Xristianlik vujudga kelishi - История - Презентации

Xristianlik vujudga kelishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1030.5 KB

 Reja:  Xristianlikning paydo bo’lishi  Xristianlik ta’limoti  Xristianlikdagi oqimlar  Xristianlikning bo’linishi. www.arxiv.uz

 Xristianlik dini buddaviylik va islom dinlari qatorida jahon dini hisoblanadi. Bu din o'ziga e'tiqod qiluvchilarning soni jihatidan jahon dinlari orasida eng yirigi hisoblanadi. Unga e'tiqod qiluvchilarning soni 1 mlrd. 600 mln. bo'lib, bu son dunyo aholisining deyarli uchdan biriga tug'ri keladi. Xristianlik asosan Yevropa, Shimoliy va Janubiy Amerika, Avstraliya qit'alarida hamda qisman Afrika qit'asining janubiy qismida va Osiyo qit'asining sharqiy qismida tarqalgan.  Xristianlik eramizning boshida Rim imperiyasining sharqiy qismida Falastin yerlarida vujudga keldi. Iso Masih (Iisus Xristos) Bibliyaning xabar berishiga ko'ra, xristianlik ta'limotining asoschisi bulib, u Rim imperiyasi tashkil topganining 747- yili Falastinning Nazaret qishlog'ida bokira qiz Maryamdan Xudoning amri bilan dunyoga keldi. Yangi eraning boshlanishi ham Iso Masihning dunyoga kelishi bilan bog'liq. Eramizning boshlarida yahudiylar hokimiyatning uch tabaqasi bilan bog'liq og'ir tushkunlikni boshdan kechirar edilar. Bir tomondan Rim imperatori va uning joylardagi noiblari, ikkinchi tomondan Falastin podshohi Irod Antipa, uchinchi tomondan esa ruhoniylar xalqni turli soliqlar va majburiyatlar bilan ko'mib tashlagan edilar. www.arxiv.uz

 Isoni 33 yoshida fitnachilikda ayblab qatl etishga hukm qildilar. Isoning tarixiyligi xususida diniy va diniy bo'lmagan orasida ixtilof mavjud: xristianlik manbalari Isoning o'zi xudo bo'la turib, insoniyatning gunohlarini o'ziga olish uchun odam qiyofasida tug'ilganini, uning tarixiy shaxs ekanini ta'kidlab, uning hayot tarzini, insonlar bilan muloqoti haqidagi keng ma'lumotlarni bersada, diniy bo'lmagan manbalarda Isoning nomi uchramaganligini nazarda tutib, u tarixiy emas, balki afsonaviy shaxsdir deguvchilar ham bor. Iso nomiga qo'shiluvchi Masih so'zi qadimiy yahudiy tili - ivritdagi "moshiax" so'zidan olingan bo'lib, "silangan" yoki "siylangan" ma'nolarini beradi. Grekchada bu so'z "xristos" ("christos") shakliga ega. Bu dinning "xristianlik" yoki "masihiylik" deb atalishi ham shu so'zlar bilan bog'liq. Bundan tashqari xristianlik Iso Masihning tug'ilgan qishlog'i - "Nazaret" bilan bog'lab, nazroniyya deb ham atalgan. Keyinchalik bu nom nasroniyya, nasroniylik shaklini olgan. Iso Masih o'z ta'limotini o'zining 12 o'quvchisi Apostollar - Havoriylarga o'rgatdi. Ular esa Isoning vafotidan keyin ustozlarining ta'limotlarini har birlari alohida-alohida tarzda kitob shakliga keltirdilar. Bu kitoblar Bibliyaning "Yangi ahd" qismini tashkil etadi. www.arxiv.uz

Manbalar xabar berishicha, xristianlik yahudiy muhitida yuzaga kelgan. Bu esa xristianlikning yahudiylikdan ko'p jihatdan ta'sirlanishiga sabab bo'ldi. Xristianlikning asosiy g'oyasi - Isoning odamzodning xaloskori "messiya" ekanligi yahudiylikda mavjud bo'lib, oxiratga yaqin kelishi kutilayotgan xaloskor haqidagi ta'limotdan kelib chiqqandir. Keyinchalik bu ta'limot Xudoning mujassamlanishi yoki Isoning ikki mohiyati - odam mohiyati, xudo mohiyati haqida "gunohni yuvish", ya'ni Isoning o'zini ixtiyoriy tarzda qurbon qilishi haqiqatdagi ta'limot bilan mustahkamlanadi. Xristianlik muqaddas ruh ota-xudo, ug'il- xudo va muqaddas ruh - uch yuzlik xudo to'g'risidagi ta'limot, jannat va do'zah, oxiratda guyo dunyoning oxiriga borish, Isoning qaytishi haqida va boshqa aqidalarni o'z ichiga oladi. Xristian jamoasining shakllanishi, uning aqidalarini tartibga solinishi, cherkov munosabatlarining ishlab chiqilishi, diniy tabaqalar tuzumining vujudga kelishi eramizning IV asr boshlarida 324 yili xristianlik Rim imperiyasida davlat dini deb e'lon qilinganida so'ng amalga oshdi. 325 yili tarixda birinchi marta Rim imperatori Lisiniya imperiya hududidagi xristian jamoalarini o'zaro kelishtirish va tartibga solish maqsadida Nikey shahrida I Butun Olam Xristian Soborini chaqirdi. 381 yili Konstantinopolda II Butun Olam Xristian Sobori bo'lib utdi. Bu soborlarda xristianlik ta'limotining asoslari qabul qilindi va bu asoslar 12 qismda ifodalandi. www.arxiv.uz

 -Birinchi qismda olamni yaratgan Xudo haqida so'z yuritiladi. -Ikkinchi qismda Xudoning o'g'li Isus Xristosga imon keltirish haqida so'z boradi. -Uchinchi qismda ilohiy mujassamlashuv haqida so'z yuritilib, unga ko'ra, Iso Xudo bo'la turib, bokira Bibi Maryamdan tug'ilgan va inson qiyofasiga kirgan. -To'rtinchi qismda Isoning azob-uqubatlari va o'limi haqida so'z ketadi. Bu gunohlarning kechirilishi haqidagi aqidadir. Bunda Isoning tortgan azoblari va o'limi tufayli Xudo tomonidan insoniyatning barcha gunohlari kechiriladi deb e'tiqod qilinadi. -Beshinchi qismda Isoning xochga mixlanganidan so'ng uch kun o'tib qayta tirilganligi haqidagi aqida keladi. -Oltinchi qismda Isoning meroji haqida so'z yuritiladi. -Yettinchi qismda Isoning nuzuli (ikkinchi marotaba yerga qaytishi) haqida so'z yuritiladi. -Sakkizinchi qism Muqaddas Ruhga imon keltirmoq borasidadir. -To'qqizinchi qism cherkovga munosabat haqida. - O'ninchi qism cho'qintirishning gunohlardan forig' qilish haqida; -O'n birinchi qism o'lganlarning ommaviy tirilishi haqida. -O'n ikkinchi qismda abadiy hayot haqida so'z yuritiladi. www.arxiv.uz

 Xristianlikning bundan keyingi falsafiy va nazariy rivojida avliyo Avgustinning ta'limoti katta rol o'ynadi. Beshinchi asr bo'sag'asida u dinning bilimdan afzal ekanligini targ'ib qila boshladi. Uning ta'limotiga ko'ra, borliq inson aqli bilishga ojizlik qiladigan hodisadir, chunki uning ortida ulug' va qudratli Yaratuvchining irodasi yashiringan. Avgustinning taqdir haqidagi ta'limotida aytilishicha, Xudoga imon keltirgan har bir kishi najot topganlar safidan o'rin egallashi mumkin. Chunki imon taqdir taqozosidir. www.arxiv.uz

 Xristian cherkovining Katolik va Pravoslav cherkovlariga ajralib ketishi Rim papasi va Istanbul Patriarxining xristian olamida yetakchilik uchun olib borgan raqobati oqibatida vujudga keldi  Ajralish jarayoni Rim imperiyasining g'arbiy va sharqiy tafovutlari o'sib chuqurlashib borayotgan asrlardayoq boshlangan edi.  867 yillar orasida Papa Nikolay va Istanbul patriarxi Fetiy orasida uzil-kesil ajralish ruy berdi va bu ajralish  1054 yili rasman tan olindi.  XVI asr boshlarida katolisizmdan bir necha Yevropa cherkovlari ajralib chiqishi natijasida xristianlikda protestantlik harakatlari vujudga keldi.  Buning doirasida lyuterantlik, baptizm, anglikanlik va kalvinizm cherkovlari shakllandi.  Bular bir cherkovning asosiy marosimlari jihatidan o'zlariga xos bo'lgan tomonlarga ega bo'lish bilan bir qatorda, bular ham o'z navbatida bir necha yo'nalishlar,mazhablar va oqimlarga bo'lindi. www.arxiv.uz

 Pravoslav oqimi xristianlikning uch asosiy yo'nalishidan biri o'laroq, tarixan uning sharqiy shahobchasi sifatida ruyobga chiqdi va shakllandi.  Bu oqim asosan Sharqiy Yevropa, Yaqin Sharq va Bolqon mamlakatlarida tarqalgan. Pravoslav atamasi yunoncha ortodoksiya so'zidan olingan bo'lib, ilk davr xristian yozuvchilari asarlarida uchraydi.  Pravoslaviyening kitobiy asoslari Vizantiyada shakllandi, chunki bu yo'nalish u yerdagi hukmron din edi.  Muqaddas kitob bo'lmish Injil va muqaddas o'gitlar IV-VIII yetti butxona Soborlarining qarorlari, shuningdek Afanasiy Aleksandriyskiy, Vasiliy Velikiy, Grigoriy Bogoslov, Ioann Damasskiy, Ioann Zlatoust kabi yirik cherkov xodimlarining asarlari ushbu oqim ta'limotining asosi deb tan olingan.  Xristianlikning Sharqiy tarmog'i bo'lmish pravoslaviyening rivojlanishi jarayonida 14 Mustaqil (avtokefal) cherkovlari: Konstantinopol, Aleksandriya, Antioxiya, Quddus, Rus, Gruziya, Serb, Rumin, Bolgar, Kipr, Ellada, Albaniya, Polsha, Chexoslovakiya, Amerika cherkovlari shakllangan. www.arxiv.uz

 Pravoslav cherkovi bayramlar va diniy marosimlarga alohida ahamiyat beradi. Post diniy marosimi odatda katta cherkov bayramlaridan oldin o'tkaziladi. Postning mohiyati inson ruhini tozalash va yangilash, diniy hayotning muhimi voqealariga tayyorgarlikdan iborat. Poklanishning sirliligi. Unda dindor non va vino ko'rinishda o'z badanida Iso qonini abadiy hayotga tayyorlaydi. Badanni yeley bilan ishqalash sirida Xudoning ruhiy va jismoniy zaifliklarni tuzatuvchi lutfu marhamatidan umid qilinadi. www.arxiv.uz

 Rus Pravoslaviyesining ko'p kunlik postlari to'rtta: Pasxa oldidan, Pyotr va Pavel kuni oldidan, Bogorodisa uyqusidan oldin va Iso tug'ilgan kundan oldin. Buyuk bayram ichida Pasxa birinchi o'rinda turadi. Pasxa Isoning o'lganidan so'ng qayta tirilganini nishonlab o'tkaziladigan bayram. U yilning 22 aprelidan may oyining birinchi yakshanbasigacha o'tkaziladigan bayram. U "Otsovskiy den"dan avval o'tkaziladi. Pasxaning tarixi yahudiylikdagi pesax bayrami bilan bog'liq bo'lib, u yahudiylarning Misrdan qochib chiqishi va ozodlikka erishishini nishonlanishidir. Xristianlik yahudiylikdan to'la ajralib chiqqach pasxa yangicha tus olgan. Pasxadan so'ng pravoslav dinining o'n ikki kunlik o'n ikki muhim bayrami boshlanadi. Ular: Iso tug'ilishi, Sreteniye, Isoni cho'qintirish, Preobrajeniye, Quddusga kirish, Isoning osmonga ko'tarilishi, Troisa Muqaddas butning osmonga ko'tarilishi, Blagovehaniye (Injilning nozil bo'lishi), Rojdestvo Bogorodiso' (Isoning xochga osilishi) va hakozo. www.arxiv.uz

 Xristianlikning yirik yo’nalishlaridan biri katolikdir. U Yevropa, Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlarida tarqalgan bo'lib, muxlislari taxminan 800 mln. kishini tashkil etadi. Katolisizm umumiy, dunyoviy degan ma'nolarni ifodalaydi. Uning manbai - uncha katta bo'lmagan Rim Xristian jamoasi bo'lib, rivoyatlariga ko'ra uning birinchi Yepiskopi apostol Petr bo'lgan. Katolisizm Bibliyani sharhlash huquqi faqatgina ruhoniylarga beriladi, chunki ular uylanmaslik xaqidagi diniy talabga amalqiladilar. Diniy ibodatlar dabdabali va sohtalashtirilgan ko'rinishga ega, diniy o'qish, duo, iltijolar lotin tilida olib boriladi. Provoslaviyadagi kabi katolisizmda ham farishta, ikona, ilohiy kuch, chirimaydigan marhum jasadlariga sig'inish odatlari mavjuddir. Katolisizm xristianlikning yo'nalishlaridan biri sifatida uning asosiy aqida va qoidalarini tan oladi, biroq diniy ta'limot, sig'inish va tashkiliy masalalarda bir qator xususiyatlar bilan ajralib turadi. Katolik diniy ta'limotning asosini Muqaddas kitob va Muqaddas yozuvlar tashkil qiladi. Biroq Pravoslav cherkovidan farqli o'laroq katolik cherkovi Muqaddas yozuvlar deb nafaqat avvalgi yetti Butun Olam Xristian Soborlarining qarorlarini, balki hozirgacha bo'lib o'tgan barcha Soborlar qarorlarini, bundan tashqari Papaning maktublari va qarorlarini ham hisoblaydi. www.arxiv.uz

Похожие

Irqlar va ularning vujudga kelishi

Ilk savdo yo'llarining vujudga kelishi

Fransiyani markazlashtirish. Bosh shtatlarning vujudga kelishi

Turkiston ASSR da arxivlarning vujudga kelishi

BMTning vujudga kelishi va xalqaro iqtisodiy institutlar tizimi