Kasblar va ularning klassifikatsiyasi - Педагогиka - Презентации

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi

Загружено в:

22.05.2024

Скачано:

0

Размер:

1119.380859375 KB

Kasblar va ularning klassifikatsiyasi Reja 1. Kasb tushunchasining mohiyati. 2. Kasblar va ularning klassifikatsiyasi 3. Mehnatning maqsadiga qarab kasblar

• Hozirgi kunda yoshlarni kasbga yo’naltirishdan maqsad o’sib kelayotgan barkamol avlodni o’zining hayot yo’lini to’gri belgilashlarida, o’zining qobiliyat, qiziqish va moyilligini hamda ijtimoiy ehtiyojini hisobga olgan holda kasb tanlashlarida ko’maklashishdan iboratdir. Bizning jamiyatimiz har bir shaxsning qobiliyatlari to’lik namoyon bo’ladigan, yuqori samara bilan ishlay oladigan faoliyat va shart-sharoitlar bilan band bo’lishiga katta e’tibor bermoqda. Yosh avlodni ongli ravishda kasb tanlashga yo’naltirish yoshlarning kasbni erkin va mustahkam tanlashlari uchun mustaqil zamin yaratuvchi ilmiy-amaliy tizim sifatida qarash lozim. Bu shaxsning ma’naviy, aqliy, mehnat, estetik va jismoniy tarbiyasi, ya’ni barchasi birgalikda ta’lim muassasalaridagi o’quv-tarbiya jarayonda i uzviylikda amalga oshiriladi. O’quvchilarni kasbga yo’naltirishda birinchi navbatda ularning kasblar klassifikatsiyasi, kasblarning tiplari to’g’risidagi bilimlarini shakllantirish kerak bo’ladi.

Kasb o’zi nima? degan savol tug’iladi. Kasb so’zining ma’nosi – insonlarning hunari, faoliyat turi va hayot kechirishlari uchun manba xizmatini o’taydigan mashg’ulotni bildiradi. Kasb – ma’lum darajadagi tayyorgarlikni talab etadigan,davlatning qonun hujjatlarida taqiqlanmagan,bajaruvchiga iqtisodiy foyda keltirishi imkoniyati mavjud bo‘lgan alohida faoliyat turidir.Har qanday shaxs hayotining xotirjamligiva moddiy farovonligining asosi unung kasbidir.Har qanday inson o‘z hayotida muvaffaqiyatga erishishni xohlasa u to‘gri tanlangan o‘z kasbining egasi bo‘lishi kerak.Faqat muvaffaqiyatni xohlamagan befarqlar uchungina kasb tanlash muhim tuyulmaydi.Har qanday muvaffaqiyatga erishganlar o‘zining kasbidan faxrlanishlari shart.Buning uchun nima ekanligini yuzaki emas,chuqur his qilgan holda tushunib olish talab etiladi.

Mehnat predmetiga qarab barcha kasblar beshta tipga bo’linadi. «Odam — tabiat». Tabiat bilan munosabatda bo’lish talab etiladigan faoliyat turlari. Bu yerda mehnatning asosiy, etakchi predmeti jonli tabiatdir. Bu tipga, masalan, quyidagi kasblar kiradi: urug’shunos, meva- sabzavotshunos, davlat urug’chilik inspektsiyasining laboranti, chorvador-usta, ximik-bakteriologik analiz laboranti, zootexnik, agronom. «Odam-texnika». Texnik sistemalar bilan munosabatda bo’lish talab qilinadigan kasblar. Bunday kasblar tipida mehnatning asosiy etakchi predmeti texnika ob`ektlari (mashinalar, mexanizmlar va boshqa shunga o’xshashlar), materiallar, energiya turlaridan iborat bo’ladi. Jonsiz tabiat ob`ektlari (Er osti boyliklari, tuproq, suv, o’rmon va qishloq xo’jaligi mahsulotlari) ham ko’p jihatdan shularga o’xshagan bo’ladi. «Odam-odam». Bu yerda asosiy mehnat predmeti odamlardir. Mazkur mehnat sohasida mayllar, kiziqishlar qay darajada ekanini aniqlashda o’quv predmetlaridan tashqari, siz shaxsan o’zingiz jamoa bo’lib o’tkaziladigan tadbirlarni tashkil etishda ishtirok etib orttirgan tajribangiz ham yordam beradi. Makzur tipga kiradigan quyidagi kasblarni ajratib ko’rsatish mumkin: - Radioelektron apparatlar va asboblar montajchisi elektr va radiotexnika sohasida chuqur bilimga ega bo’lmog’i kerak. «Odam-belgilar tizim». Kasblarning bu tipida shartli belgilar, raqamlar, kodlar, tabiiy yoki sun`iy tillar asosiy etakchi mehnat predmeti hisoblanadi. Hozirgi zamon kishisi belgilar va belgi tizimlari dunyosida tekstlar, chizmalar, sxemalar, kartalar, jadvallar, formulalar, yo’l belgilari ichida yashaydi. Binobarin, bularning hammasini biladigan tegishli mutaxassislar ham zarur. «Odam badiiy obraz». Kasblarning bu tipida badiiy obrazlar, ularning tuzilish usullari etakchi mehnat predmeti hisoblanadi. Bu yerda quyidagi kasblarni ajratib ko’rsatish mumkin: tasviriy faoliyat bilan bog’liq bo’lgan kasblar; badiiy mebellar ishlab chiqarish boyicha duradgor, toshga oyib gul soluvchi, yoritish elektrotexnigi (teatrda), poyabzal kanstruktor- modeleri, dizayner-rassom va boshqalar

Mehnat predmetlari bo’yicha kasblarning tasniflari

O’quvchilarga kasblar turkumlari va kasblarning mehnat vositalariga qarab guruhlanishi to’g’risida ham ma’lumotlar berish kerak bo’ladi.Kasblarning turkumlari. Mehnatning maqsadi odam faoliyati mazmunining muhim xarakteristikasi hisoblanadi. Mehnatning maqsadlari xilma-xil bo’lishiga qaramasdan, ularni uchta katta gruppaga: bilish, o’zgartirish, oylab topish gruppalariga bo’lish mumkin. Mehnatning maqsadiga qarab kasblarni uch turkumga ajratib ko’rsatish mumkin. Gnostik kasblar (G). Bu kasblarning nomi lotincha «gnozis»—bilim, bilish degan ma`noni anglatuvchi so’zdan olingan. Agar siz aqliy mehnat (ya`ni bilib olish, gnostik mehnat) bilan faqat ish stolida, xonada shug’ullanish mumkin deb o’zingizga odat bo’lib qolgan tarzda oylaydigan bo’lsangiz, u holda bunday fikrdan voz kechishga to’g’ri keladi. Bilish, o’rganish mehnati bilan bog’liq bo’lgan ko’pgina kasblar mavjud bo’lib, ular bilan bevosita moddiy ishlab chiqarish jarayonida shug’ullanishga to’g’ri keladi. Masalan, nazoratchilar, sortga ajratuvchilar, pirometristlar ana shunday kasbdagi kishilardir. O’zgartiruvchi kasblar (P). Juda ko’p kasblar mehnat predmetlarini o’zgartirish bilan bog’liq bo’ladi. Odamning o’zgartiruvchi faoliyati faqat buyumlargagina qaratilib qolmay, shu bilan birga energiya turlariga, axborotlarga, jarayonlarga, ijtimoiy hayotning tuzilishiga qaratilgan bo’lishi ham mumkin. Mana, bunga faqat birgina misol keltiramiz. Etakchi o’quvchilarni uyushtirdi va ular ko’chat o’tqazishda faol ishtirok etdilar. Mana shu misolda faqat tabiatning o’zgarganligi to’g’risida gapirish kifoya qilmaydi. Bu yerda eng muhimi bolalarning mehnatga, bir-birlariga bo’lgan munosabatlari o’zgaradi va hokazo.Tadqiqotchilik kasblari (I). Mazkur turkumning nomi izoh berishni talab qiladi. Bu nomga qarab, mazkur kasb qidiruv ishlari bilan (masalan, geologik qidiruv ishlari bilan) yoki ilmiy tadkiqotlar bilan, albatta, bog’liq kasb bo’lsa kerak, deb oylamaslik kerak. Bu yerda o’zgartiruvchi turkumga yaqin bo’lgan kasblar to’g’risida gap boradi. Mazkur turkumdagi kasbda qilinadigan mehnatning maqsadi — qandaydir bir noma`lum narsani, buning ustiga ko’pincha cheklangan bir vaqt sharoitida qidirishdan iborat bo’ladi.

Xulosa • Kasblar, insonlarning oʻz bilish, malakali boʻlish va amaldagi qobiliyatlarini ifodalovchi xususiyatlardir. • Kasblarning malakali boʻlishi shaxsning oʻzini rivojlantirishga, maqsadlarga erishishga va oʻz faoliyati va hayotida muvaffaqiyat qilishga imkoniyat beradi.

FOYDALANGAN ADABIYOTLAR : 1. O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risida” gi Qonuni. «Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori» - T. “Sharq” NMK. 1998. 15 bet 2. Uzviylashtirilgan Davlat ta`lim standarti va o’quv dasturi Mehnat ta`limi, kasb tanlashga yo’llash, Tasviriy san`at, CHizmachilik, Musiqa madaniyati, 3. Jismoniy tarbiya. (1-9sinflar) “Toshkent- 2010” 5-10 b. 4. Muslimov N.A, SHaripov SH.S. v.b. Mehnat ta`limi, kasb tanlashga yo’llashni o’qitish metodikasi. O’quv qo’llanma. –T.: 2009. 427 b. 5. Davlatov K. Mehnat va kasb ta`limi, tarbiyasi hamda kasb tanlash nazariyasi va metodikasi. – T.: «O’qituvchi», 1992. 319 b. 6. Qo’ysinov O.A., Sattorov.V.N., YAkubova H.S. Mehnatta`limi, kasb tanlashga yo’llashdan amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish metodikasi. (Metodik qo’llanma). T.: Nizomiy nomli TDPU, 2011. 79 b.

Похожие

Ta`lim metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Metodlar klassifikatsiyasi

Pedagogik texnologiyalarning turlari va klassifikatsiyasi

O’qitish metodlari va ularning tasnifi

Interfaol metodlar va ularning tasnifi