Xotira - Психология - Презентации

Xotira

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

762.94140625 KB

Xot ira www.arxiv.uz

Reja 1.Xotira haqida umumiy tushuncha. 2.Xotira nazariyalari. Xotira turlari. 3.Xotira va o’rganish. Xotiraning o’si shi. www.arxiv.uz

Xotira inson xayoti va faoliyatida juda muxim axamiyatga egadir. Xotira odamning o’z o’tmish tajribasini uzluksiz ravishda kengay tirib borishga va amalda foydalanishga imkon beradi. Xotiradan maxrum bo’lgan odamni bir daqiqa tassavur qilib ko’r aylik bunday odam boshqa kishilarni va tevarakatrofdagi narsalar ni tanish imkoniyatidan maxrum bo’lgan bo’lar edi u o’z ona tilin i unutgan bo’lib, biror jumlani xam ayta olmas edi. Bunday odamda harakat xotirasi yoqolib, u xech bir harakatni qa bul qila olmas edi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

O’tmish tajribaning ongimizda iz qoldirilishi, saqlanishi va uni keyincha lik qayta tiklanishidan iborat bo’lgan jarayon xotira deb ataladi. Individning o’z xayotiy tajribasini esda olib qolishi, esda saqlab tur ishi va keyinchalik esga tushirishini xotira deb ataladi. Xotira soxasida quyidagi asosiy jarayonlar: Esda olib qolish Esda saqlash Esga tushirish unitish jarayonlari bir-biridan farq qilinadi. Ana shu kursatib utilgan xot ira jarayonlari avtonom (ya`ni o’z oldiga mustaqil) psixik «qobiliyatlar bo’lla olmaydi. Bu xotira jarayonlari faoliyatda tarkib topadi va ularni f aoliyat belgilab beradi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Ma`lum materialni esda olib qolish xayot faoliyati davomida individual, ya`ni shaxsiy tajribani to’plash bilan bog’liqdir. To’plangan tajribadan keyingi faoliyatda foydalanish qayta esga tushur ish ni talab qiladi. Ma`lum materialning katnashmay qolishi yoki faoliyatdan tushib qolishi unda esdan chiqarib qolish ga olib keladi. Materialni saqlab turish deb ataladigan narsa xam shaxsning faoliyatid a katnashishi bilan bog’liq, chunki insonning har bir daqiqadagi xatti ha rakatlari uning butun xayotiy tajribasi bilan belgilanadi. www.arxiv.uz

Xozirgi zamon fanida barcha psixik jarayonlarni, shu jumladan, xotira j arayonlarini xam tarkib toptirishga sababchi bo’lgan faktor asosan shaxs faoliyatidir, deb qarovchi nazariya tobora e`tirof etilmokda. Anna shu kontsepsiyaga muvofik esda olib qolish, esda saqlash va qayt a esga tushirish jarayonlarining amalga oshirilishi sub`ekt faoliyatida an na shu material qanday o’rinda turishi bilan belgilanadi. www.arxiv.uz

Xotira mashq i www.arxiv.uz

Xotiraning har xil turlarini ajratishda eng umumiy asos qilib xotira hara kteristikasining esda olib qolish va qayta esga tushirish jarayonlari amal ga oishiriladigan faoliyat xususiyatlariga bog’liqligi olinadi. Bunda xotiraning ayrim turlari uchta asosiy mezonga muvofiq ravishda bo’linadi. Ko’proq faoliyatda ko’rinadigan psixik aktivlik harakteriga qarab, xotir ani harakat, emotsional obrazli, va mantiqiy xotira turlariga bo’linadi. www.arxiv.uz

Faoliyat maqsadi harakteriga ko’ra, ixtiyorsiz va ixtiyoriy xotira turlarig a bo’linadi. Materialni qancha vaqt esda olib qolish va esda saqlsh muddatiga qarab (faoliyatda xotiraning roli va o’rni jixatidan) qisqa muddatli, uzok mudd atli va operativ xotira turlariga bo’linadi. Inson faoliyatining har xil turlarida psixik aktivlikning turlicha ko’rinish lari ustun turishi mumkin. Masalan, harakat emotsional, sensor inteluktal psixik aktivlik turlari. An na shu psixik aktivlik turlairning har biri tegishli harakatlar va ularning maxsulotlarida ifodalanadi. www.arxiv.uz

Harakatlarda xissiyotlarda, obrazlarda, fikrlarda o’z ifodasini topadi. Bularga x izmat qiluvchi xotiraning o’ziga xos turlariga psixologiyada tegishli nom beril agan. Harakat Emotsional Obrazli Mantiqiy xotira. Harakat xotirasi- turli xil harakatlar va ularning sistemalarini esga olish, esda saqlash va qayta esga tushirishdan iboratdir. Xotiraning boshqa turlariga qaraganda harakat xotira turi ochik oydin utsunlik qiladigan odamlarda uchrab turadi. www.arxiv.uz

Emotsional tuygu xissiyotga xos xotiradir. Emotsiyalar tuyg’ular bizga extiyojlarimiz va qiziqishlarimiz qanday qo ndirilayotganligidan, atrofimizdagi olamga nisbatan bizning munosabatl arimiz qanday amalga oshirilayotganligidan doim xabar berib turadi. Sh uning uchun har bir kishining xayoti va faoliyatida emotsional xotira ju da katta axamiyatga egadir. Biz boshimizdan kechirgan va xotiramizda saqlab qolgan xissiyotlar va harakatga undovchi yoki o’tmishda salbiy kechinmalarga ega bo’lgan ha rakatlardan saqlab qoluvchi signal tarzida namoyon bo’ladi. www.arxiv.uz

O’zga kishiga hamdard bo’lish qobiliyati, kitob kaxromoni bilan birga q ayg’urish emotsional xotiraga asoslanadi. Agar siz boshdan kechirganlarni bir laxzada eslash bilan qizarish, oqaris h qobiliyatiga ega bo’lsangiz agar siz qachonlardir boshdan kechirgan b axtsizlik xaqida o’ylashdan qo’rqsangiz, sizda tuygu xissiyot xotirasi yo ki emotsional xotira bor deyish mumkin. www.arxiv.uz

Obrazli xotira tasavvurlar, tabiat va xayot manzaralari, shuning bilan b irga, tovushlar, xidlar, ta`mlar bilan bog’liq bo’lgan xotiradir. Xotiranin g bu turi –ko’rish, eshitish, tuyish, xid bilish va ta`m bilish xotiralaridan iboratdir. Agar normal taraqqiy etgan barcha kishilarning xayotiy sharoitlarida ku rish va eshitish xotirasi odatda, yaxshi rivojlangan bo’lib, etakchi rol o’ ynasa, tuyish xid bilish va ta`m xotiralarini, xotiraning ma`lum ma`noda professional turlari deb atash mumkin. www.arxiv.uz

Ixtiyorsiz xotira ning xayotimizda naqadar katta o’rin egallaganligini har kim xam o’z turmush tajribasidan biladi. Ixtiyorsiz xotira asosida maxsus mnemik maqsadlarsiz va zo’r berishsiz o’z xayotiy axamiyati hamda xajmi jixatidan tajribalarimizinng kupchilik qismi tarkib topadi. Biroq inson faoliyatida ko’pincha inson xotirasining boshqarish zarurati t ug’ilib qoladi. Manna shunday sharoitlarda kerakli narsalarni ixtiyoriy ravishda o’rgani b olish yoki eslash imkoniyatini beradigan ixtiyoriy xotira katta rol uyn aydi. www.arxiv.uz

Operativ xotira tushunchasi inson tamonidan bevosita amalga oshirilay otgan aktual harakatlar, operatsiyalar uchun xizmat qiluvchi mnemik jar ayonlarni bildiradi. Bunda ishni bajarish uchun ayrim oralik natijalarni yordamida saqlab tu ramiz, bajarayotgan ishimizining oxirgi natijasiga yaqinlashganimiz sari , konkret ishlangan materiallar esdan chiqib qolishi mumkin. Xudi shunga o’xshagan xammasini biz biron tektsni o’qishda, ko’chirib yozishda va umuman ozmi-kopmi murakkabroq ishni bajarishda kuzatis himiz mumkin. www.arxiv.uz

Proaktiv (oldinga karab sharakat qiluvchi) va Retroaktiv (orkaga karab sharkat qiluvchi) tormazlanish Qandaydir bir faoliyat doirasida xam, chunonchi qandaydir materialni y od olish jarayonida xam namoyon bo’lishi mumkin. Ma`lum materialning o’rta qismi oldingi va oxirgi qismlariga qaraganda yomon esda saqlanib qoladi. Materialning o’rta qismi, agar material xajm jixatidan ayniqsa katta bo’l sa, proaktiv va retroaktiv tormozlanishning salbiy ta`siriga uchraydi. www.arxiv.uz

Unitish jarayoni ozmi yoki ko’pmi chuqur bo’lishi mumkin. Unitilgan obrazlar yoki fikrlarninng aktuallashtirilishi shunga ko’ra ozm i ko’pmi qiyinlashadi. Yoki umuman mumkin bo’lmay koladi. Vaktincha unitish tegishli miya pulsi xujayralarining zo’riqishi natijasid a paydo bo’ladigan xaddan ortiq tormozlanish sababli yuzaga kelishi xa m mumkin. Toliqqan paytda esda olib qolishning keskin pasayib ketish sababi anna shunda. www.arxiv.uz

Materialni eslash uchun bo’lgan xaddan tashqari kuchli xoxish natijasid a tormozlanish yuzaga keladi. Vakt o’tishi bilan odam qandaydir. Boshqa ishga chalg’ib ketgach, torm ozlanish tarqilib ketadi. Anna shu paytda esga tushirilishi narsa ko’pincha xotira yuzasiga go’yo o’z-o’zicha sizib chiqadi. Materialni mustaxkamlashga qiziqishning bo’lishi materialni uzoqroq es da olib qolishga olib keladi. Unitsh vaktga bog’liq bo’ladi. www.arxiv.uz

Foydalanilgan Adabiyotlar 1. · Umumiy psixologiya. T.: O’qituvchi, 1992. – 512 s. 2. · Nemov R.S. Psixologiya Kn. M.: Prosveshenie – 1994. – 576 s. 3. · G`oziev E. Psixologiya. T.: O’qituvchi, 1994 – 300 b. 4. · Klimov E.A. Osnovi psixologii. Ucheb. M.: YuNITI, 1997. – 295 s. 5. · Godfrua J. Chto takoe psixologiya. T. M.: Mir. 1992 – 496 s. 6. · Karimova V.M. “Ijtimoiy psixologiya asoslari” T. 2004y. 7. · G`oziev E. “Shaxs psixologiyasi” T. 2004y. www.arxiv.uz

Похожие

Xotira turlari

Xotira 2

Xotira va faoliyat. Xotirani ekspremental o’rganish

Yetuklik davri psixologiyasi!

Bilish jarayonlari haqida ta’limotlar oliy tafakkurning 3 turi mavjudligi