Mineral o’g’itlar bozori - Сельское и лесное хозяйство - Презентации

Mineral o’g’itlar bozori

Загружено в:

19.07.2024

Скачано:

0

Размер:

1802.048828125 KB

MINERAL O’G’ITLAR BOZORI REJA : 1. MINERAL O’G’ITLAR 2. MINERAL O’G’ITLARNI KO’PAYTIRISH CHORA TADBIRLARI 3. 2021-YILGI STATISTIKA 4. XULOSA 5. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

Mineral oʻgʻitlar - tarkibida oʻsimliklar uchun zarur oziq elementlari boʻlgan anorganik moddalar, asosan, tuzlar. Deyarli barcha Mineral oʻgʻitlar agronomik rudalarlgina kimyo sanoatida ishlab chiqariladi. Shuningdek, tabiiy tuzlar, mis, natriyli selitra (chili selitrasi), sanoat chiqindilari ham ishlatiladi. Mineral o’g’it 19- asrdan tarqalaboshlagan. 20-asr oʻrtalaridan mineral o’g’it ni ishlab chiqarish va qoʻllash tez oʻsdi. Shungacha oʻgʻit sifatida, asosan, goʻng, kul va boshqa chiqindilar ishlatilgan. Mineral oʻgʻitlar tuproqqa (uning fizik, kimyoviy va biol. xususiyatlariga) kuchli taʼsir qiluvchi vositadir; ular tuproqni oziq elementlari bilan boyitadi, tuproq eritmasi reaksiyasini oʻzgartiradi, mikrobiologik jarayonlarga taʼsir etadi va h.k. Oʻsimliklar, asosan, ildizi orqali oziqlanishi tufayli Mineral oʻgʻitlar tuproqqa solinganda oʻsimliklarning oʻsishi va rivojlanishiga, binobarin, dalalar, utlokdarning umumiy biol. mahsuldorligiga faol taʼsir qiladi. Mineral o’g’it ekin hosilini oshiradi, sifatini yaxshilaydi: paxta, kanop, zigir va lub ekinlari tolasining texnologik xususiyatlarini, qand lavlagi, uzum tarkibidagi qand, kartoshkadagi kraxmal, dondagi oqsil miqdorini koʻpaytiradi

Mineral o’g’it organik oʻgʻitlar bilan qoʻshib ishlatilsa, yanada yaxshi natija beradi. Agronomik maqsadlarga koʻra,mineral o’g’itlar bevosita va bilvosita ishlatiladigan oʻgʻitlarga boʻlinadi. Bevosita ishlatiladigan oʻgʻitlar tarkibida oʻsimliklar oziqlanishi uchun zarur azot, fosfor, kaliy, shuningdek, magniy, bor, rux, mis, molibden, marganets, oltingugurt kabi elementlar boʻladi. Bu guruhga kiradigan oʻgʻitlar, asosan, bir oziq elementli, mas, azotli, fosforli yoki kaliyli va kompleks, yaʼni aralash va murakkab oʻgʻitlardan iborat. Aralash mineral o’g’it zavodda yoki xoʻjalikning oʻzida bir necha xil oʻgʻitni aralashtirib, murakkab oʻgʻitlar esa zavodda tayyorlanadi. Bilvosita ishlatiladigan mineral o’g’it (mas, ohakli oʻgʻitlar, gips va boshqalar) asosan, tuproqning agrokimyoviy va fizikkimyoviy xususiyatlarini yaxshilashda qoʻllaniladi. M.oʻ. qattiq, yaʼni kukunsimon, donador hamda suyuq — ammiakli suv, suyuq ammiak, ammiakatlar holida ishlab chiqariladi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Kimyo sanoatini yanada isloh qilish va uning investitsiyaviy jozibadorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2019-yil 3-apreldagi PQ-4265-son qaroriga muvofiq 2020-yilda umumiy qiymati 1272,3 mln dollarga teng “Navoiyazot” AJ negizida azot kislotasi ishlab chiqarishni tashkil etish”, “Navoiyazot” AJ negizida ammiak va karbamid ishlab chiqarishini qurish”, “Qo‘qon superfosfat zavodi” AJda ishlab chiqarish quvvatlarini modernizatsiya qilish va kengaytirish hamda mahsulotlarning yangi turlarini ishlab chiqarishni tashkil qilish (I-bosqich)” investitsiya loyihalari yakuniga yetkazildi. Natijada yiliga 500,0 ming tonna azot kislotasi, 660,0 ming tonna ammiak, 577,0 ming tonna karbamid, 100 ming tonna superfosfat ishlab chiqarish bo‘yicha yangi quvvatlar yaratildi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Paxta xomashyosi va boshoqli don yetishtirishni moliyalashtirish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2018-yil 28-fevraldagi PQ-3574-son qaroriga muvofiq mineral o‘g‘itlarni sotish birja savdolarida amalga oshirilishi natijasida ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanish darajasining ortishiga, kimyo sanoati tashkilotlarining moliyaviy ahvoli yaxshilanishiga va tarmoqning investitsiyaviy jozibadorligi oshishiga olib keldi.

O‘zbekiston mineral o‘g‘itlarni ham eksport, ham import qiluvchi mamlakat hisoblanadi. 2021 yil yakuniga ko‘ra O‘zbekistonda sof holda jami 1510,5 ming tonna mineral o‘g‘itlar ishlab chiqarilgan, shundan azotli o‘g‘itlar - 1173,2 ming tonna, kaliyli o‘g‘itlar - 197,4 ming tonna, fosforli o‘g‘itlar - 139,9 ming tonnani tashkil qildi.

2021-yilgi mineral o’g’it sarfi

Prezident Shavkat Mirziyoyev raisligida joriy yil 12 fevral kuni o‘tkazilgan qishloq xo‘jaligida yangi zaxiralarni ishga solish hamda 2024 yilgi ustuvor vazifalar muhokamasi yuzasidan videoselektor yig‘ilishida berilgan topshiriqlariga binoan: - Mineral o‘g‘itlar narxi 15% ga tushiriladi. - Har bir tumanda 70 yangi mineral o‘g‘itlar ombori tashkil etiladi. Hozirgi kunda 115 ta mineral o‘g‘itlar ombori faoliyat ko‘rsatmoqda. - 10 martdan boshlab har bir mineral o‘g‘it qopi ichida mahsulot qachon ishlab chiqarilgani, qachon yuklangani va qachon omborxonaga yetkazilgani kabi ma’lumotlar ko‘rsatilgan maxsus metka bo‘ladi. Ma’lumotlarni ko‘rish uchun metkani skanerlash kifoya. - Mineral o‘g‘itning sifat sertifikati ham metkada taqdim etiladi. - Mineral o‘g‘itlar narxi oshishining oldini olish maqsadida korxonalarda ishlab chiqarish jarayoni takomillashtiriladi.

Mahsulot ishlab chiqarishning umumiy hajmi qiyosiy narxlarda 11,7 foizga, shu jumladan kimyoviy mahsulotlar (4,9 foiz), rezina va plastmassa mahsulotlari (47,9 foiz) kabi asosiy komponentlar bo‘yicha oshdi. Tarmoq tarkibida eng katta ulush mineral o‘g‘itlarga to‘g‘ri keldi. Ularni ishlab chiqarish mutlaq hisobda 20,7 foizga, shu jumladan azot 18,7 foizga, fosfor 11,9 foizga, kaliy 43,4 foizga oshdi. Azotli o‘g‘itlar segmentida karbamid ishlab chiqarish sezilarli darajada, aniqrog‘i 50 foizga, ammiakli selitra ishlab chiqarish 10 foizga oshdi. Ushbu turdagi mahsulotlarning eng yirik ishlab chiqaruvchilari qatoriga “Navoiyazot” va “Farg‘onaazot” kiradi. Umumiy karbamid hajmining 80 foizi va ammiakli selitraning 72,2 foizi ularning hissasiga to‘g‘ri keladi. “Dehqonobod kaliy zavodi” tomonidan 199,5 ming tonna kaliyli o‘g‘itlar ishlab chiqarildi. Bu kaliyli o‘g‘itlarning barchasi demakdir.

Mahsulot ishlab chiqarishning umumiy hajmi qiyosiy narxlarda 11,7 foizga, shu jumladan kimyoviy mahsulotlar (4,9 foiz), rezina va plastmassa mahsulotlari (47,9 foiz) kabi asosiy komponentlar bo‘yicha oshdi. Tarmoq tarkibida eng katta ulush mineral o‘g‘itlarga to‘g‘ri keldi. Ularni ishlab chiqarish mutlaq hisobda 20,7 foizga, shu jumladan azot 18,7 foizga, fosfor 11,9 foizga, kaliy 43,4 foizga oshdi. Azotli o‘g‘itlar segmentida karbamid ishlab chiqarish sezilarli darajada, aniqrog‘i 50 foizga, ammiakli selitra ishlab chiqarish 10 foizga oshdi. Ushbu turdagi mahsulotlarning eng yirik ishlab chiqaruvchilari qatoriga “Navoiyazot” va “Farg‘onaazot” kiradi. Umumiy karbamid hajmining 80 foizi va ammiakli selitraning 72,2 foizi ularning hissasiga to‘g‘ri keladi. “Dehqonobod kaliy zavodi” tomonidan 199,5 ming tonna kaliyli o‘g‘itlar ishlab chiqarildi. Bu kaliyli o‘g‘itlarning barchasi demakdir.

Soda kuli ishlab chiqarishda barqaror o‘sish dinamikasi qayd etildi. Ko‘rib chiqilayotgan davr uchun uning hajmi 1,6 baravar oshdi. Ichki talabning o‘sish omili akril, vinil va sintetik polimerlar asosidagi bo‘yoq va loklarni ishlab chiqarish hajmining o‘sish dinamikasiga ta’sir ko‘rsatdi — 135,6 foiz. Bu esa maishiy kimyo sektorining rivojlanishiga ko‘mak berdi. Polietilen (29,4 foiz), polipropilen (23,8 foiz) va yuqori qo‘shimcha qiymatga ega boshqa turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarishning o‘sish tendensiyasi qayd etilgan texnologik o‘zgarishlarning omillaridan biri bo‘ldi. “Sho‘rtan GKK” va “Uz-Kor Gas Chemical” gaz-kimyo mahsulotlarini ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchi mavqeyini mustahkamladi. Tahlil qilinayotgan davrda kimyoviy mahsulotlar eksporti hajmi 1,5 barobardan ziyod oshdi. Shu bilan birga ichki bozorning import hajmi har yili o‘rtacha 16,6 foizga kengaydi. Bu esa kimyoviy mahsulotlarni ishlab chiqarishda mavjud quvvatlardan yetarlicha foydalanilmayotganini ko‘rsatadi.

XULOSA Kimyoviy mahsulotlarga talab oshishini hisobga olib, mamlakatda ishlab chiqarishni kengaytirish orqali ichki bozordagi ehtiyojni qondirish bo‘yicha bir qator chora-tadbirlarni ko‘rish kerak. Buning uchun kimyoviy va texnologik klasterlar tashkil etiladi. Bu xorijiy investorlarni jalb qiladi, fan va ishlab chiqarishning o‘zaro ta’sirini kuchaytirish, shuningdek, yangi texnologiyalarni tatbiq etishga asoslangan yangi innovatsion mahsulotlarni ishlab chiqarishga turtki beradi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR 1. Erkayev A.U., Reymov A.M., Nurmurodov T.I., Umirov F.E. Mineral o’g’itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblari. O’quv qo’llanma. «Faylasuflar» nashriyoti. Toshkent: 2021. 341 varoq. 2. T.A.Otaqo`ziev, Q.A.Ahmerov, S.M.Turobjonov. Umumiy kimyoviy texnologiya. Toshkent. “Niso Poligraf”, 2013. 600b 3. X.Ch.Mirzakulov, I.T.Shamshidinov, Z.To`raev. Murakkab o`g`itlar ishlab chiqarish nazariyasi va texnologik hisoblari. Toshkent. “Tafakkur Bo`stoni”, 2013. 216 b.

Похожие

Organik va meniral o’g’itlar. Begona o’tlar 2

Mevachilikda organo-mineral o’g’itlardan foydalanish

Bog’dorchilik va sabzavotchilik mashinalari

O‘g‘it sepish mashinalari

Ko'katli sabzavotlarning oziqaboplik ahamiyati, navlari va yetishtirish texnalogiyasi