Bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish - Педагогиka - Презентации

Bo’lajak boshlang’ich sinf o’qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish

Загружено в:

25.01.2024

Скачано:

0

Размер:

2022.078125 KB

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI BO‘LAJAK BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCHILARINING EKOLOGIK-VALEOLOGIK MADANIYATINI RIVOJLANTIRISH

. Jahon ta’lim muassasalarida talabalarning ekologik-valeologik madaniyati hamda ijtimoiy xavf-xatar sharoitida yashashga tayyor bo‘lgan shaxsning ekologik dunyoqarashini shakllantirish modellari ta’lim jarayoniga tadbiq etilgan. Talabalarning o‘z-o‘zini tasvirlash malakalarini rivojlantirish, qiziquvchanlik, ekologik va valeologik bilimlarni rivojlantirish, ekologik ong, tafakkur va dunyoqarashni shakllantirish bo‘yicha tizimli ishlar amalga oshirilmoqda. Jahon ta’lim va ilmiy tadqiqot muassasalarida “Inson-tabiatning bir bo‘lagi”, “Inson va tabiat- bilish obyekti”, “Shaxs o‘quv predmeti jarayoni” yo‘nalishlarda eko-valeologik madaniyatni rivojlantirish pedagogik, falsafiy, madaniy antropologiyani birligini ta’minlash bo‘yicha ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. “Inson-tabiat-jamiyat” tizimida inson salomatligi ko‘rsatkichiga uyg‘un munosabatlarni shakllantirish, ta’lim muassasasi faoliyatida yuqori sifatli ta’limni ta’minlash, sog‘lom turmush tarzi, talabalar va o‘qituvchilar salomatligini asrash bo‘yicha ham ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda. .MAVZUNING DOLZARBLIGI VA ZARURATI

2019 yil 30-oktabrdagi PF-5863-son “2030 yilgacha bo‘lgan davrda O‘zbekiston Respublikasining atrof muhitni muhofaza qilish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida farmoni” 2020 yil 10-noyabrdagi PQ-4887-son “Aholining sog‘lom ovqatlanishini ta’minlash bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida” QaroriO‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktabrdagi PF-5847-son “Oliy ta’lim tizimini “2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” Farmoni Tadqiqotga oid qonun, qaror va farmonlar

O‘zbekiston V.M.Karimova, R.Komilov, M.R.Yeshpo‘latova, I.Matchonov, M.M.Mahmudova, H.Mo‘minov, SH.T.Otaboyyev, X.Mo‘minov, YE.N.Sattorov, Sh.T.Xolikova, Z.Xidoyatova, M.X.Otaboyyeva, G.S.Turdiyyeva, S.B.Nazarova, G.I.Shayxova, F.I.Salomova, D.O.Ataxonova, A.S.Rasulov, D.A.Xalimova, H.Raxmatova, K.D.Risqulova, D.I.Ro‘ziyyeva, A.Saidov, T.T.Saparov, M.X.Sarikulov, M.X.Otaboyyeva, D.Sharipovalar MDH Xorij davlatlari С.В.Алексеев, В.И.Андреев, В.А.Бароненко, Э.Н.Вайнер, А.А.Вербицкий, Э.В.Гирусов, В.И.Дубровский, Е.В.Жданова, А.С.Залманов, А.Е.Зубарев, Н.В.Картамышева, Н.В.Кривощёкова, Е.Н.Латушкина, Л.В.Моисеева, Д.В.Натарова, Л.Н.Овчинникова, В.П.Петленко, Л.И.Пономарёва, Ж.И.Резникова, Г.П.Сикорская, Н.И.Спиридонов, А.И.Субетто, Л.Г.Татарникова, Н.Н.Щелчковалар S.Ashford, J.Edmunds, D.P.French, W.G.Berberet, K.D.Brownell, T.Farley, W.C.Willett, P.Bully, A.Sanchez, E.Zabaleta-del-Olmo, C.D.Chapman, C.Benedict, S.J.Brooks, H.B.Schioth, K.Donoghue, R.Patton, T.PhillipsMuammoning o‘rganilganlik darajasi. 01

TADQIQOTNING MAQSADI bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.

Tadqiqotning vazifalariinsonning tabiat, kishilar ijtimoiy guruhlari va o‘z-o‘zi bilan munosabatlari ijtimoiy- tarixiy rivojlanishining ginezisi, falsafiy, pedagogik va psixologik imkoniyatlarini tahlil qilish; bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish texnologiyalarini takomillashtirish; ; ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish jarayonini takomillashtirish;; bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish madaniyatini takomillashtirish

Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish jarayoni belgilanib, unda Toshkent davlat pedagogika universiteti, Qo‘qon davlat pedagogika instituti, Jizzax davlat pedagogika universitetlarining 498 nafar talabalari ishtirok etgan Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishning shakl, metod va vositalari tashkil etadi. Tadqiqotda adekvat holatda o‘rganishni ta’minlashga qaratilgan metodlar majmui qo‘llanildi: nazariy (tahliliy sintetik, qiyosiy-taqqoslash, analogiya), diagnostik (so‘rovlar, test o‘tkazish, kuzatish, loyihalashtirilgan metodikalar), prognostik (ekspert baholash, mustaqil baholarni umumlashtirish), pedagogik eksperiment va matematik metodlar (ma’lumotlarni statistik qayta ishlash, natijalarni grafik tasvirlash va boshq.). Tadqiqotning obyekti Tadqiqotning predmeti Tadqiqotning usullari

bo‘lajak boshBиии Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish jarayoni ta’lim subyektlari munosabatlaridagi faollik va o‘zaro hamkorlikni rivojlantirish, ta’lim jarayonlarining ob’ektivligi va yo‘naltiruvchi- rag‘batlantiruvchi, faol-sog‘lomlashtiruvchi hamda yakuniy faoliyat natijalarini belgilovchi pedagogik infratuzilmani bosqichma-bosqich shakllantirish asosida takomillashtirilgan; Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish samaradorligi insoniy faoliyatning o‘zaro bog‘liqligi, boshqariladigan dinamik barqarorligi hamda ijtimoiy va individual xususiyatlarni o‘z-o‘zini rivojlantirish trayektoriyasiga frontal integratsiyalash asosida takomillashtirilganTADQIQOTNING ILMIY YANGILIGI Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish texnologiyalari bilish produktivligini subyekt-subyekt hamkorligidagi sog‘lomlashtirish faolligiga izchil moslashtirish imkoniyatlarini aniqlash hamda ijobiy faoliyat, interaktiv muloqot jarayonlarini didaktik tuzilmaning tashkiliy mazmuniga idientiv integrallash asosida takomillashtirilgan;Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish imkoniyatlari atrof-muhit tozaligi va sofligini ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy munosabatlar hamda tarixiy-antropologik,tabiiy-ilmiy bilimlarning tabiat- jamiyat koevolyutsiyasiga adekvat uyg‘unligini tahliliy aniqlash asosida takomillashtirilgan

“ Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatni rivojlantirishning ijtimoiy-tarixiy asoslari” I BOB

Dissertatsiyaning “ Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatni rivojlantirishning ijtimoiy-tarixiy asoslari ” deb nomlangan birinchi bobida insonning tabiat, kishilar ijtimoiy guruhlari va o‘z-o‘zi bilan munosabatlari ijtimoiy-tarixiy rivojlanishining gnoseologik asoslari, ekologiya-valeologiya ikkinchi darajali uyg‘unlik sifatida hamda ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish muammolarini tadqiq etishga nisbatan metodologik yondashuvlar yoritilgan..

Ekologik-valeologik madaniyat faqat muayyan fan sohasidagi ekologik-valeologik o‘qitishni emas, balki yanada kengroq o‘qitish, tarbiyalash va aniq maqsadga qaratilgan rivojlantirish sifatida umuman ta’limni, uning barcha mumkin bo‘lgan ko‘rinishlarida shaxsning ekologik- valeologik yo‘nalganligini, ya’ni ta’lim oluvchining tabiat, jamiyat va insonga nisbatan mas’uliyatli oqilona munosabatlarini shakllantirish haqida, salomatlikka va sog‘lom turmush tarziga, shuningdek, atrof-muhit va moddiy olamga nisbatan maqsadga muvofiq munosabatga o‘rgatishi aniqlangan

«BO‘LAJAK BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCHILARIDA EKOLOGIK- VALEOLOGIK MADANIYATNI RIVOJLANTIRISHNING SHAKL VA METODLARI» II BOB

Dissertatsiyaning “ Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatni rivojlantirishning shakl va metodlari ” deb nomlangan ikkinchi bobida bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishning obyektiv xususiyatlari, strukturaviy- funksional modeli hamda ekologik-valeologik madaniyatni amaliy rivojlantirish bosqichlari yoritilgan.

14boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik- valeologik madaniyatini rivojlantirish metodologiyasi: rivojlanayotgan insonning tabiat, jamiyat va o‘z farovonligiga munosabatlari shakllanishining tarixiy genezisi; ekologik-valeologiyani umumiy ta’lim, boshlang‘ich ta’lim tizimiga didaktik proyeksiyalash, ya’ni boshlang‘ich sinf o‘quvchilarning yoshi va shaxsiy xususiyatlariga asoslangan boshlang‘ich ekologik-valeologik ta’limni rivojlantirish; OTMda bo‘lajak pedagog boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish xususiyatlari; asos solingan «ekologik-valeologiya»ni yaxlitlashgan fenomenini ilmiy ishlab chiqish;

II БОБ Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatni rivojlantirishning shakl va metodlari • Bо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk- vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіshnіng оbyеktіv хususіyаtlаrіBо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіshnіng strukturаvіy-funksіоnаl mоdеlі Bо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіsh bоsqіchlаrі

Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishning strukturaviy-funksional modeli .Іjtіmоіy buyurtmа: bо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіsh Mаqsаd: bо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіsh bо‘yіchа іlmіy tаvsіyаlаr іshlаb chіqіsh Vаzіfаlаr: bо‘lаjаk bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіsh bо‘yіchа pеdаgоgіk shаrt-shаrоіtlаr yаrаtіsh Еkоlоgіyа-vаlеоlоgіyа іnsоn аtrоfdаgі bіоsоtsіаl muhіt vа о‘z- о‘zі bіlаn munоsаbаtlаrі (аlоqаlаrі) hаqіdаgі kоmplеks іlmіy bіlіmlаr sіfаtіdа Іnsоnshunоslіk, umumіy еkоlоgіyа, umumіy vаlеоlоgіyа, bіоlоgіyа, аnаtоmіyа, fіzіоlоgіyа vа gіgіyеnа, tіbbіyоt, shахs rіvоjlаnіsh nаzаrіyаsі Tа’lіmnіng turlі dаrаjаlаrіdа (хususаn, bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnі оlіy tа’lіmgаchа tаyyоrlаshdа) аsоsіy іlmіy sоhаlаrnіng rіvоjі Іnsоnshunоslіk аsоslаrі Vаlеоlоgіyа аsоslаrі Bіоlоgіyа vа еkоlоgіyа аsоslаrі Yоsh аnаtоmіyаsі, fіzіоlоgіyаsі vа gіgіyеnаsі Іnsоn mаdаnіyаtі hаmdа іnsоn vа аtrоf-muhіt fаrоvоnlіgі (sаlоmаtlіgі) Sаlоmаtlіk mаdаnіyаtі vа о‘z- о‘zіnі tаrtіbgа sоlіsh аsоslаrі Іnsоn іmkоnіyаtlаrіnіng mоbіlіzаtsіyаsі Hаyоt fаоlіyаtі хаvfsіzlіgі Tаbіаt yоrdаmіdа sоg‘lоmlаshtіrіsh (tаlаbаlаrnі bоsh-lаng‘іch sіnf о‘quvchіlаrі bіlаn іsh іshlаshgа tаyyоrlаsh) Sоg‘lоmlаshtіrіlgаn оgоhlаntіruvchі tа’lіm vоsіtаlаrі bіlаn аtrоf-muhіt vа bоshlаng‘іch sіnf о‘quvchіlаrіnі sоg‘lоmlаshtіrіsh tехnоlоgіyаlаrі Bоshlаng‘іch tа’lіmdа sоg‘lоmlаshtіrіsh tехnоlоgіyаlаrі Dоrі-dаrmоnlаrsіz оіlа sаlоmаtlіgіPеdаgоglаr vа о‘quvchіlаr uchun vаlеоlоgіyа (pеdаgоgіk vаlеоlоgіyа) Uy shаrоіtі vа bоshlаng‘іch tа’lіmdа tаrbіyа muhіtіnі sоg‘lоmlаshtіrіsh Psіхоgеnеtіkа Bоshlаng‘іch tа’lіmdа pеdоgоgіk аmаlіyоtnіng sоg‘lоmlаshtіruvchі (vаlеоlоgіk) tаrkіbіy qіsmі Еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtі rіvоjlаngаn bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіsі Nаtіjа:Іjtіmоіy tіbbіyоt аsоslаrі Tіbbіyо t іlmіy аsоslаrі Dunyоd аgі іnsоn vа іnsоndаg і dunyо О’zаrо bоg’lаngа n іlmіy sоhаlаr Mаqsаd Nаtіjа

III BOB“ PEDAGOGIK TAJRIBA-SINOV ISHLARINI TASHKIL ETISH VA UNING NATIJALARI”

18Nizomiy nomli TDPU (204 nafar) Tajriba-sinov obyektlari Jizzax davlat pedagogika universiteti (211 nafar) 21Qo‘qon davlat pedagogika instituti ( 206 nafar) Jami: 621 nafar0A212D 0918 464748490B251E2A1E284A 09 19212D 34 26 46474B 2B 1C22022022250B1F1E292C1E230B 34 460B47484C0B 19 4C

6• Tаsdіqlоvchі tаjrіbаnіng mаqsаdі – bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіshdаn іbоrаtdіr. Tasdiqlovchi bosqichi (2020-2021 ) • Аnіqlоvchі tаjrіbа mаqsаdі – tаdqіqоtgа umumіy tаyyоrgаrlіknі uyushtіrіsh, bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіshnіng shаkl vа mеtоdlаrіnі о‘rgаnіsh, mеtоdіk іshlаrnі оlіb bоrіsh, аudіtоrіyа mаshg‘ulоtlаrі vа mustаqіl tа’lіm uchun tоpshіrіqlаrnі іshlаb chіqіshdіrAniqlovchi bosqichi (2021-2022) Sinov bosqichi (2022-2023) Tajriba-sіnоv mаqsаdі – tаdqіqоt о‘tkаzіsh, оlіngаn nаtіjаlаr аsоsіdа bоshlаng‘іch sіnf о‘qіtuvchіlаrіnіng еkоlоgіk-vаlеоlоgіk mаdаnіyаtіnі rіvоjlаntіrіsh yuzаsіdаn іshоnchlі mа’lumоtlаrnі yіg‘іshdаn іbоrаt 2A 1D3B111A6F 3C142D6F1519 066F0A3C630E 09 2E 0B 46 2A 30186F2D0E 15 3C 066F0A 0832 083B 153C1311126F066F 10 2E 46 08 2E 46

20TAJRIBA GURUHINING NAZORAT GURUHLARIGA NISBATBAN SAMARADORLIK KO‘RSATKICHLARI TDPU JizDPI Qo‘qonDPI Jami1.141.141.141.151.151.151.151.151.161.161.16 1.16 1.16 1.15 1.15samaradorlik

21Pedagogik tajriba-sinovning amaliy bosqichida boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishning ta’kidlovchi, shakllantiruvchi hamda nazorat qiluvchi bo‘lib, guruhlarda parallel olib borildi. Pedagogik tajriba- sinovda 3-4-bosqich talabalari uchun alohida topshiriqlar bo‘yicha ishlab chiqildi. Olingan natijalardan ko‘rinib turibdiki, talabalarning bilish darajasi bo‘yicha tajriba guruhida nazarat guruhiga nisbatan samaradorlik TDPU da 1,16 barobarga, JizDPU da 1,16 barobarga, Qo‘qonDPI da 1,15 barobarga ortgan. Jami OTT kesimida samaradorlik 1,15 barobarni (15%) ni tashkil etgan

22Xulosa 1.Insonning tabiat, kishilar ijtimoiy guruhlari va o‘z-o‘zi bilan munosabatlari ijtimoiy-tarixiy rivojlanishining gnoseologik jihatdan asoslanishi taqozo etilgan. 2.Ekologiya-valeologiya ikkinchi darajali uyg‘unlik sifatida tahlil etilishi bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyati rivojlantirilgan. 3.Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarida ekologik-valeologik madaniyatni rivojlantirishning strukturaviy-funksional modeli rivojlantirish bosqichlari takomillashtirilgan. 4. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish imkoniyatlari atrof-muhit tozaligi va sofligini ta’minlashga qaratilgan ijtimoiy munosabatlar hamda tarixiy-antropologik, tabiiy-ilmiy bilimlarning tabiat- jamiyat koevolyutsiyasiga adekvat uyg‘unligini tahliliy aniqlash asosida takomillashtirilgan; 5. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish jarayoni ta’lim subyektlari munosabatlaridagi faollik va o‘zaro hamkorlikni rivojlantirish, ta’lim jarayonlarining obyektivligi va yo‘naltiruvchi- rag‘batlantiruvchi, faol-sog‘lomlashtiruvchi hamda yakuniy faoliyat natijalarini belgilovchi pedagogik infratuzilmani bosqichma-bosqich shakllantirish asosida takomillashtirilgan 6. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish texnologiyalari bilish produktivligini subyekt-subyekt hamkorligidagi sog‘lomlashtirish faolligiga izchil moslashtirish imkoniyatlarini aniqlash ijobiy faoliyat, interaktiv muloqot jarayonlarini didaktik tuzilmaning tashkiliy mazmuniga idiyentiv integrallash asosida takomillashtirilgan; 7. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirish samaradorligi insoniy faoliyatning o‘zaro bog‘liqligi, boshqariladigan dinamik barqarorligi hamda ijtimoiy va individual xususiyatlarni o‘z-o‘zini rivojlantirish trayektoriyasiga frontal integratsiyalash asosida takomillashtirilgan 8. Tadqiqot natijasida barcha tajriba-sinov maydonchalari sifatida tanlab olingan oliy ta’lim muassasalari tajriba-sinov ishlari nihoyasida, tajriba guruhidagi talabalarning o‘zlashtirish ko‘rsatkichi nazorat guruhiga nisbatan 1,15 (15%) yuqori ko‘rsatkichga ega bo‘ldi. Bu esa olib borilgan tadqiqot ishining samarali ekanligini dalillagan

23Tadqiqot natijalari asosida quyidagi taklif va tavsiyalar ishlab chiqildi. 1. Bo‘lajak boshlang‘ich ta’lim o‘qituvchisining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishda o‘qitishning modul-reytingli tizimidan foydalanish.. 2. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan didaktik resurslar metodik imkoniyatlarini takomillashtirish 3. Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchisining ekologik-valeologik madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan o‘quv-uslubiy adabiyotlar yaratish.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Boshlang’ich sinf o’quvchilarida nutq madaniyatini o’stirish

Boshlang’ich sinf o’quvchilariga ekologik tarbiya berish metodikasi

Bo’lajak boshlang’ich o'qituvchilarida ruhiy tarbiyani shakllantirish orqali kibrlanish xislatlarini yo'qotish

Bo’lajak sinf o’qituvchilarda nutq madaniyati shakillantirish

Boshlang’ich sinf darslarida foydalaniladigan texnologiyalardan namunalar