logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Психология
  4. Мулоқот деганда-

Мулоқот деганда-

Загружено в:

05.02.2025

Скачано:

0

Размер:

8645.3779296875 KB
Скачать
Мулоқот деганда- ... * Мулоқот – одамларнинг биргаликдаги фаолиятлари эҳтиёжларидан келиб чиқадиган турли фаолликлари мобайнида бир-бирлари билан ўзаро муносабатларга киришиш жараёнидир. * Мулоқат босқичлари Ўз-ўзи билан мулоқат Шахслараро мулоқат Авлодлараро мулоқат * Мулоқот томонлари : Г.М. Андреева мулоқотнинг қуйидаги тузилишини таклиф этади: * Мулоқотнинг коммуникатив томони (яъни мулоқотга киришувчилар ўртасидаги маълумотлар алмашинуви жараёни ). * Мулоқот томонлари * Мулоқотнинг интерактив томони (яъни мулоқотга киршишувчи томонларнинг хулқ- атворларига таъсир жараёнлари). * Мулоқот томонлари * Мулоқотнинг перцептив томони (яъни мулоқотга киришувчи томонларнинг бир – бирларини идрок этишлари ва тушинишлари билан боғлиқ бўлган мураккаб психологик жараён). * Новербал сигналлар * юз қизариб кетиши-уят, жаҳл * юзнинг оқариб кетиши-қўрқув, айб * бирданига тишларни кўрсатиш-агрессияни намоён этиш * юз терлаши-уялиш, ёлғон, жаҳл, асабийлашиш * кўз қорачиғининг тез-тез ҳарақатланиши-хаяжонланиш, уят, қўрқув, ёлғон * кўз қорачиғининг кенгайиши-суҳбатга қизиқиш уйғониши, маълумотдан қониқиш, шу билан биргаликда қаттиқ ҳаяжонланиш * кўз қорачиғларининг торайиши-салбий муносабат, жаҳл қандайдир маълумотни ижобий қабул қилмаслик * Дастлабки мулоқатда ижобий таъсурот қолдириш формуласи 2. Нима? (21- 60сония давом этади) нутқнинг мазмунига эътибор берилади.3. Ким? (61-90 сония давом этади) суҳбатдош нинг шахсига эътибор берилади * Мулоқат давомидаги турли холатлар • Мен ҳам o’k эмас сен ҳам o’k эмас• Мен o’k эмас сен o’k • Мен ҳам o’k сен ҳам o’k • Мен o’k сен o’k эмас авторитар демократи к салбийлибера л * Тавсиялар: .  Ўқитувчилар дарс мобайнида ўқувчиларнинг холатини тушунишлари керак  Талабанинг темперамент хусусиятларини хисобга олишлари ва муомалани шунга мослаштириш керак.  Ўқитувчи ва талаба ўртасида фақатгина расмий мулоқот эмас, балки норасмий мулоқот хам бўлиб туриш керак.  Дарс мобайнида талабаларни яхши сўзлар билан эркалатиш, албатта меъёрида.  Ўқитувчи кайфияти ёмон бўлган пайтда хам буни аудиториядаги талабаларга сездирмаслик лозим, чунки кайфият хам кўчувчан эканлигини хисобга олиш керак.  Маъруза давомида ўта тез ва ўта секин гапирмаслик, чунки тингловчилар маълумотни тушунмасликлари мумкин.  Ўқитувчилар доимо ёдда сақлашлари керак: тингловчилар хам жонли одамлар, уларни бахо билан ёки маънавий тахдид билан қўрқитмаслик керак. Зеро таълим-тарбия самарадорлигига эришишда ўқитувчи ва талабанинг ўзаро хамкорлиги мухим хисобланади. Вазият Комплимент 1. Узок давом этган сухбатдан сунг 1. Сиздай ёкимтой одам билан тез-тез сухбатлашиб туриш керак 2. Низоли вазиятда узини тута олган одамга 2. Сизнинг узингизни тута олишингиз, мени койил колдирди 3. Касалдан турган одамга 3. Куринишингиз ёмон эмас, яхшисиз 4. Хар кандай кийинчиликка карамай, ишни охиригача етказган одамга 4. Иродангизга койил колиш керак 5. Сухбат муваффакиятли тугади 5. Сиз билан сухбатлашиш жуда марокли 6. Сизнинг кузингизни очиб куйган одамга 6. Сиз билан сухбатлашиб, куп нарсани билиб олиш мумкин 7. Бир марта муваффакият козониб, узи хам хайрон булаётган ходимга 7. Сиз камтарлик киляпсиз, сизнинг кобилиятингиз менга маълумАЙРИМ ВАЗИЯТЛАРДА ИШЛАТИЛАДИГАН КОМПЛИМЕНТЛАР ИШ ЮЗАСИДАН СУХБАТДАГИ МУМКИН ХАТТИ- ХАРАКАТЛАР МУМКИН БУЛМАГАН ХАРАКАТЛАР 1. ФАОЛИЯТНИ ТАСВИРЛАШ 1. ФАОЛИЯТНИ БАХОЛАШ 2. МУАММОНИ КУРИБ, УНИ ЕЧИШ ЙУЛЛАРИНИ КИДИРИШ 2. МУАММОДА ИНСОННИНГ АЙБИНИ ТОПИШ 3. ЭПЧИЛ БУЛИШ 3. ТУГРИ СУЗ БУЛИШ 4. ТИНЧ ХОТИРЖАМ БУЛИБ, ХИССИЁТЛАРИНИ ЖИЛОВЛАШ 4. УЗИНИ КАТТА ТУТИШ, ЁКИ ПАСТГА ОЛИШ, ХИССИЁТЛАРГА ЭРКИН БЕРИШ 5. ТУРЛИ ЙУЛЛАР КИДИРИШ, УЛАРНИ ТАКЛИФ КИЛИШ 5. ДАСТЛАБКИ ЙУЛНИ КАБУЛ КИЛИШ 6. ИНСОННИНГ КИЁФАСИНИ УКИЙ ОЛИШ КЕРАК 6. СУХБАТДОШИНГИЗ ХОЛАТИ БЕЪЭТИБОР БУЛМАСЛИГИ КЕРАК 7. СУХБАТДОШИНГИЗГА ДУСТОНА МУНОСАБАТДА БУЛИШ 7. ДУШМАНЛИК МУНОСАБАТИ БУЛИШ, НАФРАТ БИЛАН КАРАШ 8. "ХОХЛАЙСИЗМИ" ДЕБ СУЗ БИЛАН БОШЛАНГ 8. "МЕН ИСТАРДИМКИ" ДЕМАНГ 9. "МУАММОИНГИЗ ШУНДАН ИБОРАТКИ" ДЕБ АЙТИНГ 9. "МЕН ШУНДАЙ ХУЛОСАГА КЕЛДИМ" 10. "СИЗГА БУ НАРСАНИ БИЛИШ ШУНИСИ БИЛАН КИЗИК-КИ…" 10. "БУ МЕН УЧУН КИЗИК", - ДЕМАНГ 11. АЛБАТТА БУ СИЗГА МАЪЛУМ…" 11. "СИЗ АЛБАТТА БУ ХАКДА БИЛМАЙСИЗ…" 12. СИЗ БИЛАН СУХБАТДОШИНГИЗ КЕЛИШИ УЧУН ШАРОИТ ЯРАТИШ КЕРАККИ, БИЗ УНДА «ХА» ДЕБ ЖАВОБ БЕРИШГА МОЙИЛЛИК ВУЖУДГА КЕЛСИН 12. "Йук" деб жавоб берадиган саволлар берманг 13. СУХБАТДОШИНГИЗ ФИКРЛАРИНИ АНИКЛАШТИРИБ, УЗИНГИЗ ТУШУНЧАНГИЗНИ МАЪЛУМ КИЛИНГ 13. ХАММАСИ ШУНДОК ХАМ ТУШУНАРЛИ ДЕГАН ХАЁЛГА БОРМАНГ 14. МУРОСА КИЛИШ УЧУН ЭНГ ХОЛИС ЙУЛ ТОПИШ 14. СУБЪЕКТИВ БАХО ВА МЕЗОНЛАРНИ КУЛЛАШСУХБАТЛАРДА КУЙИДАГИ КОИДАЛАРГА АМАЛ КИЛИШ КЕРАК. Б) ЁЛҒОНДАКАМ РОЗИ БЎЛИШ Бундай одам билан ўзингни худди атайин жанжал чиқараётган айбдордек ҳис қила бошлайсан, шунинг учун ҳам ҳамма билан келишаверадиган одамлар ҳаммага ёмон кўринадилар.   В) ЯШИРИН АЙБЛАШ Ўзларига ёқмаган нарсани очиқ айтиш ўрнига айрим одамлар ўзларининг оғир аҳволга тушганликлари учун суҳбатдоши ўзини айбдор деб ҳис қилсин деган мақсадда, суҳбатдошларини ўйнатишади. Аксарият ҳолларда бундай одамлар: "ҳаммаси яхши, мен ҳақимда .қайғурма"- дейишиб, оғир уф тортиб қўйишади Б) ЁЛҒОНДАКАМ РОЗИ БЎЛИШ Бундай одам билан ўзингни худди атайин жанжал чиқараётган айбдордек ҳис қила бошлайсан, шунинг учун ҳам ҳамма билан келишаверадиган одамлар ҳаммага ёмон кўринадилар.  * НОТЎҒРИ МУЛОКОТ УСУЛЛАРИ А) НИЗОДАН ЎЗИНИ ЧЕТГА ТОРТИШ Кимки бу усулга амал қилса ўз манфаатларини ҳимоя қилишдан қочади. Низо пайдо бўлганда бундай одамлар ёки жўнаб қолишади, ёки ухлагандек, бирон нарса билан банддек найранг қилишади ёки муаммони муҳокама қилишдан қочиш учун ҳар турли баҳоналарни ишлатишади.   * Г) МАВЗУНИ АЛМАШТИРИШ Низодан қочишнинг яна бир усули мунозарали масала ҳақида сўз очилиши биланоқ, бундай одамлар гапни бошқа ёққа буришади ва шу билан ҳам ўзларини, ҳам суҳбатдошларини муаммони муҳокама қилиш ва ҳал Қилиш имкониятидан маҳрум қилишади. Д) ТАНҚИД - очиқ гаплашиш ва конкрет сабаб бўйича ўз норозилигини баён қилиш ўрнига танқидчилар суҳбатдошининг шахсий камчиликларига ҳужум қилишади. Улар ҳеч қачон юракларидаги гапни очиқ айтишмайди ва турли йўллар билан муносабатларидаги нохуш ҳолатлардан қочишади.   Е) ФИКРНИ ЎҚИШ- шундай билимдонлар борки, суҳбатдошига ўз ҳис туйғуларини намоён қилишга йўл бермай унинг характерини таҳлил қила бошлашади, гўёки улар аслида гап нимадалигини, суҳбатдоши қандайдир бошқача эканлигини ҳис қилаётганликларини кўрсата бошлашади. Бу усулни қўлловчилар ўз ҳис туйғуларига йўл беришмайди ва суҳбатдошига ҳам ўз ҳис туйғуларини намоён қилишга имкон беришмайди * Ж) ҚОПҚОН ҚЎЙИШ- бундай одам суҳбатдошини ўзига қулай, маъқул йўлдан боришга мажбур қилади. Масалан, у суҳбатдошига "келинг очиқ гаплашиб олайлик"-деб таклиф қилиб, у очиқ гапиришга ўтиши билан унга танқид билан ҳужум қилади.     3) МУАММОГА ТЕГИБ ЎТИШ -бундай одамлар ҳеч қачон юракларини тўкиб солишмайди, бўлиб ўтаётган ходисага ўз муносабатларини билдиришмайди. Молиявий аҳвол борасида ўз безовталикларини тан олиш ўрнига, улар соддаларча "бу қанчага тушади"- деб сўрайдилар. Улар муаммога яқинлашадилар, холос, ҳеч қачон унинг моҳиятига кириб кўрмайдилар.   * МАНИПУЛЯЦИЯ УСУЛЛАРИ - АГРЕССИВЛИК Агрессивлик тўлақонли эмаслик, салбий "мен- концепция", -ожизлик белгисидир, у ўзига ишончсизликдан иборатдир. Ўз манфаатларини ҳимоя қила олиш ва агрессивлик бутунлай турли туман тушунчалар бўлиб, кимки ўзига ишончни ўрганган бўлса унинг учун агрессив бўлиш хавфи йўқолади. Б)НОЧОРЛИК. Ночорлик, бечоралик агрессивликка тескари усул. Атрофдагиларни ўз-ғазаби ва таҳдиди билан қўрқитиш ўрнига, бундайлар уларнинг раҳмини келтиришга, ўзлари ҳақида ғамхўрлик қилишларига эришишга ҳаракат қиладилар.   В)АЙБЛАШ. Баъзи одамлар бошқа бировни ўз хоҳишларига бўйсундириш учун айблашни одат қилиб олганлар. Ундайлар сизни эгоизмда, ўз мажбурият ва бурчларингизни бажармасликда айблашлари мумкин. Бировга яхшилик қилган бўлсангиз, у ҳам албатта қайтариши шарт дегани эмас. Шундай бир нақл бор: "иккита нарсани ҳеч қачон унутма, бировнинг сенга қилган яхшилигини ва ўзингнинг бировга қилган ёмонлигингни, иккита нарсани дарров унут, бировга қилган яхшилигингни ва бировнинг сенга қилган ёмонлигини".   * Г)ТАНҚИД- танқид ёрдамида ҳам атрофдаги одамларни бошқариш мумкин. Бундай ҳолатда одам арзирлик маслаҳат бериш ўрнига танқид қила бошлайди. Бироқ танқидга муносабатда оғирроқ бўлинг. Аксарият одамлар сизда кўраётган хусусиятларни ростини айтишади. Агар сиз ўзингизни ҳимоя қила олмасангиз, демак сизда ўзингизга ишонч йўқ экан. Барча танқидий фикрларни қабул қилинг, эҳтимол улар ҳақиқий аҳволни кўрсатиб сизга ёрдам бериши мумкин. Агар ҳозир танқид эшитишга тоқатингиз йўқ бўлса, ростини айтиб, танқидни кейинги сафарга қолдиришни сўранг.   Д) КИНОЯ, МАЗАХЛАШ- баъзан танқид қиладиган нарсанинг ўзи бўлмаса мазах қила бошлашади. Мазахнинг мақсади диққатни бир предметдан бошқасига кўчириш истаги бўлиши мумкин. Лекин аксарият бу усулдан ишонтириш, уялтириш, одамни ўзини бошқача тутаётганлиги учун устидан кулиш мақсадида фойдаланишади. Масалан ўсмирлар чекмайдиган тенгдошларини "онасининг ўғли" деб устидан кулишади. Бироқ, одамга таъсир қилишни истамай ҳам, шунчаки дўстона ғашига тегиш мумкин. Қандайдир аҳмоқона ҳаракат учун ғашини келтириш келажақцкунинг қайтарилмаслигиучун ёрдам бериши мумкин.   Е) МОТИВЛАРНИ ОЙДИНЛАШТИРИШ. "нима учун?" - деб бошланадиган саволлардан эҳтиёт бўлиш керак. Бундай саволни бераётган одам эҳтимол сизнинг қарорингиз учун танқид қилмоқчидир, лекин уни очиқ айтишга қўрқаётгандир. Эҳтимол .у. Сизни ўзини айбдор деб ҳис қилсин деб, кечирим сўрашингизни хоҳлаётгандир. Шунчаки эҳтиёт бўлинг. Агар ёмонлик қилган бўлсангиз, яхшиси кечирим сўранг. Хато қилиш ҳар бир одамга хос, ҳамма ҳам адашади.   Мавзу: Muloqotda nizolи holatlar va shaxs toifalari 1. Muloqotdagi nizo xaqidagi tushuncha. 2. Nizoning tarkibiy tuzulishi. 3. Amal kilish sohasi, dinamikasi. 4. Muloqotdagi nizoning oldini olish va uni bartaraf etish * Nizo dinamika, ya’ni uning rivojlanish qonuniyatlari uning tuzilmasi bilan to‘la mos keladi. Nizo rivojlanishining quyidagi asosiy bosqichlari tafovutlanadi: * ob’ektiv nizoli vaziyatning yuzaga kelishi; * nizoning anglanishi; * nizoli xatti-harakatlar; * nizoni hal etish. Nizoning psixologik tuzilmasi haqida gap ketganda, odatda nizoli vaziyat va insident ajratilib ko‘rsatiladi. Nizoli vaziyat – bu nizoning ob’ektiv asosi bo‘lib, tomonlar qiziqishlari va extiyojlaridagi real qarama-qarshililklarning yuzaga kelishiga qaratiladi. Nizoli vaziyatning mavjudligi hali shaxslararo nizoning mavjudligidan darak bermaydi: qarama-qarshilik hali o‘zaro ta’sir qatnashchilari tomonidan qayndaydir vaqt oralig‘ida anglanilmaydi. Nizoli vaziyat tuzilmasida nizoning ob’ekti va nizo tomonlari ajratiladi. Nizo ob’ekti – real yoki ideal predmet bo‘lib, shaxslararo nizo sababi hisoblanadi. Shaxslararo nizo tomonlari sifatida odatda guruh a’zolari qaraladi. Shaxslararo nizolar qatnashchilarida nizodagi ichki va tashqi pozitsiyani ajratib ko‘rsatish mumkin . Tashqi pozitsiya – bu nizo qatnashchilari tomonidan o‘z opponentlari va guruhning nizoda bevosita ishtirok etmayotgan boshqa a’zolariga ochik namoyish qilinadigan nizoda qatnashish motividir. Tashqi pozitsiya ichki pozitsiya bilan mos kelmasligi ham mumkin, ichki pozitsiyalar haqiqiy qziqishlar, motivlar, qadriyatlar to‘planmini o‘z ichiga olgan holda, insonni shaxslararo nizoda qatnashishga undaydi .

Похожие

“Мулоқот кўникмалари” тренинги
Бола билан мулоқот қилишнинг этикаси
Оилада шахслараро муносабатлар ва мулоқот психологияси
Шахс психологияси ва уни касбга йўллаш
Суицидал ҳаракатнинг ижтимоий-психологик аспектлари