Tarix o’qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi - История - Презентации

Tarix o’qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Загружено в:

30.03.2023

Скачано:

0

Размер:

654 KB

Tarix o’qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi 1. Tarix o’qitish metodlari va usullari. 2. Tarix o’qitish metodlari klassifikatsiyasi. 3. Ko’rgazmali metodlar. 4 .Xulosa 5.Adabiyotlar REJAREJA ::

ADABIYOTLAR: 1. Mirziyo y ev Sh.M. Niyati ulug‘ xalqning ishi ham ulug‘, hayoti yorug‘ va kelajagi farovon bo‘ladi. 3-jild. T., O‘zbekiston, 2019. 2. Mirziyoyev Sh.M. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga Murojaatnomasi . “Xalq so‘zi”, 2020-yil, 25-yanvar. 3. Mirziyoyev Sh.M. Mustaqillik-ezgu niyatlarimiz, buyuk maqsadlarimiz ro‘yobi yo‘lida qudrat manbayi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligining yigirma to‘qqiz yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqi. “Yangi O‘zbekiston”, 2020- yil, 1- sentabr.

4. Mirziyoyev Sh.M. O‘qituvchi va murabbiylar - Yangi O‘zbekistonni barpo etishda katta kuch, tayanch va suyanchimizdir. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning o‘qituvchi va murabbiylar kuniga bag‘ishlangan tantanali marosimdagi nutqi. “Yangi O‘zbekiston”, 2020-yil, 1- oktayabr. 5. Mirziyoyev Sh.M. Konstitutsiya va qonun ustuvorligi-huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyatining eng muhim mezonidir. 6. Prezident Shavkat Mirziyoyevning O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 27 yilligiga bag‘ishlangan tantanali marosimidagi ma’ruzasi. “O‘zbekiston ovozi”, 2019-yil, 10-dekabr.

Tayanch iboralar Ta’lim tizimida qo’llaniladigan metodlar, tarix o’qitish metodlarining metodistlar tomonidan klassifikatsiyalanishi, ko’rgazmali metodlardan foydalanishning ahamiyati.

O’qitish metodi deganda ta'lim jarayonida o’qituvchi va o’quvchilarning ma'lum maqsadga erishishga qaratilgan birgalikdagi faoliyat usullari tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, o’qitish metodlari har ikkala faoliyatning, ya'ni o’qituvchi tomonidan o’quvchilarni bilim, ko’ nikma va malakalar bilan qurollantirish, ahloqiy jihatdan tarbiyalash, ularda ilmiy dunyoqarashni shakllantirish hamda o’quvchilar tomonidan o’sha nazarda tutilgan ilmiy bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirish faoliyatida ko’llaniladigan usullarni o’z ichiga oladi. O’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimini isloh qilishning asosiy yo’nalishlarida ta'lim mazmunini takomillashtirish, uning tarbiyaviy yo’nalishini kuchaytirish bilan birga, o’qitish metodlarini ham aktivlashtirish asosiy vazifa qilib qo’yildi. Endilikda, ta'lim mazmuni insoniyat to’plagan tayyor bilimlar, ko’nikma va malakalarni puxta egallash bilan birga, o’quvchilarning mustaqil fikr yuritish, ijodiy ishlash qobiliyatlarining o’sishini ta'minlay oladigan ijodiy faoliyatni ham o’zida birlashtirmog’i lozim. Ta'limning rivojlanish printsiplariga ko’ra, o’quvchilarni mustaqil fikrlash va ijodiy ishlay bilishga o’rgatish va ularda zarur ko’nikma, malakalarni yuzaga keltirishda ta'lim mazmuni bilan birga o’qitish metodlari ham muhim rol o’ynaydi.01 0C 0A 0B16 09 0B0C0810 09 0B0F14 06 10 09 16 01 0F 16 0C02 03 2110 19 0C02 03 07 22 04 09 0C02

O’qitish metodlari murakkab muammo bo’lib, o’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimida oldiga qo’yilgan mas'uliyatli vazifalarning hal etilishi ko’p jihatdan uning to’g’ri hal qilinishiga bog’liqdir. Biroq, hozircha o’qitish metodikasining bu muhim problemasi, xususan tarix o’qitish me todlari sistemasi yetarli darajada ishlab chiqilmagan. Metodik adabiyotda metodistlar tomonidan «Metod», «Metodik usullar» tushunchasi turlicha talqin etiladi va klassifikatsiya qilinadi.

60- yillarda tarix o’qitish metodlari va ularni klassifikatsiyalash turlicha hal qilindi. Metodist A.I.Strajev «Tarix o’qitishning tashkil etilishi, metodlari va vositalari tarix fanining ma'lum ta'lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirishga xizmat qiladi»— deydi. Biroq, u ham o’qitishning asosiy metodlarini tarixiy jarayonning o’zini o’rganish metodidan iborat qilib qo’yib, masalada noaniqlikka yo’l qo’yadi. A.I.Strajev quyidagi o’qitish metodlarini tavsiya qiladi: Ma'lumki, tarix o’qitish — o’qitish va o’rganishni tashkil etish jarayonidan iborat. Metodist A.Strajevning klassifikatsiyasidan ham ko’rinib turibdiki, u faqat o’qituvchining o’quvchilarni o’qitishini ko’zda tutadi, o’quvchilarning o’rganishini tash kil etish va ularning o’rganishiga o’qituvchining rahbarlik qilishini e'tiborga olmaydi.

Ko’zga ko’ringan metodist V.G.Kartsev bu masalada boshqacha yo’l tutadi. U metodlar sistemasiga o’quv harakteriga ega bo’lgan belgilar («Bayon qilish metodi», «so’rash metodi») va umumiy didaktiv vazifalar («materialni o’rganish metodi», «mustahkamlash metodi», «bilimni tekshirish metodi» va boshqalar) ni emas, balki o’quvchilarning tarixiy voqealarni bilish qonuniyatlarini asos qilib oladi. Metodlar haqidagi nazariyaning metodologii asosini, ya'ni jonli mushohadadan abstrakt tafakkurga va undan amaliyotga o’tish tashkil etadi. Binobarin,— deb hisoblaydi V.G.Kartsev,— o’quvchilarda tarixiy tasavvur va tarixiy tushunchalarni shakllanti rish metodlari haqidagi masala metodikaning markaziy masalasi bo’lishi keraq Shu asosda u, o’quvchilarda tarixiy tasavvur va tushunchalarni shakllantirishning 4 guruhi borligini aytadi:

1) tarixiy tasavvurlar va tushunchalarni shakllantirkii me todlari; 2) umumiy tushunchalarni shakllantirish metodlari; 3) vaqt va fazoda tarixiy rivojlanish dialektikasini ochib berish metodlari; 4) tarixni zamonaviy voqealar bilan borlash metod lari; 5) tarixiy bilimlarning hayot va praktikada qo’llanilishi.

60-yillar pedagogikasida o’rganilayotgan fanni bilish manbalari (o’qituvchining jonli so’zi, ko’rsatmalilik va tekstlar) ni o’qitish metodlariga asos qilib olishga katta o’rin berildi. O’qitish metodlarini bilish manbalari bo’yicha klassifikatsiyalash masalasi Leningrad olimlarining 1966 yilda nashr qilin gan asarlarida aniq ta'riflab berildi.

50-yillarning oxirlariga kelib tarix o’qitish metodikasida ham o’qitish metodlari klassifikatsiyasiga o’quvchilarning bilish manbalari asos o’qilib olina boshladi. Metodist P.S.Leybengrub ta'lim manbalari, ya'ni bilish manbalari asosida o’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimida da ta rix o’qitishning quyidagi metodlarini ko’rsatadi.  1) hikoya metodi va o’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimida lektsiyasi:  2) suhbat metodi;  3) ko’rsatmali metod;  4) darslik bilan ishlash metodi;  5) tarixiy hujjatlar bilan ishlash metodi;  6) badiiy adabiyotlardan foydalanish metodi.

P.S.Leybengrub nimagadir, og’zaki bayon qilish metodlarining hammasini hikoya va lektsiyadan iborat qilib qo’yadi. A.Vagin o’zining tarix o’qitish metodikasiga bag’ishlangan kitobida ana shu kamchilikni to’ldiradi. A.Vagin tarix o’qitish metodlari klas sifikatsiyasiga bilim olish manbalari bilan birga, bilim olish usulini ham asos qilib olgan. U o’qitish metodlarini quyidagi uch gruppaga bo’ladi: 1) jonli so’z: hikoya, tavsiflash, harakteristika, problemali bayon; 2) ko’rsatmali metodlar: rasmlar va boshqa ko’rsatmali qurollar, doskaga chiziladigan grafik yozuvlar, texnika vositalari va boshqalar; 3) tekstlar bilan ishlash metodlari.

O’qitishning metod va usullarini tanlashda shuni nazarda tutmoq kerakki, o’quvchilar esda saqlab qolishi zarur bo’lgan bilimlarni shunchaki bayon qilib qo’ya qolish bilan maqsadga erishib bo’lmaydi. O’qitish jarayonida o’quvchilarning bilish faoliyatini aktivlashtirish, ularni amaliy faoliyatga tayyorlash, o’rgatish ham lozim. Ularda mustaqil ijodiy izlanish, yangilikka intilishni kuchaytirish, hali jamiyatga ma'lum bo’lmagan bilish usullari ni qidirib topish va amaliy faoliyatga joriy eta bilish qobiliyatini ham rivojlantirish kera k1. Bayon — illyustratsiya metodi, 2. Reproduktiv metod, 3. Ilmiy-tadqiqot metodi, 4. Qisman izlanish yoki evristik metod, 5. Muammoli ta'lim yoki muammoli o’qitish.

Ta'lim-tarbiya jarayonida bu usullarning barchasi va bilimlarning barcha tarkibiy qismlari bir-biri bilan o’zaro bog’langan holda ishtirok etadi Metodik usullarni tanlash o’quv materialining xarakteri bi lan bog’liqligini, u yoki bu tarixiy materialni o’rganishga qanday usullardan foydalanish kerakligini bilish bilan birga ularni o’quvchilarning bilimi va bilish malakalariga muvofiq tarzda qo’llash mahoratini ham egallash kerak

Hozirgi kunda o’rta ta'lim va o’rta maxsus ta'lim tizimlari amaliyotida qo’llanib kelinayotgan, amaldagi o’qish metodlarini asosan uch guruhga bo’lib ko’rsatish mumkin: 1. Og’zaki bayon qilish metodi. 2. Ko’rgazmalilik metodi. 3. Amaliy metod.

XULOSA: Xulosa qilib aytganda, tarix fanini o‘qitishda zamonaviy yondashuvlar tarix ta’limi sifati va samaradorligini oshirishda muhim ahamiyat kasb etadi. O‘quvchilar ongi va qalbida yaqin va olis o‘tmish tarixiy qonuniyatlarini milliy ruhda singdirish, undan saboq olish va xulosa chiqarish ko‘nikmalarini shakllantiradi.

Похожие

Tarix o’qitishning ko’rsatmali metodlari

Tarix va zamonamiz

Tarix saboqlari va mustaqillik istiqbollari

Ijtimoiy antropologiya predmeti va metodlari

Tarix fanidan slayd test