Xor musiqasi - Музыка - Презентации

Xor musiqasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

749.5 KB

Xor musiqasi

Reja: • O`zbekistonda xor madaniyati. • Havaskorlik xor madaniyatining rivojlanishi. • O`zbekistonda xor madaniyatining boshlanishi va rivojlanishi.

O`zbekistonda xor madaniyati. • . O`zbek musiqasi asosi monodik (bir ovozli) bo`lganligi sababli ko`p asrlar davomida ko`p ovozli xor ijrochiligi amalda qo`llanilmagan va professional yakka ijrochilik formasi saqlanib qolgan. • Ko`p ovozli xor dastdlab musiqali drama va komediyalarda xalq musiqasini xorga moslab qayta ishlangan holda qo`llanildi. S. Vasil’enko va M. Ashrafiy «Bo`ron», • R. Glier va T. Sodiqovlarning «Layli va Majnun» kabi birinchi operalari ko`p ovozli o`zbek xor ijrochiligi rivojida muhim rol o`ynadi.

• Navro`z bayramlarda yigit va qizlarning qo`shiq aytishi, to`ylarda aytiladgan yor-yor, yallalar xor bo`lib ijro etilgan. SHashmaqomning vokal qismidagi taronalar ham jamoa bo`lib aytilgan. Katta ashulalar ham 3-4 kishi bo`lib ijro qilingan (bu xam xor ijrosi). YUqridagi aytib o`tilgan asarlar bir ovozda ijro etilgan. Folklor qo`shiqlari (yor-yor, yalla, hashar, 5 qarsak, lapar, katta ashula) va maqomdagi (tarona, ufor, naqsh) qismlari jamoa bo`lib aytilgan.

Havaskorlik xor san`atining rivojlanishi • Respublikamizda musiqa va xor 20 yillardan boshlab rivojlana bordi. To`garaklar tuzila boshlandi. • 1930 yillarda etuk bastakorlar YU. Rajabiy, Imomjon Ikromovlar 1-2 ovozli xor qo`shiqlari yaratdilar. 1934 yilda 1-musiqa badiiy olimpiadasi o`tkazildi. Bu olimpiadada 1000 kishilik xor qatnashdi. 1937 yilda Moskva O`zbekiston dekadasida xor jamoalari qatnashdi.

Urush davrida havaskorlik xorlar jangchilar uchun kontsertlar uyushtirar edilar. Urushdan keyin respublika olimpiadasida 20 000 kishi qatnashdi (1143jamoalar). 1948 yil-III olimpiada 25 000 kishi qatnashdi, bir va ko`p ovozlilik rivojlana bordi. 50 yillarda Konservatoriya, musiqa bilim yurti o`qituvchilari havaskorlik xorlarga amaliy yordam bera boshladilar. 60-70 yillarda havaskorlik jamoalarini soni va sifati oshdi. Bolalar xor ijrochiligining rivojlanishda konservatoriya dotsentlari Kenzer, Valenkov, Vasil’eva, O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan artist SH. YOrmatovlarning xizmatlari katta «Boychechak», «Bulbulcha» guruxlari juda ko`plab o`zbek xor asalarini ijro etib kelmoqdalar. Respublikamizda 100lab ashula va raqs ansambllari mavjud, ularni qoshida xor-vokal guruxi tuzilgan. Masalan: «Anor», «Gulrux», «CHust taronalari», «SHirin», «Roxat», «SHalola» xor tarkibida 15-20 kishi mavjud. Ular lapar, yalla. YOr-yor qo`shiqlarini ikki-uch ovozda ijro etishadi. O`zbek ko`p ovozli xor asarlariga o`zlarining salmoqli hissalarini qo`shib kelgan.

Professional xor san`atining rivojlanishi • O`zbekistonda professional xor san`atining eng kech rivojlana boshlagan san`at turlaridan biridir. Buning uchun zarur shart-sharoitlar yo`q edi. Xor san`atini amalda rivojlantirish uchun musiqa o`quv yurtlari ochish, malakali xormeysterlar, bastakorlar tayyorlash kerak edi. SHunday muhim masalalarni bajarilishida bir qator rus musiqa san`ati arboblari V. Uspenskiy, E. Romanovskaya, N. Mironov, R. Glier, S. Vasil’enko, A. Kozlovskiy va bir qator o`zbek professional musiqachilarining hissasi katta. Professional xor ijodi va ijrochiligining oddiy formalari musiqali dramalarda uchraydi. Ikki epizodik uch ovozli fakturalar uchrab turadi, chunki bastakorlar sharoit etarli emasligini yaxshi bilishar va uch-to`rt ovozni ishlatmasdilar. 30 yillarning ikkinchi yarmida bu ish takomillasha bordi

• YOsh o`zbek bastkorlari rus bastakorlari bilan ijodiy hamkorlikda o`zbek milly operasini yaratishdi. • Bu S. Vasil’enko va M. Ashrafiy «Bo`ron» operasidir. 1939-40 «Ulug` kanal», R. Glier va T. Sodiqovlarning «Layli va Majnun» operasi. Urush yillarida Kozlovskiyning «Ulug`bek», CHishkoning «Maxmud Tarobiy» • operalari yozilgan. • 1952 yilda O`zbekiston Davlat Filarmoniyasi qoshida birinchi professional xor kapellasi tashkil qilindi- raxbar Valenkov edi. M. Burxonov kapella uchun birinchi jo`rsiz xor qo`shiqlari yaratdi. Respublika a kapella janri vujudga keldi. O`zbekistonda xor san`atining o`sishi 1960 yilda tashkil qilingan. O`zbekiston radio va televideniesi davlat komiteti Milliy xorining hissasi katta. Bu kapellaning rahbari- B. Umidjonov bo`lgan.

• O`zbek bastakorlari hamma janrlarda o`zlarini hissalarini qo`shganlar- kantata, oratoriya, oda, ballada, • a kapella. Masalan: S. YUdakovning «G`alaba», «Meninig Vatanim», «Muborak», «To`yona» kantatalari, «Mirzacho`l» syuitasi, M. Ashrafiyning «O`zbekiton», «Baxt» kantatalari, I. Xamroevning «O`zbek xotin-qizlariga» kantatasi, Vil’dnov, Veralas, Burxonov, D. Zokirov, M. Nasimov, B. Umidjonovlarning «Asrim sadosi» kantatasi.

Kamer xorlari • Kamer- nemischa uy, xona degani. Kamer xorda 30 tacha musiqa ma`lumotiga ega talaba va ishchi yoshlar ishtrok etadi. Kamer xor guruxi keng tarqalgan, sabab katta gurux akademik xorni tuzish uchun kerakli ovozlar, ko`p xonandalar, maxsus joy kerakligi kabi muammolarning yo`qligidir. Ba`zi kamer xorlar professional jamoalarga aylangan. Kamer xorining ikki shakli mavjud: • Professional • Havaskorlar • Bu xorlarda ovozlarning joylanishi ham boshqacha bo`ladi.

Xalq xorlari • Xalq bayramlarida, mehnat ishlari jarayonida xor bo`lib qo`shiq aytilgan. Bu shaharlarda, ishchilar orasida, yoshlar sayillarida keng tarqalgan. Bir necha ashulachilarni artel’ deyishgan. Bir oila a`zolaridan iborat bo`lsa- oila ansambllari deb yuritilgan. • Pyatnitskiy xalq xori (1911). • Don kazaklari ansambli. • Ural xalq xori va boshqalar

Похожие

O`zbek xalq cholg`ulari orkestrining zarbli cholg`ular guruhi.”aziz ustozlar qo`shig`ini o`rganish

Sobir Boboyev hayoti va ijodi

Yevropa klassik kompozitorlarining asarlari orqali o`quvchilarning musiqiy idrokini shakllantirish

Yunus Rajabiy hayoti va ijodi, o’zbek xalq cholg’u asboblari

Miliy Aleksandrovich Balakirevning simfonik ijodidan namunalar tinglash va tahlil qilish