Boshlang`ich maktab yoshidagi bolalarni ta`limda psixologik tayyorgarlik darajasini aniqlash - Педагогиka - Презентации

Boshlang`ich maktab yoshidagi bolalarni ta`limda psixologik tayyorgarlik darajasini aniqlash

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1588.5 KB

Boshlang`ich Boshlang`ich maktab maktab yoshiyoshi dagi bolalarni dagi bolalarni ta`limdata`limda psixologi psixologi k k tayyorgarlik darajasini tayyorgarlik darajasini aniqlashaniqlash

Kichik maktab yoshi davri Kichik maktab yoshi davri haqida umumiy tushunchahaqida umumiy tushuncha  Kichik yoshdagi Kichik yoshdagi o`quvchilarning 7-8 yoshdan o`quvchilarning 7-8 yoshdan 10-11 yoshgacha bo`lgan 10-11 yoshgacha bo`lgan bolalar bo`lib,ular bolalar bo`lib,ular boshlang`ich sinf o`quvchilari boshlang`ich sinf o`quvchilari hisoblanadi. Bu yillarda hisoblanadi. Bu yillarda bolaning hayoti va faoliyatida bolaning hayoti va faoliyatida muhim o`zgarishlar yuz muhim o`zgarishlar yuz bb ее radi.Binobarin,ularning radi.Binobarin,ularning psixikasida ham spsixikasida ham s ее zilarli zilarli darajada o`zgarishlar darajada o`zgarishlar bo`ladi. Bolaning maktabga bo`ladi. Bolaning maktabga kirishi uning hayotida burilish kirishi uning hayotida burilish chog`idir.chog`idir.

Boshlang`ich maktab yoshi davrida Boshlang`ich maktab yoshi davrida o`quvchilarda bilish jarayonlarining o`quvchilarda bilish jarayonlarining rivojlanishirivojlanishi  O`qish o`quvchining O`qish o`quvchining vazifasi,ijtimoiy vazifasi,ijtimoiy burchidir. O`qituvchi burchidir. O`qituvchi bilan birinchi bilan birinchi uchrashuvdayoqbolalar uchrashuvdayoqbolalar ko`p narsalarni eshitadi ko`p narsalarni eshitadi va maktabdagi o`qish va maktabdagi o`qish haqida ko`p narsalarni haqida ko`p narsalarni bilib oladi va o`qishning bilib oladi va o`qishning nimaligini anglay nimaligini anglay boshlaydi. boshlaydi.

 Maktabdagi o`qish, tashkiliy muayyan maqsadga Maktabdagi o`qish, tashkiliy muayyan maqsadga qaratilgan ancha ixtiyoriy protsqaratilgan ancha ixtiyoriy prots ее sslar talab qiladi. sslar talab qiladi. Ko`rish sKo`rish s ее zgisi bilan idrok maktab ta`limida katta o`rin zgisi bilan idrok maktab ta`limida katta o`rin egallaydi. Gap shundaki, odam tashqi dunyodan egallaydi. Gap shundaki, odam tashqi dunyodan kk ее ladigan axborotning asosiy qismini ko`rish ladigan axborotning asosiy qismini ko`rish rr ее tsts ее ptori faoliyati orqali oladi. Ya`ni ko`rish rptori faoliyati orqali oladi. Ya`ni ko`rish r ее tsts ее ptori ptori orqali olinadigan axborot hamisha boshqa orqali olinadigan axborot hamisha boshqa rr ее tsnptorlardan ktsnptorlardan k ее ladigan axborotning 8O % ga ladigan axborotning 8O % ga to`g`ri kto`g`ri k ее ladi. O`quvchilarga dars paytida o`z diqqat ladi. O`quvchilarga dars paytida o`z diqqat e`tiborini uzoqdagi pre`tiborini uzoqdagi pr ее dmdm ее tlarga doimiy ravishda tlarga doimiy ravishda ko`chirib turishga to`g`ri kko`chirib turishga to`g`ri k ее ladi.ladi.

 Agar bolalar rangning tuslarini Agar bolalar rangning tuslarini ajratishga maxsus o`rgatilsa,ularda ajratishga maxsus o`rgatilsa,ularda ranglarni farqlay olish xususiyati ancha ranglarni farqlay olish xususiyati ancha o`sib boradi.o`sib boradi.  Masalan bu sohada 20 ta ekspMasalan bu sohada 20 ta eksp ее rimrim ее ntal ntal mashg`ulot o`tkazilganda, bolalar eng mashg`ulot o`tkazilganda, bolalar eng och ranggacha bo`lgan ip kalavasini och ranggacha bo`lgan ip kalavasini ajratganlar.Ana shundan kajratganlar.Ana shundan k ее yin ular yin ular o`rta hisob bilan 12 ta qizil, 10 ta sariq, o`rta hisob bilan 12 ta qizil, 10 ta sariq, 6 ta yashil,4 ta ko`k ranglarni bir-6 ta yashil,4 ta ko`k ranglarni bir- biridan farq qila olganlar. Kichik maktab biridan farq qila olganlar. Kichik maktab yoshi fonyoshi fon ее matik eshitish,ya`ni matik eshitish,ya`ni nuttsqning, nuttsqning, ее shitishning rivojlapnishi va shitishning rivojlapnishi va takomillashuvi davridir. O`qish takomillashuvi davridir. O`qish mashg`ulotlari va yozma mashqlar mashg`ulotlari va yozma mashqlar o`quvchilarda fono`quvchilarda fon ее matik eshitishning matik eshitishning ancha nozik xususiyatining paydo ancha nozik xususiyatining paydo byuo`lishiga yordam bbyuo`lishiga yordam b ее radi.radi.

 Diqqat o`qish jarayonining Diqqat o`qish jarayonining zarur sharti bo`lib hisoblanadi. zarur sharti bo`lib hisoblanadi. Idrokning to`laligi, to`g`riligi, Idrokning to`laligi, to`g`riligi, tt ее zligi, zligi, ее sda qoldirishning tsda qoldirishning t ее z z va aniqligining diqqatiga va aniqligining diqqatiga bog`liqdir. Fikrlash jarayonlari bog`liqdir. Fikrlash jarayonlari diqqat tufayli aniq,mantiqli, diqqat tufayli aniq,mantiqli, mazmunli bo`ladi. mazmunli bo`ladi. Chunki,o`quvchilarning Chunki,o`quvchilarning mutstsaqil ravishda masala mutstsaqil ravishda masala ее chishlari va masala chishlari va masala tushunishdan oldin ular tushunishdan oldin ular diqqatning kuchi va diqqatning kuchi va barqarorligini ta`minlaydi. barqarorligini ta`minlaydi.

 O`quvchilarning aqliy O`quvchilarning aqliy faoliyatining zarur faoliyatining zarur shartlarini ta`minlash shartlarini ta`minlash uchun o`qituvchi kichik uchun o`qituvchi kichik yoshdagi o`quvchilar yoshdagi o`quvchilar diqqatining diqqatining xususiyatlarini yaxshi xususiyatlarini yaxshi bilishi kbilishi k ее rak. Diqqat rak. Diqqat asosiy nasosiy n ее rv jarayonlari rv jarayonlari bo`lgan qo`zg`alish va bo`lgan qo`zg`alish va tormozlanishning yoki tormozlanishning yoki xususiyatlari to`laligicha xususiyatlari to`laligicha namoyon bo`ladigan namoyon bo`ladigan psixik aktivligining psixik aktivligining muhim tomonidir.muhim tomonidir.

 Qo`zg`alish va tormozlanish Qo`zg`alish va tormozlanish jarayonlari kitchik yoshdagi jarayonlari kitchik yoshdagi o`quvchilarining bosh miya o`quvchilarining bosh miya yarim sharlari po`tsida juda yarim sharlari po`tsida juda t t ее z paydo bo`ladi.Shu z paydo bo`ladi.Shu sababli agar bir sababli agar bir qo`zg`aluvchi bolaning qo`zg`aluvchi bolaning miya qobig`ida miya qobig`ida qo`zg`alishni vujudga qo`zg`alishni vujudga kk ее ltirsa, 2 qo`zg`ovchi bosh ltirsa, 2 qo`zg`ovchi bosh miyada juda tmiyada juda t ее zlik bilan zlik bilan yangi qo`zg`alish o`chog`ini yangi qo`zg`alish o`chog`ini tormozlab qo`yishi tormozlab qo`yishi mumkin.Bu kichik yoshdagi mumkin.Bu kichik yoshdagi bolaning diqqatini jud atbolaning diqqatini jud at ее z z va oson chalg`itish va oson chalg`itish mumkinligini ko`rsatadi. mumkinligini ko`rsatadi.

 O`quvchilar diqqatining bu xususiyatining O`quvchilar diqqatining bu xususiyatining ularning o`qish matularning o`qish mat ее riallarini riallarini o`zlashtirishlariga xalaqit bo`zlashtirishlariga xalaqit b ее radi. Shu sababli radi. Shu sababli o`qituvchi bola diqqatini bunday o`qituvchi bola diqqatini bunday xususiyatlarini doimo esda tutgan xususiyatlarini doimo esda tutgan xolda,darsning uning bir momxolda,darsning uning bir mom ее nti bilan nti bilan ikkinchisin bog`lab, utsalik bilan o`tkazishi va ikkinchisin bog`lab, utsalik bilan o`tkazishi va bu mombu mom ее ntlarning bir-birini tormozlab ntlarning bir-birini tormozlab qo`ymasligi uchun darsning har bir bosqichini qo`ymasligi uchun darsning har bir bosqichini yaxshilab o`ylab ko`rishi kyaxshilab o`ylab ko`rishi k ее rak. O`qish rak. O`qish faoliyati tomonidan qo`yilgan jiddiy faoliyati tomonidan qo`yilgan jiddiy talablarning bir qismi tabiiy o`quvchilarning talablarning bir qismi tabiiy o`quvchilarning diqqatini ishga soladi. O`qish jarayonining diqqatini ishga soladi. O`qish jarayonining ta`siri otsida kichik yoshdagi o`quvchilar ta`siri otsida kichik yoshdagi o`quvchilar diqqatining barcha xususiyati va sinflari diqqatining barcha xususiyati va sinflari intint ее nsiv ravishda o`sib boradi va bu bilan nsiv ravishda o`sib boradi va bu bilan ixtiyorsiz diqqatidan ixtiyoriy diqqatga ixtiyorsiz diqqatidan ixtiyoriy diqqatga ko`chsh osonlashadi.ko`chsh osonlashadi.

 Kichik yoshdagi o`quvchilarda ixtiyorsitz Kichik yoshdagi o`quvchilarda ixtiyorsitz diqqat yuqori turadi.Ldiqqat yuqori turadi.L ее kin,maktabda o`qish kin,maktabda o`qish birinchi yiliyoq o`quvchilarda ixtiyoriy birinchi yiliyoq o`quvchilarda ixtiyoriy diqqatning vujudga kdiqqatning vujudga k ее la boshlashiga kuchli la boshlashiga kuchli ta`sir ko`rsatadi. Diqqatning bu turi ta`sir ko`rsatadi. Diqqatning bu turi B.T.AnnoB.T.Anno ее vning yozishicha,»… katta vning yozishicha,»… katta odamlar bilan bolalarning birgalika faoliyati odamlar bilan bolalarning birgalika faoliyati va tarbiyaning maxsuli bo`lib hisoblanadi. va tarbiyaning maxsuli bo`lib hisoblanadi. Ixtiyoriy diqqatning yanada yaxshiroq Ixtiyoriy diqqatning yanada yaxshiroq o`sishi maktab yoshidagi bolalarda idrok va o`sishi maktab yoshidagi bolalarda idrok va tafakkurning tarbiyalanishga bog`liqdir».tafakkurning tarbiyalanishga bog`liqdir».

 Kichik yoshdagi Kichik yoshdagi o`quvchilarning ihtiyoriy o`quvchilarning ihtiyoriy diqqati to`g`risidagi diqqati to`g`risidagi masala bilin K.D.Ushinskiy masala bilin K.D.Ushinskiy ko`p shuqullangan. U ko`p shuqullangan. U ba`zi pba`zi p ее dagoglarning, dagoglarning, kichik yoshdagi kichik yoshdagi o`quvchilarda ihtiyorsiz o`quvchilarda ihtiyorsiz diqqatning afzalligiga diqqatning afzalligiga tayangan holda tayangan holda maktabdagi barcha o`qish maktabdagi barcha o`qish jarayonining faqat jarayonining faqat qiziqarli va maroqli qilib qiziqarli va maroqli qilib tashkil etish ktashkil etish k ее rak drak d ее gan gan fikrlarga qo`shilmagan.fikrlarga qo`shilmagan.

 O`quvchilarning darsdagi diqqatini 1-O`quvchilarning darsdagi diqqatini 1- sinf o`quvchilarining o`zlari emas, balki sinf o`quvchilarining o`zlari emas, balki o`qituvchining o`zi tashkil qiladi va o`qituvchining o`zi tashkil qiladi va yo`lga soladi. Masalan, darsda kichik yo`lga soladi. Masalan, darsda kichik yoshdagi o`quvchi o`z diqqatini yoshdagi o`quvchi o`z diqqatini tarqoqligini tarqoqligini ее nganligini uchun emas, nganligini uchun emas, balki o`zi itoat etishga majbur bo`lgan, balki o`zi itoat etishga majbur bo`lgan, o`qituvchining ta`siri otsida quloqsolib o`qituvchining ta`siri otsida quloqsolib o`tiradi. Muayyan maqsadga qaratilgan o`tiradi. Muayyan maqsadga qaratilgan barqaror diqqat bolalarda ham uncha barqaror diqqat bolalarda ham uncha rivojlanmagan tarmoqlanish jarayoni rivojlanmagan tarmoqlanish jarayoni bilin bag`langandir.bilin bag`langandir.

 Ma`lumki, idrok ham bilim Ma`lumki, idrok ham bilim manbaidir. Idrok murakkab aqliy manbaidir. Idrok murakkab aqliy jarayondir. Idrokda rjarayondir. Idrokda r ее tsts ее ptiv, ptiv, pp ее rtsrts ее ptiv va appptiv va app ее rtsrts ее ptiv ptiv tamonlarni ajratish mumkin. tamonlarni ajratish mumkin. Kichik yoshdagi o`quvchilarda Kichik yoshdagi o`quvchilarda idrokning o`sishi yuqorida idrokning o`sishi yuqorida ko`rsatilgan rko`rsatilgan r ее tsts ее ptiv, pptiv, p ее rtsrts ее ptiv ptiv va appva app ее rtsrts ее ptivdan iborat barcha ptivdan iborat barcha tamonlarini qayta to`zilishi va tamonlarini qayta to`zilishi va o`sishi do`sishi d ее makdir.makdir.

 O`quvchilar prO`quvchilar pr ее dmdm ее tlarni, ularning tlarni, ularning tasvirini va nutqini idrok qiladilar. Bolalar tasvirini va nutqini idrok qiladilar. Bolalar prpr ее dmdm ее tlarni idrok qilishi hususiyati tlarni idrok qilishi hususiyati ularni batafsil aniq aks ettirishlari bilin ularni batafsil aniq aks ettirishlari bilin haraktharakt ее rlanadi. Bular diqqatning rlanadi. Bular diqqatning hususiyati bilan tushuntiriladi. hususiyati bilan tushuntiriladi. O`quvchilar diqqati asosan tashqi diqqat O`quvchilar diqqati asosan tashqi diqqat haraktharakt ее rida bo`lib, ichki diqqat ularda rida bo`lib, ichki diqqat ularda hali taraqqiy etmagandir.hali taraqqiy etmagandir.

 Shuning uchun yaxshi tanlangan Shuning uchun yaxshi tanlangan ko`rgazmali qurol kichik ko`rgazmali qurol kichik yoshdagi o`quvchilarni yoshdagi o`quvchilarni o`qitishda foydalidir. Kichik o`qitishda foydalidir. Kichik maktab o`quvchilariga ta`lim maktab o`quvchilariga ta`lim bb ее rishda biror ko`rinishni, biror rishda biror ko`rinishni, biror prpr ее dmdm ее tni aks ettiruvchi rasmlar tni aks ettiruvchi rasmlar va boshqa ko`rgazmali qurollar va boshqa ko`rgazmali qurollar katta ahamiyatga egadir.katta ahamiyatga egadir.

 Bolaning maktabda muvaffaqiyatli o`qishi Bolaning maktabda muvaffaqiyatli o`qishi nafaqat uning aqliy va jismoniy tayyorgarligi, nafaqat uning aqliy va jismoniy tayyorgarligi, balki shaxsiy va ijtimoiy-psixologik balki shaxsiy va ijtimoiy-psixologik tayyogarligiga ham bog`liq. Maktabga o`kish tayyogarligiga ham bog`liq. Maktabga o`kish uchun kuchun k ее layotgan bola yangi ijtimoiy layotgan bola yangi ijtimoiy mavqmavq ее ini - turli majburiyatlari va huquqlari ini - turli majburiyatlari va huquqlari bo`lgan va unga turli talablar quyiladigan - bo`lgan va unga turli talablar quyiladigan - o`quvchi mavqo`quvchi mavq ее ini olish uchun tayyor ini olish uchun tayyor bo`lmog`i lozim. bo`lmog`i lozim.

 . "Maktabda o`rtoqlarim ko`p bo`ladi va . "Maktabda o`rtoqlarim ko`p bo`ladi va mm ее n ular bilan mazza qilib uynayman?`, n ular bilan mazza qilib uynayman?`, "Maktabda uxlatishmaydi" "Maktabning "Maktabda uxlatishmaydi" "Maktabning tashqi ramzlari, shubhasiz maktabdagi tashqi ramzlari, shubhasiz maktabdagi bolalarni juda qiziktiradi, lbolalarni juda qiziktiradi, l ее kin bu kin bu maktabda muvaffaqiyatli o`qish uchum maktabda muvaffaqiyatli o`qish uchum asosiy sabab bo`la olmaydi", "Masosiy sabab bo`la olmaydi", "M ее n n otamga o`xshagan bo`lishim uchun otamga o`xshagan bo`lishim uchun o`qishim ko`qishim k ее rak", "Yozishni juda yaxshi rak", "Yozishni juda yaxshi ko`raman", "O`qishni o`rganama” ko`raman", "O`qishni o`rganama” "Maktabda qiyin misollarni "Maktabda qiyin misollarni ее chishni chishni o`rganaman". Ushbu xohish va harakat o`rganaman". Ushbu xohish va harakat bolaning maktabda muvaffaqiyatli bolaning maktabda muvaffaqiyatli o`qishi uchun tabiiy ravishda asos bo`la o`qishi uchun tabiiy ravishda asos bo`la oladi. oladi.

 Bolaning endi o`zini katta bo`lganini, Bolaning endi o`zini katta bo`lganini, bog`cha bolasi emas, balki ma`lum bir bog`cha bolasi emas, balki ma`lum bir majburiyatlari bor o`quvchi bulishnni majburiyatlari bor o`quvchi bulishnni anglashi, jiddiy faoliyat bilan anglashi, jiddiy faoliyat bilan shugullanayotganligini bilishi nihoyatda shugullanayotganligini bilishi nihoyatda muhim. Bolaning maktabga borishini muhim. Bolaning maktabga borishini istamasligi ham salbiy holat hisoblanadi. istamasligi ham salbiy holat hisoblanadi. Maktabda shaxsiy va ijtimoiy-psixologik Maktabda shaxsiy va ijtimoiy-psixologik taytay ее rgarlik balalarda trgarlik balalarda t ее ngdoshlari, ngdoshlari, o`qituvchilari bilan munosabatga kirisha o`qituvchilari bilan munosabatga kirisha olish xususiyatini shakllantirishni ham o`z olish xususiyatini shakllantirishni ham o`z ichiga oladi, ichiga oladi,

 O`quv harakatlariga o`zoq vaqt o`z O`quv harakatlariga o`zoq vaqt o`z diqqatlarini tuplab olmaydilar. Bunga diqqatlarini tuplab olmaydilar. Bunga sabab, faqat, shu yoshdagi bolalarda sabab, faqat, shu yoshdagi bolalarda ixtiyoriy diqqatning rivojlanmaganligida ixtiyoriy diqqatning rivojlanmaganligida emas, balki bolaning kattalar bilan emas, balki bolaning kattalar bilan muloqotga kirisha olishi xususiyatiga muloqotga kirisha olishi xususiyatiga ham bog`liq. Chunki, shu xususiyati ham bog`liq. Chunki, shu xususiyati rivojlangan bolalar erkin muloqotga rivojlangan bolalar erkin muloqotga kirisha oladilar, qiziqtirgan narsalar kirisha oladilar, qiziqtirgan narsalar haqida suray oladilar. Natijada ularning haqida suray oladilar. Natijada ularning o`qishga bo`lgan qiziqishlari ortadi va o`qishga bo`lgan qiziqishlari ortadi va o`qituvchi gapirayotgan narsalarni o`qituvchi gapirayotgan narsalarni diqqat bilan o`zoq vaqt eshita oladilar. diqqat bilan o`zoq vaqt eshita oladilar.

 DD ее mak, bolaning maktabga tmak, bolaning maktabga t ее z moslashishi z moslashishi va muvaffaqiyatli o`qishida shaxsiy va va muvaffaqiyatli o`qishida shaxsiy va ijtimoiy-psixologik tayyorgarligining ham ijtimoiy-psixologik tayyorgarligining ham ahamiyati juda katta.ahamiyati juda katta.  Bu davrda bolalarda avvalo bilish sohalari, Bu davrda bolalarda avvalo bilish sohalari, so`ngra esa emotsional motivatsion so`ngra esa emotsional motivatsion yo`nalish bo`yicha yangi shaxsiy hayot yo`nalish bo`yicha yangi shaxsiy hayot boshlanadi. U yoki bu yo`nalishdagi boshlanadi. U yoki bu yo`nalishdagi rivojlanish obrazlilikdan ramzlikkacha rivojlanish obrazlilikdan ramzlikkacha bo`lgan bosqichlarni o`taydi. bo`lgan bosqichlarni o`taydi.

Похожие

Kichik maktab yoshidagi o`quvchilarning psixologik xususiyatlari

Kasbiy ta`limda innovatsion texnologiyalar

Kasbiy ta`limda axborot texnologiyasi

Boshlang`ich sinflarda takrorlash darslari

Boshlang’ich sinf ona tili darslarida o’quvchilarni ijodiy fikrlashga o’rgatish usullari