logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. История
  4. Хоразм

Хоразм

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

9992 KB
Скачать
“ Хоразм ноёб маданият, нафис санъат, юксак маърифат, турмушнинг доно фалсафаси ва инсонпарварлик билан йўғрилган адабиёт ва шеърият маскани, дунёвий илм ўчоқларидан бири...” И.А. Каримов “ “ Х о р а з Х о р а з м ”м ” Мундарижа Хоразм аҳолиси 1. Хоразм кийим кечаклари 2. Урф-одатлари, байрамлари 3. Хоразм анъанавий таомлари 4. Хоразм аҳолисиҚадимги Хоразм Ўзбеклар Сартлар Дўғма-қул форсийлар Туркман, қорақалпоқ ва қозоқлар Ҳозирги Хоразм Ўзбеклар ( 96,3 %) Руслар Татарлар Қозоқлар, корейслар, украинлар Хоразм аҳолиси Ўтмишда Хоразмда яшовчи ўзбеклар қабилалари бир неча этник Ўтмишда Хоразмда яшовчи ўзбеклар қабилалари бир неча этник гуруҳлар бўлиб, улар Абулғозий Баҳодирхон (1643—64) томонидан 4 гуруҳлар бўлиб, улар Абулғозий Баҳодирхон (1643—64) томонидан 4 гуруҳ (тўп)га бўлинган. Ҳар бир гуруҳга 2 қабила (1 гуруҳга уйғур ва гуруҳ (тўп)га бўлинган. Ҳар бир гуруҳга 2 қабила (1 гуруҳга уйғур ва найман, 2 сига қўнғирот ва қиёт, 3сига нукуз ва манғит, 4сига қанғли найман, 2 сига қўнғирот ва қиёт, 3сига нукуз ва манғит, 4сига қанғли ва қипчоқлар) бирлаштирилган. Шунингдек, бир неча қабила ва қипчоқлар) бирлаштирилган. Шунингдек, бир неча қабила қолдиқлари (жалойир, кенагас, дўрмон, юз, минг, ших, катагон) ва қолдиқлари (жалойир, кенагас, дўрмон, юз, минг, ших, катагон) ва айрим этник гурухлар (алиэли, хўжаэли ва. сайидлар) мавжуд айрим этник гурухлар (алиэли, хўжаэли ва. сайидлар) мавжуд бўлган. Амударёдан сув оладиган каналлар ва суғориладиган бўлган. Амударёдан сув оладиган каналлар ва суғориладиган ерларнинг катта қисми шу қабила ва уруғларга тақсимлаб берилган ерларнинг катта қисми шу қабила ва уруғларга тақсимлаб берилган ва улар астасекин ўтроқлашиб, деҳқончилик билан шуғулланганлар. ва улар астасекин ўтроқлашиб, деҳқончилик билан шуғулланганлар. Қолган гурухлар Хоразмда жуда кам бўлиб (булар қўнғиротлар ва б.) Қолган гурухлар Хоразмда жуда кам бўлиб (булар қўнғиротлар ва б.) вилоятнинг Гурлан ва Шовот туманлари, манғитлар Гурлан тумани вилоятнинг Гурлан ва Шовот туманлари, манғитлар Гурлан тумани ва Шовот тумани (АнбарМанақ)да, қиётлар Шовот туманида, ва Шовот тумани (АнбарМанақ)да, қиётлар Шовот туманида, қипчоқлар Урганч, Шовот ва Қўшкўпир туманлари, дўрмонлар Урганч қипчоқлар Урганч, Шовот ва Қўшкўпир туманлари, дўрмонлар Урганч ва Шовот (АнбарМанақ) туманларида, хидирэли Урганч ва Хивада, ва Шовот (АнбарМанақ) туманларида, хидирэли Урганч ва Хивада, тама Хонқа ва Боғот туманларида жойлашган.тама Хонқа ва Боғот туманларида жойлашган.  Аҳолиси, асосан, ўзбеклар (96,3%), шунингдек, туркман, рус, қозоқ, татар, корейс, қорақалпоқ ва б. миллат вакиллари ҳам яшайди. Аҳолининг ўртача зичлиги 1 км2 га 231,6 киши. Шаҳарликлар 321,7 минг киши, қишлоқ аҳолиси 1091 минг киши ни ташкил этади. Хоразм кийим-кечаклари XIX – ХХXIX – ХХ аср хоразмлик аёл аср хоразмлик аёл анъанавий либосианъанавий либоси Хоразм халқининг Хоразм халқининг кийим-кечаклари кўп кийим-кечаклари кўп асрлик тарихга эга. асрлик тарихга эга. Хоразмликларнинг Хоразмликларнинг анъанавий кийим-анъанавий кийим- кечаги, асосан, устки кечаги, асосан, устки кўйлак, иштон ва кўйлак, иштон ва чопондан, бошга чопондан, бошга дўппи, оёққа калиш-дўппи, оёққа калиш- маҳси ва этик маҳси ва этик кийишдан иборат кийишдан иборат бўлган.бўлган. Хоразм аёллари ипакдан тикилган Хоразм аёллари ипакдан тикилган доирасимон шаклдаги гулли тахё доирасимон шаклдаги гулли тахё (дўппи) га ипдан ёки қуш патидан (дўппи) га ипдан ёки қуш патидан попук ўрнатиб тангалар осганлар. попук ўрнатиб тангалар осганлар. Тахё устидан, одатда, рўмол Тахё устидан, одатда, рўмол ёпинган.ёпинган. Аёллар бош кийимиАёллар бош кийими Эркакларнинг қадимдан киядиган бош Эркакларнинг қадимдан киядиган бош кийими чўгирма бир неча турда қўй кийими чўгирма бир неча турда қўй терисидан тикилган.терисидан тикилган. Эркаклар бош кийимиЭркаклар бош кийими Чопон – очиқ ёқали яктак Чопон – очиқ ёқали яктак шаклида астарли ва шаклида астарли ва пахтали қилиб тикилган. пахтали қилиб тикилган. Чопон узун енгли, юқори Чопон узун енгли, юқори қисми кенг, ўнг ва сўл қисми кенг, ўнг ва сўл томонида қийиқ жойи томонида қийиқ жойи бўлган. бўлган. Аёлларнинг ўзига хос чопон Аёлларнинг ўзига хос чопон шаклида бичиб тикилган уст шаклида бичиб тикилган уст кийими – мурсак илгаридан кийими – мурсак илгаридан маълум бўлган. Мурсак маълум бўлган. Мурсак астарли, қавима қилиб астарли, қавима қилиб тикилган.тикилган. Ўрта яшар эркак ва аёлнинг анъанавий Ўрта яшар эркак ва аёлнинг анъанавий кийими. кийими. XIXXIX аср охири- аср охири- XXXX аср боши аср боши Тақинчоқлар (Тақинчоқлар ( XIXXIX аср) аср) Қадимги Хоразмда турҚадимги Хоразмда тур лари, ижро усуллари ранг-лари, ижро усуллари ранг- баранглиги ва юксак маҳорати баранглиги ва юксак маҳорати билан ажралиб турувчи заргарлик билан ажралиб турувчи заргарлик санъати ривожланган. Вазифаси ва санъати ривожланган. Вазифаси ва шаклига кўра турлича бўлган шаклига кўра турлича бўлган заргарлик буюмлари тилла, кумуш заргарлик буюмлари тилла, кумуш қотишмаларидан қимматбаҳо қотишмаларидан қимматбаҳо тошлар ва четдан келтирилган тошлар ва четдан келтирилган шишалар қадаб ясалган. Улар шишалар қадаб ясалган. Улар қаторига узук, билагузук, кийим қаторига узук, билагузук, кийим безаклари, камар, от абзалбезаклари, камар, от абзал лари киради.лари киради. Бодомой (Бодомой ( XIXXIX аср) аср) Хоразмликларнинг аждодлари ҳаётида байрамлар, Хоразмликларнинг аждодлари ҳаётида байрамлар, маросимлар, томошалар муҳим ўрин эгаллаган. Улар инсонни маросимлар, томошалар муҳим ўрин эгаллаган. Улар инсонни умр бўйи қуршаган ҳамда меҳнат, касб-ҳунар билан, умр бўйи қуршаган ҳамда меҳнат, касб-ҳунар билан, зардуштийлик ва бошқа қадимий динлар билан боғлиқ бўлган.зардуштийлик ва бошқа қадимий динлар билан боғлиқ бўлган. Ёғочоёқ ўйинларЁғочоёқ ўйинлар Кичкина раққосларКичкина раққослар  Хоразм ўлкасида мавсумий байрамлар, янги йил байрами – Хоразм ўлкасида мавсумий байрамлар, янги йил байрами – Наврўз, кузда нишонланувчи ҳосил байрами – Меҳржон, қиш Наврўз, кузда нишонланувчи ҳосил байрами – Меҳржон, қиш байрами – Сада, гул байрами – Қизилгул кенг миқёсда байрами – Сада, гул байрами – Қизилгул кенг миқёсда нишонланган. нишонланган. Халқ байрамлари қўчқор Халқ байрамлари қўчқор уриштиришсиз ўтмайдиуриштиришсиз ўтмайди Хўрозлар “жанги”Хўрозлар “жанги” Хоразм таомлариХоразм таомлари Хоразм таомлари Хоразм таомлари ичида қадимий ичида қадимий даврлардан хамир даврлардан хамир овқатлар алоҳида ўрин овқатлар алоҳида ўрин эгаллайди. Хамир эгаллайди. Хамир маҳсулотларидан маҳсулотларидан тайёрланадиган нон тайёрланадиган нон ҳар бир ўзбек ҳар бир ўзбек оиласининг бош оиласининг бош озиғидир.озиғидир. Хоразм таомлари ичида энг Хоразм таомлари ичида энг олий ўринни албатта палов олий ўринни албатта палов эгаллайди. Хоразмда палов эгаллайди. Хоразмда палов турлича тайёрланади. Ёнма турлича тайёрланади. Ёнма ён иккита туман – Хива ва ён иккита туман – Хива ва Хонқа туманларининг Хонқа туманларининг ошлари бир бирига ошлари бир бирига ўхшамайдиўхшамайди .. Хива палови Хоразм анъанавий Хоразм анъанавий таомларитаомлари Эътиборингиз учун Эътиборингиз учун рахмат!рахмат!

Похожие

Хоразм этнотопонимларининг тарихий-этимологик таҳлили
Ўрта Осиёда илк ўрта асрдаги йирик шаҳарларнинг тараққиёти (Мавр, Бухоро, Панжикент, Чоч, Хоразм) даври археологияси
Avesto tarixiy manba sifatida
Ҳазорасп тумани
Яхё Гуломович Гуломов