Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish, o’qitish ishlari samaradorligini oshirish - Педагогиka - Презентации

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish, o’qitish ishlari samaradorligini oshirish

Загружено в:

07.08.2024

Скачано:

0

Размер:

8496.7724609375 KB

MAKTABDA O’QUVCHILARNI KASBGA YO’NALTIRIB O’QITISH,O’QITISH ISHLARI SAMARADORLIGINI OSHIRISH

“ Agar mendan sizni nima qiynaydi?” deb so‘rasangiz, farzandlarimizning ta’lim va tarbiyasi deb javob beraman. SH.M.Mirziyoyev

 Kasb-bu jamiyat uchun zarur bo‘lgan, ijtimoiy mehnat taqsimoti natijasida chegaralangan, insondan jismoniy, aqliy va ma’naviy kuch talab etuvchi hamda rivojlanish imkonini beruvchi faoliyat sohasidir. 1. Muammoning dolzarbligi  O‘quvchi yoshlarga kasbiy-hunarga o‘qitish ularni katta hayotga tayyorlashda, o‘z yo'lini qiynalmay topib olishlarida, o‘zlari tanlagan fanlardan bilim berishi olgan bilimlarini amaliyotda , qo'llay olishi – darsdan bo‘sh vaqtlarda o‘z tomorqa xo'jaligida issiqhona qurib, sabsavot, gul manzarali ekinlar yetishtirib, boshqa kasblar bilan shug‘ullanib, qo‘shimcha daromadga ega bo‘lishi va o‘z-o‘zini band etib ishsizlikdan qutilish imkoniga ega bo‘lish muhim sanaladi. Axir hayot davomoda inson tanlagan kasbidan ko‘ngli to‘lmagan hollarda turmushda moddiy yetishmovchilik bo‘lganda u qo‘shimcha kasbga ehtiyoj sezadi. Kasb tanlash har bir kishining hayoti davomida o‘zi uchun bir umrlik tanlovi bo‘lib qolishi mumkin. Yoshlar tomonidan to‘g‘ri tanlangan kasbi uning hayotda yashashi, daromad topish manbayi, orzu umidi sanalmog‘i lozim. Qolaversa, umrining mazmuniga aylanishi mumkin.

 O‘quvchilarda ijobiy sifatlarni qaror toptirishda yagona maqsad sari yo‘naltirilgan, bir-birini to‘ldiruvchi, boyitib boruvchi, takomillashtiruvchi tarbiyani tashkil etish alohida ahamiyat kasb etadi. Fan asoslarinini o‘zlashnirish qiyin kasblarni egallash ko‘pincha iqtidorli va qiziquvchi o‘quvchilarda osonroq kechadi. Kasb tanlashga yordam berish hamma vaqt maktab va ota – onalarning oldida turgan, dolbzarbligini yo‘qotmaydigan muhim mavzu bo‘lib kelgan. Ayniqsa, axborot texnologiya vositalari shiddat bilan rivojlanayotgan yangi O‘zbekistonda barcha umum ta‘lim muassasalari bitiruvchilari o‘z iqtidori va qiziqishlariga mos kasbni tanlab olishi mehnat bozorida munosib o‘rnini topishi va kasbiy faoliyatida muvoffaqiyatga erishishi uchun o‘zi qiziqqan kasb egasi bo‘lishga harakat qilishi zarur  O‘zbekistonning 2022–2026 yillarga mo‘ljallangan taraqqiyot strategiyasida umumta’lim maktablari kasb o‘rganish istagidagi bitiruvchilarining davlat tomonidan kamida bir kasbni egallashiga ko‘maklashuvchi tizimni joriy etish vazifasi belgilab berilgan. Bu tizim, o‘quvchilarning ma’naviy-axloqiy fazilatlari bilan birga ular tanlayotgan sohaga layoqati qay darajada muvofiqligini aniqlashda, fan o‘qituvchilari, sinf rahbarlari, ota-onalar va mahalla faollarining shaxsiy namunasi va hamkorligini mustahkamlashda katta ahamiyatga ega. 1. Muammoning dolzarbligi

2. Mavzuga oid adabiyotlar tahlili  Sh.M.Mirziyoyev. “Yangi O‘zbekistonning taraqqiyot strategiyasi ”. -Toshkent: “O‘zbekiston”, 2022.  Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2023-yil 17-iyuldagi “Ikkinchi xorijiy til va bitta kasb-hunarga o‘rgatish amaliyoti joriy etiladigan umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 2023/2024-o‘quv yiliga mo‘ljallangan tayanch o‘quv rejasini tasdiqlash to‘g‘risida” 209-son buyrug‘i.  Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2023-yil 14-avgustdagi “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida o‘quvchilarni kasbga yo‘naltirish ishlarini tizimli tashkil etish to‘g‘risida” 238-son buyrug‘i.  Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2023-yil 14-avgustdagi “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarini ikkita xorijiy til va bitta kasb hunarga o‘rgatish amaliyotini bosqichma-bosqich yo‘lga qo‘yish to‘g‘risida” 239-son buyrug‘i.  Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2023-yil 31-avgustdagi “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarini ikkita xorijiy til va kasb-hunarga o‘rgatish jarayonini samarali tashkil etish to‘g‘risida” 283-son buyrug‘i.  Maktabgacha va maktab ta’limi vazirining 2023-yil 14-dekabrdagi “Umumiy o‘rta ta’lim muassasalari o‘quvchilarini ikkita xorijiy til va kasb-hunarga o‘rgatish jarayonini samarali tashkil etish to‘g‘risida” 560-son buyrug‘i.

3.Maqsad.  O‘quvchilarni zamonaviy kasblarga yo‘naltirish va o‘qitish orqali, ularni katta hayotga tayyorlash.  Kasb o‘rganish orqali o‘quvchilarni ish bilan ta’minlash va o‘zini o‘zi band qilish.  Kelajakda munosib kasb egasi bo‘lishiga ko‘maklashish.  Kasblar haqidagi tushunchalarni o‘quvchilarga hayotiy misollar orqali yetkazish.  Vatanparvarlik ruhida tarbiyalash va egallayotgan kasbi orqali ona vatan taraqqiyotiga hissa qo‘shish oliy baxt ekanligini anglash.  Kasb bo‘yicha ijodiy fikrlaydigan,tashkilotchilik, tadbirkorlik ko‘nikmalarini shakllantirish.  Kasb o‘rganishni afzalligi natijasida, hayotda muvaffaqiyatli bo‘lishi.  O‘quvchilarni kasbga bo‘lgan qiziqishlarini orttirish, kasblar lug’ati bilan tanishtirish kerak va o'zi qiziqqan kasbga yo‘naltirish kerak.

4. Vazifa.  O‘quvchilar va ularning ota-onalaridan so‘rovnomalar o‘tkazish  kasb.maktab.uz va profnavigator.uz elektron platformalarida testlar majmuasi orqali o‘quvchilar o‘zining qaysi kasbga qobiliyatli ekanini aniqlash.  O‘quvchilarning kasb-hunar haqidagi tasavvurini kengaytirish.  Kasb egalarining mehnat faoliyati bilan yaqindan tanishtirish.  Turli uchrashuv va sayyor mashg‘ulotlar tashkil etish va sohalar haqidagi tasavvurini boyitib borishini ta’minlash.  Kasbga sadoqat, mehr muhabbatini o‘yg ‘ota olish .

5. Muammo yuzasidan xorijiy tajribalarni o‘rganilganligi Yaponiyada ta’limning asosiy maqsadlaridan biri bu – o‘quvchilarni kasbga tayyorlashda , o‘quvchilarni kasbiy rivojlanishga o‘rgatish, kelajakdagi, shaxsiy fazilatlariga mos va o’zlari qiziqqan kasbiy rivojlanish yo‘llarini to‘g‘ri tanlay olish qobiliyatini o‘stirish hisoblanadi. S.Fukuyama tomonidan o‘quvchilarni kasbni tanlashga tayyorligini shakllanishini baholovchi test ishlab chiqilgan. Bu test "F-test" (Fukuyama-test) deb nom olgan. Muallif kasb tanlashning uchta asosiy omillar belgilaydi: a)O‘z-o‘zini tahlil qilish, b)kasblarni tahlil qilish, c)professional sinovlar (o‘zini kasblarda sinab ko‘rish). O‘z-o‘zini tahlil qilish – o‘quvchilar o‘z xarakterini, intellektual qobiliyatini, mahoratini, jismoniy kuchini aniqlash imkonini beradi. Mazkur tahlil , (pedagog, psixolog, ota-onalar) kuzatuvi, o‘rganishi va ularning baholari natijasida o‘quvchi o‘ziga bergan baholarini hisobga olgan holda o‘z vaqtida to‘g‘ri yo‘nalishda ish olib borishlariga sabab bo‘ladi. Kasblarning tahlili – turli kasblarning xususiyatlarini va kadrlarga qo‘yiladigan talablarni ochib beradi. Kasbiy sinovlar – o‘quvchilarga mazkur kasbda tajriba orttirish hamda qobiliyati va ko‘nikmalarini uning tabiatiga mosligini aniqlash imkonini beradi. Maktab o‘quvchilari bir yilda 16 marta, uch yil davomida 48 marta o‘z bilim va ko‘nikmalarini sinab ko‘rish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. “F-test” dasturida – o‘z-o‘zini kasbiy sinovlar va ular tomonidan qo‘lga kiritilgan professional tajribalari qayd etilib boriladi. O‘z-o‘zini kasbiy sinovlar natijasida o‘quvchilar, tanlagan kasb bo‘yicha tayyorgarligi hamda mazkur kasb, kadrga qo‘yadigan talablari bilan tanishganlik va bilim, ko‘nikmalarga egalik darajasini hisobga olgan holda o‘zining individual xususiyatlarini, manfaatlari va intilishlariga solishtirish imkonini beradi

6. Qiyosiy tahlil etilganligi Amaldagi holat (O‘zbekistonda) Amaldagi holat (Xorijda) Taklif 1. Maktab o‘quvchilarining kasbga yo‘naltirib o‘qitish ishlari samaradorligini oshirish maqsadida, kasb.maktab.uz va profnavigator.uz elektron platformalari yaratilgan. Bu platformalar orqali o‘quvchilar test topshirib, o‘zlarining qaysi kasbga qobiliyatli ekaniligini aniqlashi imkoniyatlari yaratilganligini ko‘rishimiz mumkin. Maktab o‘quvchilarini kasb yo‘naltirish maktab va oila hamkorlikda ishlashadi. Yaponiyada o‘quvchilarni kasbni tanlashga tayyorligini shakllanishini baholovchi test ishlab chiqilgan. Bu test "F- test" (Fukuyama-test) deb nom olgan. Muallif kasb tanlashning uchta asosiy omillar belgilaydi: a) o‘z-o‘zini tahlil qilish, b) kasblarni tahlil qilish, c) professional sinovlar (o‘zini kasblarda sinab ko‘rish). Hududlar kesimida Kasbga o‘qish markazlari bilan hamkorlikda ishlash tizimini joriy etish. 2. Maktablarda har oy potentsial ish beruvchilar bilan uchrashuvlar o'tkazilmaydi. Bizda maktabgacha yoshdagi bolalardan kasbga yo‘naltirish testlari o‘tkazish ishlari amaliyotda qo‘llanilmagan. AQShda kasbga yo'naltirish tizimi kasblarning o'ziga xos xususiyatlarini xarakter xususiyatlari bilan taqqoslash modeliga asoslangan. Ularning mutaxassislari turli yoshdagi bolalar va yoshlarga mo'ljallangan testlar davomida aniqlaydilar: maktabgacha yoshdagi bolalardan tortib universitet bitiruvchilarigacha Keyin o’quvchi tegishli kasblar ro'yxatini oladi va ulardan birini tanlashi mumkin. Maktablarda har oy potentsial ish beruvchilar bilan uchrashuvlar o'tkaziladi, ular maktab o’quvchilariga tanlangan mutaxassislikni sinovdan o'tkazish uchun ish joylarini taqdim etadilar. Oxir oqibat, bularning barchasi o’quvchilarga o'zlarining moyilliklariga eng mos keladigan va mehnat bozorida talabga ega bo'lgan kasbni topishga yordam beradi Maktablarda potentsial ish beruvchilar bilan uchrashuvlar o'tkazish. Mahalliy sharoitdan kelib chiqib, mavjud korxona va mahalliy tadbirkorlar bilan ish bilan ta’minlash chora- tadbirlarini ishlab chiqish.

7. Xulosa Kasb tanlash – har bir inson hayotidagi eng muhim tanlovlardan biri. Kasb, nafaqat daromad topish manbayi, balki umrning asosiy qismi sarflanadigan faoliyat hamdir. O‘quvchilarni kasbga yo‘naltirib o‘qitishda eng avvalo o‘zlarining qiziqishlari,layoqati va temperamentini inobatga olgan holda yo‘naltirish samaradorlikni oshishiga xizmat qiladi. Umumiy o‘rta ta’lim muassasalar o‘quvchilarini ikkita xorijiy til va bitta kasb hunarga o‘rgatish amaliyotini joriy etilishi, zamonaviy kasblarni egallashda zamin yaratadi.

 Dual ta’lim tizimidan samarali foydalanish.  Mahalliy va Xorijiy ish beruvchilar bilan hamkorlikda ishlash.  Zamonaviy kasblarni o‘rgatish uchun o‘qituvchilarni xorijiy stajirovkalarga yuborishni tashkil etish.  Ishlab chiqarish korxonalarida “Ochiq eshiklar” kunlarini tashkil etish. 8. Takliflar

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo’naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish 2

Maktabda o’quvchilarni kasbga yo'naltirib o’qitish ishlari samaradorligini oshirish

Maktabda o‘smir yoshdagi o‘quvchilar bilan ishlash samaradorligini oshirish

Maktabning o’quvchilarni chaqiriqqa qadar boshlang’ich tayyorlash faoliyati samaradorligini oshirish

Maktabda ko‘p dars qoldiradigan o‘quvchilar bilan ishlash samaradorligini oshirish