O’yin texnologiyasidan ta’lim jarayonida foydalanishning pedagogik va psixologik ahamiyati - Педагогиka - Презентации

O’yin texnologiyasidan ta’lim jarayonida foydalanishning pedagogik va psixologik ahamiyati

Загружено в:

12.08.2024

Скачано:

0

Размер:

6547.9287109375 KB

O‘YIN TEXNOLOGIYASIDAN TA’LIM JARAYONIDA FOYDALANISHNING PEDAGOGIK VA PSİXOLOGIK AHAMIYATI

Menga aytsang, unutaman, menga ko‘rsatsang, eslab qolishim mumkin. O‘zimga ishlashga imkoniyat ber, shunda u batamom meniki bo‘lib qoladi. Konfutsiy

Umumta’lim maktablari ta’lim tizimidagi o‘yinlar yangi o‘quv materialini o‘zlashtirishga va mustahkamlashga, o‘quvchining ijodiy qobiliyatini rivojlantiruvchi, umummilliy ko‘nikmalarini shakllantiruvchi masalalar majmuini yechishga qaratiladi, o‘quvchilarga turli holatlardan o‘quv materialini tushunib yetish va o‘rganish imkonini beradi.

O‘yin olimlar tadqiqotlariga ko‘ra mehnat va o‘qish bilan birgalikda faoliyatning asosiy turlaridan biri hisoblanadi. Psixologlarning ta’kidlashicha, o‘yinli faoliyatning psixologik mexanizmlari o‘quvchining o‘zini namoyon qilish, hayotda o‘z o‘rnini barqaror qilish, o‘zini o‘zi boshqarish, o‘z imkoniyatlarini amalga oshirishning fundamental ehtiyojlariga tayanadi.

Buyuk o’qituvchi A.S.Makarenko o'yinning tarbiyaviy ma'nosini quyidagicha izohlaydi: "Bola hayotida dars juda muhimdir. Bu ish va xizmat ma'nosi bilan bir xil ma'noga ega. Bola hozir qanday bo'lsa, boshqa odam ham buni qila oladi." Insonning ko'pgina xususiyatlari maktabda shakllanadi va o'qish jarayonida ular turli xil vaziyatlarga duch bo'ladi. O'yinni faqat o'yinni qiziqarli qilish uchun emas, balki bolaning bilim va ko'nikmalariga e'tibor qaratish uchun vaqtni o'tkazish vositasi sifatida ko'rib chiqish yaxshiroqdir.

Inson hayotida o‘yin faoliyati orqali quyidagi vazifalar amalga oshiriladi: 1. • O‘yin faoliyati orqali shaxsning o‘qishga, mehnatga qiziqishi ortadi; 2. • O‘yin davomida shaxsning muloqotga kirshishi ya'ni • kommunikativ - muloqot madaniyatini egallashi uchun yordam beradi; 3. • Shaxsning o‘z iqtidori, qiziqishi, bilimi va o‘zligini nomoyon etishiga imkon yaratiladi; 4. • Hayotda va o‘yin jarayonida yuz beradigan turli qiyinchiliklarni yengish va mo‘ljalni to‘g‘ri ola bilish ko‘nikmalarining tarkib topishiga yordam beradi; 5 . • O‘yin jarayonida ijtimoiy normalarga mos xulq - atvorni egallash,kamchiliklarga barham berish imkoniyati yaratiladi. 6. • Shaxsning ijobiy fazilatlarini shakllantirishga zamin tayyorlaydi;

O‘yin faoliyatining tarkibi: 1. O‘yindan ko‘zda tutilgan maqsadni aniqlash, loyihalash. 2. Ushbu maqsadni amalga oshirish yo‘llarini belgilash. 3. Olingan natijalarni tahlil qilish. 4. O‘yin strukturasiga tegishli o‘zgartirishlar kiritish.

Didaktik o‘yinli darslarning turlari: 1. Syujetli-rolli o‘yinlar 2. Ijodiy o‘yinlar 3. Ishbilarmonlar o‘yini 4.Loyihalar 5. O‘yin- mashqlar

Didaktik o‘yinli darsłarni o‘tkazishda qo‘yiladigan didaktik talablar: 1. Dasturda qayd etilgan ta'limiy, tarbiyaviy, rivojlantiruvchi maqsad va vazifalarni hal qilishga qaratilgan bo‘lishi. 2. Muhim muammolarga bag‘ishlanishi va ular o‘yin davomida hal qilinishi. 3. Barkamol inson shaxsini tarbiyalash tamoyillariga, sharqona odob- axloq normalariga mos kelishi. 4. O‘yin strukturasi mantiqiy ketma- ketlikda bo‘lishi. 5.Mazkur darslarda didaktik prinsiplarga amal qilinishi va eng kam vaqt sarflagan holda ulkan samaraga erishish kerak.

“ Bilimlar poygasi” o‘yini

“ Bilimlar poygasi” o‘yini Ushbu o‘yinni o‘tkazish uchun bizga 2 ta otliq bola rasmi va bayroqchalar kerak bo‘ladi.Otliq va bayroqchalarni tayoqchaga yelimlaymiz va otliqlarni 2 ta bola qo‘liga beramiz.Doskaga esa bayroqchalar yelimlangan yoki magnitlangan bo‘ladi hamda bayroqchalar o‘rtasida marra belgilab qo‘yiladi.O‘quvchilar bayroqchaga yozilgan topshiriq javobini topib keyingi bayroqcha tomon harakatlanadi va marraga birinchi yetib borgan o‘quvchi g‘olib hisoblanadi.

"Dodekaedr metodi" Dodekaedr (yun. dodeka — oʻn ikki va hedra — tomon) — oʻn ikki yoqli geometrik shakl. Muntazam koʻp yoqlilarning besh turidan biri. Muntazam Dodekaedrning 12 yogʻi, 20 uchi va 30 qirrasi boʻladi,ular muntazam beshburchaklardan iborat. O‘yin kognitiv qiziqish va kognitiv faollikni rivojlantirishga yordam beradi.O‘quvchilarni faollik va chaqqonlikka chorlaydi.O‘quvchilar o‘yin orqali o‘tilgan va yangi mavzularni puxta egallab oladilar,xotira mustahkamlanadi

"Dodekaedr” metodi Ushbu o‘yinni o‘tkazish tartibi: 12 ta beshburchakka mavzuga doir so’z chiqariladi va dodekaedr yoqlariga yopishtiriladi. Masalan:O‘tilgan mavzuga doir qo‘shimchalar yozilgan dodekaedrni oladigan bo‘lsak,o‘qituvchi o‘quvchiga dodekaedrni uloqtirgan paytda kimga qaysi qo‘shimcha tushsa tezda shu qo‘shimchani qo‘shib so‘z aytishi kerak bo‘ladi.Bu o‘quvchilarni chaqqon,hozirjavob bo‘lishga va mavzularni diqqat bilan quloq solib o‘rganishga undaydi.O‘quvchilarning so‘z boyligi oshadi,darsga bo‘lgan qiziqishi ortadi.

“ Etiklar jangi” o‘yini Ushbu o‘yinni o‘tkazish tartibi: Etiklarga oldindan o‘tilgan yoki yangi mavzuga doir topshiriqlar yoziladi va bir qator qilib yerga terib chiqiladi.O‘yinni o‘ynash uchun 2 ishtirokchi kerak bo‘ladi.Ikki ishtirokchi bir-biriga qarab turadi.Savol beriladi,o‘quvchilar javobini topib oyog‘i bilan javobi yozilgan etikni o‘zi tomonga tortib oladi.O‘yin shu tariqa davom etadi.Eng ko‘p etik to‘plagan o‘quvchi g‘olib bo‘ladi.

“ Etiklar jangi” o‘yini “ Etiklar jangi” metodi o‘quvchilarda ziyraklik,topqirlik,diqqatni to‘plash,tahlil va sintez qilish kabi qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam beradi. Biz didaktik o ‘ yinlarni bitta fanga emas, balki, barcha fanlarda o ‘ qituvchining bilim va malakasidan foydalangan holda ishlab chiqish yoki tayyor o ‘ yinlardan foydalanishimiz mumkin. Bular o ‘ quvchining bilim olishiga yanada ko ‘ maklashadi.

“ O‘ng va chap” o‘yini O‘quvchilar doira shaklida turib olishadi. Ularga sovg‘a qutisi beriladi. Ichida xohlasangiz savol, xohlasangiz sovg‘a yoki sovg‘ali savol bo‘lishi mumkin. Keyin esa quyidagicha davom ettirasiz. Bu savolli sovg‘a sizga va men sizlarga hikoya o‘qib beraman. Men bu hikoyani o‘qiyotganimda, qachonki O‘NG so‘zini eshitsangiz, sovg‘ani o‘ng tomonga harakatlantirishingiz kerak. Agarda CHAP so‘zini eshitsangiz, sovg‘a chapga yo‘nalishi lozim. Hikoya so‘ngida quti kimda qolsa, u sovg‘a va savolga ega bo‘ladi. Savolga to‘g‘ri javob berolsa, sovg‘ani qo‘lga kiritadi. Tayyor bo‘lsangiz boshladik...deyiladi va ertak o’qib eshittiriladi.

“ Shirinlikka shamlarni to‘g‘ri joylashtiring” o‘yini Bu topshiriqni bajarish uchun tortlarga asosiy g‘oya yoziladi va unga tegishli bo‘lgan so‘zlar shamlarga yoziladi.Shamlar orqasiga qisqich qistirilgan bo‘ladi.O‘quvchilar shamlarni mos tortga qistirishlari kerak bo‘ladi.Bu o‘yin o‘tilgan mavzu va yangi mavzuni mustahkamlashga samarali usul hisoblanadi.

“ Yuklarni joyla” o‘yini Bu o‘yin uchun oldindan 2 ta yuk mashinasi va g‘ishtchalar tayyorlanadi.Yuk mashinasida mavzu nomi,g‘ishtchalarda esa mavzuga doir so‘z yoziladi va o‘quvchilardan g‘ishtlarni tegishli yuk mashinasiga yuklashga yordamlashishlari kerakligi aytiladi.Bu o‘yin orqali o‘quvchilar kasb-hunarga yo‘naltirish bilan birga mehnatsevarlik ruhida tarbiyalanadi.O‘quvchilar topshiriqni bajarish orqali mavzularni yaxshi o‘zlashtirib oladilar,Darsga e’tiborsiz o‘tirgan o‘quvchilarning fanga bo‘lgan qiziqishini oshirishga yordam beradi.

“ Eshitamiz,tushunamiz,bajaramiz” o‘yini O‘quvchilar doira bo‘lib turishadi va ularga hozir ertak aytilishi va ertakdagi qahramonning harakatlarini bajarishlari kerakligi aytiladi.O‘quvchilar ertakni diqqat bilan eshitib barcha harakatlarni birgalikda bajarishlari kerak,bajarolmagan o‘quvchi o‘yindan chetlatiladi. Ertak Aqlli chiroyli bir qizchaning tug‘ilgan kuni edi.Otasi ishdan kelib unga chiroyli koptok sovg‘a qildi.Qizcha o‘ng qo‘li bilan koptokni yerga urdi.Onasi esa unga qizil taroq sovg‘a qildi.Qizcha o‘ng qo‘li bilan koptokni urib,chap qo‘li bilan sochini taradi.Bobosi esa unga konki sovg‘a qildi.U o‘ng qo‘li bilan koptokni yerga urib,chap qo‘li bilan sochini tarab konkida uchayotgan edi shu payt buvisi kelib qoldi.Buvisi unga ko‘zlarini ochib yumadigan,boshini qimirlatadigan qo‘g‘irchoq sovg‘a qildi.Qizaloq sovg‘alarga qaradi va juda xursand bo‘ldi.Hammaga rahmat aytib ta'zim qildi.

Xulosa O‘qituvchi bolalar ma‘naviy dunyosini yangi va qiziqarli o‘yinlar bilan boyitib boradi. Bolalarning o‘yinga bo‘lgan qiziqishlaridan foydalanib,ularning qobiliyatlarini rivojlantirish mumkin. Didaktik o‘yinlar, o‘qituvchini bolalarga yaqinlashtiradi, o‘qituvchi bolalar nazarida tarbiyachigina emas, balki chinakam do‘stga ham aylanadi. Bu esa ayniqsa dastlabki kunlarda yuz beradigan yotsirash hollariga barham beradi. Shunday qilib, o‘yinlar bolalarda o‘qituvchi va o‘qishga nisbatan ijobiy munosabat paydo qiladi.

Похожие

Boshlang‘ich ta’lim jarayonida innovatsion texnologiyalar orqali o’quvchilar savodxonligini oshirish metodikasi

Tarbiya jarayonida pedagogik mahorat

O’qituvchining psixologik va pedagogik xususiyatlari

O’zbеkistondagi ta’lim jarayonida pеdagogika ta’lim muassasalari faoliyati va o‘rni

Masofaviy ta’lim va uning ahamiyati