Idrok faoliyat sifatida - Психология - Презентации

Idrok faoliyat sifatida

Загружено в:

04.09.2024

Скачано:

0

Размер:

971.103515625 KB

I D R O K F A O L I Y A T S I F A T I D A H A Q I Q A T V A U N I N G M E Z O N L A R I

"BILIM - BU KUCH" FRENSIS BEKON, INGLIZ FAYLASUFI (1581-1626)

KOGNITIVLIK NIMA? • O'Z FAOLIYATI JARAYONIDA INSON BILIMGA EGA BO'LDI. • BILIM - BU BIZNI O'RAB TURGAN DUNYO VA O'ZIMIZ HAQIMIZDA AMALDA SINAB KO'RILGAN VA INSON TAFAKKURIDA AKS ETTIRILGAN MA'LUMOTLAR, MA'LUMOTLAR YIG'INDISIDIR. • BILIM KOGNITIV FAOLIYAT NATIJASIDA PAYDO BO'LADI .

KOGNITIVLIK NIMA? • IDROK - BU VOQELIKNING SUB'EKTNING TAFAKKURIDA AKS ETISHI VA TAKRORLANISHI, UNING NATIJASI DUNYO HAQIDAGI YANGI BILIMDIR. • IDROK - BU BILIMLARNI EGALLASH JARAYONI.

KOGNITIV FAOLIYAT ELEMENTLARI BILISH INSON FAOLIYATINING TURLARIDAN BIRI BO'LGANLIGI SABABLI, UNDA ASOSIY ELEMENTLAR HAM AJRALIB TURADI: • BILIM SUB'EKTI - BILIM OLUVCHI (INSON, JAMIYAT) • OB'EKT - TAN OLINADIGAN NARSA (ALOHIDA OB'EKT, ATROFDAGI DUNYO, INSONNING ICHKI DUNYOSI) • BILISH USULLARI - HAQIQATNI OLISH YO'LLARI (IDROK TURIGA QARAB). • BILIMNING MAQSADI - OB'EKTIV DUNYO HAQIDA HAQIQIY BILIMLARNI OLISHDIR. • IDROKNING NATIJASI BILIMDIR.

BILIM BOSQICHLARI Idrok Sezuvcha n Ratsiona l HIS idrok PERFORMAN S TUSHUN CHA HUKM XULOSA

BILIM BOSQICHLARI Sezuvchan • Bilimning eng past darajasi. • Sezgilar (ko'rish, eshitish, hid, teginish, ta'm) yordamida amalga oshiriladi. • Sensor tasvirlar (vakolatnomalar) orqali bilish. Ratsional (mantiqiy) • Bilimning eng yuqori darajasi. • Tanib olinadigan ob'ektda umumiy va muhim narsalarni aniqlash. • Asosiy vosita - aql va fikrlash. • Natijalar ramziy shakllarda, tizimlarda o'rnatiladi

BILIM BOSQICHLARI • ULAR BIRLIKDA, BIR-BIRIGA AYLANADI VA BIR- BIRINI TO'LDIRADI. • HISSIY VA RATSIONAL BILIM YETARLI BO LMASA, ‘ SEZGI (IDROK CHAQNASHI, INSONNING HAQIQATNI DALIL ORQALI HECH QANDAY ASOSSIZ IDROK ETISH QOBILIYATI) BILIMDA MUHIM ROL O YNASHI ‘ MUMKIN. • SOG'LOM FIKRGA, UMUMIY QABUL QILINGAN FIKRGA ASOSLANGAN KO'PLAB BAYONOTLAR TO'G'RI EMAS.

SENSOR BILISH SHAKLLARIShakl Dekodlash Misol Hissiyot - Bu alohida ob'ektlarning individual xususiyatlari haqidagi sensorli ma'lumotlar mandarin ko'rish qobiliyatiga ta'sir qiladi, ya'ni biz uning rangini ko'ramiz, u ishlab chiqaradigan hid hidga ta'sir qiladi va shirin sitrus ta'mi mos keladigan sezgi organidir. Idrok Bu ob'ektning yaxlit tasviri bo'lib, individual sezgilarni ma'lum bir yaxlitlikka jamlaydi, ob'ektni atrofdagi voqelikdan ajratib turadi. Inson avtomobilni nafaqat transport vositasi, balki yashash uchun qulay joy, egasining mavqeini ta'kidlaydigan estetik jozibali narsa va boshqalar sifatida ham qabul qiladi. Ishlash u bilan bevosita aloqa qilishdan tashqari xotirada saqlanadigan ob'ektning tasviri . (aloqa bo'lmagan ob'ektlar haqida tuzilishi mumkin). odam o'rmonni tasavvur qiladi, uni qarag'ay ignalari hidi, qushlarning qo'shig'i, soylarning shivirlashi va boshqalar bilan birga bir butun sifatida idrok etadi.

RATSIONAL BILISH SHAKLLARI Shakl Dekodlash Misol Kontsept siya ularning umumiy xususiyatlarini ko'rsatish orqali Agar biror kishi "stul" desa, uning fikri bu ob'ektning individual belgilarini emas, balki uning mohiyatini, umumlashtirilgan tasvirini anglatadi. Hukm - ba'zi bir holatning haqiqati haqidagi bayonotni o'z ichiga olgan fikr . "Metal - bu qotishma." Xulosa (nazariya ) Har qanday mavzudagi qonunlar va qonuniyatlar to'plamini Hamma odamlar o'likdir, Sokrat insondir, shuning uchun u o'likdir

HAQIQAT HAQIDA FAYLASUFLAR • Haqiqat ko'pchilik idroklarining bir- biriga mos kelishi natijasidir• Haqiqat aqlning o'zi bilan kelishuvi sifatida namoyon bo'ladi, chunki bilim dunyoning ma'naviy, oqilona asosining vahiysidir. • Haqiqiy bilimning eng muhim belgisi aniqlikdir• Haqiqat - bilimning ob'ektga, voqelikka mos kelishi Aris tote l R.De kart D.Be rkli, E.Ma ch, R.Ave nariu sPlat on va Hegel

HAQIQAT MUAMMOSI Inson o'z ongida voqelikni etarli darajada aks ettiradimi yoki xatoga yo'l qo'yadimi? Adekvat (to'g'ri) To'g'ri Noto'g'ri (noto'g'ri) Noto'g'ri tushunchaYolg'onning aldanishdan qanday farqi bor?

HAQIQAT VOQELIKNING TAFAKKURDA – TO G RI, TO G RI AKS ETISHIDIR ‘ ‘ ‘ ‘ Agnostit sizm • "Bilimg a erishib bo'lmayd igan" (yunonch a) • Haqiqiy bilimga ega bo'lish imkoniya tini rad eting Empirist lar • "Tajriba " (yunonch a) • Ular hissiy bilimlar ga haqiqatg a erishish da hal qiluvchi rol o'ynaydi Ratsiona listlar • "Sabab" (lat.) • Aqlni haqiqat mezoni deb hisoblan g Pragmati stlar • "Haraka t" (yunonch a) • Haqiqata n ham, bilim hayot muammol arini hal qilishga yordam beradi

HAQIQATNING XUSUSIYATLARI O'ziga xoslik • bu haqiqatning joy, vaqt va uni olishning boshqa shartlariga bog'liqligi Ob'ektivlik • bu na insonga, na insoniyatga bog'liq bo'lmagan bilimlarimiz mazmunidir Misol: Evklid geometriyasida uchburchak burchaklarining yig'indisi 180 gradusga teng, evklid bo'lmagan geometriyada u ko'proq yoki kamroq. Misol: Yer dumaloq

TO'G'RI Maqsad • Shaxsga bog'liq emas, ob'ektiv haqiqatda mavjud • Misol : Yupiter sayyorasi Quyosh atrofida aylanadi. Subyektiv • Ma'lum bir bilish sub'ekti (shaxs, guruh, jamiyat) tomonidan belgilanadi. • Misol : Evgeniy Dyuring marksizmga qarshi chiqdi, Marksga esa bunday iqtisodiy siyosat kontseptsiyasi adolatli tuyuldi.

MUTLAQ HAQIQAT • BU SHUBHASIZ, O'ZGARMAS, OB'EKT YOKI HODISA TO'G'RISIDA BIR MARTA VA UMUMAN TASDIQLANGAN BILIMDIR. • U O'RGANISH MAVZUSINI TO'LIQ TUGATADI VA BILIMLARNI YANADA RIVOJLANTIRISH BILAN RAD ETIB BO'LMAYDI. • KO'PGINA FAYLASUFLAR BUNI BIZNING BILIMIMIZ INTILISHI KERAK BO'LGAN IDEAL, NAMUNA DEB BILISHADI. • ASLIDA, BUNDAY BILIM DEYARLI MUMKIN EMAS. • MISOL : YER ATMOSFERASI ASOSAN KISLOROD VA AZOTDAN IBORAT.

NISBIY HAQIQAT • MUTLAQ HAQIQAT YO'LIDA INSON NISBIY HAQIQATLARNI, YA'NI TO'LIQ BO'LMAGAN, CHEKLANGAN BILIMLARNI OLADI. • HAQIQATNING NISBIYLIGI BIR QANCHA SABABLAR BILAN BELGILANADI: - BILILADIGAN DUNYO CHEKSIZ VA O'ZGARUVCHAN; - BILISH IMKONIYATLARI O'Z DAVRINING REAL TARIXIY SHAROITLARIGA BOG'LIQ; - BILIM ISHLAB CHIQARISHNING RIVOJLANISH DARAJASI, MA'NAVIY MADANIYAT, MAVJUD KUZATISH VA TAJRIBA VOSITALARI BILAN BELGILANADI. MISOL : OQ SHAKAR. SHAKAR HAM OQ, HAM JIGARRANG RANGLARDA BO'LADI , LEKIN OQ SHAKAR BORLIGI HAM HAQIQATDIR. MA’LUM BO‘LISHICHA, BU BILIM PARCHA-PARCHA BO‘LIB, DEMAK U NISBIY HAQIQATDIR.

HAQIQAT MEZONLARI HAQIQAT MEZONLARI HAQIQATNI TASDIQLAYDIGAN VA UNI XATODAN AJRATISHGA IMKON BERADIGAN NARSADIR. • 1. MANTIQ QONUNLARIGA RIOYA QILISH; • 2. ILM-FANNING ILGARI KASHF ETILGAN QONUNLARIGA MUVOFIQLIGI; • 3. ASOSIY QONUNLARGA RIOYA QILISH; • 4. FORMULANING SODDALIGI, TEJAMKORLIGI; • 5. PARADOKSAL FIKR; • 6. MASHQ QILISH. AMALIYOT - BU MA'LUM BIR IJTIMOIY-MADANIY SHAROITDA AMALGA OSHIRILADIGAN VOQELIKNI O'ZGARTIRISHGA QARATILGAN ODAMLARNING FAOL MODDIY FAOLIYATINING YAXLIT ORGANIK TIZIMI.

AMALIYOT AMALIYOT SHAKLLARI : • MODDIY ISHLAB CHIQARISH (MEHNAT, TABIATNING O'ZGARISHI); • IJTIMOIY HARAKAT (INQILOBLAR, ISLOHOTLAR, URUSHLAR VA BOSHQALAR); • ILMIY TAJRIBA. AMALIY FUNKTSIYALAR : • BILIM MANBAI (AMALIY EHTIYOJLAR MAVJUD FANLARNI HAYOTGA OLIB KELDI.); • BILIM ASOSI (INSON O'Z ATROFIDAGI DUNYONI SHUNCHAKI KUZATMAYDI YOKI TAFAKKUR QILMAYDI, BALKI O'Z HAYOTI DAVOMIDA UNI O'ZGARTIRADI); • BILISHNING MAQSADI (SHU MAQSADDA INSON O'ZINI TEVARAK-ATROFDAGI OLAMNI TAN OLADI, BILISH NATIJALARIDAN AMALIY FAOLIYATIDA FOYDALANISH UCHUN UNING RIVOJLANISH QONUNIYATLARINI OCHIB BERADI); • HAQIQAT MEZONI (NAZARIYA, KONTSEPTSIYA, ODDIY XULOSA SHAKLIDA IFODALANGAN QANDAYDIR POZITSIYA EKSPERIMENTAL SINOVDAN O'TKAZILGUNGA QADAR VA AMALIYOTGA TATBIQ ETILMAGUNCHA, U FAQAT GIPOTEZA (TAXMIN) BO'LIB QOLADI).

BILIM TURLARI 1. ODDIY 2. ILMIY 3. FALSAFIY 4. BADIIY 5. IJTIMOIY 6. O'Z-O'ZINI BILISH

1. ILMIY BILIMLAR • U BOSHQA BILISH TURLARIDAN TADQIQOTCHINING SHAXSIYATIGA BOG'LIQ BO'LMAGAN OB'EKTIV HAQIQATNI OLISHGA INTILISHI BILAN FARQ QILADI. • OLINGAN NATIJA TARAFKASHLIK, SHAXSIY FIKRLAR YOKI HOKIMIYATGA BOG'LIQ BO'LMASLIGI KERAK. • NAFAQAT BUGUNGI KUN BILAN BOG'LIQ, BALKI KELAJAKDA HAM FOYDALANISH MUMKIN BO'LGAN BILIMLARNI OLISHGA QARATILGAN. • BILISHNING MAXSUS USULLARI VA SHAKLLARI QO'LLANILADI.

ILMIY BILIM DARAJALARI • EMPIRIK DARAJA - YANGI FAKTLARNI OCHISH, UMUMLASHTIRISH VA MUAYYAN JARAYONNING TENDENTSIYALARINI IZLASH. BU HISSIY TAJRIBA ASOSIDA INSONGA BERILGAN HAMMA NARSANI ANGLATADI, YA'NI. UNING TASHQI TA'SIRLARNI HIS QILISH, IDROK ETISH, AKS ETTIRISH, NIMANIDIR BOSHDAN KECHIRISH VA TUSHUNISH QOBILIYATI. MISOL : CHARLZ DARVIN YUQORI SUTEMIZUVCHILARNING HAYOTI HAQIDAGI FAKTLARNI TO'PLADI • NAZARIY DARAJA - UMUMIY QONUNIYATLARNI SHAKLLANTIRISH, YAXLIT ILMIY NAZARIYANI YARATISH, KEYIN ESA DUNYONING UMUMIY ILMIY RASMINI SHAKLLANTIRISH. MISOL : OLINGAN FAKTLARGA ASOSLANIB, CHARLZ DARVIN INSON KELIB CHIQISHINING EVOLYUTSION NAZARIYASINI SHAKLLANTIRDI.

ILMIY BILIM DARAJALARIDaraja Empirik Nazariy Mohiyat Bilimlar faktlarni aniqlash uchun haqiqiy o'rganish ob'ekti bilan bevosita o'zaro ta'sir qilish orqali olinadi. Bilim allaqachon ma'lum bo'lgan qonunlar va dogmalarga tayangan holda yanada oqilona yondashuv orqali olinadi. Shakllar Ilmiy fakt - bu hodisa yoki jarayon haqidagi ishonchli ma'lumot. Misol : Oy Yerning sun'iy yo'ldoshidir Empirik qonun - haqiqiyligi eksperimental ravishda aniqlangan qonun. Misol : Guk qonuni (qattiq jismning elastik deformatsiyasi va qo'llaniladigan mexanik kuchlanish o'rtasidagi chiziqli bog'liqlikni o'rnatadi), Muammo - bu hal qilishni talab qiladigan narsani o'rganishda qarama-qarshi pozitsiyalarning to'qnashuvi Misol : Xalqaro munosabatlar nazariyasidagi 4 ta nizo Nazariya - bu voqelik haqidagi qoidalarning umumlashtirilgan formulasi Misol : nisbiylik nazariyasi Gipoteza - isbot yoki rad etishni talab qiladigan ma'lum haqiqatlar asosida qilingan faraz. Misol : Yerning gaz va chang bulutidan kelib chiqishi haqidagi gipoteza

ILMIY BILIM DARAJALARIDaraja Empirik Nazariy Usul va vositalar • kuzatish - tabiiy sharoitda ob'ektni xolis idrok etish Misol: olim qo'ng'izlarning hayotini kuzatmoqda • eksperiment - tadqiqot ob'ektiga ta'sir qilish va uni o'zgaruvchan sharoitlarda idrok etish Misol: tadqiqotchi suyuq moddani gazga aylantirish bo'yicha tajriba o'tkazdi • o'lchov - Misol: maktab o'quvchilari sinfdagi havo haroratini o'lchashdi • tavsif - ob'ekt xususiyatlarini ko'rsatish Misol : tarixchi urushni tasvirlab bergan • taqqoslash - ma'lumotlarni yozib olish va ularni taqqoslash orqali o'lchangan ob'ektlar orasidagi farqni aniqlash Misol: olim Afrika va hind fillarini solishtirdi • rasmiylashtirish - ob'ekt xususiyatlarini ramziy shakllar yoki tillar shaklida tasvirlash Misol: kimyo formulalari • Matematizatsiya - matematikani ilmiy bilimlarning boshqa sohalariga integratsiya qilish Misol : siyosatshunoslikda matematik usullar • modellashtirish - uning modelini yaratish misolidan foydalanib, ob'ektning xususiyatlarini o'rganish Misol : globus modeli • tahlil - ob'ekt yoki hodisani o'rganiladigan qismlarga bo'lish • sintez - qismlarni bir butunga birlashtirish

2. ILMIY BO'LMAGAN (KUNDALIK) BILISH USULLARI • MIFLAR TABIIY VA IJTIMOIY VOQELIKNI ANGLASHNING ENG DASTLABKI USULI HISOBLANADI. • KUNDALIK HAYOT TAJRIBASI, HAYOTIY AMALIYOT. • XALQ DONOLIGI VA SOG'LOM FIKR. • PARASCIENCE . • SAN'AT ORQALI BILIM.

3. IJTIMOIY BILISH • IDROKNING OB'EKTI VA SUB'EKTI BIR-BIRIGA MOS KELADI. • JAMIYATNI O'RGANISHDA YUZAGA KELADIGAN XULOSALAR VA BAHOLASHLARDA NOMUVOFIQLIKLAR MAVJUD. • O'RGANILAYOTGAN OB'EKTNING MURAKKABLIGI - JAMIYAT. • JAMIYATDA KUZATISHLAR VA EKSPERIMENTLAR O'TKAZISH IMKONIYATINI CHEKLASH. • KO'PGINA OLIMLAR IJTIMOIY HODISALARNI TUSHUNTIRISH EMAS, BALKI FAQAT TAVSIFLASH MUMKIN DEB HISOBLASHADI.

4. O Z-O ZINI ‘ ‘ BILISH • INSON O'ZI HAQIDA BILIM OLADI. • O'Z-O'ZINI BILISH SHAKLLARI: - O'Z-O'ZINI TAN OLISH - O'Z-O'ZINI HURMAT QILISH - O'Z-O'ZINI TAN OLISH • O'Z-O'ZINI BILISH BOSHQA FAOLIYAT TURLARI - O'YIN, MULOQOT, MEHNAT VA BOSHQALAR JARAYONIDA AMALGA OSHIRILISHI MUMKIN.

5. BADIIY BILIM • 1. BADIIY OBRAZLAR ORQALI DUNYONI ANGLASH. • 2. TASVIRLAR REAL G‘OYA ORQALI IDEAL FIKRNI TASAVVUR QILISHGA VA FIKRLARNI IFODALASH ORQALI BU TIMSOLNI TUSHUNISHGA YORDAM BERADI. • 3. VOQELIKNING SUBYEKTIV AKS ETISHI

Похожие

Idrok murakkab psixik jarayon sifatida

Idrok olami

Ranglarni idrok qilishni umumiy tasnifi

Idrok. Haqiqat va uning mezonlari

Muloqot va nutqiy faoliyat