va * angiospastik nazariyalar (Muxin N. A., Tareeva I. E., 1985). * Oxirgi nazariya tarafdorlari patologik o&#39;zgarishlarni etiologik omillarni buyrak arteriyasiga bevosita yoki reflektor ta&#39;sir qilishi natijasida rivojlanadigan ishemiya bilan tushuntirishadi. * O&#39;BE 4 ta davrini tafovut qilish mumkin: * 1) boshlang&#39;ich davr - oliguriya, beIda og&#39;riq paydo bo&#39;lishi, ba&#39;zan gemoliz natijasida siydikda qon bo&#39;lishi kuzatiladi; umumiy zaharlanish hodisasi va shok manzarasi (1-2 kun davom qiladi) xos; * 2) ikkinchi (oligoanurik) davr - jiddiy oligo yoki anuriya, a&#39;zo va tizimlarni, MAT shikastlanish belgilari aniqlanadi; * 3) diuretik (yoki poliuretik) davr - diurez tiklanadi va bu kasallikni 6-14 kunlariga to&#39;g&#39;ri keladi. Bu davrda gipokaliemiya xavfli bo&#39;lib, u buyrakning konsentrasiyalash xususiyatining yetishmovchiligi bilan namoyon bo&#39;ladi (2 haftagacha davom qiladi); * 4) sog&#39;ayish davri - odatda 1 yilgacha davom etadi, a&#39;zo va tizimlar funksiyasining, jumladan, eritropoez, kislota-asos muvozanati, suvelektrolit balansi tiklanishi, buyrakning toshqol (shlak) ajratuvchi funksiyasining kompensatsiyasi, arterial bosim va b. me&#39;yorlanishi bilan xarakterlanadi. O&#39;BE prognostik nuqtai nazaridan xavfli, ammo adekvat davolash choralarini qo&#39;llanilganda butunlay qaytar jarayon. * Surunkali buyrak yetishmovchiligi (SBE)* Buyrak koptokcha va kanalchalari funksiyasining asta-sekinlik bilan va doimiy tusdagi shunday yomonlashishiki, unda buyrak gomeostazni saqlay olmaydi. * Hal qiIuvchi o&#39;zgarishlar surunkali uremiya sindromi, arterial gipertenziya, suv-eliktrolit va kislota-asos holatining chuqur buzilishlari hisoblanadi. * SBE ham buyrak, ham buyrakdan tashqari jarayoniarda: surunkali glomerulo va pielonefrit, radiatsiya bilan bog&#39;liq nefrit, siydik-tosh kasalligi, gidronefroz, o&#39;smalar, buyrak arteriyasi stenozi, gipertoniya kasalligi, kollagenozlar, gemorragik vaskulitlar, qandli diabet, amiloidoz, polikistoz va b. da rivojlanadi. * SBE patogenezi nefronlami o&#39;lishiga olib keIuvchi buyrak to&#39;qimasi va tomirlarining rivojlanuvchi sklerozi va fibroplastik transformatsiyalanishi bilan bog&#39;liq. * E. M. Tareev (1972) SBE ni 2 tabosqichga ajratadi: * 1) konservativ, koptokcha filtratsiyasi 40 ml/daqiqa gacha kamayadi, konservativ davolash imkoniyati hali bor; * 2) terminal, koptokcha filtratsiyasi 15 ml/daqiqagacha kamayadi, davoni almashtirish yoki buyrakni ko&#39;chirib o&#39;tkazish taklif qilinadi. * SBE oxirgi bosqichi (terminal uremiya) MAT intoksikatsiyalanish simptomlari (uremik ensefalopatiya, koma), anemiya, gipertoniya, atsidoz, giperkaliemiya, mineral va karbonsuvlar almashinuvi buzilishlari bilan namoyon bo&#39;ladi. * SBE ilk bosqichining klinik ko&#39;rinishlari uncha bilinmasligi yoki umuman hech qanday o&#39;zgarishsiz o&#39;tishi mumkin. * O&#39;BE dan farqli ravishda, uremiya SBE ning ilk simptomlaridan hisoblanmaydi. U kasallikka faqat terminal uremiya bosqichida qo&#39;shiladi, buning ustiga hamma kasallarda uchramaydi. Proteinuriya, xuddi shunday siydik cho&#39;kindisidagi o&#39;zgarishlar ham minimal bo&#39;lishi mumkin. * SBE ning muhim ilk belgilaridan biri, uzoq vaqt davomida yagona o&#39;zgarish sifatida namoyon bo&#39;ladigan, nikturiya va gipostenuriya bilan qo&#39;shilgan holatda uchraydigan poliuriya hisoblanadi (odatda o&#39;rtacha 2,0-2,5 I ko&#39;p bo&#39;lmagan). Bunday poliuriya «majburiy» deyiladi, chunki u jiddiy kamaygan kanalcha reabsorbsiyasi natijasida hosil bo&#39;ladi. * Buyrak to&#39;qimasining jiddiy shikastlanishida kasallangan buyraklar modda almashinuvining zararli mahsulotlarini to&#39;liq ajrata olmaydi. * Natijada ular qonda to&#39;planadi, ya&#39;ni uremiya rivojlanadi (siydikli qon) - «ouron» - «siydik», «haima» - «qon». * Uremiya – buyrak funksiyasining og&#39;ir buzilishi bilan bog&#39;liq bo&#39;lgan organizmning o&#39;zo&#39;zini zaharlanishi. * O&#39;tkir uremiya O&#39;BE ni oliguriya davrida uchraydi, surunkalisi - buyrakning surunkali kasalliklarining oqibati hisoblanadi. * Qonda kreatinin, siydikchil, indikan, ammiak va azot almashinuvi mahsulotlari konsentratsiyasi jiddiy ko&#39;payadi (azotemiya), eliktrolitlar miqdori o&#39;zgaradi, kislota-asos muvozanati ham buziladi, suv organizmda saqlanadi. * Hayotiy muhim a &#39;zolarning funksiyalari buziladi. jumladan, * MAT tomonidan qattiq bosh og&#39;rigi, apatiya, uyquchanlik, talvasa tutishi; * yurak-tomir tizimida yurak aritmiyasi, bosh miya tomirlari spazmi; * oshqozon-ichak traktida ko‘ngil aynish, qusish, ich ketish, azot shlaklarning ajratilishi bilan bogliq yallig&#39;lanish jarayonlari. yaralar kabi o&#39;zgarishlar kuzatiladi. * Ilikning toksik tormozlanishi natijasida anemiya va umumiy holdan toyish rivojlanadi. * Ko&#39;z tubi tomirlari spazmi tufayli (angiospastik neyroretinit) ko&#39;rish xususiyati susayadi va keyincbaJik bemor ko&#39;r bo’lib qolishi mumkin. * Bosh og&#39;rig&#39;i doimiy tus oladi, ayrim vaqtlarda talvasalar hosil bo&#39;ladi va u odatda mushaklar tortilishi bilan namoyon bo&#39;ladi. * Bu o&#39;zgarishlarning kuchayishi natijasida kasal komatoz holatga tushadi (uremik koma), agar tegishli davolash choralari qo&#39;llanmasa, u bu holatdan chiqmasdan o&#39;lishi mumkin. Bunday uremiya chin yoki azotemik uremiya deyiladi. * Nafas olishdan, qusishdan va axlatdan siydik hidi keladi. * Uremiyaga ko&#39;z qorachig&#39;ining torayishi xos. * Nafas markazini qondagi kislotalar bilan qitiqlanishi natijasida nafas buziladi: nafas olish chuqurlashadi va cho&#39;ziladi nafas chiqarish esa qisqa bo&#39;ladi (Kussmaul shovqinli nafasi). Ba&#39;zan nafas buzilishi nafas markazi ishining jiddiy pasayishi bilan bog&#39;Iiq bo&#39;lishi mumkin (Cheyn - Stoks nafasi), * o&#39;lish oldidan ayrim holatlarda azotemik perikardit hosil bo&#39;ladi. Unda eshitiladigan shovqin «dafudagi jiringlash» deb nom olgan, * peshona va burun qanotlarida «siydikchilli ter» ko&#39;rinib turadi. * Ayrim kasallarda koma holatida oyoqning ikki qorinchali mushaklari va bet mushaklari talvasalanishi kuzatiladi, kamdan- kam holatlarda esa katta talvasalanish tutqanoqIari rivojlanadi. * E’tiboringiz uchun rahmat!!!

Похожие

Buyrak yetishmovchiligi
Nefrotik sindrom Buyrak amiloidozi
Buyrak kasalliklarni laborator diagnostikasi
Surunkali va o'tkir buyrak yetishmovchiligi
Buyrak kasalliklarida klinik laborator ko’rsatkichlar