Dars tiplari va turlari - Педагогиka - Презентации

Dars tiplari va turlari

Загружено в:

14.10.2023

Скачано:

0

Размер:

2186.31640625 KB

Mavzu: Ta’limni tashkil etish turlari va shakllari

Reja:  Ta’limni tashkil etish shakllari.  Ta’lim shakllarining yutuq va kamchiliklari.  Ta’lim turlari.  Xulosa.  Foydalanilgan adabiyotlar.

Ta'lim ijtimoiy hodisa bo’lib, uning tarixi juda uzoqdir. Ta'lim insoniyat jamiyati rivojlanishining dastlabki paytlaridayoq katta rol o’ynagan. U to’plangan tajribalarni, dunyo haqidagi axborotlarni berish jarayonini ta'minlagan, insoniyatning faqat ijtimoiy rivojlanishiga emas, balki qiyin sharoitlarda yashay olishiga ham yordam bergan. Uzluksiz rivojlangan jamiyatda ta'lim mukammal holatda bo’lmagan, balki dars ming ming yillar mobaynida vujudga kelgan.

Ta’limni tashkil etish shakllari Individual Sinf-dars Seminar va amaliy tajriba

O'quv yurtning tarixan taraqqiy etish davrida ta'limni tashkil qilish shakllari turlicha bo'lgan. Ta'limni tashkil etish shakllari ma'lum ijtimoiy tuzum va shu tuzumning manfaatlariga mos holda shakllangan. XVI asrning oxiri va XVII asrning boshlarida buyuk chеx pеdagogi Ya. A. Komеnskiy (1592 - 1670) tarixda birinchi bo'lib maktab ta'limida sinf - dars tizimini yaratdi. Ya. A. Komеnskiyning ta'limni tashkil qilish haqidagi qarashlari bir qator jiddiy qarshiliklarga uchragan bo'lsa ham g'arb mamlakatlariga juda tеz tarqaldi va ta'limni tashkil qilishning birdan-bir shakli dеb e'tirof etildi.

Ya.A.Komenskiy “Buyuk didaktika“ asarida, o’quv mashg’ulotlarini guruh shaklida tashkil qilish, o’quv yili va o’quv kunini bir vaqtda boshlash, mashg’ulotlar orasida tanaffuslar berilishini, guruhlardagi bolalarning yoshi va soni bir xil bo’lishiga alohida e’tibor berdi. Dars davomida o’quvchilar diqqatini to’plash, materialni batafsil tushuntirish, o’quvchiga savollar berish, o’zlashtirish jarayonini nazorat qilish zarurligini ta’kidlaydi.

Ta’lim shakllarining yutuqlari va kamchiliklari. Individual ta’lim shakli bir qancha yutuqlarga ega. Ushbu ta’lim shaklida o’quvchining bilim darajasi, salohiyati, o’zlashtirish ko’rsatkichidan kelib chiqqan holda dars jarayoni tashkillashtiriladi. Dars jarayoni uchun ajratilgan unumli foydalaniladi. Yakkama – yakka dars o’tish jarayonida, o’quvchining qaysi mavzularda oqsayotgani va qaysi sohada muvaffaqiyatga erishayotganini nazoratga erishayotganini bemalol kuzatish mumkin. Ammo ushbu ta’lim shaklining ham o’ziga yarasha kamchiliklari mavjud. Masalan, o’quvchi individual ta’lim shaklida tez zerikib yoki charchab qolishi , omma oldida o’z nutqini erkin ifoda etolmaydigan, raqobat va musobaqa ruhida tarbiyalanmagan bo’lib qolishi mumkin. Barchaga ma’lumki, har bir o’quvchi o’zidan yaxshi o’zlashtiruvchi o’quvchi bor bo’lsagina o’sha o’quvchiga havas qilib yoki undan o’zib ketish maqsadida ham jon-jahdi bilan o’qiydi.

Sinf-dars ta’lim shakli ham bir qancha ijobiy tomonlarni o’zida qamrab oladi. Birinchidan, ushbu ta’lim shakli guruh bo’lib dars o’tishga mo’ljallangan. Shunga ko’ra dars jarayoni musobaqa tarzida amalga oshiriladi. Yuqorida aytib o’tganimizdek, o’quvchi o’zidan yaxshi o’zlashtirayotgan o’quvchidan o’zib ketish maqsadida ham o’qiydi. Raqobat bor yerda rivojlanish bo’ladi. Bundan tashqari, dars jarayoni ham qiziqarli bo’ladi. O’quvchilar jamoa oldida fikrini ifodalashga harakat qiloladi. Ammo, bu ta’lim shaklining ham kamchiliklari mavjud. Sinf ko’p miqdordagi o’quvchilardan tashkil topganligi sababli ajratilgan vaqt barcha o’quvchilar bilan birdek ishlashga yetmaydi. Sinfda bilim ko’rsatkichi turli xil bo’lgan o’quvchilarning bo’lganligi sababli, o’quv materiallari o’rta darajada o’zlashtiruvchi o’quvchilarga mo’ljallangan bo’ladi. Bundan past va yuqori o’zlashtiruvchi o’quvchilar aziyat chekishi mumkin. O’qituvchi sinf-dars ta’lim shaklida o’quvchilarning diqqat-e’tiborini birdek jalb etib, tutib turolmasligi mumkin, lekin individual ta’lim shaklida buni bamalol uddalash mumkin.

Seminar va amaliy dars shaklida ham o’quvchilar guruh holida bo’lishadi. Ushbu jarayonda o’quvchilar aktiv, o’qituvchining esa passiv bo’lishi talab etiladi. Ya’ni, bu jarayonda o’quvchilar o’qigan va o’zlashtirgan ma’lumotlarini amalda tadbiq etishadi. Hozirgi kunda o’quv muassasalarida ushbu uuldan keng foydalanilmoqda. Ko’proq talaba va o’quvchilarning o’zlarinini o’qishga va izlanishga undab, uni amalda dars jarayonida namoyon etishini talab qilgan holda yaxshi natijalarga erishilmoqda. Chunki shu narsa ma’lumki, inson eshitgan narsasining 5 % ini, o’qiganining 10% ini tajribada sinab ko’rishi orqali ma’lumotning 40% ini, boshqalarni o’qitish orqali esa 90% ma’lumotni eslab qolishi mumkin ekan. Shu sababli dars jarayonida o’quvchilarning mavzu yuzasidan tayyorlanib kelib, shu mavzu bo’yicha o’z sinfdosh va guruhdoshlariga dars o’tib, prezentatsiya qilib bersa, o’z bilimini ham mustahkamlab oladi.

O’zbekiston Respublikasida ta’lim quyidagi turlarda amalga oshiriladi. Ta’lim turlari 1. Maktabga cha ta’lim 2. Umumiy o’rta ta’lim 3. O’rta- maxsus kasb hunar ta’lim 4. Oliy ta’lim 5. Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim 6. Kadrlar malakasin i oshirish va ularni qayta tayyorlash 7. Maktabda n tashqari ta’lim

 Sеminar va amaliy-tajriba ishlar shaklidagi mashg'ulotlar. Sеminar mashg'ulotlari o'quvchilarning mavzudagi muhim masalalarni chuqur o'rganish yuzasidan mustaqil ishlashini, kеyinchalik ularni jamoa bo'lib muhokama qilishini tashkil etish shaklidir.  Mavzu o'rganilgunga qadar o'qituvchi o'quvchilar uchun savol va topshiriqlar tuzib chiqadi. Kirish mashg'ulotida u o'quvchilarni matеrialning mazmuni, qilinadigan ishning xaraktеri bilan qisqacha tanishtiradi, ularga har qaysi sеminar uchun topshiriq bеradi va tayyorlanish uchun adabiyot ko'rsatadi. Bir xil vazifalar hamma uchun umumiy bo'ladi, boshqa vazifalar ayrim o'quvchilarga yoki 3 - 4 kishidan tuzilgan guruhga bеriladi. Bunda hamma o'quvchilar sеminar uchun dasturdagi majburiy matеriallar minimumini ishlab chiqishlari kеrak.  Sеminarlarga 2-3 hafta tayyorgarlik ko'riladi. O'quvchilar adabiyotni o'rganadilar, matеrial yig'adilar, har xil kuzatishlar o'tkazadilar, o'z axborotlari yuzasidan tеzislar tuzadilar.  Sеminarlar o'qish vaqtida o'tkaziladi. Bunday mashg'ulotlar miqdori mavzuning mazmuniga va uni o'rganish uchun ajratilgan vaqtga bog'liq. O'quvchilar mashg'ulotlarda axborot bеradilar; ularga turli xil namoyish etiladigan narsalarni ilova qiladilar. Masalani muhokama qilishda hamma o'quvchilar ishtirok etishadi. Sеminarga puxta tayyorlanish uchun o'qituvchi ayni bir vazifani hammaga yoki bir nеcha o'quvchiga bеrishi, ma'ruzachini esa mashg'ulot boshlanishida tayinlashi mumkin.

Ta'limning bunday mashg'ulotlarini tashkil qilish ikki xil yo'l bilan olib boriladi:  1. Amaliy tajriba mashg'ulotlari.  2. Ekskursiyalar.  1. Amaliy tajriba mashg'ulotlari. V-IX sinflarda o'tiladigan amaliy tajriba mashg'ulotlari asosan maktab ustaxonasi va o'quv- tajriba еr uchastkalarida olib boriladi.

Amaliy tajriba mashg'ulotlari ham o'z xaraktеriga ko'ra ikki turga ega:  1. Maktab ustaxonasida olib boriladigan mashg'ulotlar.  2. Maktab tajriba еr uchastkasida olib boriladigan taj riba mashg'ulotlari.

 Maktabgacha ta’lim 2 yoshdan 7 yoshgacha bo’lgan davrni qamrab oladi. Umumiy o’rta talim Boshlang’ich ta’lim (1-4 sinf) Umumiy o’rta talim (1-9 sinf)

O’rta maxus kasb hunar ta’lim Kasb hunar kollejlari Akademik litseylari Oliy ta’lim Bakalavr Magistratura

Похожие

Dars tiplari va turlari

Dars va uning vazifalari

Dislaliya shakllari va turlari

O’lkamizdagi uy va yovvoyi hayvonlar dars ishlanma

Pedagogik texnologiyalarning turlari va klassifikatsiyasi