Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari - Педагогиka - Презентации

Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

466.345703125 KB

Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari

REJA:  1. O’qitishni tashkil etish shakllari haqida tushuncha. 2. Sinf – dars shaklidagi mashg’ulotlarni tashkil etish. 3. Darsga bo’lgan talablar, dars turlari va ularning tuzilishi. 4. Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari.

O’qitishni tashkil etish shakllari haqida tushuncha.  Ta‘lim insoniyat jamiyati rivojlanishining dastlabki paytlaridayoq katta rol o’ynagan. Maktabning tarixan taraqqiy etish davrida ta‘limni tashkil qilish shakllari turlicha bo’lgan. Ta‘limni tashkil etish shakllari ma‘lum ijtimoiy tuzum va shu tuzumning manfaatlariga mos holda shakllangan.  Uzluksiz rivojlangan jamiyatda ta‘limning mukammal jamoa shakli ya‘ni dars necha yillardan beri takomillashib, unga qo’yilgan talablar murakkablashib va zamonaviylashib bormoqda.  XVI asrning oxiri va XVII asrning boshlarida buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiy (1592-1670) tarixda birinchi bo’lib maktab ta‘limida sinf-dars tizimini yaratdi.

O’qitishni tashkil etish shakllari haqida tushuncha.  Ya. A. Komesnkiyning ta‘limni tashkil qilish haqidagi qarashlari bir qator jiddiy qarshiliklarga uchragan bo’lsa ham g’arb mamlakatlariga juda tez tarqaldi va ta‘limni tashkil qilishning birdan-bir shakli deb e‘tirof etildi. Sinf-dars tizimi sharq mamlakatlariga, jumladan Markaziy Osiyodagi eski musulmon mamlakatlariga tadbiq etilmadi. Ularda 1917 yilga qadar o’rta asr maktablariga xos ta‘lim tizimi (shakli) davom etib keldi. Ushbu maktablarda 6 yoshdan 15-16 yoshgacha bo’lgan bolalarga bir xonada bir vaqt maboynida mashg’ulot olib borilardi. Shu boisdan bolalarning bilim darajalari va o’zlashtirishi ham turlicha bo’lar edi.

Sinf – dars shaklidagi mashg’ulotlarni tashkil etish  Ta‘lim maskanlari oldida turgan yangi vazifalar va ehtiyojlar o’quvchi- talabalarga beriladigan ta‘lim va tarbiya sifatini oshirish, uni yanada rivojlantirish va yuqori bosqichga ko’tarishni talab qiladi. Har bir darsning muvaffaqiyati ko’p jihatdan mashg’ulotni to’g’ri tashkil etishga bog’liq. Maktablarimizda darsning boshlanish davrini - darsning tashkiliy daqiqalari deb ataladi. Biroq, bu dars shaklining biror bosqichi yoki tuzilishiga kirmasligi kerak. Tashkiliy daqiqada sinfning tayyorgarligini sinchiklab kuzatish muhimdir. Tajribali va mahoratli o’qituvchilar fursatni qo’ldan bermay, o’quvchilar diqqatini chalg’itmay, darhol ish boshlab yuboradilar. Ayni paytda o’qituvchi oldida ikki vazifa – butun sinf o’quvchilari diqqatini o’ziga jalb qilish va butun sinf o’quvchilarini tezlik bilan mashg’ulotga faol kirishishlarini ta‘minlash vazifalari turadi.

Darsga bo’lgan talablar, dars turlari va ularning tuzilishi.  Dars - o’qituvchilar va o’quvchilar faoliyatini tashkil etishning shakli bo’lib, u bolalarni o’qitish, tarbiyalash va kamol toptirish vazifalarini amalga oshiradi. Dars o’qitishni tashkil etishning o’zgarmas shakli emas. O’quv amaliyoti va pedagogik tafakkur doimo uni takomillashtirish yo’llarini izlaydi. Bu soxada ko’pgina islohatlar amalga oshirilmoqda.

Oliy o’quv yurtlarida o’qitishning tashkiliy shakllari.  Oliy maktabdagi o’qitish jarayoni o’qitishning shakl va metodlarini tashkil etishning ko’p qirrali yagona tizimiga asosan amalga oshiriladi. Oliy o’quv yurtlaridagi o’qitishning shakl va usullari tasnifi o’zaro bog’langan va o’zaro shartlangan ikki faoliyatga tayanadi:  - o’quv jarayonini boshqarish va tashkil etish bo’yicha o’qituvchilarning faoliyati;  - talabalarning o’quv va bilish faoliyati.

Ma‘ruza • Ma‘ruza – bilim berishning shunday shakliki, unda pedagog (o’qituvchi) tomonidan berilayotgan bilimlar, malaka va ko’nikmalar talabalarga yoppasiga bayon etiladi. Ma‘ruza - o’quv jarayonining ilg’or usullaridan biri bo’lib, dastlab u o’rta asrlarda biron bir kitobni o’qish yoki uni izohlash yo’li bilan namoyon bo’lgan. Jamiyat rivojlanishi maboynida og’zaki tushuntirishning bu usuli XVIII asrda lotin tilida amalga oshirildi. XVIII asr o’rtalariga kelib ma‘ruzalar rus tilida o’qiy boshlandi. Uning ilg’or namoyandalaridan biri M.V. Lomonosovdir. • Fanlar bo’yicha ma‘ruzada hal qilinadigan asosiy vazifalar quyidagilardan iborat: • - ilmiy bilimlarning muayyan miqdori bayon qilinadi; • - talabalarga fan va tadqiqotlarning metodologiyasi tanishtiriladi; • - o’quv faoliyati va o’quv mashg’ulotlarining barcha turlari orasidagi metodik aloqalar ko’rsatiladi. Didaktik maqsadiga (yo’nalganligiga) ko’ra kirish, tematik va umumiy – yakuniy ma‘ruzalar farqlanadi.

Amaliy mashg’ulot • Amaliy mashg’ulot - o’quv ishlarining mantiqiy davomi bo’lib, bu termin talabalarning mustaqil auditoriya ishlarining umumiy tushunchasi hisoblanadi. Agar ma‘ruzada ilmiy bilimlar asosi bayon qilinadigan bo’lsa, amaliy mashg’ulotlarda bilimlar chuqurlashtiriladi, kengaytiriladi va detallashtiriladi. Eng muhimi, amaliy mashg’ulotlar talabalarning bilimini sinashga xizmat qiladi. Amaliy mashg’ulotlarda mashqlar, laboratoriya ishlarini o’tkazish, har xil ilmiy tajribalarni o’tkazish kabilar amalga oshiriladi. Bilim berishning bu shaklida ma‘ruzalarda olingan nazariy bilimlar bevosita amaliyot bilan bog’lanadi va o’quvchilar tomonidan tajribalar amalga oshiriladi. Amaliy mashg’ulot shakllaridan biri seminardir.

Diplom ishi • Diplom ishi – talabaning oliy o’quv yurtida olgan bilimlarining natijasi, ilmiy izlanishlarning boshlang’ich ko’rinishi bo’lib, ta‘lim berishning bir shakli sifatida namoyon bo’ladi. Diplom ishi bir mutaxassislikning talaba tomonidan tamomlanayotgan, shu mutaxassislik rahbari bilan birga tayyorlanadigan va o’quv yurti rejasida qayd qilingan ta‘lim berish shakllaridan biridir. • Oliy maktabda o’quv jarayoni mustaqil ta‘limni tashkil etilishini ham ko’zda tutadi. Talabalarning mustaqil taxsili ularning o’z bilimlarini kengaytirish va chuqurlashtirish, mavjud malaka va ko’nikmalarni takomillashtirish hamda ularning yangilarini o’zlashtirishga bo’lgan initilishi sifatida qaraladi.

Похожие

O'qitishning tashkiliy shakllari

Boshlang’ich sinflarda matematika o’qitishning darsdan tashqari shakllari

O’qitishning interfaol usullari

Bo’lajak o'qituvchilarni pedagogik kasbga ijodiy munosabatni tarbiyalash

O’quv materiallarini strukturalash