O’qituvchi-talaba tizimidagi munosabatlar axloqi - Педагогиka - Презентации

O’qituvchi-talaba tizimidagi munosabatlar axloqi

Загружено в:

07.02.2024

Скачано:

0

Размер:

1837.5556640625 KB

O’QITUVCHI-TALABA TIZIMIDAGI MUNOSABATLAR AXLOQI

 Bugungi kunda ta’limning demokratik modelini vujudga keltirish muhim masalalardan biridir. Ta’lim, ayniqsa, o’quvbiluv jarayoni demokratik modelining dastlabki elementi talaba shaxsining individual faoliyat ko’rsatishida namoyon bo’ladi. Muloqot - ikki yoki undan ortiq shaxsning birbiriga qaratilgan og’zaki yoki yozma nutqi. Og’zaki hamda yozma nutq og’zaki yoki yozma matn shaklida ifodalanadi. Muloqot shaxslararo o’zaro fikr almashinish vostasidir. Ma’lumki, bugungi kunda talabaning ham individual, ham umumiy rivojlanishini ta’minlash dolzarb muammo hisoblanadi. Buning uchun ta’lim jarayonida ta’lim oluvchining talabaga bo’lgan aqliy rivojlanish dinamikasini o’stirish, o’quv-biluv jarayonida barcha talabalarning bilim olishi va rivojlanishini ta’minlashga yo’naltirilgan mashg’ulotlar ko’lamini kengaytirish zarur hisoblanadi.

 Muloqot - yunoncha so’z boiib, suhbatlashuv, shaxslararo suhbat va o’zaro fikr alraashuv ma’nosini bildiradi hamda ikki yoki undan ortiq kishilarning so’zlashuvida paydo bo’ladi. Inson muloqot jarayonida ijti- moiy tajriba, ta’lim-tarbiya, turli munosabatlar, axloqiy me’yorlar g’oya va mafkura omillari ta’sirida yashab ijtimoiylashadi va shaxs sifatida ka- molotga yetadi. Kishilar o’rtasidagi o’zaro muloqot pedagogik-psixologik fanlarning asosiy kategoriyalaridan bin hisoblanib, u o; z ichiga shaxslararo munosabatning eng muhim mexanizmlarini qamrab oladi Talabalarda shaxslararo munosabat madaniyati — bu o ‘qituvchining o ‘quvchilar bilan darsda va darsdan tashqari faoliyatda o ‘zi uchun eng qulay bo ‘lgan psixologik muhitni vujudga keltirib, ijobiy ruhiy iqlimni yaratishi uchun imkoniyat beruvchi kasbiy munosabatidir

Pedagogikada muloqot ta’lim oluvchi va talabalar jamoasining o’zaro ta’sir malakasi, usuli va tizimini anglatib uning mohiyati, o’zaro axborot almashishida, ta’lim va tarbiyaviy ta’sir o’tkazishida, o’zaro bir-birlarini tushunishga erishishlarida namoyon bo’ladi hamda quyidagi xususiyatlarga ega: • muloqot ta’lim oluvchining o’quv faoliyatida eng muhim kasbiy qurol hisoblanadi; • muloqot jarayonida uning maqsadga muvofiq amalga oshirishni ta’minlash uchun ijtimoiy nazorat va ijtimoiy qonuniyatlar muhim aha-miyatga ega; • ta’lim oluvchi va talaba munosabatlarining eng muhim tarkibiy qismi muloqot sanalib, motivatsiyada motiv qanday ahamiyat kasb etsa, u ham xuddi shunday muhim rol o’ynaydi; • pedagogikada muloqot - ta’lim oluvchining talabalarga ta’sir o’tka-zish asosida o’zaro munosabatini faol tashkil qilishi, muayyan bir maq-sadni dastur asosida amalga oshirishning rejalashtirilgan funksiyasini bajarishidir; • muloqot - hamkorlik faoliyatining ehtiyojidan vujudga kelib chiqadi va shaxslararo munosabat rivojlanishining ko’p qirrali jarayoni hisoblanadi;

O’qituvchining o ‘quvchilar bilan o ‘zaro yaqin muloqotidan asosiy rnaqsad: • salbiy holatlarni vujudga keltiruvchi barcha jarayonlarga barham berish; • o’quvchilarda mustaqil fikr yuritish ko ‘nikmalarini hosil qilish; • o’quvchilarni faollikka, erkin fikrlashga, o ‘z fik- mulohazalarini cho ‘chimasdan bayon qilib unga tayanishga o ‘rgatish; • o’quvchilarning yashirin qobiliyatlarini rivojlantirish; • dars va darsdan tashqari jarayonlarda quvonch va shodlik kayfiyatinipaydo qilish

 Rus pedagogi A.S.Makarenkoning fikricha, ta’lim oluvchi muloqoti hypmat va talabchanlikka asoslangan munosabat shaklida boiishi lozim2 . Bu borada V.D.Suxomlinskiy ta’lim oluvchining "...maktab hovlisida gapirgan har bir so ‘zi puxta o ‘ylangan, aql va mulohazalarga boy, ma ‘lum bir tarbiyaviy maqsadga qaratilgan bo ‘lishi kerak" deb ta’kidlaydi. Ta’lim oluvchining har bir so’zi olimning fikricha, nafaqat talaba qulog’iga aytiladi, balki uning qalbiga ham qaratilgan bo’lishi shart. Umuman ilg’or ta’lim oluvchilarning fikricha, ta’lim va tarbiya faqat ta’lim oluvchi va c’quvchining o’zaro hamkorlik pozitsiyasi asosidagi muloqot jarayonida quriladi.

 Talabalarda shaxslararo munosabat madaniyati jarayonida ta’lim oluvchi qisqa muddatda o’zining psixologik bilimlariga tayanib talabalamiog psixik xususiyatlarini mukammal bilishga harakat qilishi lozim. Talabalarning ichki dunyosiga, ruhiy holatiga kirib bormasdan, unga nisbatan turli tarbiyaviy jazolar qo’Hash, tanbeh berish mumkin emas. Bu holat talabalar bilan o’zaro muloqotni tuzatib bo’lmas darajada buzilishiga, talabalarning yashirin holatga. o’z "qobig’ga kirib olishiga sabab bo’ladi.  Ta’lim oluvchilarning o’zaro axborot almashishi bilan bog’liq xusu-siyatlari, uning sinf jamoasiga singib keta olish qobiliyati bilan bog’liq. Sinf jamoasida ro’y berayotgan har qanday voqea va hodisalar o’qituv-chilar nazoratida boiishi, ularning oqibatini’ta’lim oluvchilar tez va adolatli tahlil qilishi va oldini olishi lozim. Bu faqat faol talabalar bilan axborot almashib turish natijasida amalga oshiriladi. Shundagina, ta’lim oluvchining o’quv tarbiyaviy jarayondagi faoliyati uchun qulay sharoitlar yaratiladi va ijobiy natijalar beradi.

Ta’lim oluvchi ta’lim - tarbiyaviy faoliyatni talabalar bilan birgalikda tashkil etadi. Bunda sinfning faol talabalari hamda norasmiy liderlari bilan o’zaro muloqotning adolatli bo’lishi muhim ahamiyatga ega: talabalarni tarbiyaning turli elementlarini ongli ravishda mustaqil bajarishga jalb etish, bunda talabalarga tashkilotchilik va ijro etish rollarini bajarishga imkoniyat yaratib berish lozim. Ta’lim oluvchining to’g’ri tashkil etilgan muloqoti talabaning o’zligini anglash fonksiyasini takomillashtiradi. Bunda ta’lim oluvchining vazi-fasi muloqot asosida talabalarga o’zining “Men”ligini anglashni, shaxs sifatida o’z fikrini dadil va erkin gapirishni, jamoada o’z o’rnini bilishni, o’z- o’zini baholashni o’rgatishi kerak. Talabalarda shaxslararo munosabat madaniyati рedagogik muloqot tuzilishi jihatidan ta’lim oluvchi ijodkorligining noyob namunasidir. Pedagog olimlar ta’lim oluvchining talabalar bilan muloqotiga ko’plab tavsiflarni ilmiy asarlarida bayon etsalarda, muloqot, awalo, ta’lim oluvchining shaxsiy psixologik xususiyati sifatida namoyon bo’ladi.

Похожие

“O’qituvchi-talaba” tizimidagi munosabatlar axloqi

“O’qituvhi-o’qituvchi” tizimidagi munosabatlar axloqi

O‘qituvchi o‘quvchi tizimidagi munosabatlar axloqi

Zamonaviy o`zbek qizlarining axloqi

O‘qituvchi va talaba orasidagi munosabat