Ёшлар тарбиясида энг юксак кадрият – меҳр-мурувватнинг ўрни ва аҳамияти - Педагогиka - Презентации

Ёшлар тарбиясида энг юксак кадрият – меҳр-мурувватнинг ўрни ва аҳамияти

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

381.845703125 KB

Ёшлар тарбиясида энг юксак кадрият – меҳр-мурувватнинг ўрни ва аҳамияти Мамлакатимизда истиклолнинг дастлабки йиллариданок ёш авлод тарбиясига, унинг маънавиятли, жисмоний бакувват, руҳан пок ва соғлом қилиб вояга етказиш ишига алоҳида эътибор бериб келинмокца. Соглом авлод тарбияси иши таълим тизимида тобора муҳим ўринни эгапглаб бераётир. Ўсиб келаётган баркамол ёшлар тарбияси билан ҳамма - ота-оналар, кариидош-уруғлар, кўни-кўшнилар, қолаверса, бутун маҳалла-кўй, жамият, даапат баб-баравар шуғулланмокда.

Соғлом авлодни вояга етказишда жисмоний тарбия билан бир каторда маънавий тарбиянинг ҳам ўзига хос ўрни бор. Ёшларни асрлар давомида сайқал топиб келаётган миллий қадриятлар, эзгу туйгулар -камгаринлик, ҳалоллик ва поклик, одамийлик ва инсонпарварлик, ростгўйлик, раҳм- шафқат, самимийлик, багрикенглик, меҳр-оқибат руҳида тарбиялаш ҳар жиҳатдан катта аҳамиятга эга.

Таъкидлаш жоизки, меҳр-мурувват қадриятларимизнинг узвий бир қисми сифатида халқимизнинг қон-қонига сингиб кетган. Меҳрли, мурувватли бўлиш, саҳоватпешалик, сахийлик, хайр-эҳсон қилиш, олийҳимматлилик, одамохунлик, одамгарчилик ота- боболаримиздан бизга мерос бўлиб қолган миллий хислатлардандир.

Инсонийликнинг олий намунаси, халқимизнинг энг эзгу фазилати -меҳэ ва мурувват хусусида "Қуръони карим" ва "Хадис"ларда пурмаъно фикрлар баён этилган. Чунончи, Ҳадисда саҳоват, сахийлик, эҳсон ҳақида шундай дейилади: "Саҳоват йўлини беркитмагил, Оллоҳ таоло ҳам сенинг учун саҳоват йўлини беркитмагайдур", "Сахий одам фосиқ бўлса ҳам, Оллоҳнинг дўстидур ва бахил одам зоҳид бўлса ҳам, Оллоҳнинг душманидур. Дил қуши саҳовату карам билан овланур, икки дунё саодатига эришмоклик саҳовату карам билан муяссар бўлур", "Мол-дунёсини мискин, етим ва мусофирларга садақа қилиб, сўнг у дунёга рихлат айлайдирган мусулмон қандог ҳам яхшидур", "Мусулмон бўлмоқдек бир буюк бахт соҳибининг Оллоҳ таоло ўзига ато этган ҳалол бойликлардан мискинлар, етим- есирлар ва мусофирларга хайру эҳсон килмоғи накадар савоблидур", "Эҳсон қилмок ҳар бир мусулмон бурчидир". Бу фикрлар, албатта, инсонни одамийликка, мурувватли бўлишга, яхшиликка, эзгу амаллар қилишга ундайди.

Мақоллар, ҳикматли сўзлар - халқ ақт-заковатининг бетакрор, гўзап намунаси. Мазмун, моҳият эътибори билан маколларда ҳам меҳр-мурувват тўғрисида теран мулохазалар қайд этилган. "Мурувватли, адодатли кишини эл севар доим", "Мурувват - меҳрнинг тузоғи", "Мурувват қил, кўнгилни овла", "Мурувват тошқини дарёдан кучли", "Меҳр-кўзда", "Мурувват эгаси зулм қилишни истамайди", "Меҳр билмас кариндошдан меҳр билган ёт яхши", "Одам одамга қувват", "Одам одамга дўст, гамхўр", "Одам одамнинг кунига ярайди", "Сахий булут боққа ёмғир қуяди", "Сахийлар ҳаргиз хор бўлмас", "Сахийнинг қўли очиқ, қўли ОЧИКНИНГ йўли очиқ" сингари ҳикматга бой иборалар шулар жум. пеидандир. Турмуш тажрибалари асосида юзага келган, ҳаёт снновларидан ўтган ушбу хикматларнинг тарбиявий аҳамияти бениҳоя каттадир.

Халқимизнинг меҳр-мурувват борасидаги қарашлари, истак-ХОҲИШлари, орзу-умидлари киши номлари - антропонимларда ҳам ўз ифоДЙСИНИ ГОПГан. Исм берувчилар фарзандларини меҳрибон, ғ&мхўр, олиханоб, КОНГ кўпшл, сахий, саҳоватли инсон бўлиб улғайишини орзу қилган ЦОЛДа уларга Мсҳри, Меҳрибон, Меҳржон, Меҳрихон, Меҳрия, МеҳриниСО, Мвҳрали, Окибат, Оқибатхон, Соҳибой, Эҳсон, Эҳсонбой, Танти, Тантибой, Ҳотам, Ҳотамтой, Ҳотамхон, Иноят, Иноятхон деб ном берганлар.

Мамлакатимиз - фозиллар юрти. Ўлкамиздан етишиб чиқкан буюк шоирлар, алломалар, азиз-авлиёлар халқимиз орасида мехр-мурувват, саҳоватпешаликни тарғиб ва ташвик. қилганлар. Масалан, улуғ аждодларимиздан Абу Наср Фаробий: "Меҳр-муруввэт, дўстлик, иноқлик, меҳнаткашлик бўлса, давлат обод бўлади", - деган. Ҳофиз Шерозий: "Меҳр уруғин экмаган термас яхшилик гулин", - дейди. Аҳмад Югнакий мурувват, саҳоват, ҳимматни инсоннинг энг яхши фазилати сифатида баҳолаган. Карамсиз, шафқатсиз кишини мевасиз дарахтга ўхшатган. Мақтамоқчи бўлсанг, сахийларни мақта дея уқтирган. Шоир яна сахийлик таърифида мана бу фикрларни баён этган: "Барча тилларда сахийнинг мадҳияси айтилади, сахийлик кишининг бутун кирини ювади. Сахий бўл, сенга ҳақорат сўзи тегмасин, сахийлик ҳақорат йўлини тўсади. Эгилмас кўнгилни сахий эгааи, етилмас муродга сахий етади".

Алишер Навоий "Маҳбуб-ул-кулуб" асарининг III қисмида мурувват ва вафо, саҳоват ва ҳиммат сингари масалаларга тўхталиб ўтган. Хусусан, саҳоватни таърифлаб, бундай деган: "Саҳоват инсоният боғининг борвар шажаридур (мевали дарахтидир), балки ул шажарни муфид самаридур (фойдали мевасидир), одамий кишварининг баҳри мавжвари, балки ул мавж баҳрининг симин гавҳари. Саҳоватсиз киши ёгинсиз абри баҳор ва ройиҳасиз (ҳидсиз) мушки тотор Бир ўтмакни икки бўлуб ёрмин бир очка берганни сахий де, ўзи емай борини мухтожқа берганни ахий де". Маърифат жарчиси Абдулла Авлоний асарларида мурувват, химмат борасида кўплаб фикрлар баён этилган. Чунончи, унинг "Туркий гулистон ёхуд ахлоқ" китобида шундай сатрлар бор: "Ҳиммат шундай бир олижаноб фазилатдурки, инсониятнинг кони яхши кулқларнинг посбони демак жоиздур. Ҳиммат соҳиблари каримсифатхик, раҳимтабиатлик бўлур. Хайру саҳоватлик ишлардан ўзини тортмас. Пул ва молини миллат йўлида сарф этмакдин қизгонмас. Ҳимматлик инсон лутфу марҳамати ила дунё юзида жилвагар ўлур". Аждодларимизнинг бу сўзлари олам-олам маънога эга, улар бугунги кунда яна ҳам аҳамиятлирокдир

Умумтаълим мактаблари, лицейлар, касб-хунар коллежлари ва олий ўкув юртлари ўқувчилари ва тадабаларига қадриятларимизнинг ажралмас бир кисми бўлмиш меҳр- мурувват, саҳоват ҳақида кенг тушунча ва билимлар бериб бориш шу куннинг муҳим вазифаси, давр талабидир. Бу ўринда маънавият кунларида, гуруҳ йигилишларида ёшлар ўртасида "Меҳр-мурувват - инсонпарварликнинг амалий ифодаси", "Меҳр - кўзда, акл - сўзда", "Инсон меҳрининг тафти - боқий", "М!еҳр ва мурувват -эгнзак", "Меҳр бор жойда, мурувват бор", "Меҳри борнинг сеҳри бор", "Ҳиммат - инсон камологи" сингари мавзуларда маъруза ва суҳбатлар уюштириш яхши натижа беради. Шунингдек, талабалар даврасида "Мумточ адибларимиз - меҳр-мурувват тўғрисида", "Алишер Навоийнинг саҳоват ва ҳиммат ҳақидаги қараЕшари", "Ўзбек халқ мақолларида меҳр гояларининг Тарғиб қилиниши", "Меҳр-мурувват - инсонга зебу зийнат" мавзуларида эркин иншо ланлови ўтказиш яхши самара беради. Ўрни келганда шуни алоҳида таъкидлаб ўтиш жоизки, мустақил Республикамизда аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш, меҳр-мурвват борасида катор ишлар амалга оширилмоқда. Ногиронлар, етим-есирлар, бева-бечоралар, кам таъминланган муҳтож оилалар, қаровсиз ва ёлгиз кексалар, ўзини боқишга қийналаётган инсонларга моддий ва маънавий кўмак берилмоқда. Мухтасар қилиб айтганда, ўксик калбларга меҳр-мурувват орқали йўл топилмокда. Айни пайтда Республикамиз вилоятларида 30 дан зиёд "Саҳоват" ва "Мурувват" уйлари фаолият кўрсатмокда. Барча :лароитлар муҳайё бўлган "Меҳрибонлик“ уйларида болалар етарли билим ва тарбия олмокдалар. Хуллас, меҳр-мурувват халқни, элни бирлаштиради, кишиларни бир-бирига яқинлаштиради, ёру биродарларнинг ўзаро алокасини янада мустаҳкамлайди, миллатлараро дўстликни таъмиапайди.

Энг муҳими, меҳр-мурувват туйғуси ёшлар ўртасида соғлом турмуш тарзини юзага келтиради, уларни мустақил ҳаётга тайёрлашда катта аҳамият касб этади.

Похожие

Баркамол авлод тарбиясида ахборот-коммуникация ва интернет технологияларининг ўрни

Ахборот ва ёшлар tarbiyasi

Педагогик маҳорат ҳақида тушунча унинг ўқитувчи фаолиятидаги ўрни ва аҳамияти

Пeдагoгик маҳoрат ҳақида тушунча, унинг ўқитувчи фаoлиятида тутган ўрни ва аҳамияти

Соғлом бола йили мазмун-моҳияти, асосий ва устувор йўналишлари