Инновацион технология ёрдамида таълим самарадорлигини ошириш йўллар - Педагогиka - Презентации

Инновацион технология ёрдамида таълим самарадорлигини ошириш йўллар

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2280.5 KB

1Инновацион технология ёрдамида таълим самарадорлигини ошириш йўллар 1. Технология ва педагогик технология ха қ ида тушунча 2. Педагогик технологияга берилган таърифлар 3. Педагогик технологияларнинг ривожланиш тарихи 4. Интерфаол педагогик технологиялар

2Адабиётлар 1. Фарберман Б . Илгор педагогик технологиялар . — T.: Фан , 2000 2. В.П.Беспалко . Педагогические технологии.МГУ .2001 г . 3. Саидахмедов Н . Янги педагогик технологиялар .T.: Молия , 2003. 4. Саидахмедов Н . Янги педагогик технология: муаммо ва ечимлар .T.: Молия , 200 2 . 5. Толипов У . Усмонбаев М. Педагогик технология : назария ва амалиёт. T: Фан , 2005. 6. WWW.Pedagog.uz . 7. WWW.ZiyoNet.uz . 8. WWW.Ta’lim.uz . 9. WWW.Gov.uz.

3Технология ха қ ида тушунча  Технология - тушунчаси юнонча « маҳорат », « санъат » демакдир. Технология тушунчаси ишлаб чиқариш жараёнидаги технологик операциялар ва маҳсулотни тайёрлаш мазмуни (сирлари) билан боғланган. Технология сўзи замирида жараёнларни амалга ошириш усуллари ва воситалар ҳақида билимлар йиғиндиси, шунингдек, объектда содир бўладиган сифат ўзгаришлари тушунилади.  Технология - бирор ишда, маҳоратда, саноатда қўлланиладиган усуллар, йўллар йиғиндиси. Технология - ишлов бериш, аҳволни ўзгартириш санъати, маҳорати, қобилияти, методлар йиғиндиси . (В.М.Шепель.)

4Педагогик технология  Педагогик технология – бу технологик (ишлаб чиқаришдаги) ёндашувларга айнан ўхшаш бўлган таълимда қўйилган мақсадларга эришиш, кафолатланган (якуний натижани олиш) таълим жараёни тушунилади.  Бундай таълим жараёни технологиялаштирилган дейилади.

5Педагогик технологияга турли таърифлар мавжуд .  Педагогик технология - ўқитувчи маҳоратига боғлиқ бўлмаган ҳолда педагогик мувафаққиятни кафолатлай оладиган, ўқувчи шахсини шакллантириш жараёнининг лойиҳасидир. (В.П.Беспалько.)  Педагогик технология - бу ўқитувчи (тарбиячи)нинг ўқитиш (тарбия) воситалари ёрдамида ўқувчи (талаба)ларга муайян шароит ва кетма- кетликда таъсир кўрсатиш ва бу фаолият маҳсули сифатида уларда олдиндан белгиланган сифатларни шакллантириш жараёнидир .(Н.Сайидаҳмедов.)

6 Педагогик технология - бу ани қ мақсадга эришишга қаратилган аниқ фао лият. (Юдин)  Педагогик технология – таълим бериш ва ўзлаштириш усулларини яратиш, қўллаш, уларни ягона тизимга келтириш йўли билан инсон салоҳияти ва техник воситаларининг барча имкониятларидан мақадга мувофиқ фойдаланиб, билимлар ўзлаштирилишининг энг мақбул жараёнидир. (ЮНЕСКО таърифи).

7Педагогик технологиялар тарихи  1930 - йилларда « педагогик техника» тушунчаси махсус адабиётларда пайдо бўлди ва у ўқув машғулотларини аниқ ва самарали ташкил этишга йўналтирилган усул ва воситалар йиғиндиси сифатида қаралди.  Шунингдек, бу даврда педагогик технология деб ўқув ва лаборатория жиҳозлари билан муомала қилишни уддалаш, кўргазмали қуроллардан фойдаланиш тушунилди.

8 1940 - 1950 йилларда ўқув жараёнига ўқитишнинг техник воситаларини жорий этиш даври бошланди. Айниқса кино, радио, назорат воситалари, улардан фойдаланиш методикаси педагогик технологияга тенглаштирилди.  1961 йилдан бошлаб АҚШ да “Педагогик технология“ ( Educational Technology ),  1964 йилдан Англия да “Педагогик технология ва дастурли таълим“,  Япония да эса 1965 йилдан «Педагогик технология» ( Educational T е chnology ) журналлари чоп этила бошланди.  1971 йилда худди шу номли журнал Италия да чиқарила бошланди.

9 Японияда педагогик технология муаммолари билан тўртта илмий жамият шуғулланмоқда, фаол ҳаракатдаги педагогик технология Марказий Кенгашининг 22 та давлат университетларида марказлари мавжуд.  Ҳар уч ойда япон тилида чиқадиган « Педагогик технология соҳасидаги тадқиқотлар» журналларида йирик олимларнинг илмий ишлари ўз ўрнини топмоқда.  Халқаро конференциялар 1966 йилдан бошлаб ҳар йили баҳорда Англияда ўтказилиб келинади ва анжуман материаллари « Педагогик технология жиҳатлари» номида нашр қилинади.

10 1993 йилда «Халқ таълими» журналида чоп этилган мақолада биринчи марта педагогик технология тушунчаси моҳияти, унинг таърифи ва маълум педагогик тизим доирасидаги талқини ёритилди.  1997 йил май ойида Самарқанд Давлат Университетида ўтказилган “Олий таълимнинг ҳозирги долзарб муаммолари ” Олий ўқув юртлари аро илмий - методик конференциянинг ялпи йиғилишида «Педагогик технология: концептуал таҳлил» мавзусида маъруза қилинди. Маърузада таълимни технологиялаштириш жараёни ижтимоий буюртма сифатида мавжудлиги эътироф этилди, педагогик технология таърифи, моҳияти ва тарихи ҳамда замонавий лойиҳаси методологик ёндашувлар асосида таҳлил қилинди.

11 Олий ва ўрта махсус таълим тизимида ўқитишнинг қуйидаги педагогик технологияларини қўллаш тавсия этилиши мумкин.  Ўқитишнинг креатив технологияси;  Лойиҳалар методини қўллаб ўқитиш технологияс и;  Муаммоли ўқитиш технологияси;  Модулли таълим  Ўқитишнинг ишбилармонлик ўйинлари технологияси;  Ўқитишнинг информацион ва телекоммуникацион технологиялари;  Дифференциаллаштирилган таълим;  Ўқитишдаги инновацион технологиялари .

12Лойиҳалар методини қўлланиб ўқитиш технологияси.  Лойиҳалар методи бугунги кунда ривожлантирувчи ўқитиш технологияси сифатида қўлланилмоқда.  Унинг мақсади талабанинг ижтимоий-маданий муҳитда лойиҳалаш фаолиятига фаол киришиши учун ўзининг мавжуд билимларини фаоллаштиришига ва янгиларини (баъзан, мустақил таълим йўли билан) олишига йўналтирилган.

13Талабалар ва ўқитувчининг лойиҳа устида кўрсатадиган фаолиятида маълум структура (кетма-кетлик ва мантиқий тузилиш) бўлади. 1 босқич – лойиҳани тайёрлаш :  лойиҳа мавзуси ва мақсади аниқланади;  талабалар ўқитувчи билан биргаликда лойиҳани муҳокама қилади ва консультация (лойиҳани бажаришга оид йўл - йўриқ кўрсатиш мақсадида бериладиган маслаҳат, ёрдам, ўтказиладиган суҳбат ва машғулот) олади;  ўқитувчи лойиҳани бажариш истиқболларини очиб беради, мақсадларини тушунтиради ва маслаҳат беради.

142 босқич – режалаш:  Ахборот манбаларини, ахборот тўплаш ва таҳлил қилиш усулларини, ҳисобот шаклларини, натижа ва жараённи баҳолаш мезонларини аниқлаш, вазифаларни тақсимлаш  Талабалар иш режасини ишлаб чиқади ва вазифаларни аниқ ифодалаб таърифлайди, ўқитувчи эса режа ва вазифаларга тузатишлар киритади, ўз фикрини таклиф этади, натижани олдиндан башорат қилишга ёрдам беради.

153 босқич – тадқиқот ;  Ахборот тўплаш, қўйилган масалаларни ечиш;  талабалар тадқиқот ўтказиб, оралиқ ва сўнги вазифаларни ҳал этади, ўқитувчи эса бу ишларни кузатиб боради, зарур бўлганда ёрдам ва маслаҳат беради.  Ахборот манбаи сифатида интервью, сўроқ, кузатиш, тажриба, маълумотнома адабиётлар билан ишлаш ва б. дан фойдаланилади.

164 босқич – тадқиқот натижаларини умумлаштириш :  Ахборотни таҳлил қилиш, хулосалар ва таклифларнинг мантиқий тузилиш шаклини белгилаш ва ифодалаш;  ўқитувчи маслаҳат беради.

175 босқич – ҳисобот ( натижаларни топшириш ):  Оғзаки маъруза, реферат, курс иши ёки курс лойиҳаси, стендга қўйиладиган материал, ёзма ҳисобот, китоб, рисола ва ҳ.к.  Ўқувчилар ҳисобот беради, доклад қилади, ўқитувчи эса ўқувчилар билан баравар ва экспертлар билан биргаликда эшитади, саволлар беради ва тўғрилайди.

186 босқич – натижалар ва жараённи (лойиҳанинг тугалланганлигини) баҳолаш :  Ўқувчилар лойиҳа қатнашчиларининг (баъзан, ўзининг ҳам) рейтингини баҳолаш ва аниқлашда қатнашади.  Ўқитувчи ўқувчилар ва экспертнинг ишини баҳолайди, бунда лойиҳа қатнашчиларининг фикрини назарга олади, кейинги тадқиқотларни бажариш учун далиллар келтиради .

19Интерфаол педагогик технологиялар.

20 “ Интерфаoл” – инглизча сўз бўлиб, “Interact”: “inter” – ўзарo ва “act” – “ҳаракат қилмoқ”, уларни умумлаштирганда эса, “Интерфаoл” – “ўзарo ҳаракат қилмoқ” маънoсини англатади. Interaction – ҳамкoрлик ни (бoшқалар билан) билдиради.  Ўзарo ҳаракат – бу ўқитувчи билан ўқувчининг(талабанинг) биргаликдаги ҳаракатидир. Интерфаoл технологиялар

21Гуруҳларга бўлиш.  гуруҳда камида 4-6 киши бўлиши керак. (Гуруҳда иштирокчилар сонининг кўплиги гуруҳ аъзоларининг фаол ишлашларида ҳала қ ит беради);  гуруҳ таркиби имкон қадар турлича бўлиши керак.  Ҳеч қачон «кучлилар» ва «кучсизлар» гуруҳини тузишга йўл қў ймаслик керак.

22 ҳар доим янги гуруҳ яратинг ;  иштирокчиларнинг доим бир гуруҳда ишлашига йўл қў ймаслик керак.  гуруҳларга ҳар хил усуллар орқали ажратинг керак.  Гурухда шов қ ин б ў лишини олдини олинг

23«Инсерт» методи “ ИНСЕРТ” жадвали Мустақил ўқиш вақтида олган маълумотларни, эшитган маърузаларни тизимлаштиришни таъминлайди; олинган маълумотни тасдиқлаш, аниқлаш, четга чиқиш, кузатиш. Аввал ўзлаштирган маълумотларни боғлаш қобилиятини шакллантиришга ёрдам беради. Ўқув фаолиятини ташкиллаштиришнинг жараёнли тузилмасиГрафик ташкил этувчи нинг тури, аҳамияти ва хусусиятлари Инсерт жадвалини тўлдириш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида ўзлари тўлдирадилар. Ўқиш жараёнида олинган маълумотларни алоҳида ўзлари тизимлаштирадилар - жадвал устунларига “киритадилар” матнда белгиланган қуйидаги белгиларга мувофиқ: “ V”- мен билган маълумотларга мос; “ - “ - мен билган маълумотларга зид; “ +” - мен учун янги маълумот; “ ?” - мен учун тушунарсиз ёки маълумотни аниқлаш, тўлдириш талаб этилади. “ !” – хайратландим.10 0A 20 09 16 17 16 2C 0F 2F 10 2D 1B 1B 01 26 0B 01 27 01 0B 01 28 0B 30 01 29 0B 1B 1F0F 01 2A 0B 3610

24Инсерт жадвали « V » «+» «–» «?» «!» Биламан Янгилик Билганларимга зид Тушунмадим Хайратландим

251. Ақлингизга нима келса, барчасини ёзинг. Ғоялари сифатини муҳокама қилманг фақат уларни ёзинг. 2. Хатни тўхтатадиган имло хатоларига ва бошқа омилларга эътибор берманг. 3. Ажратилган вақт тугагунча ёзишни тўхтатманг. Агарда ақлингизда ғоялар келиши бирдан тўхтаса, у ҳолда қачонки янги ғоялар келмагунча қоғозга расм чизиб туринг. Кластерни тузиш қ оидаси

26«Кластер» методи КЛАСТЕР (Кластер-тутам, боғлам)- ахборот харитасини тузиш йўли- барча тузилманинг моҳиятини марказлаштириш ва аниқлаш учун қандайдир бирор асосий омил атрофида ғояларни йиғиш. Билимларни фаоллаштиришни тезлаштиради, фикрлаш жараёнига мавзу бўйича янги ўзаро боғланишли тасаввурларни эркин ва очиқ жалб қилишга ёрдам беради. Кластерни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ёзув тахтаси ёки катта қоғоз варағининг ўртасига асосий сўз ёки 1-2 сўздан иборат бўлган мавзу номи ёзилади Бирикма бўйича асосий сўз билан унинг ёнида мавзу билан боғлиқ сўз ва таклифлар кичик доирачалар “йўлдошлар” ёзиб қўшилади. Уларни “асосий” сўз билан чизиқлар ёрдамида бирлаштирилади. Бу “йўлдошларда” “кичик йўлдошлар” бўлиши мумкин. Ёзув ажратилган вақт давомида ёки ғоялар тугагунича давом этиши мумкин. Муҳокама учун кластерлар билан алмашинадилар.« КЛАСТЕР » (Кластер-тутам, боғлам)- ахборот харитасини тузиш йўли- барча тузилманинг моҳиятини марказлаштириш ва аниқлаш учун қандайдир бирор асосий омил атрофида ғояларни йиғиш. Билимларни фаоллаштиришни тезлаштиради, фикрлаш жараёнига мавзу бўйича янги ўзаро боғланишли тасаввурларни эркин ва очиқ жалб қилишга ёрдам беради. Кластерни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ёзув тахтаси ёки катта қоғоз варағининг ўртасига асосий сўз ёки 1-2 сўздан иборат бўлган мавзу номи ёзилади Бирикма бўйича асосий сўз билан унинг ёнида мавзу билан боғлиқ сўз ва таклифлар кичик доирачалар “йўлдошлар” ёзиб қўшилади. Уларни “асосий” сўз билан чизиқлар ёрдамида бирлаштирилади. Бу “йўлдошларда” “кичик йўлдошлар” бўлиши мумкин. Ёзув ажратилган вақт давомида ёки ғоялар тугагунича давом этиши мумкин. Муҳокама учун кластерлар билан алмашинадилар.0B 3A 0F 16 0E14 0B 3C 2B1A 2512 1114 23 3121 1B 29 0C 10 09 2F 16 0D 1F35 09 37 1C17 16 01 01 31 01 0B 16 3C12 0B

27Таълим ВоситалариДарслик Техник воситалари Проектор Кодоскоп Адабиётлар О ғ заки Методлари АмалийТашкилий шакллари Фронтал Синф - дарс Индивидуал Таълим муассасалариГурухий Мактаб Коллеж Лицей Университет К ў ргазмалиКоменский Х VII аср

28« Б/Б/Б »методи « Б/Б/Б » методи - Биламан / Билишни ҳоҳлайман/ Билиб олдим. Мавзу, матн, бўлим бўйича изланувчиликни олиб бориш имконини беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида /кичик гуруҳларда жадвални расмийлаштирадилар. “ Мавзу бўйича нималарни биласиз” ва “Нимани билишни хоҳлайсиз” деган саволларга жавоб берадилар (олдиндаги иш учун йўналтирувчи асос яратилади). Жадвалнинг 1 ва 2 бўлимларини тўлдирадилар. Маърузани тинглайдилар, мустақил ўқийдилар. Мустақил/кичик гуруҳларда жадвалнинг 3 бўлимни тўлдирадилар09 3E 16 1B 1A0B1F1E0F 09 01 3C 01 1F 0F 3E 16 3C0B 35 09 3C 0A

29Б/БХ/Б ЖАДВАЛИ Биламан Билишни хоҳлайман Билиб олдим Таълим методлари Таълим воситалари Таълим шакллари Ноанъанавий таълим методларини «Инцерт» «Б/Б/Б» «Кластер» «Синквейн»

30« КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ » методи КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ Ўрганилаётган ҳодиса, тушунча, фикрларни икки ва ундан ортиқ жиҳатлари бўйича таққослашни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълу- мотларни тузилмага келти- риш, тизимлаштириш кўник- маларини ривожлантиради. Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ- лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Концептуал жадвални тузиш қоидаси билан танишадилар. Таққосланадиганларни аниқ- лайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Алоҳида ёки кичик гуруҳларда концептуал жадвални тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган (фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Иш натижаларининг тақдимотиИш натижаларининг тақдимоти

31« ТАЪЛИМ ТИЗИМИ » мавзусидаги к онцептуал жадвал (лавҳа) ТАЪЛИМ ТУРЛАРИ Тавсифлар, тоифалар, ажралиб турадиган белгилар ва шу кабилар Мақсад ва вазифалари Таълим шакллари Укиш муддати Урта м актаб Коллеж Академик лицей Олий таълим

32« Адабий жанрлар » мавзусидаги к онцептуал жадвал (лавҳа) Адабий жанрлар Тавсифлар, тоифалар, ажралиб турадиган белгилар ва шу кабилар Тури Ривожланган давр Муфллифлар Ғ азал Лирик XV – XVI асрлар А.Навоий З.М.Бобур Роман Эпик XX асрда А. Қ одирий. Ч ўлп он Достон Лироэпик X асрдан Халк

33« ВЕНН » ДИАГРАММАСИ ВЕНН ДИАГРАММАСИ - 2 ва 3 жиҳатларни ҳамда умумий томонларини солиштириш ёки таққослаш ёки қарама- қарши қўйиш учун қўлланилади. Тизимли фикрлаш, солиштириш, таққослаш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Венн д иаграмма сини тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда диаграмма Веннани тузадилар ва кесишмайдиган жойларни (х) тўлдирадилар Жуфтликларга бирлашадилар, ўзларининг диаграммаларини таққослайдилар ва тўлдирадилар Доираларни кесишувчи жойида, икки/уч доиралар учун умумий бўлган, маълумотлар рўйхатини тузади.09 47 09 0C 0F 1F0F 09 31 1B 16 0A 09 3E 351D 16 09 4614 0F 3135 16

341875 йил. Самарканд «Падаркуш» «Рисолаий асбоби савод»1878 йил Тошкент «Туркий гулистон ёхуд ахлок» «Биринчи муаллим», «Иккинчи муаллим» Педагог Жадидчи Публицист Драматург« ВЕНН » ДИАГРАММАСИ А.Авлоний М.Бехбудий . Умумий

35«Икки кисмли кундалик» методи Берилган таъриф Ўқувчининг таърифи Атрофдаги нарса, буюм, во қ еа – ҳ одисаларнинг номини билдириб ким ? ,нима ? с ўроқларига жавоб бўлган сўзлар туркуми от дейилади ………………………… ………………………… ………………………… …………………………

36« Т – жадвал » Т – жадвал - би т та концепция (маълумот)нинг жиҳати ўзаро солиштириш учун ёрдам беради . Танқидий мушоҳад ани ривожлантиради Т – жадвал қоидалари танишилади. Якка тартибда расмийлаштирилади Ажратилган вақт оралиғида тартибда (жуфтликда) тўлдиради, унинг чап томонига сабаблари ёзилади, ўнг томонига эса чап томонда ифода қарама – қарши ғоялар, омиллар ва шу кабилар. Жадваллар жуфтликда (гуруҳда) таққосланиши тўлдирилиши Барча ўқув гуруҳи ягона Т – тузади.

37«Т – схемаси» методи Юту қ лари КамчилигиИнтернет 1. Куп хажмдаги маълумотлар. 2. Тезкор ахборот манбаи 3. Фойдаланувчи учун кулай 4. Иктисодий афзалликлар 5. Масофали укиш имконияти 6. Вактдан ва масофадан ютиш 7. Исталган вактда фойдаланиш ва х.к 1. Техник носозлик 2. Саломатлик учун таъсири 3. Миллий урф – одатларга зид маълумотлар 1. Кераксиз ахборотлар ва х.к

38 “ Нима учун” схемаси - муаммонинг дастлабки сабабларини аниқлаш бўйича фикрлар занжири. Тизимли, ижодий, таҳлилий фикрлашни ривожлантиради ва фаоллаштиради. “ Нима учун” схемасини тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда муаммони ифодалайдилар. “Нима учун” сўроғини берадилар ва чизадилар, шу саволга жавоб ёзадилар. Бу жараён муаммонинг дастлабки сабаби аниқланмагунича давом этади. Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар. Иш натижаларининг тақдимоти« Нима учун » схемаси09 01 03 310F 1B 0103 22 37 1F0B310B 09 2F 16 22 22 02

1.Айлана ёки тўғри тўртбурчак шакллардан фойдаланишни ўзингиз танлайсиз. 2.Чизманинг кўринишини - мулоҳазалар занжирини тўғри чизиқлими, тўғри чизиқли эмаслигини ўзингиз танлайсиз. 3.Йўналиш кўрсаткичлари сизнинг қидирувларингизни: дастлабки ҳолатдан изланишгача бўлган йўналишингизни белгилайди. «Нима учун?» чизмасини тузиш қоидалари

40Ишлаб чикариш сифатини яхшилаш максадидаМалакали кадрлар тайёрлаш Сифатли махсулотлар тайёрлаш учун Иктисодёитни ривожлантириш максадидаЭркин ва фаровон хаёт кечириш, авлодларимизга бахтли келажак колдириш максадида Мамлакатимиз тараккиёти учунНима учун ? Нима учун ? Нима учун ?Нима учун ?Нима учун ?«Нима учун?» чизмаси . (Мисол)

41 Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда юқори “суягида” кичик муаммони ифодалайди, пастда эса, ушбу кичик муаммолар мавжудлигини тасдиқловчи далиллар ёзилади Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар. “ Балиқ скелети” чизмаси Бир қатор муаммоларни тасвирлаш ва уни ечиш имконини беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради Иш натижаларининг тақдимоти« Балиқ скелети » чизмаси09 49 16 1B 1E12 19 16 09 2F 16 22 22 02

42« Балиқ скелети » чизмаси Касбга й ў налтиришдаги муаммолархулоса Касбга йуналтириш даги муаммолар Касбга кизикиш нинг суст лиги касб хакида т улик маълумот га эга эмаслик Укувчиларнинг лаёкатини ривожлантириш учун шароит яратилмаганлиги Укувчиларда мавжуд кобилиятларнинг ривожлмаганлиги

43 “ Қандай?” диаграммаси Муаммо тўғрисида умумий тасаввурларни олиш имконини берувчи, мантиқий саволлар занжири. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. Кичик гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар Диаграммани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда диаграммани тузадилар Иш натижаларининг тақдимоти“ Қандай?” диаграммаси09 2F 16 16 19 09 46 16 0C0F 02

« Қ андай?» диаграммасини қуриш қоидалари 1. Кўпгина ҳолларда муаммони ечишда “нима қилиш керак”лиги тўғрисида ўйланиб қолмаслигингиз керак. Асосан муаммо, уни ечишда “буни қандай қилиш керак?”, “қандай”асосий саволлар юзага келишидан иборат бўлади. “ Қандай” саволларининг изчил берилиши қуйидагилар имконини беради: муаммони ечиш нафақат бор имкониятларни, балки уларни амалга ошириш йўлларини ҳам тадқиқ қилиш; қуйидан юқорига босқичма-босқич бўйсунадиган ғоялар тузилмасини аниқлайдилар. Диаграмма стратегик даражадаги саволлар билан ишлашни бошлайди. Муаммони ечишнинг пастки даражаси биринчи галдаги ҳаракатларнинг рўйхатига мос келади. 1. Барча ғояларни ўйлаб ўтирмасдан, баҳоламасдан ва таққосламасдан тезликда ёзиш керак; Диаграмма ҳеч қачон тугалланган бўлмайди: унга янги ғояларни киритиш мумкин; Агарда чизмада савол унинг “шохларида” бир неча бор қайтарилса, унда у бирор муҳимликни англатади. У муаммони ечишнинг асосийси бўлиши мумкин; Янги ғояларни график кўринишда: дарахт ёки каскад кўринишидами, юқоридан пастгами ёки чапдан ўнгда қайд қилинишини ўзингиз ҳал этасиз; Агарда сиз ўзингизга тўғри саволлар берсангиз ва унинг ривожланиш йўналишини намоён бўлишида ишончни сақласангиз, диаграмма, сиз ҳар қандай муаммони амалий жиҳатдан ечимини топишингизни кафолатлайди

45«Қандай?» иерархик диаграммаси Экология ни асраш Қ андай ? Қ андай ? Таълим бериш Қ андай ? Конуний химоялаш тарбиялашжазолаш оилада

“ НИЛУФАР ГУЛИ” чизмаси - муаммони ечиш воситаси. Ўзида нилуфар гули кўринишини намоён қилади. Унинг асосини тўққизта катта тўрт бурчаклар ташкил этади. Тизимли фикрлаш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: тўрт бурчак марказида аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар. Унинг ечиш ғояларини эса марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзадилар. Марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзилган ғояларни, атрофда жойлашган саккизта тўрт бурчакларнинг марказига ёзадилар, яъни гулнинг баргларига олиб чиқадилар. Шундай қилиб, унинг хар бири ўз навбатида яна бир муаммодек кўрилади Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: тўрт бурчак марказида аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар. Унинг ечиш ғояларини эса марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзадилар. Марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзилган ғояларни, атрофда жойлашган саккизта тўрт бурчакларнинг марказига ёзадилар, яъни гулнинг баргларига олиб чиқадилар. Шундай қилиб, унинг хар бири ўз навбатида яна бир муаммодек кўрилади Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар, сўнгра кичик муаммоларни, уларнинг ҳар биридан эса, кичик муаммони батафсил кўриб чиқиш учун “кичик шохчаларни” чиқарадилар. Шунга асосан ҳар бир ғоялар ривожланишини батафсил кузатиш мумкин.Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тузадилар: аввал асосий муаммони (ғоя, вазифа) ёзадилар, сўнгра кичик муаммоларни, уларнинг ҳар биридан эса, кичик муаммони батафсил кўриб чиқиш учун “кичик шохчаларни” чиқарадилар. Шунга асосан ҳар бир ғоялар ривожланишини батафсил кузатиш мумкин. Иш натижаларининг тақдимотиИш натижаларининг тақдимоти« НИЛУФАР ГУЛИ » методи

47 «Нилуфар» гули чизмасини тузиш қоидалари  Амалий нуқтаи назардан барча ғояларни ихчам деб тасаввур қилинг (битта-иккитаси билан чегараланинг), бу ҳам ақл учун фойдали машқ ҳисобланади.  Сизга катта қоғоз варағи зарур бўлади. Доимо ўзингиз мушоҳадаларингиз натижасини бир варақ қоғозда кўриш фойдали ҳисобланади. Қарама-қарши ҳолда эса сизга бир варақдан бошқасига сакраб юришингизга ва бунда зарурий бирор муҳим нарсани унутишингизга олиб келади.

48«Нилуфар гули» чизмаси B Z C D B Z C D A F G H Y F G H Y

49«Нилуфар гули» методини куллаш машк Топши рик Одат ундаш Жисмо ний тарбия ирода жазо рагбат Кизи киш рагбат ишонти риш Укти риш укитиш Аклий тарбия билим шахмат Мисол масала Топкир лик бюджет таълим фойда даромад Иктисо дий тарбия Фаол лик тадбирк орлик оилада савдо рагбат укитиш Сухбат Восита лар Хукукий тарбия хикоя коида конун Маъру заЭстетик Эколо гик Мех нат Жисмо ний Тарбия Аклий Иктисо дий Ахлокий Хукук ийадабиёт табиат Завкла ниш Мада ният Эстетик тарбия мехнат интилиш Хис - туйгу санъат саёхат табиат Ер - сув Хайво нот Экологи к тарбия хаво тупрок таълим окибат одатлар норма намуна анъана Ахлокий тарбия Ота - она Миллий лик оила танбех маъсул ият машк режим Мажбур лаш Мехнат тарбия уктири ш Тушун ча рагбат жазо

50SWOT –та ҳ лил жадвали SWOT – та ҳ лил жадвалини тузиш тартиби билан танишилади Иш натижаси та к димотиМини гуру ҳ ларга бирлашишади, та ққ ослашади, т ў лдиришади, ў згартиришади. Умумий SWOT –жадвалга жамлашадиSWOT –та ҳ лил жадвали - ташкилот ресурслари ҳ олатини та ҳ лил қ илиш ва ба ҳ олаш воситаси. Бу каби та ҳ лилни ташкилот б ў йича умумий тарзда ёки ало ҳ ида муаммо ёки лойи ҳ а б ў йича ҳ ам амалга ошириш мумкин. Тизимли мушо ҳ ада қ илиш, та ққ ослаш, солиштириш, та ҳ лил ва синтезни амалга ошириш к ў никмаларини ривожлантиради

51 SWOT – таҳлил номланиши инглизча бош ҳарфлардан олинган :  Strengths – кучли томони, корхонада ички ресурслар мавжудлиги назарда тутилади ;  Weakness – кучсиз томони ёки ички муаммолар мавжудлиги;  Opportunities – имкониятлар; корхона ривожланиши учун ташқаридаги мавжуд имкониятлар;  Threats – хавфлар, ташқи муҳитдаги мавжуд хавф-хатарлар

52 SWOT -таҳлил жадвали S – кучли томони W – кучсиз томони O - имкониятлари T – хавфлар

53Саволларингиз борми ?

54Эътиборингиз учун рахмат!

Похожие

Тарих дарси самарадорлигини ошириш йўллари

Илғор педагогик ва инновацион технологиялар таълим жараёнида

Инновацион таълим технологиялари олий таълимни модернизациялаш омили сифатида

Педагогик технология

Педагогик технология