Boshlang`ich sinflarda badiiy asar bilan ishlash va tahlil qilish - Педагогиka - Презентации

Boshlang`ich sinflarda badiiy asar bilan ishlash va tahlil qilish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

529 KB

Boshlang`ich sinflarda Boshlang`ich sinflarda badiiy asar bilan ishlash badiiy asar bilan ishlash va tahlil qilishva tahlil qilish

 Xalq og’zaki ijodidagi eng qiziqarli va rang-Xalq og’zaki ijodidagi eng qiziqarli va rang- barang janr ertakdir. barang janr ertakdir. Ertakni nafaqat bolalar balki Ertakni nafaqat bolalar balki kattalar ham sevib eshitadilar. Demak, ertak kattalar ham sevib eshitadilar. Demak, ertak mazmunan boy, betakror va ta’sirchan janr mazmunan boy, betakror va ta’sirchan janr hisoblanadi. Ertakning muhim hisoblanadi. Ertakning muhim xx usus uu yatlaridan biri yatlaridan biri uning hamisha xalq hayoti, kurashi, tarixiy-ruhiy uning hamisha xalq hayoti, kurashi, tarixiy-ruhiy olami, dunyoqarashi, urf-odatlari bilan olami, dunyoqarashi, urf-odatlari bilan chambarchas bog’lanishi, insonlarga axloqiy va chambarchas bog’lanishi, insonlarga axloqiy va ma’naviy yo’ldosh bo’lib kelishidadir. Ertaklar ma’naviy yo’ldosh bo’lib kelishidadir. Ertaklar insonning ma’naviy va jismoniy kuchiga ishonch insonning ma’naviy va jismoniy kuchiga ishonch ruhi bruhi b ii lan sug’orilgan bo’lib, ijobiy kuchlar tabiat lan sug’orilgan bo’lib, ijobiy kuchlar tabiat va ijtimoiy hayotda o’ziga dushman kuchlarga va ijtimoiy hayotda o’ziga dushman kuchlarga qarshi kurashda doimo g’olib chiqadi. Ertaklar qarshi kurashda doimo g’olib chiqadi. Ertaklar sodda va tushunarli bo’lgani uchun har qanday sodda va tushunarli bo’lgani uchun har qanday kitobxonga tez yetib boradi. Xalq ertaklarida el-kitobxonga tez yetib boradi. Xalq ertaklarida el- yurtni ko’z qorachig’iday avaylab saqlovchi yurtni ko’z qorachig’iday avaylab saqlovchi ajoyib qahramonlar ulug’lanadi, to’g’rilik egrilik ajoyib qahramonlar ulug’lanadi, to’g’rilik egrilik ustidan, yaxshilik yomonlik ustidan doimo ustidan, yaxshilik yomonlik ustidan doimo g’alaba qozonadi. g’alaba qozonadi.

 Ertakning yana bir muhim Ertakning yana bir muhim xususiyati shundaxususiyati shunda nn iboratki iboratki ,, u u kichik maktab yoshidagi bolalarni kichik maktab yoshidagi bolalarni tabiatni sevishga, jonivorlarni tabiatni sevishga, jonivorlarni asrash, avaylashga da’vat etadi. asrash, avaylashga da’vat etadi. Kichkintoylar kuchuk, mushuk, Kichkintoylar kuchuk, mushuk, hh atto sichqonchani ham boqish, atto sichqonchani ham boqish, asrab-avaylash lozim ekanligini asrab-avaylash lozim ekanligini chuqurroq chuqurroq hh is qiladilar.is qiladilar.

Xullas, «Alifbe» darsligida berilgan Xullas, «Alifbe» darsligida berilgan ertaklar orqali o’quvchilarning ertaklar orqali o’quvchilarning  - dunyoqarashlarini shakllantirish va rivojlantirishga;- dunyoqarashlarini shakllantirish va rivojlantirishga;  - ularning tabiatga muhabbatlarini oshirishga;- ularning tabiatga muhabbatlarini oshirishga;  - axloqiy va ma’naviy jihatdan tarbiyalashga;- axloqiy va ma’naviy jihatdan tarbiyalashga;  - yaxshilik yomonlik ustidan, to’g’rilik egrilik ustidan - yaxshilik yomonlik ustidan, to’g’rilik egrilik ustidan doimo g’alaba qozonishga;doimo g’alaba qozonishga;  - ilmga qiziqtirishga;- ilmga qiziqtirishga;  - tovush va harflarni oson o’zlashtirishlariga;- tovush va harflarni oson o’zlashtirishlariga;  - so’z ma’nolarini bilib olishlariga muvaffaq bo’lamiz. Bu - so’z ma’nolarini bilib olishlariga muvaffaq bo’lamiz. Bu esa o’quvchilarni bilimdon, zukko, to’g’riso’z va esa o’quvchilarni bilimdon, zukko, to’g’riso’z va vatanparvar bo’lib yetishishlarida eng yaxshi samaradir. vatanparvar bo’lib yetishishlarida eng yaxshi samaradir.

Savod o`rgatishda pedagogik Savod o`rgatishda pedagogik asoslarning roliasoslarning roli  Respublikamizda ta’lim sohasida mustaqillik Respublikamizda ta’lim sohasida mustaqillik yillarida muhim islohotlar amalga oshirildi. Bu yillarida muhim islohotlar amalga oshirildi. Bu islohotlar hozirgi kunda o`zining samarali islohotlar hozirgi kunda o`zining samarali natijalarini ko`rsatmoqda. Yoshlarimiz orasida natijalarini ko`rsatmoqda. Yoshlarimiz orasida dunyo miqyosidagi tanlovlar, olimpiada va dunyo miqyosidagi tanlovlar, olimpiada va musobaqalarda faxrli o`rinlarni egallayotgan musobaqalarda faxrli o`rinlarni egallayotgan iqtidorli yoshlar soni yildan-yilga ortib bormoqda. iqtidorli yoshlar soni yildan-yilga ortib bormoqda. Bu g`alabalarning barchasiga albatta, inson Bu g`alabalarning barchasiga albatta, inson kamolotining poydevorini yaratuvchilar kamolotining poydevorini yaratuvchilar sababchidirlar.sababchidirlar.

 Oilada birgina farzand Oilada birgina farzand tarbiyasi bilan tarbiyasi bilan shug`ullanayotgan ota-onalar shug`ullanayotgan ota-onalar ba’zida o`z farzandining ba’zida o`z farzandining qiliqlaridan bezor bo`ladi. Ular qiliqlaridan bezor bo`ladi. Ular farzandini «bog`chaga berib, farzandini «bog`chaga berib, ancha qulog`im tinchib qoldi» ancha qulog`im tinchib qoldi» deydilar. deydilar.

Maktabga borgandan keyin esa ular endi Maktabga borgandan keyin esa ular endi «farzandim maktabga borib, ancha bosilib «farzandim maktabga borib, ancha bosilib qoldi» deydilar. qoldi» deydilar. Buning boisi nimada? Buning boisi nimada?  Bolaning maktabga borib ancha bosilib qolishi sinf Bolaning maktabga borib ancha bosilib qolishi sinf o`qituvchisining savod o`rgatishining pedagogik asosini o`qituvchisining savod o`rgatishining pedagogik asosini yaxshi bilishi va unga suyanishidir. Maktabga kelgan yaxshi bilishi va unga suyanishidir. Maktabga kelgan bolada savod o`rgatishning tayyorgarlik davrida bolada savod o`rgatishning tayyorgarlik davrida maktabga kelib-ketish odobi maktabning ichki tartib maktabga kelib-ketish odobi maktabning ichki tartib qoidalari kattalarni hurmat qilish, kichiklarni izzat qilish qoidalari kattalarni hurmat qilish, kichiklarni izzat qilish qoidalari o`rgatiladi. Bunda o`qituvchi o`quvchilarni bir-qoidalari o`rgatiladi. Bunda o`qituvchi o`quvchilarni bir- biriga taqqoslashi yoki eng intizomli, odobli, tartibli biriga taqqoslashi yoki eng intizomli, odobli, tartibli o`quvchini namuna, ibrat qilib ko`rsatishi eng yaxshi o`quvchini namuna, ibrat qilib ko`rsatishi eng yaxshi usullardan. Chunki har qanday yosh bola yaxshi usullardan. Chunki har qanday yosh bola yaxshi so`zning, ayniqsa maqtovning rag`batning yoki so`zning, ayniqsa maqtovning rag`batning yoki arzimagan bo`lsa ham biror narsaning gadosi bo`ladi. arzimagan bo`lsa ham biror narsaning gadosi bo`ladi.

 Savod o`rgatishning asosiy (Alifbo) davrida Savod o`rgatishning asosiy (Alifbo) davrida o`qituvchi «Alifbo» darsligidagi har bir o`qituvchi «Alifbo» darsligidagi har bir so`zning ma’nolarini tushuntiradi, har bir so`zning ma’nolarini tushuntiradi, har bir rasmning nima ekanligi, uning ijobiy rasmning nima ekanligi, uning ijobiy xususiyatlari va o`quvchilarning unga xususiyatlari va o`quvchilarning unga nisbatan munosabatlari qanday bo`lishini nisbatan munosabatlari qanday bo`lishini o`quvchilarga ijodkorlik ruhida singdiriladi. o`quvchilarga ijodkorlik ruhida singdiriladi. Demak, bunda o`quvchi savod chiqarish Demak, bunda o`quvchi savod chiqarish bilan birgalikda o`zining ma’noviy jihatidan bilan birgalikda o`zining ma’noviy jihatidan ham saviyasini oshirib boradi. ham saviyasini oshirib boradi.

 Kuzatuvlarimiz shuni isbot Kuzatuvlarimiz shuni isbot etadiki, qaysi o`qituvchi etadiki, qaysi o`qituvchi o`quvchilarga ta’lim berish o`quvchilarga ta’lim berish jarayonida ularning tarbiyasiga jarayonida ularning tarbiyasiga ham alohida e’tibor bergan ham alohida e’tibor bergan bo`lsa, o`sha sinf o`quvchilari bo`lsa, o`sha sinf o`quvchilari boshqa sinf o`quvchilaridan boshqa sinf o`quvchilaridan tarbiyaviy tomondan ajralib turadi. tarbiyaviy tomondan ajralib turadi.

 Demak, o`qituvchining savod o`rgatish Demak, o`qituvchining savod o`rgatish jarayonida pedagogik asosga suyanishi:jarayonida pedagogik asosga suyanishi:  o`quvchining yaxshi talim olishi;o`quvchining yaxshi talim olishi;  hayotdagi voqea hodisalarga teran ko`z hayotdagi voqea hodisalarga teran ko`z bilan qarab, ijobiy munosabatda bo`la bilan qarab, ijobiy munosabatda bo`la olishlari;olishlari;  hayotda o`z o`rnini topib, o`z oilasi, xalqi hayotda o`z o`rnini topib, o`z oilasi, xalqi Vatani uchun jon fido qila oladigan, Vatani uchun jon fido qila oladigan, fidoiy inson bo`lib yetishishlarida eng fidoiy inson bo`lib yetishishlarida eng samarali asos bo`ladi.samarali asos bo`ladi.

 Bola yozishidan oldin o`ylaydi, fikrini Bola yozishidan oldin o`ylaydi, fikrini og`zaki jamlaydi, so`ng uni yozishga og`zaki jamlaydi, so`ng uni yozishga kirishadi. O`z fikrini bayon qilish, yo`l kirishadi. O`z fikrini bayon qilish, yo`l qo`yilgan biror savol yoki masala qo`yilgan biror savol yoki masala yuzasidan mushohada yuritish uchun yuzasidan mushohada yuritish uchun jiddiy fikrlaydi. Bu jarayon (og`zaki) jiddiy fikrlaydi. Bu jarayon (og`zaki) nutq asosida paydo bo`ladi va nutq asosida paydo bo`ladi va mustahkamlanadi. mustahkamlanadi.

Ta`limini ijodiy tashkil etishTa`limini ijodiy tashkil etish  Ta`limni, jumladan, boshlang’ich sinflarda Ta`limni, jumladan, boshlang’ich sinflarda ta`limini ijodiy tashkil etishni hta`limini ijodiy tashkil etishni h ее ch kim ch kim inkor qilmaydi. Aksincha, ta`limni ijodiy inkor qilmaydi. Aksincha, ta`limni ijodiy tashkil etish yo’li bilan uning tashkil etish yo’li bilan uning samaradorligini oshirish, yoshlarni hayot, samaradorligini oshirish, yoshlarni hayot, ishlab chiqarish va ijtimoiy ishlab chiqarish va ijtimoiy munosabatlarga tayyorlashning sifatini munosabatlarga tayyorlashning sifatini yaxshilash mumkinligini o’qituvchilar ham, yaxshilash mumkinligini o’qituvchilar ham, ilmiy jamoatchilik ham e`tirof etadi. ilmiy jamoatchilik ham e`tirof etadi.

 Boshlang’ich sinf ta`limini ijodiy tashkil Boshlang’ich sinf ta`limini ijodiy tashkil etish tajribasini tizim sifatida qarab, etish tajribasini tizim sifatida qarab, ijodiy ta`lim amaliyoti xususiyatlarini ijodiy ta`lim amaliyoti xususiyatlarini ajratishga, maktab o’qituvchilarining ajratishga, maktab o’qituvchilarining ijodiy ta`lim to’g’risidagi fikrlarini qayd ijodiy ta`lim to’g’risidagi fikrlarini qayd etishga harakat qilamiz. Boshlang’ich etishga harakat qilamiz. Boshlang’ich sinf ta`limini ijodiy tashkil etish sinf ta`limini ijodiy tashkil etish amaliyotining ramaliyotining r ее al ahvoli va al ahvoli va o’qituvchilarning o’z fikrlarini bir-biri o’qituvchilarning o’z fikrlarini bir-biri bilan taqqoslab ijodiy ta`limning kuchli bilan taqqoslab ijodiy ta`limning kuchli hamda zaif tomonlarini ajratamiz.hamda zaif tomonlarini ajratamiz.

 Binobarin, bolalarga o’z maqsadlarini mustaqil Binobarin, bolalarga o’z maqsadlarini mustaqil bb ее lgilashga jalb qilish, qo’yilgan muammoning lgilashga jalb qilish, qo’yilgan muammoning qiyinligini anglatish, qo’yilgan savollarga javob qiyinligini anglatish, qo’yilgan savollarga javob izlatish yo’llari orqali ham ta`limning izlatish yo’llari orqali ham ta`limning samaradorligini oshirish, bolalarni ijodiy samaradorligini oshirish, bolalarni ijodiy ishlashga undash mumkin. Darsning ikkinchi ishlashga undash mumkin. Darsning ikkinchi bosqichi-yangi bilim va faoliyat usullarini idrok bosqichi-yangi bilim va faoliyat usullarini idrok etish bosqichida ham o’quvchilarning ijodiy etish bosqichida ham o’quvchilarning ijodiy izlanishlarini o’tkazish imkoniyatlari bisyor izlanishlarini o’tkazish imkoniyatlari bisyor topiladi: oldin o’rganilgan mavzuga va endi topiladi: oldin o’rganilgan mavzuga va endi o’rganilayotgan mavzuga oid dalillarni o’zaro o’rganilayotgan mavzuga oid dalillarni o’zaro taqqoslash, mavzuga oid dalillarni kuzatish, taqqoslash, mavzuga oid dalillarni kuzatish, kuzatilgan dalillardan xulosalar chiqarish, kuzatilgan dalillardan xulosalar chiqarish, chiqarilgan xulosani darslikda bchiqarilgan xulosani darslikda b ее rilgan ta`rif, rilgan ta`rif, qoidaga taqqoslash.qoidaga taqqoslash.

 Yuqorida qayd qilinganidYuqorida qayd qilinganid ее k, bilim va k, bilim va malakalarni umumlashtirish darslarining malakalarni umumlashtirish darslarining asosida tushuncha darajasida asosida tushuncha darajasida umumlashtirish yotadi. “Tushuncha umumlashtirish yotadi. “Tushuncha darajasida umumlashtirishda ma`lum darajasida umumlashtirishda ma`lum grammatik hodisaning his qilinayotgan aniq grammatik hodisaning his qilinayotgan aniq bb ее lgilari emas, balki uning umumiy lgilari emas, balki uning umumiy xususiyatlari nazarda tutiladi. Bunda asos xususiyatlari nazarda tutiladi. Bunda asos qilib olingan xususiyat o’rganilgan qilib olingan xususiyat o’rganilgan hodisalarning bir qanchasi uchun hodisalarning bir qanchasi uchun mushtarak hisoblanadi. Mashg’ulotlarda mushtarak hisoblanadi. Mashg’ulotlarda yuqori darajada abstraksiyalashni yuqori darajada abstraksiyalashni ta`minlaydigan topshiriqlardan ta`minlaydigan topshiriqlardan foydalaniladi” foydalaniladi”

Похожие

Boshlang`ich sinflarda takrorlash darslari

Ko`rgazmalilik ahamiyati va boshlang`ich sinflarda qo`llanilishi

Boshlang`ich sinflarda matematik viktorina va matematik kechalarni tashkil etish

Boshlang`ich ta'lim va sport tarbiyaviy ishi yo'nalishi

Maktabim – qutlug’ makonim, kitobim – oftobim