logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Педагогиka
  4. Shaxsga yo’naltirilgan yondashuv asosida musiqa fanini o’qitish texnologiyalari

Shaxsga yo’naltirilgan yondashuv asosida musiqa fanini o’qitish texnologiyalari

Загружено в:

06.08.2024

Скачано:

0

Размер:

18099.758789062 KB
Скачать
SHAXSGA YO‘NALTIRILGAN YONDASHUV ASOSIDA MUSIQA FANINI O‘QITISH TEXNOLOGIYALARI Yoqtirgan ishingni qilishing bu – erkinlik, Qilayotgan ishingni yoqtirishing bu – baxt! Frank Tayger  Globallashuv sharoitida taʼlim shaxsni har tomonlama voyaga yetkazish, unda komillik va malakali mutaxassisga xos sifatlarni shakllantirishda muhim oʻrin tutadi. Bugungi tezkor davr oʻquvchilarni ham qisqa muddatda va asosli maʼlumotlar bilan qurollantirish, ular tomonidan turli fan asoslarini puxta oʻzlashtirilishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishni taqozo etmoqda.  Zamonaviy sharoitda taʼlim jarayonining barcha imkoniyatlariga koʻra shaxsni rivojlantirish, ijtimoiylashtirish va unda mustaqil, tanqidiy, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini tarbiyalashga yoʻnaltirilishi talab qilinmoqda. Oʻzida ana shu imkoniyatlarni namoyon eta olgan taʼlim - shaxsga yoʻnaltirilgan taʼlim deb nomlanadi. SHAXSGA YO‘NALTIRILGAN TA’LIM  Oʻquvchining fikrlash va harakat strategiyasini inobatga olgan holda uning shaxsi, oʻziga xos xususiyatlari, qobiliyatini rivojlantirishga yoʻnaltirilgan taʼlim  Bu taʼlim oʻqitish muhitining oʻquvchi imkoniyatlariga moslashtirilishini nazarda tutadi. Unga koʻra taʼlim muhiti, pedagogik shart-sharoitlar, taʼlim hamda tarbiya jarayonini toʻlaligicha oʻquvchining shaxsiy imkoniyatlarini roʻyobga chiqarish, qobiliyatini rivojlantirish, shaxs sifatida kamolotga yetishini taʼminlash, tafakkuri va dunyoqarashini boyitishni nazarda tutadi.  Shaxsga yoʻnaltirilgan taʼlimning oʻziga xos jihati taʼlim oluvchi shaxsini tan olish, uni har tomonlama rivojlantirish uchun qulay, zarur muhitni yaratishdan iborat  Bu turdagi taʼlim oʻquvchida mustaqillik, tashabbuskorlik, javobgarlik kabi sifatlar, shuningdek, mustaqil, ijodiy va tanqidiy fikrlash qobiliyatlarini tarbiyalashga xizmat qiladi. Bu turdagi taʼlimni tashkil etishda pedagoglardan har bir oʻquvchi imkon qadar individual yondashishni, uning shaxsini hurmat qilishni, unga ishonch bildirish taqozo etiladi. Qolaversa, shaxsga yoʻnaltirilgan taʼlim oʻqitish jarayonining ishtirokchilari oʻqituvchi-oʻquvchi yoki oʻquvchi- oʻquvchi, oʻquvchi-oʻquvchilar guruhi, oʻquvchi- oʻquvchilar jamoasi tarzida oʻzaro hamkorlikda bilim olish, shaxs sifatida kamol toptirish uchun qulay pedagogik sharoitni yaratish zaruriyatini ifodalaydi. ТАЪЛИМ КЕЧА ВА БУГУН 8 IJODKORLIK VA ILGʻOR GʻOYALARNI ILGARI SURISH TANQIDIY FIKRLASH VA MUAMMOLARNI HAL QILISH RAQAMLI SAVODXONLIK OʻRGANISHNI OʻRGANISH MULOQOT QILISH HAMKORLIK QILISH VA JAMOAVIYLIK 6 HISSIY AQL 7 IJTIMOIY MAJBURIYATLARXXI ASR KO‘NIKMALARI MUSIQA DARSLARIDA “4K” MODELINI QO‘LLASH  Bugungi kunda maktab ta’limida o‘quvchilarda XXI asr ko‘nikmalarini shakllantirishda “4K” modelini qo‘llash joriy etildi. Ushbu o‘quv yilida ilg‘or tajribalar asosida yaratilgan boshlang‘ich sinf darliklari ham ta’lim oluvchilarda aynan ushbu ko‘nikmalarni rivojlantirishga qaratilgan. Barcha fanlar barobarida musiqa fani ham shu ko‘nikmalarni rivojlantirishga xizmat qilishi kerak. Xo‘sh, musiqa darslarida ushbu model qanday joriy etiladi? Musiqa fani o‘qituvchilari ushbu vazifani qay tariqa bajarishadi?  Har bir o‘qituvchi zamon bilan hamnafas bo‘lib, o‘quvchilarini yangiliklardan o‘z vaqtida boxabar qilmog‘i lozim. Zamonaviy ta’limning maqsadi ham o‘zida zamonaviy ko‘nikmalarni shakllantira olgan avlodni tarbiyalashdir. Musiqa fani o‘qituvchisi sifatida ushbu “4K” modeli bo‘yicha tushunchalarimni va tajribamda qo‘llaganlarimni o‘z hamkasblarim bilan bo‘lishmoqchiman. “ 4K” nima?  “ 4K” – bu o‘z nomi bilan 4 ta “C”, ya’ni “Critical thinking” - kritik (tanqidiy) fikrlash, “Creativity” - kreativlik, “Coordinating with others” - kooperatsiya yoki kollaboratsiya, “Communication” - kommunikatsiya demakdik. Yanikim, tanqidiy fikrlash, ijodiy yondashuv, jamoada ishlash va muloqot kabi ko‘nikmalar majmui. Kritik (tanqidiy) fikrlash  Kritik (tanqidiy) fikrlash – o‘quvchilarga berilgan ma’lumotlarni tahlil qilish, xulosa chiqarish, muammolarga yechim topishni o‘rgatadi. Axborotni tanqidiy baholash, o‘zini boshqara olish, o‘z-o‘zni tekshirish, oʻz fikr-mulohazalarini shakllantirishga yordam beradi.  Kritik (tanqidiy) fikrlash uchun misollar: Musiqa ta’limida eng birinchi nazariya – tovush hisoblanadi. Tovushlar ikkiga bo‘linadi: musiqiy va shovqinli tovushlar. Aniq balandlikka ega bo‘lgan tovushlar – musiqiy, aniq balandlikka ega bo‘lmagan tovushlar – shovqinli tovushlar hisoblanadi. Balandlik – bu sodda qilib aytganda biz bilgan notalar. Musiqiy tovushlarga insonning vokal ovozi va cholg‘u asboblari misol bo‘la oladi. Shovqinli tovushlarga esa tevarak-atrofdagi ovozlar, tabiat hodisalari tovushi va boshqa ko‘plab tovushlar misol bo‘ladi. Savol: Doira, nog‘oraning tovushi qanday tovush? Musiqiy tovush desak, unda aniq balandlik bormi? Doira yoki nog‘orada “do, re, mi, fa, sol, lya, si”ni ijro etib bo‘ladimi?  Kompozitor va bastakor degan so‘zlarni ko‘p eshitganmiz. Ko‘pchilik kompozitor yevropacha so‘z, shu so‘zning o‘zbekcha tarjimasi bastakor deb o‘ylaydi. Lekin kompozitor va bastakorning vazifasi bir-biridan farq qiladi. Kompozitor chet el an’analari asosida ijod qiluvchi, bastakor milliy yo‘nalishda ijod qiluvchi ijodkordir. Muhammadjon Mirzayev - bastakor, u ashula, qo‘shiq, milliy cholg‘u asboblari uchun kuy yozgan. Mutal Murhonov – kompozitor, u opera, romans, syuita, kantata yozgan. Savol: Chet elning buyuk musiqachilari (kompozitorlari) Motsart, Betxovenlarning o‘zbek adabiyotlarida, manbalarda bastakor deya ta’riflanishi to‘g‘rimi? Kreativlik  Kreativlik – o‘quvchilarda qiziquvchanlikni oshirish, ko‘proq bilishga intilish, mustaqil ishlash, tasavvur doirasini kengaytirish, g‘oyalarni rivojlantirish, yangi yechimlarni taklif qila olish, ijodiy fikrlash va yangilik kiritish qobiliyatlarini rivojlantiradi.  Musiqaning o‘zi ijodkorlik. Chunki u ijod etiladi. Kreativlik ko‘nikmasi aynan estetik fanlar orqali rivojlantiriladi. O‘quvchilar tomonidan notalarning chizilishi, cholg‘ularning tasvirlanishi, musiqiy harakatlarning bajarilishi, musiqiy ertaklarning sahnalashtirilishi ijodkorlikning yorqin namunasidir. O‘quvchilarda ijodkorlikni oshirish maqsadida bolalar cholg‘u asboblari (marakas, buben, treshotka, uchburchak, qo‘ng‘iroqcha, shaqildoq va h.k.)ni kundalik mahsulotlardan qo‘lda yasashni va unda ijro etishni o‘rgatish mumkin. Avtomobilni yaxshi ko‘rmaydigan bola bo‘lmasa kerak. Musiqa nazariyasi (nota yo‘li va unda notalar joylashuvi)ni o‘rgatish uchun kichik mashinalarga nota nomlarini yopishtirib, ularni nota yo‘liga to‘g‘ri joylashtirishni o‘rgatish mumkin. Kollaboratsiya  Kollaboratsiya – o‘quvchilarga hamkorlikda ishlay olish, yetakchilik, jamoani shakllantirish, jamoada ishlash qobiliyatini rivojlantirishga yordam beradi. O‘zaro hamkorlik qilish, samarali fikr almashish, muzokaralar olib borish va bir-birini qoʻllab-quvvatlash koʻnikmalarini o‘rgatadi.  Musiqa darslarida hamkorlikda ishlash juda zarur. Hamkorlikda ishlashga eng yaxshi misol jamoa bo‘lib kuylashdir. Bu jarayonda o‘quvchi boshqa bolalarni tinglashi, ulardan ilgarilab yoki orqada qolib ketmasligi zarur. Xor ijrosida ham xuddi shu talablar mavjud. Jamoada ishlashni xor jamoalari, ansambllar, orkestrlar, raqs dastalari misolida tushuntirish mumkin. Musiqiy topshiriqlarni bajartirishda o‘quvchilarni jamoalarga bo‘lib ishlash kerak. Bir jamoada past o‘zlashtiruvchi hamda yuqori darajada o‘zlashtiruvchi o‘quvchini birlashtirsak, hamkorlikda ishlashlari natijasida bilimlarni shakllantirishimiz mumkin. Buning natijasida siz bergan savollarga faqat “a’lochi”lar javob bermaydi. Yoki “javobini bilgan o‘quvchilar jim o‘tirsin”, deyishga hojat qolmaydi. Kommunikatsiya  Kommunikatsiya – o‘quvchilarni o‘zgalar bilan muloqotga kirishish, muloqotdan cho‘chimaslik, savol berish, savollarga javob berish, suhbatdoshini tinglash, uni tushunish, suhbatdoshga moslashish, o‘z fikrlarini aniq va ravon ifodalashga, dalillashga o‘rgatadi.  Muloqot musiqada ham juda muhim ahamiyatga ega. O‘quvchida muloqot ko‘nikmalarini rivojlantirishning yana bir vositasi sahnalashtirish faoliyatidir. Bunda bola ma’lum bir obrazga kirib, muloqotdan cho‘chimaydi, fikrini aniq, ravon bayon etadi. Kommunikatsiyaning nechog‘lik ahamiyatli ekanini xor va orkestrda dirijyorning vazifasi bilan ham ko‘rsatish mumkin. Dirijyorning “muloqoti” har bir ijrochi uchun juda zarur. Musiqa darslarida “Mikrofon” metodidan foydalanib, o‘quvchilarni faol muloqotga jalb etish mumkin.  Biz yuqorida ko‘rib chiqqan yangi yondashuvni qo‘llay olish asosan o‘qituvchilarga bog‘liq. O‘qituvchi izlansa, o‘z ustida ishlasa, o‘quvchilarda zamonaviy, hayotiy ko‘nikmalarni shakllantirishga harakat qilsa, albatta, o‘z ishida natijani his qiladi. E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

Похожие

Shaxsga yo’naltirilgan ta’lim texnologiyalari
Ta’limning shaxsga yo’naltirilgan texnologiyasi
Ta’limning shaxsga yo’naltirilgan texnologiyasi 2
Hamkorlikda o’qitish texnologiyalari
Tabaqalashtirilgan o’qitish ta’lim texnologiyalari