XIX asrning oxirlarida rus o’lkashunoslarining dastlabki qazuv ishlari - История - Презентации

XIX asrning oxirlarida rus o’lkashunoslarining dastlabki qazuv ishlari

Загружено в:

26.11.2023

Скачано:

0

Размер:

9062.7861328125 KB

zXIX asrning oxirlarida rus o’lkashunoslarining dastlabki qazuv ishlari

z REJA:  1.RUS O`LKASHUNOSLARINING YURTIMIZGA DASTLABKI TASHRIFI  2. RUSLAR TOMONIDAN O`RGANILGAN YODGORLIKLAR  3.O`ZBEKISTONDA ARXEOLOGIYA FANINING RIVOJIDA RUSLARNING O`RNI

z Yurtimiz tarixini o`rganish bo`yicha qator izlanishlar olib borishdi. Bu izlanishlar natijasida yurtimiz tarixiga oid yuzlab yodgorlik va buyumlar topib o`rganildi. Tarixdan bizga ma`lumki, XIX asr o`rtalaridan boshlab 1991-yilga qadar yurtimiz podsho Rossiya qo`li ostida edi. Shu davr mobaynida yurtimizga ko`plab rus olimlari kirib keldi .

z  Vasiliy Bartold –Rossiya Fanlar Akademiyasining faxriy a`zosi.Peterburg Universitetining sharq tillari fakultetini tamomlagan. O`rta osiyoga birinchi marta 1893- yilda kelgan. Toshkentdagi Turkiston arxeologiya havaskorlar to`garagini tashkilotchisidir. Uning asarlarining 320 tasi O`rta Osiyo tarixiga bag`ishlangan . Bunday olimlardan biri bu Vasiliy Bartolddir .

z Mingo`rik shahar xarobasi birinchi marta 1896- yilda Smirnov va Likoshin tomonidan keyinchalik 1912-yil Dobrosmislov va boshqa to`garak a`zolari tomonidan o`rganilgan. Turkiston havaskor arxeologlar to`garagi tomonidan Mingo`rik hududida ham arxeologik qazuv ishlari olib borilgan.

z Mingo`rik yodgorligini o`rganish ishlari keyinchalik Buryakov, Zilper, Obelchenko tomonidan o`tkazilgan. 1968- yildan Toshkent arxeologiya ekspeditsiyasi tomonidan yodgorlik o`rganilgan. 2008- yilda ham bu hududni o`rganish ishlari olib borildi.

z O `ziga xos xochsimon tarxli, uchta ichki gumbazli xonalari bo`lgan maqhobatli me`moriy qurilish majmuyi bunyod etilgan. Bino devor bilan o`ralgan. O`z davrida bino bir necha marotaba ta`mirlangan. Bu majmua tepasida otashgohda o`t yoqish va undan hosil bo`lgan muqaddas kullarni muntazam ravishda yig`ib olish bilan ham bog`liq bo`lgan. Bu hududda olib borilgan ilmiy tekshirishlar davomida shahriston (15 gektar) va ark (0,5 gektar) maydonlari , shahar hayotining 3 asosiy bosqichi aniqlangan .

z Ming o`rikdagi qazishma jarayonlarida hashamatli devorlar, turli uy-ro`zgor buyumlari ham aniqlangan. Shuningdek unda hashamatli xona va ibodatxonalardan tashqari qo`shimcha xo`jalik xonalari ham bo`lgan.

z VASILIY LAVRENTEYIVICH VYATKIN Rus olimi, arxeolog , professor Vyatkin (1869-1932) U Samarqand o`lkasini o`rganishda katta hissa qo`shgan. Samarqandda muzeyni tashkil etgan va uning rahbari bo`lgan. 1905- 1935- yillarda Afrosiyobda qazish ishlarini olib borgan. Tadqiqotlar davomida u ‘Afrosiyob – ko`hna Samarqand o`rni’ asarini yozgan.

z Samarqanddagi me`moriy yodgorliklarni o`rganishda va muhofaza qilishga kata e`tibor qaratgan. ‘Mirzo Ulug`bek va uning Samarqanddagi rasadxonasi’ , 1929-yilda ‘Qadimgi Samarqand arxetekturasi’ , nomli asarlar yozgan. Vyatkin 1908-1909, 1914- yillarda Ulug`bek rasadxonasini XV asrga oid o`rnini aniqlagan va qazish ishlarini olib borgan .

z  AFROSIYOB shahar xarobasi 1868- yilda Chor rossiyasi tomonidan Samarqand bosib olinganidan keyin boshlandi. Afrosiyobda dastlabki qazish ishlari mayor Borzenkov 1874-yilda, podpolkovnik Krestovskiy 1883-yilda, sharqshunos olimlar Veselovskiy 1884-1885- yillarda ,Bartold 1904-yilda va Vyatkin 1905-yilda shug`ullanishgan. Afrosiyobdagi qazuv ishlari

z 1919- yilda Masson Vyatkin boshlagan tadqiqotlarni davom ettirdi va IX asrga tegishli Somoniylar saroyi xarobalarini ochdi. 1925,1929-1930 yillarda Vyatkin Afrosiyobda o`z izlanishlarini davom ettirdi va turli davrlarga doir materiallar topildi . Lekin bu davrda topilgan materiallar Samarqand haqida juda kam ma`lumotlar berilgan.

z Afrosiyob topilmasining maydoni 220 gektar bo`lib, undagi tadqiqot ishlari XIX asr o`rtalaridan boshlanib, hozirgi kunga qadar davom etmoqda.

z Nikolay Ivanovich Veselovskiy Vselovskiy (1848-1918) rus arxeologi , sharqshunos, O`rta Osiyo tarixi va arxeologiyasi tadqiqotchisi . U Samarqandda qazish ishlarini olib borgan, Maykob qo`rg`onini o`rgangan.

z1885 yilda Veselovskiy arxeologik maqsadlarda Turkiston o'lkasiga yuboriladi. Ushbu sayohat natijalari qisman Rossiya Imperator Arxeologiya Jamiyatining nashrlarida e'lon qilindi. Nikolay Ivanovich Samarqand yaqinida joylashgan qadimiy manzilgoh – Afrasiyob xarobalarini qazish ishlarini olib bordi. U juda koʻp turli xil qadimiy ashyolar, jumladan, ossuariylar, uylarning loy va gʻisht devorlari, quduq qoldiqlari, umumiy suv omborlari (xovuz) va drenaj inshootlari qoldiqlarini topdi. 1891-1894 yillarda Veselovskiy Qoradengiz cho'lining eng yirik tepaligi - O'g'uz [3] ni qazish ishlari bilan shug'ullangan, 1895 yilda esa Afrasiyobda qazish ishlarini davom ettirgan .

z ettirgan.. U juda koʻp turli xil qadimiy ashyolar, jumladan, ossuariylar, uylarning loy va gʻisht devorlari, quduq qoldiqlari, umumiy suv omborlari (xovuz) va drenaj inshootlari qoldiqlarini topdi. 1891-1894 yillarda Veselovskiy Qoradengiz cho'lining eng yirik tepaligi - O'g'uz [3] ni qazish ishlari bilan shug'ullangan, 1895 yilda esa Afrasiyobda qazish ishlarini davom

z Shuni tan olib aytishimiz kerakki , yurtimizda arxeologiyani fan sifatida shakillanishida ruslarning o`rni katta.Ruslar tomonidan qilingan qazuv ishlari garchi ko`p ham foyda bermagan bo`lsada, lekin yurtimizda arxeologiya fanini paydo bo`lishi va keyingi rivojiga sezilarli ravishda ta`sir ko`rsatdi. Ular tomonidan topilgan ko`plab buyumlar hozirda dunyoning nufuzli muzeylarida saqlanmoqda .

z RAHMAT .E`TIBORINGIZ UCHUN

Похожие

XIX asrning oxiri XX asrning boshlarida xalqaro munosabatlar

XIX-asrda rus olimlari Turkiston hududini o’rganishlari

Yosh arxeologlar toʻgaragining tashkil topishi

Rus psixolog olimlari

Rus olimlarining ijodiy me’rosi