Kayfiyatni boshqarishda Pedagogik mahorat va pedagogning talabalar bilan muomala metodi - Педагогиka - Презентации

Kayfiyatni boshqarishda Pedagogik mahorat va pedagogning talabalar bilan muomala metodi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

606 KB

Kayfiyatni boshqarishda Pedagogik mahorat va pedagogning talabalar bilan muomala metodi

Reja  1.PEDAGOGIK JARAYON ISHTIROKCHILARINING AXLOQIY-RUHIY HOLATI, KAYFIYATI  2. PEDAGOG BILAN TALABA O’RTASIDAGI MUOMALA  3. XIZMAT KO’RSATGAN O’QITUVCHI  4. PEDAGOGNING TALABALAR BILAN O’ZARO MUOMMALASI

PEDAGOGIK JARAYON ISHTIROKCHILARINING AXLOQIY-RUHIY HOLATI, KAYFIYATI O’zbekiston maktablarida ta‘lim-tarbiya ishlari, pedagogik faoliyatning samaradorligi, ta‘sirchanligi o’qituvchilar, ota-onalar jamoasi, oilada shakllangan axloqiy munosabatlarga, muomala odobiga bog’liq. Muallim ta‘lim-tarbiya ishlari jarayonida o’quvchilar, kasbdoshlari, ota-onalar bilan muomalada bo’ladi. Barkamol shaxs sifatida shakllanayotgan o’quvchilar, kasb-doshlari, ota-onalar muallimning har bir harakati, barcha ishlarini inson sifatida kuzatib boradi, his etadi, axloqiy jihatdan baholaydi, qabul qiladi yoki rad etadi. Xullas, ta‘lim-tarbiya ishlari-ning natijasi, o’qituvchi faoliyatining ta‘sirchanligi pedagogik jarayonda sodir bo’ladigan muo-mala odobiga, pedagogik jarayon ishtirokchilarining axloqiy-ruhiy holati, kayfiyatiga bog’liqdir.

Pedagog bilan talaba o’rtasidagi muomala  Pedagogik jarayondagi aloqalar tizimida o’qituvchi bilan o’quvchi o’rtasidagi muomala munosabatlar katta o’rin egallaydi. Bu jarayonda bola insoniyat asrlar davomida to’plagan bilimlarni, axloqiy tajribani egallab oladi. Muallim pedagogik jarayonda yetakchi kishidir. Unga yosh avlodni o’qitish va tarbiyalash vazifasi yuklatilgan. Shuning uchun ham o’qituvchiga, uning axloqiy sifatlari, xulqiga, o’quvchilar bilan muomalasiga nisbatan alohida, yuksak talablar qo’yiladi. Muallim hayotga endigina kirib kelayotgan, barkamol shaxs sifatida shakllanayotgan insonlar-yosh bolalar bilan muloqotda bo’ladi. Bolalar ta‘lim-tarbiya jarayonida umuminsoniy va milliy axloq normalarini (mezonlarini) o’zlashtiradi. O’quvchi muomala metodini asosan o’qituvchi timsolida anglab oladi. Sevimli muallim bola uchun bir umr ideal, ibrat, namuna bo’lib qolishi ham mumkin.

XIZMAT KO’RSATGAN O’QITUVCHI  Respublikamiz o’qituvchilari orasida o’z ishining ustasi, Xalq o’qituvchisi, Xizmat ko’rsatgan o’qituvchi deb tan olingan, ota – onalar, yoshlar e‘zozlab Ustoz deb ataydigan mo’‘tabar insonlar ko’plab topiladi.Ular pedagogik ishda fidoyilik ko’rsatib, muallimlik burchini yuksak darajada bajarib, bolalarga bilim berib o’lar qalbiga halolik, guzallik, metod axloq nurini singdira loganliklari, xushmomila bo’lganlari uchun ham bunday obro’ va hurmatga erishganlar.

Pedagogik jarayon, tarbiya jarayoni, odamlarning tabiati shu darajada murakkabki muallim ba‘zan istasa-istamasa qo’polik qilishga “majbur” bo’ladi Pedagog Talaba Yoshlar tarbiyasida, ularning axloqiga ta`sir etadi dilini o’rinsiz ranjitadigaplar o’qishdan sovutish Talabchanlik o’qituvchi metodining normalaridan biri hisoblanadi Pedagog talabaga qo’yayotgan talabi adolatli bo’lmog’i kerak

Talabaning ruhiy Holatini tushunish P ed ag o g n in g “talab ch an lig i” T alab an in g “sirin i” o sh ko ra etm ayd i Talabaga nisbatan adolatsizlik Pedagog avvalo, o’ziga talabchan bo’lmog’i kerak, shundagina bolaga nisbatan qo’yayotgan talablari o’rinli, samarali bo’ladi

 O’qituvchi bilan o’quvchi o’rtasida nizolar kupincha bolaga nisbatan adolatsizlik  qilish, unga qo’yilayotgan talablar mavhumligidan kelib chiqadi. Bunday o’qituvchi bolani asosiz ayblayotganini, talabchanlik, pedagogik jamoa rahbarlarining unga qo’ygan to’g’ri talabni esa adolatsizlik deb qaraydi. Bolaning mustaqil harakatlarini – uning obro’sini to’kishga intilish, itoatkorligini esa eng yaxshi xislat deb biladi.Muallim bilan o’quvchi o’rtasidagi nizomlar haqida gap borganda shuni esda tutish lozimki, ta‘lim – tarbiya juda murakkab, qarama- qarshiliklarga to’la jarayondir. Ularni bartaraf etish muqarrar ravishda nizolar chiqishiga ham sabab bo’lishi mumkin. Bu nizollarni oqillona hal etish uchun muallim ularning mohiyati va sabablarini aniqlashi, bilishi kerak.

 bola tarbiyalanayotgan muhitdagi axloqiy tajriba, xulqiy odatlar jamiyatda qabul qilingan umuminsoniy , milliy axloq mezonlariga mos kelmasligi ;  bolada ilgari shakllangan qiziqish va istaklar axloqiy tarbiyaning maqsadiga to ’ g ’ ri  kelmasligi;  bolaning irodasi, o’zni tuta bilish darajasi bilan tarbiyachi o’qituvchining talablari bir –  biriga to’g’ri kelmasligi;  bolaning jamoada o ’ z o ’ rnini topishga bo ’ lgan intilish bilan o ’ z manfaatlarini jamoatning manfaatlariga bo ’ ysundirirsh zarurligini bir – biriga mos kelmasiligi ;  tarbiyachi , o ’ qituvchining pedagogik , axloqiy madaniyat darajasi o ’ quvchilarni axloqiy tarbiyalash sohasida kun tartibiga qo ’ yilayotgan vazifalar , talablarga mos kelmasligi .Bozor iqtisodiyotiga asoslangan jamiyatda axloqiy tarbiya jarayoniga xos qarama-qarshilikalar manfatdorlik axloqliy - ruhiy omillar, shuningdek, muhit ta‘sirida sodir bo’lishi mumkin. Bunday faktorldar qatoriga qo’ydagilar kiradi:

Pedagogning talabalar bilan o’zaro muommalasi Pedagogik axloqda ta ‘ lim - tarbiya jarayonida vujudga kelib , an ‘ anaga aylanib qolgan ayrim qoidalar sub ‘ ektiv qarama - qarshiliklar va konflektlarning kelib chiqishiga sabab bo ’ lishi ko ’ rsatilgan . Masalan, shunday qoidalardan biri–har qanday holatda ham o’quvchi oldida muallimning obrusni saqlash kerak, degan tushunchadir. Bu qoidaga amal qilaman deb, muallim ba‘zan o’z vijdoniga qarshi ish tutadi., kasbdoshi nohaq bo’lsa ham uning harakailarini to’g’ri deb isbotlashga, o’quvchini esa ayblashga, yomonlashga urinadi. “Muallimni o’quvchi tanqid qilishi mumkin emas”, degan axloqiy qoida ham o’qituvchining obro’sini saqlash uchun o’ylab topilgan.

 Pedagogik axloq normalariga amal qilishga muallim odob- muomala qoidalarini buzmasligi, shu bilan birga muallimning xulqi o’qituvchilar xatti- harakatlarini, hzaro munosabatlarini ham tartibga solib borishi haqida g’amxurlik qilmoq kerak.  Voqeiy hikoyat. Ikkinchi sinfga boshqa maktabdan yaqinda kelgan Diloromni muallim o’qish uchun doskaga chiqaradi. Dilorom harflar va bo’g’inlarni zo’rg’a o’qiyotgani, o’qiy olmay qiynalayotganidan uyalib qizardi, to’xtalib qoldi. Sinfdagi bolalar kulib yubordilar. Chunki bu sinfdagi bolalarning hammasi yaxshi o’qiydigan bo’lib qolgan edilar. Bolalarning bu kulgusi Diloromga qattiq salbiy ta‘sir etdi. Muallim qiynalib zurg’a o’qiyotgan Diloromni o’qishdan to’xtatib ko’lgan bolalarga tanbeh berdi.bolalarning bk qilig’i odob qoidalariga to’g’ri kelmas edi. Pedagogik axloq normalari

O’quv ishining shunday o’ziga xos axloqiy jihatlari  O’quv ishining shunday o’ziga xos axloqiy jihatlari borki, ular muallim bilan o’quvchi o’rtasidagi muomalaga bevosita yoki bavosita ta‘sir etadi. Masalan, ta‘lim jarayonida ishonchining o’z o’rni bor: o’quvchi muallim borayotgan bilimlarining to’g’riligi, haqqoniyligiga ishonadi, muallim bolaning bu ishonchiga munosib bo’lishi kerak. O’qituvchi ham bolalar uning aytganlarini hech ikkilanmay qabul qilayotganlariga ishonadi. Bu muomala metodining umumiy tamoyillaridan biridir. Respublikamiz maktablaridagi ta‘lim-tarbiya jarayoni o’qituvchi va o’quvchilarning o’zaro bir- birlariga ishonishlariga asoslanmog’i zarur. Muallim bilan o’quvchining muomala munosabatlari ijobiy xarakterga ega. Ishonch yo’q joyda ijodkorlik ham bo’lmaydi. Ishonch, hurmat, mehribonlik, xayrihohlik talabchanlikni inkor etmaydi, balki nazarda tutadi. Muallimning qattiqulligi va talabchanligi bolaga axloqiy ta‘sir o’tkazishning zarur shartlaridan biridir. Bolada hayotiy tajriba yo’qligi, irodaviy sifatlar yaxshi shakllanmaganligi tufayli ham muallim unga nisbatan talabchan bo’lmog’i darkor.

Pedaog kamchiliklarni bartaraf eta oladi, uning pedagogik talablarini bola bajarishi mumkin Попустительский Демократический Ishonch, hurmat, mehribonlik xayrihohlik talabchanlikni inkor etmaydi

Muomala o’z mohiyati va tuzilishiga ko’ra Muomala o’z mohiyati va tuzilishiga ko’ra murakkab axloqiy hodisadir. Unda kishining axloqiy ongi (motiv, istak, unga erishish yo’lini tanlash), axloqiy faoliyat (xatti-harakat), axloqiy munosabat (baholash) va kishining unga munosabati namoyon bo’ladi. Shaxsning niyati (mayli) zamirida uni u yoki bu maqsadga undovchi manfaatlar mavjuddir. Manfaatlar ijtimoiy va shaxsiy qimmatga ega bo’lib, ma‘lum bir ehtiyojlardan hosil bo’ladi. Insonning maqsadi doimo asoslangan bo’ladi. Sabab (vaj) muomala metodining, xatti-harakatining, qiliqning bir qismi bo’lib, biror harakatni bajarishga, uning yaxshi yoki yomon ekanligini baholashga asos bo’ladi. Motivlar (sabab, vaj) ijtimoiy qimmatli yoki xudbinlik xarakteriga ega bo’lib, ko’zlagan maqsadga erishish uchun vositalar tanlashga ta‘sir etadi. Lekin axloqiy maqsadga faqat axloqiy vositalarni qo’llash bilangina erishish mumkin.

Shahardagi maktablardan birida 3-sinfda shunday hodisa sodir bo’ldi. Sinfdagi o’quvchilar ikkita guruhga bo’linib, tuvaklarga gul ustirib, sinf xonasini bezatish uchun musobaqa o’tkazishdi. Bolalar uylaridan gul tuvak, gul ko’chat keltirib, gul ustirishga kirishdilar. Musobaqa (uyin) ni yakunlashda bir hafta qolganida birinchi tuvakdagi gullar sulib qoldi.Bolalar har qancha o’rinsalar ham foydasi bo’lmadi.Maktabning biologiya o’qituvchisiga murojaat qilishga to’g’ri keldi. Biolog muallim gul ko’chatlaridan birini tortib ko’rsa, uning ildizi kesilgan ekan. Bu ishni ikkinchi guruhning yetakchisi Salima qilganligi ma‘lum bo’ldi. Salima buni, nima qilib bo’lsa, o’z guruhi g’olib chiqishi uchun qilgan ekan. Bu voqeaning tahlili shuni ko’rsatadiki, bolalarning hammasida bir xil maqsad-gul ustirib, sinf xonasini bezash maqsadi bo’lgan. Lekin ular musobaqa jarayonida turli sabablarga ko’ra harakat etganlar. Guruhdagi bir bolaning xudbinligi tufayli ko’ngilsiz hodisa ro’y berdi. Bolalar hayotida, ayniqsa kichik bolalar faoliyatida va xulqida hissiyotning ta‘siri kuchli bo’ladi. Ular hali o’z xatti-harakatlarining motivlarini to’la anglab yetmaydilar. Katta yoshdagi o’quvchilarning xulqida ham vaj sabablar hamma vaqt ijobiy xatti- harakatlarga olib kelavermaydi. Bolalarning xulqini baholashda xatti-harakatlarning natijasiga qarab xulosa chiqarish lozim. Muallim o’quvchining o’z xatti- harkatlariga, xulqiga shaxsiy munosabatini ham e‘tiborga olish kerak.

Pedagogik faoliyatda sinfdan va maktabdan tashqari ishlar o’qituvchi bilan o’quvchi o’rtasidagi muomalaning muhim sohalaridan biri hisoblanadi.  Sinfdan tashqari ishlar o’z xususiyatiga ko’ra darsdan keskin farq qiladi. Bu ishlar dars singari qat‘iy tartibga tushurilmaganligi uchun ham muallim va o’quvchilardan o’zaro nazoratni kuchaytirishi, halollik va vijdonlikni, holislikni, axloqiy ma‘suliyatni ko’proq talab etadi. Shanbaliklar, safarlar, ekskursiyalar, kinoteatrlarga birga borish muallim bilan o’quvchilar jamoasi muomala metodiga ko’proq bog’liq bo’ladi. Axloqiy munosabatlar tizimida muallimning o’quvchilar jamoasi, o’z-o’zini boshqarish organlari bilan muomalasi muhim rol o’ynaydi.

 - pedagogik jarayonda sodir bo’lib turadigan konflektlar-nizolarini ma‘muriy yo’l bilan emas, balki axloqiy mezonlar asosida murosaga kelish yo’li bilan hal etish;  - sinf jamoasining fikr-mulohazalarini e‘tiborga olish, ularga ishonch bilan qarash, bolaning xulqiga baho berganda uning sabablarini, motivlarini e‘tiborga olish;  - sinfda muallim “yaxshi ko’radigan”, “yomon ko’radigan” o’quvchilar bo’lmasligi; o’quvchining biror xato xatti-harakati uchun yomon ko’rib qolmaslik; har bir bolaning yaxshi fazilatlarini aniqlash, ustirish va tarbiyaviy ta‘sir o’tkazishda unga tayanish;- o’quvchining bilimi va xulqini baholashda talabchan, adolatli bo’lish. Muallimning bolaga pedagogik talablari aniq, uning kuchi, qobiliyati va imkoniyatlariga mos bo’lishi, bolalarda o’z-o’ziga nisbatan talabchanlik va tanqidiy munosabatni ustirish - muallimning bolaga mehribon, g’amxo’r bo’lishi, bolaning shodligi ham, tashvishlariga ham sherik bo’lish;

Pedagog o’zining butun hayoti va mehnat faoliyatida yomonlikka, Pedagog o’zining butun hayoti va mehnat faoliyatida yomonlikka, adolatsizlikka, nopoklikka, xulqi buzuqlikka nisbatan murosasiz adolatsizlikka, nopoklikka, xulqi buzuqlikka nisbatan murosasiz ekanligini ko’rsatish;ekanligini ko’rsatish;Pedagog o’zining butun hayoti va mehnat faoliyatida yomonlikka, Pedagog o’zining butun hayoti va mehnat faoliyatida yomonlikka, adolatsizlikka, nopoklikka, xulqi buzuqlikka nisbatan murosasiz adolatsizlikka, nopoklikka, xulqi buzuqlikka nisbatan murosasiz ekanligini ko’rsatish;ekanligini ko’rsatish; - bolaning ishonchini suv iste‘mol qilmaslik , uning qalb - bolaning ishonchini suv iste‘mol qilmaslik , uning qalb “sir” larini oshkor etmaslik , oldin yo’l qo’ygan xatolarini “sir” larini oshkor etmaslik , oldin yo’l qo’ygan xatolarini tana qilmaslik ;tana qilmaslik ; Talabalar bilan muomala va munosabatlarda ularning har Talabalar bilan muomala va munosabatlarda ularning har biriga alohida yondoshish, pedagogik taktni saqlash.biriga alohida yondoshish, pedagogik taktni saqlash.

Pedagoglar jamoasida o’qituvchilar o’rtasidagi muomala  Pedagoglar jamoasida o’qituvchilar o’rtasidagi muomala, munosabatlar, insonparvarlik, demokratiklik, ixtiyoriylik tamoyillariga asoslanadi. Ular odatda, ikki xil bo’lib, biri-rasmiy, ikkinchisi-norasmiy muomala deyiladi. Rasmiy muomala, munosabatlar O’zbekiston Respublikasining qonunlari, direktiv hujjatlariga asoslanadi. Norasmiy muomala pedagogik etikaning (o’qituvchi metodining) qonuniyatlariga asoslanadi va jamoaning har bir a‘zosi tomonidan ixtiyoriy ravishda bajariladi. Muomala metodi psixologik qonuniyatlar, metod normalari, qoidalari, talablari pedagoglar jamoasining fikri asosida boshqariladi.

O’zbekiston Respublikasi maktablarida yoshlarni barkamol insonlar qilib tarbiyalash • Ular ongiga umuminsoniy va milliy-madaniy, ma‘naviy, axloqiy har bir bolaning tarbiyasi uchun yuksak mas‘uliyatni bolaga nisbatan bir xil talablar qo’yib, birgalikda tarbiyaviy ta‘sir o’tkazishni taqazo etadi. O’qituvchi metodida muallimlar o’zaro muomala munosabatlarida amal qilishlari zarur bo’lgan axloqiy talablar ishlab chiqarilgan. • Har bir bolaning tarbiyasi uchun mas‘uliyatning birligi pedagoglar jamoasining o’quvchiga nisbatan talablari ham bir xil bo’lishini taqazo etadi. Bu o’qituvchi metodining qonuniyatlaridan biridir. Maktab pedagoglar jamoasining maqsadi, intilishlari, talablari yagona bo’lmasa, tarbiyaviy ishlarning ta‘siri samarasi bo’lmaydi. Buning uchun pedagogik talablarning xarakteri, mazmuni, shakli va usullari hamma muallimlarning fikr-mulohazalariga mos kelishi lozim. Ma‘lumki, pedagogik talabning mazmuni maktab jamoasining maqsadi, vazifalaridan kelib chiqadi. Lekin bu talablarning xarakteri, shakl va usullari har bir muallimning muomala metodiga, shaxsiy fazilatlari, o’quvi, pedagogik mahoratiga bog’liq.

Похожие

Pedagogik mahorat va pedagogik muomala metodi

Pedagogik odob. Pedagogning muomala odobi

Tarbiya jarayonida pedagogik mahorat

Pedagogik mahorat va uning ta’lim tarbiyadagi o’rni

Pedagogik mahorat tizim sifatida. Stanislavskiy tizimi