Shaxs rivojlanishida ta’lim nazariyasi ishlab chiqarishda zamonaviy yondashuvlar - Педагогиka - Презентации

Shaxs rivojlanishida ta’lim nazariyasi ishlab chiqarishda zamonaviy yondashuvlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

433 KB

shaxs rivojlanishida ta’lim nazariyasi ishlab chiqarishda zamonaviy yondashuvlar www.arxiv.uz

O’qitish jarayonida, pedagogik texnologiyalar talablari asosida ifoda etilgan, o’quv maqsadlariga erishiladi. Ilmiy- texnik taraqqiyot jadallashgan davrda o’qitish samaradorligi, asosan, o’quvchining o’qitish jarayonidagi o’rni, pedagogning unga bo’lgan munosabatiga bog’liq bo’ladi. Bu yerda o’qitish texnologiyasining ikki turini ajratib ko’rsatish mumkin: avtoritar va shaxsga yo’naltirilgan. Avtoritar texnologiyada, pedagog yagona sub’ekt sifatda namoyon bo’ladi, o’quvchilar esa faqatgina «ob’ekt» vazifasini bajaradi xolos. Bunda o’quvchining tashabbusi va mustaqilligi yo’qoladi, o’qitish majburiy tarzda amalga oshiriladi. Odatdagi an’anaviy o’qitish, avtoritar texnologiyaga taalluqlidir. Bunda, avvalo Y.A.Komenskiy tomonidan ifoda etilgan, didaktika tamoyillariga asoslangan o’qitishning «sinf-dars» tizimida tashkil etish nazarda tutiladi. www.arxiv.uz

Yoshi va tayyorgarlik darajasi taxminan bir xil bo’lgan o’quvchilar sinfni (guruhni) tashkil etadi: Sinf (guruh, oqim) yagona o’quv reja, yagona o’quv dasturlar va yagona mashg’ulotlar jadvali bilan shug’ullanadi; Mashg’ulotlarning asosiy birligi dars bo’lib, u bitta fanning bitta mavzusiga bag’ishlanadi va o’qituvchi tomonidan boshqariladi; O’quv kitoblari asosan uy ishlari uchun qo’llaniladi. Hanuzgacha dunyoda eng ko’p tarqalgan o’qitishning «sinf-dars» tizimi hisoblanadi, u quyidagi xususiyatlari bilan ajralib turadi: www.arxiv.uz

An’anaviy o’qitish asosan bilim, ko’nikma va malakalarni o’zlashtirishga qaratilgan bo’lib, shaxsning rivojlanishini ko’zda tutmaydi. An’anaviy o’qitish asosini, Ya.A.Komenskiy tomonidan tuzilgan pedagogika tamoyillari tashkil etadi: ilmiylik; tabiatga monandlik (o’qitish rivojlanish bilan belgilanadi va shakllanmaydi); uzviylik va tizimlilik; o’zlashtiruvchanlik (ma’lumdan noma’lumga, soddadan murakkabga); mustahkamlash (takrorlash, takrorlash …) onglilik va faollik; nazariyaning amaliyot bilan bog’liqligi; yoshi va individual xususiyatlarini hisobga olish. www.arxiv.uz

An’anaviy o’qitish quyidagi xususiyatlarga ega: zo’ravonlik pedagogikasi ommaviy o’qitish o’qitishning tushuntiruv- ko’rgazmali usuli www.arxiv.uz

An’anaviy o’qitishda avtoritarlik quyidagi shaklda namoyon bo’ladi: o’quvchi pedagog bu hali to’la shakllanmagan shaxs , u faqat bajarishi zarur bu sardor hakam , yagona tashabbuskor shaxs www.arxiv.uz

Mumtoz an’anaviy «sinf-dars» tizimi bu bayon etishning ma’ruzaviy usuli va kitob bilan mustaqil ishlashni o’z ichiga oladi (didaxografiya) Zamonaviy an’anaviy o’qitish esa, o’qitishning texnik vositalarini qo’llab, didaxografiyadan foydalanishdan iborat bo’ladi. Shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalarda, o’quvchi shaxsi pedagogik jarayon markaziga qo’yiladi, uning rivojlanishiga va tabiiy imkoniyatlarini ro’yobga chiqarishga qulay shart-sharoitlar yaratiladi. www.arxiv.uz

ishlab ishlab chiqarishchiqarish davlat va davlat va jamiyatjamiyat Kadrlar tayyorlash milliy Kadrlar tayyorlash milliy dasturida O’zbekiston dasturida O’zbekiston Respublikasidagi ta’lim Respublikasidagi ta’lim tizimining milliy modeliga tizimining milliy modeliga alohida e’tibor qaratilgan. alohida e’tibor qaratilgan. Bu model 5 tarkibiy Bu model 5 tarkibiy qismdan iboratqismdan iborat shaxsshaxs uzluksiz uzluksiz ta’limta’lim fanfan www.arxiv.uz

Bu yerda ta’lim milliy modelining asosiy tarkibiy qismi «shaxs» birinchi o’rinda turadi. Boshqacha aytganda, butun ta’lim tizimi, shu jumladan, o’qitish shaxsga yo’naltirilgan bo’lishi lozim. Shuning uchun zamonaviy texnologiyalarda pedagogik jarayon, o’qitishning shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalari asosida amalga oshirilishi lozim. Hayot dialektikasi shundan iboratki, doimo yangi avlod, oldingi avloddan ko’ra rivojlanganroq bo’ladi. Ilmiy texnik taraqqiyotning keskin yuksalish davrigacha ( XX asrning birinchi yarmigacha), fan, texnika va texnologiyalar rivoji evolyutsion, past sur’atlarda amalga oshar edi. Shuning uchun ketma-ket keluvchi avlodlarning rivojlanish darajasi deyarli farq qilmas edi. Bunday sharoitlarda Ya.A.Komenskiyning o’qitishning avtoritar texnologiyasi, an’anaviy «sinf-dars» tizimi dunyoga keldi. www.arxiv.uz

O’qitish texnologiyalarining blok-sxemasi O’QITISH Avtoritar Ommaviy o’qitish Pedagog – yagona sub’ekt, talabalar – pedagogik jarayon ob’ekti Pedagog – boshliq, hakam Talaba hali shakllanmagan shaxs O’qitishning tushuntirish – ko’rgazmali usuli Zo’ravonlik pedagogikasi Tashabbus va mustaqillik so’ndirilgan Shaxsga yo’naltirilgan Ishbilarmonlik o’yinlari Muammoli o’qitish Tabaqalashtirilgan o’qitish Individuallashtirilgan o’qitish Dasturlashtirilgan o’qitish Kompyuterli o’qitish Modulli o’qitish Insonparvarlik, hamkorlik, shaxsni erkin tarbiyalash Bilimlar, ko’nikmalar, malakalar o’rtacha o’zlashtiriladi, shaxs esa rivojlanmaydi. Shaxs rivojlanishi, tabiiy qobiliyati darajasida o’qitilganligi. An’anaviy o’qitishX u s u s i y a t l a r i O ’qitish texnologiyasi X u s u s i y a t l a r iPedagogning talabaga munosabati O’qitish natijalari www.arxiv.uz

O’qitishning shaxsga yo’naltirilgan O’qitishning shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalariga quyidagi asosiy texnologiyalariga quyidagi asosiy tamoyillar xos bo’ladi:tamoyillar xos bo’ladi: insonparvarlik , ya’ni insonga har tomonlama hurmat va muhabbat ko’rsatish, unga yordamlashish, uning ijodiy qobiliyatiga ishonch bilan qarash, zo’rlashdan to’la voz kechish; hamkorlik , ya’ni pedagog va o’quvchilar munosabatidagi demokratizm, tenglik, sheriklik; erkin tarbiyalash , ya’ni shaxsga uning hayot faoliyatini keng yoki tor doirasida tanlab olish erkinligi va mustaqillikni berish, natijalarni tashqi ta’sirdan emas, ichki hissiyotlardan keltirib chiqarish. www.arxiv.uz

Shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalarning kommunika tiv asosi - pedagogik jarayonda o’quvchiga insoniy-shaxsiy yondashuv hisoblanadi. Shaxsga yangicha qarash quyidagilardan iborat bo’ladi: pedagogik jarayonda shaxs ob’ekt emas, sub’ekt hisoblanadi; har bir o’quvchi qobiliyat egasi, ko’pchiligi esa iste’dod egasi hisoblanadi; yuqori etik qadriyatlar (saxiylik, muhabbat, mehnatsevarlik, vijdon va boshqalar) shaxsning ustivor xislatlari hisoblanadi. www.arxiv.uz

pedagog va o’quvchilar munosabati zayli: taqiqlamaslik; boshqarish emas, birgalikda boshqarish; majburlash emas, ishontirish; buyurish emas, tashkil etish; chegaralash emas, erkin tanlab olishga imkon berish. Munosabatlarni demokratlashtirish quyidagilarni o’z ichiga oladi: o’quvchi va pedagog huquqlarini tenglashtirish, o’quvchining erkin tanlab olish huquqi; xatoga yo’l qo’yish huquqi; o’z nuqtai nazariga ega bo’lish huquqi www.arxiv.uz

ERKIN O’QITISH QUYIDAGILAR BILAN BELGILANADI: ishonchga asoslangan erkin talabchanlik; o’quv materialiga qiziqish uyg’otish, bilishga va faol ijodiy fikrlashga rag’batlantirish; o’quvchilarning mustaqilligi va tashabbusiga tayanish; jamoa orqali bilvosita usullar bilan talablarni amalga oshirishni ta’minlash. Yangi munosabatlarning asosiy mazmuni, hozirgi zamon sharoitida samarali natija bermaydigan va g’ayri insoniy hisoblanadigan zo’ravonlik pedagogikasidan voz kechishdir. Muammo bu tamoyilni mutlaqlashtirishda emas, balki uning oqilona mezonlarini aniqlashdadir. Umuman olganda tarbiya jarayonida zo’ravonlik mumkin emas, ammo jazolash insonni kamsitadi, ezadi, rivojlanishini susaytiradi, unda qulchilik xususiyatlarini shakllantiradi. www.arxiv.uz

Individual yondashuvning Individual yondashuvning zamonaviy yangi talqini zamonaviy yangi talqini quyidagilardan iborat:quyidagilardan iborat: o’rtacha o’quvchiga o’rtacha o’quvchiga yo’naltirishdan voz yo’naltirishdan voz kechish;kechish; shaxs rivojlanishining shaxs rivojlanishining individual dasturlarini individual dasturlarini tuzish.tuzish. shaxsning yaxshi shaxsning yaxshi xislatlarini izlash;xislatlarini izlash; www.arxiv.uz

Shaxsiy yondashishda birinchi navbatda quyidagilar zarur bo’ladi: har bir o’quvchi qiyofasida noyob shaxsni ko’rish, uni hurmat qilish, tushunish, qabul qilish, unga ishonish. Pedagogda barcha o’quvchilar iste’dodli degan ishonch bo’lishi kerak. shaxsga, yutuqni ma’qullovchi, qo’llab-quvvatlovchi, xayrixoh vaziyatlar yaratish, ya’ni o’qish qoniqish va xursandchilikni olib kelishi kerak. bevosita majburlashga yo’l qo’ymaslik, qoloqlikka va boshqa kamchiliklarga urg’u bermaslik, uning nafsoniyatiga tegmaslik. pedagogik jarayonda, o’quvchilarga o’z qobiliyatlarini ro’yobga chiqarishga imkoniyat yaratish va ko’maklashish. www.arxiv.uz

Oliy, o’rta maxsus va kasbiy ta’lim tizimi uchun, o’qitishning shaxsga yo’naltirilgan texnologiyalariga quyidagilarni kiritish mumkin: ishbilarmonlik o’yinlari; muammoli o’qitish; kompyuterlashtirilgan o’qitish; modulli o’qitish. tabaqalashtirilgan o’qitish; dasturlashtirilgan o’qitish; www.arxiv.uz

Похожие

Didaktika –ta’lim nazariyasi sifatida. Ta’lim tamoyillari

Didaktika – ta’lim nazariyasi sifatida 2

Ta’lim muassasalari faoliyatini innovatsion boshqarish loyihasini ishlab chiqish

Ta’lim portalini yaratish texnologiyasi

Shaxs xarakteri