2-sinf o’quvchilarida imloviy savodxonlikni shakllantirish - Педагогиka - Презентации

2-sinf o’quvchilarida imloviy savodxonlikni shakllantirish

Загружено в:

30.01.2025

Скачано:

0

Размер:

3867.96875 KB

2-sinf o’quvchilarida imloviy savodxonlikni shakllantirish

REJA: • I BOB. IMLOVIY SAVODXONLIKNI SHAKLLANTIRISHDA QO‘LLANADIGAN METODLAR • 1.1. O‘quvchilarda imloviy savodxonlikning ilmiy, psixologik va lingvistik asoslari • 1.2. O‘quvchilarning imloviy savodxonligini baholash • II BOB. IMLOVIY SAVODXONLIKNI SHAKLLANTIRISHDA QO‘LLANILADIGAN USULLAR VA TEXNOLOGIYALAR • 2.1. Imloviy savodxonlikda matnli mashqlar va diktantlarning o‘rni • 2.2. 2-sinf o‘quvchilarida imloviy savodxonlik ko‘nikmalarini shakllantirish

Bolani maktabda muvaffaqiyatli ta’lim olishga tayyorlash uchun unga ona tilining barcha boyliklarini egallab olish uchun tegishli shart-sharoitlarni yaratish zarur. Bola nutqining rivoji ko‘p jihatdan uning ruhiyatiga, sog‘lom, tetik o‘sishiga. Ahloqiy sifatlariga o‘quv dasturini o‘zlattirishda me’yorli bajarilishini ta’minlashshiga, qo‘llanmalarning monandligiga bog‘likdir. Bu masalalar maktabgacha ta’limda o‘z echimi ifodasini topishi va o‘z ona tilida ravon gapira oladigan qilib tarbiyalashga qaratilishi zarur. Bolalarning aqliy jarayonini rivojlantirish uchun ularning nutqini o‘stirish zarur: Bola har bir so‘z manosini tushuna olishi uni o‘z nutqida erkin ifodalashga muvofiq bo‘lishi kerak.

• Tushunchalar tizimiga moslashgan bola o‘z fikrini jamlab gapirishga va ifodalab berishga o‘rganadi. O g‘zaki nutqini o‘stirish bo‘yicha o‘tkaziladigan mashg‘ulotlarda asosan, bolalarning og‘zaki nutqini o‘stirishga, nutqni grammatik tomondan to‘g‘ri shakllantirishga: nutqning morfologik va sintaksis tomonlarini shakllantirishni davom ettirish: sodda va qo‘shma gaplar tuzish, bunda barcha so‘z turkumlaridan foydalanishga o‘rgatish, bolalarni gapirganda sonni otga, sifatni otga, sifatni fe’lga to‘g‘ri ishlatish malakalarini takomillashtirish, tovush va so‘zlarni to‘g‘ri talaffuz etishga, ravon gapirishga, mustaqil hikoya qilishga e’tibor beriladi.

• O g‘zaki nutqini o‘stirishda mustaqil hikoya qilishga o‘rgatish katta o‘rin egallaydi: bolalalarni o‘z hayotlarida uchragan voqealar, suratlarga qarab, tarbiyachining taklif qilgan mavzusi asosida hikoyalar tuzishga o‘rgatiladi.Tayyorlov guruh bolalarining hikoyalari mazmunan bog‘langan, ma’lum izchillikda, grammatik tomondan to‘g‘ri tuzilgan bo‘lishi kerak.

VAZIFASI • – Bolalarda o‘qish va yozishga bo‘lgan qiziqishini uyg‘otish • – Bolalarni yozish, o‘qish ko‘nikmalarini shakllantirishni ifodalash. • – Mashhulotlar jarayonida bolalarni savodga o‘rgatish

O‘quvchilarda imloviy savodxonlikning ilmiy, psixologik va lingvistik asoslari • Ma’lumki, ta’limning mazmuni o‘quvchilarning har tamonlama kamol topishiga, chuqur bilimli, ma’naviyati yuksak, vatan ravnaqiga hissa qo‘sha oladigan shaxs qilib tarbiyalashga qaratilgandir. Rivojlangan davlatlarning yetakchi ta’lim muassasalarida mustaqil fikrlaydigan, zamonaviy bilim va kasbhunarni egallagan, mustahkam hayotiy pozitsiyaga ega bo‘lgan yoshlarni tarbiyalash bo‘yicha keng ko‘lamdagi ishlar amalga oshirilmoqda. tendensiyasining intensivlashuvi kuzatilmoqda. O‘zbekiston Respublikasi o‘z mustaqilligini jahon miqyosida yil sayin barqarorlashtirib borar ekan, uning istiqboli bugungi avlodning bilimdon, ma’naviy jihatdan barkamol insonlar bo‘lib yеtishishiga bog‘liqdir.

• Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev bu haqda quyidagi fikrlarni bayon etganlar: “Yoshlarimiz haqli ravishda Vatanimiz kelajagi uchun javobgarlikni zimmasiga olishga qodir bo‘lgan, bugungi va ertangi kunimizning hal etuvchi kuchiga aylanib borayotgani g‘urur va iftixor bag‘ishlaydi”[1.12bet]. Bu g‘ururni tarbiyalashda boshlang‘ich ta’limning o‘rni beqiyosdir. O‘quvchilarni maktab ostonasiga kelishlari bilan bu faoliyat boshlanadi, deyishimiz mumkin, chunki savod o‘rgatish davridan boshlab o‘quvchilar ta’lim-tarbiya birligi asosida o‘qitiladi. “

• Boshlang‘ich ta’lim- ta’lim oluvchilarda umumiy o‘rta ta’limni davom ettirish uchun zarur bo‘lgan savodxonlik, bilim, malaka va ko‘nikmalar asoslarini shakllantirishga qaratilgan”ligi O‘zbekiston Respublikasining Ta’lim to‘g‘risidagi Qonunining 9- moddasida belgilab qo‘yilgan. Savod o‘rgatish davridanoq bolalarni xat-savodga o‘rgatish, lug‘atini boyitish, nutqini rivojlantirish bilan bir qatorda orqali boshqa o‘quv fanlarini o‘zlashtirishga ham zamin yaratiladi. Ona tili ta’limi o‘quvchilarning o‘zbek adabiy tili me’yorlari darajasida og‘zaki va yozma nutq malakalarini shakllatirish, imlo va uslubiy jihatdan savodxon qilish, ijodiy va mustaqil fikrlash ko‘nikmalarini rivojlatirish kabi maqsadlarni amalga oshirishni nazarda tutadi.

• O‘quvchilarda yozma nutq ko‘nikmasini shakllantirish bir qadar murakkab jarayon bo‘lib, maktab ta’limida muhim jihat hisoblanadi. Yozma nutq o‘quvchilarda savodxonlik, ijodiylik, fikrni aniq ifoda eta olish, qisqalik va tushunarlilik kabi asosiy asosiy sifatlarni shakllantirishga qaratiladi. Savodxonlikda so‘z va tinish belgisini to‘g‘ri yozish tushunilsa, yozma nutqda so‘zni ko‘rish va ko‘chirish, uning talaffuzi va eshitilishi orasidagi o‘zaro bog‘liqlikni aniqlay olish nazarda tutiladi. Xat-savod o‘rgatish ta’limning muhim bosqichi bo‘lib, bu davrda o‘quvchilarga to‘g‘ri o‘qish, chiroyli yozish hamda o‘qiganlarini so‘zlab berish o‘rgatiladi.

O‘quvchilar o‘qituvchisining savollariga to‘liq va aniq javob bera olishi; rasmga qarab bog‘lanishli nutq tarzida hikoya tuzishi; o‘yin va turli voqealarni gapirib berishga o‘rgatib boriladi. O‘quvchilar lug‘atini boyitishga, yangi o‘rganilgan har bir so‘zning ma’nosini puxta o‘zlashtirishlariga e’tibor beriladi. Savodxonlikni tarkib toptirish ijodiy tafakkurni rivojlantirish bilan uyg‘unlikda olib borilishi lozim. Maktab ona tili ta’limining bosh maqsadlarida biri ham o‘quvchilarda mustaqil va ijodiy fikrlash ko‘nikmalarini rivojlantirib borishdir. O‘quvchi og‘zaki va yozma nutqning rivojlanganlik darajasi uning boshqalar bilan muloqotlarda namoyon bo‘ladi. • Nutqni gaplarga, gapni so‘zlarga, so‘zni bo‘g‘inlarga ajratish, tovushlarni eshitib va talaffuz qilib bir-biridan farqlash, so‘zda tovushlarning birin-ketinligiga e’tibor berishni ham bilib olishlari ta’minlanadi. O‘quvchilarning og‘zaki nutqini rivojlantirish ishlari ham savod o‘rgatish darslarining asosiy vazifalaridan biridir.

Imloviy savodxonlikda matnli mashqlar va diktantlarning o‘rni • Imloga o‘rgatish tarixida grammatikaga asoslanilmagan holda orfografik ko‘nikmalarni shakllantirish mumkinligi haqidagi ta’limotlar ham mavjud bo‘lib, ularda orfografiyani o‘zlashtirish ko‘ruv sezgisi orqali asta-sekin shakllanib boradigan jarayon deb izohlanadi. Masalan, XIX asrning 40 yillarida olmoniyalik olimlar ko‘chirib yozuv usulini imloviy savodxonlikning asosi deb ko‘rsatganlar. Rossiyalik V.P.SHeremetev, A.K.Solomonovlar esa orfografik ko‘nikmani egallashda ko‘ruv sezgisiga asoslanishga alohida diqqat qaratganlar. [4].

Kichik yoshdagi o‘quvchilarda orfografik ko‘nikmalarni shakllantirishda orfografiyaning psixologik tabiatidan kelib chiqishi amaliyotda allaqachon o‘z tasdig‘ini topgandir. Darhaqiqat, orfografik ko‘nikmalar ko‘p martalik takrorlashlar natijasidagina shakllanib qolmay, ongli murakkab amaliy mashqlar asosidavujudga kelishi ko‘pchilik tomonidan e’tirof etilgan. • Ulardan tashqari, ayrim metodistlar orfografik ko‘nikmalarning shakllanishida ko‘ruv, eshituv va qo‘l motorikasini asos qilib ko‘rsatish orqali imloviy savodxonlikda grammatikaning o‘rnini inkor qiladilar. Keyingi davrlarda rus metodist olimlari orfografik ko‘nikmalar asosida grammatik bilimlar yotishini tan oldilar. Ularning qarashlarida orfografik ko‘nikmalarni shakllantirishda ko‘ruv, eshituv, nutqiy harakat, motorika va fikrlash asosiy omil hisoblanadi degan xulosa ilgari suriladi.

O‘quvchilar tomonidan orfografik ko‘nikmalarning pishiq- puxta egallashi quyidagitalablarga rioya qilishni taqozo etadi: • 1.O‘quvchilarning nutqini doimiy tarzda kuzatib borish. O‘quvchilarning noto‘g‘ri talaffuz qilgan biror so‘zini yoki iborasini nazardan qochirmaslik va to‘g‘rilamay o‘tib ketmaslik. • 2.Har qanday yangi materialni, jumladan, imlosi o‘rganilayotgan so‘z va imlosi ilgari o‘rganilgan so‘zlarni ham matnga kiritish.

• 3.O‘quvchilarning imloga doir bilimlarini aniq ifoda qilishini va qayta so‘ralganda uni yangi misollar – so‘zlar bilan isbotlashini talab qilish. • 4.O‘quvchilar bilan so‘zni tarkibiga ko‘ra ko‘proq tahlil qilish: ongli ravishda so‘zning asosini aniqlash, unga asosdosh so‘z topish, iloji boricha asosdosh so‘zlarning turli turkumlarga xos bo‘lishiga harakat qilish. • 5.Imloviy malakalarni so‘zni ko‘chirib yozish, xotirasida saqlash va yozish orqaliasta-sekinlik bilan shakllantirish. Buning uchun bir imlo qoidasidan ikkinchi imlo qoidasiga o‘tadigan takroriy mashqlarni amalga oshirish.

E’TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!

Похожие

Boshlang’ich sinf o’quvchilarida milliy xulq-atvor tushunchalarini shakllantirish

Boshlang’ich sinf o’quvchilarida nutq madaniyatini o’stirish

O’quvchining ilmiy dunyo qarashini shakllantirish 2

Sabzavotlar 2 sinf

Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida milliy g‘urur tushunchasini shakllantirish metodikasi