Миллий тараққиётга эришишда комил инсон ғоясининг ўрни ва ижтимоий аҳволи - Идея национальной независимости - Презентации

Миллий тараққиётга эришишда комил инсон ғоясининг ўрни ва ижтимоий аҳволи

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70.26171875 KB

Миллий тараққиётга эришишда комил инсон ғоясининг ўрни ва ижтимоий аҳволи

Кириш. I bob.Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримовнинг “Юксак маъънавият енгилмас- куч” асаридан комил инсон тарбиясига ва маънавиятига оид фикрлар, йўл-йўриқлар ва вазифалар. 1.1. Ёш авлодни тарбиялашда комил инсон ғоясини ўрни. 1.2.Тарихий асарларда комил инсон ғоясини ижтимоий аҳамияти. II bob.Қоунга итоаткор ёшларни тарбиялаш янги давр кадрларини экологик етук фуқаролик жамиятини шакллантиришнинг шарти. 2.1Ўзбекистонда Ижтимоий сиёсий ва иқтисодий таълимни ўқитишда миллий тараққиётнинг ижтимоий аҳамияти. 2.2.Истедодли ёшлар тарбияси реаллик ва юксалиш имкониятлари.

Мустақилликка эришгандан кейин миллий қадриятларнинг, муқаддас динимизнинг тикланиши миллий тараққиёт учун маънавий муҳитни яратиб бермоқда. Буюк аждодларимизнинг маънавий мероси ғоявий баркамоллик учун озиқ бўлмоқда, лекин, шуни ҳам айтиш керакки, бизнинг тарихимизга маҳлиё бўлиб, келажакни унитишга ҳаққимиз йўқ. Тарихий тажрибалардан сабоқ олиш, ундан хулосалар чиқариш миллий ғояни, жамият мафкураси сифатида халқ ишончи ва эътиқодига айлантириш учун зарур. Шунинг учун ҳам И.А.Каримов: «Жамиятнинг ҳар бир аъзоси ўз ўтмишини яхши билса, бундай одамларни йўлдан уриш, ҳар хил ақидалар таъсирига олиш мумкин эмас. Тарих сабоқлари инсонни хушёрликка ўргатади, иродасини мустаҳкамлайди»1 деб таъкидлайди. Бу ҳақиқатни англаш муҳим. Бу миллий ғояга ишонч ва эътиқодни мустаҳкамлайдиган негиз - пойдевордир

Миллий Тараққиётнинг Истиқболларини Белгилайдиган Фаолият Стратегиясини Ишлаб Чиқишда Ва Уни Амалга Оширишнинг Тактикасини Белгилашда миллий-маънавий қадриятларига ва умуминсоний маданиятнинг уйғунлигига миллий истиқлол ғоясининг негизлари сифатида қараш заруриятини ҳисобга олиш. Миллий ғоя ва мафкурани халқ ишончи ва эътиқодига айлантиришнинг ташқи имкониятлари ва истиқболидаги вазифалари. Мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар, демократик, адолатли ҳуқуқий давлат, фуқаролик жамияти қурилишининг самараси ташқи омилларга ҳам боғлиқ. Хусусан, миллатни умумий манфаатлар асосида жипслаштирувчи ғояларни халқ ишончи ва эътиқодига айлантиришда, амалга оширишда халқаро ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, маънавий муносабатларда эришилаётган ютуқлар алоҳида аҳамиятга эга.

Чуқур билимли, озод, эркин фикр қилувчи маълумотга эга, иймонли, пок виждонли, жисмоний, руҳий соғлом киши; Комил инсонлар ижтимоий ҳамкорлик хилма-хил фикр ва қарашларга эга бўлган, турли миллат, ирқ ва динга мансуб шахс ва гурухларнинг умумий мақсад йўлидаги ҳамжиҳатлигини таъминлайди. Натижада жамият тинчлик ва тотувликнинг, барқарор тараққиётнинг мустаҳкам кафолати вужудга келади. Жамиятни сунъий равишда бўлиб, турли қарама- қаршиликларни келтириб чиқарадиган таълимотлардан фарқли ўлароқ, ижтимоий ҳамкорлик ғояси бу табиий ранг-барангликни миллий тараққиёт манфаатларига бўйсундиради; миллатлараро тотувлик ғояси – умумбашарий қадрият бўлиб, турли халқлар биргаликда истиқомат қиладиган минтақа ва давлатлар миллий тараққиётини белгилайди, шу жойдаги тинчлик ва барқарорликнинг кафолати бўлиб хизмат қилади. Бу ғоя бир жамиятда яшаб ягона мақсад йўлида меҳнат қилаётган турли миллат ва элатларга мансуб кишилар ўртасидаги ўзаро ҳурмат, дўстлик ва ҳам-жиҳатликнинг маънавий асосидир

“ Маънавият билан қувватланмаган билим ёввойи одам қўлидаги чўқморга айланади”, деган эди бир аллома. Кишилик тарихида ўз билими, истеъдодини нопок ишларга, бузғунчиликка сарф этиб, ўз яқинлари, халқи, бутун инсоният бошига кулфат ёғдирган кимсалар оз бўлган дейсизми? Ёзувчимиз Ўлмас Умарбеков шу маънода “Олим бўлиш осону, одам бўлиш қийин экан”, деган қиссасини ёзади ва унда жамиятимиздаги маънавий қашшоқлик жараёни кўрсатилган. Шу жиҳатдан жадид зиёлиларидан бири Муҳаммад Саъид “Ойина” журналидаги мақоласида (1914 йил 31-сон) комил инсон тарбияси ҳақида фикр юритар экан, Ибн Маъсуднинг гапларини келтирадики, жадидларнинг бу борадаги фикрлари бугунги кунда ҳам ўз долзарблигини йўқотмаганини кўрамиз: “ҳар кишининг иймони илми қадар, ҳар кишининг илми саъйи қадар, ҳар кишининг саъйи номуси қадар, ҳар кишининг номуси виждони қадар ва ҳар кишининг виждони ҳам анинг адаб ва тарбияси қадардир!” . “ Жамият маданиятсиз, маънавий ахлоқий қадриятларсиз яшай олмайди. Уларни писанд қилмаган жамият пировард – оқибатда таназзулга юз тутади” .

Комил инсон ғоясини ўзида акс эттириш кабиларни ташкил қилади. Миллий ғоя миллий онг ва тафаккур маҳсули ҳисобланади. Уларнинг ривожланиши натижасида миллий ўзликни англаш юзага келади. Миллий тафаккур миллат ҳаёт тарзи, хусусиятлари ва фаолияти, унинг мақсадлари ва манфаатлари негизларининг миллий онгида намоён бўлишидир. Миллий онг миллатнинг ўзига хослиги асосида ривожланиб боришидаги кўрсаткичи бўлса, миллий ўз-ўзини англаш манфаатларни ҳимоя қилишда ҳаракатга келтирувчи ички маънавий-руҳий салоҳиятидир. Аслида миллий онг, миллий тафаккур ва миллий ўзликни англашдан иборат бўлган учликка амал қилмаган уни ўзида акс эттирмаган ёхуд уни ривожлантиришга ва мустахкамланишга йўналмаган ғоя ўзига миллий ғоя мақомини ҳам олаолмайди. Чунки, ана шу учликнинг миллат мавжудлигининг ҳам реал ифодаси ҳисобланади. Миллий ғоя миллий онг ва миллий тафаккурнинг олий кўриниши, унинг реалликка айланишининг белгиси ҳисобланади. Уларнинг ўзаро таъсири натижасидагина миллий ўзликни англаш омили шаклланади ва миллатнинг «мен»и юзага келади. Миллат ўз-ўзидан шаклланмайди, балки у жамият тарихий тараққиётининг мевасидир. Унинг тўлақонли миллат мақомига етиши учун ҳар бир этник бирлик, миллий тилнинг, маданият, урф-одат, анъаналар, қадриятлардаги ўзига хослигини яъни, миллий ўзлигини англаши лозим.

Дарҳақиқат, комил инсон устидан ҳукмронликка эҳтиёж йўқ. Комилликка интилувчи инсонлар фаолияти фозил жамиятни шакллантирувчи омиллардан биридир. Моддий ва маънавий неъматларнинг барчаси биргаликда уйғунлашган чоғдагина ҳақиқий бахт-саодатга эришиш мумкин. Бу неъматларнинг тескариси – тан касалликлари, камбағалчилик, завқ ва лаззатдан маҳрумлик, ҳурмат ва обрўнинг йўқлиги – бахтсизликдир. Ёлғиз жисми талабларини, ҳирсини қондириш, ишрат, кайф-сафога интилиш бахт- саодатни билдирмайди. Эҳтирослар тизгинини жиловламай, шахсий истакларини тинимсиз қондиришга интилишлар ҳам шулар жумласидандир. Форобий шунингдек бир-бирларини мақташни, кўкка кўтариш, бир-бирларининг олдида ёки бегоналар кўзига улуғвор, шон- шавкатли бўлиб кўринишга сохта уринишларни ҳам жоҳилликнинг кўриниши сифатида баҳолайди. Фаровонликка интиладиган жамият аъзоларининг ўз ғоялари, ихтиёрий амал қилишга жазм этган қадриятларига собитлигини талаб этади. Форобий фикрига кўра, фозил жамият аҳолисининг назарий қарашлари ва амалий ишларига нисбатан бегона ғоялар аста кириб олиб, уларнинг қарашларини ўзгартириб юбормаслиги керак. Зеро, инсон бахт- саодат нималигини тушунган бўлсаю, унга эришишни мақсад қилиб олмаса, ғоя ва хоҳишига айлантирмаган бўлса, унга нисбатан озгина бўлсада, шавқ ва завқ сезмаса, истак ва мулоҳазасини, куч ва қувватини бошқа нарсаларга сарфласа, бу қилмишлари ноўриндир

Биз болаларимизни чин маънода жаҳон билан баҳслаша оладиган ўктам, дили ва тилидан одамлар озор чекмайдиган, шарқона одоб-ахлоқли, аммо ҳақини бировга бермайдиган ҳам жисман, ҳам ақлан, ҳам руҳан соғлом, бардам қилиб тарбиялашимиз лозим. Улар Форобий, Ибн Сино, Баҳовуддин Нақшбанд, Мирзо Улуғбек каби улуғ боболаримиз меросини ҳам Шекспир ва Данте, Л.Толстой ва Гёте, Байрон ва Гюго меросини ҳам ўргансин, баҳра олсин, халқига ва замонага муносиб фарзандлар бўлиб етишсин. Миллий тарбиянинг бош мақсади деганда: а) эски тоталитар мафкурадан озод; б) қуллик, мутеъликни тан олмайдиган; в) маънавий зулмдан озод; г) ҳақ-ҳуқуқини таниган; д) ўз кучи имкониятларига ишонган; е) ўз фикри, қарашига эга бўлиб, атрофдаги воқеа-ҳодисаларни холисона таҳлил қила оладиган; ж) ҳирсу ҳаволардан қутулган, салоҳиятли, фидокор, эзгу ниятли шахслар, комил инсонни шакллантириш тушунилади. Шахслари ана шундай камолга етган юрт ҳар жиҳатдан тараққий топади, халқи ҳам тўқ ва фаровон яшайди. Ғайрат-шижоат, қобилият, билим ва самарали тадбиркорлик – мамлакат тараққиётининг бош мезонидир. Улуғ француз адиби В.Гюго айтган эди: «Дунёда кичик халқлар йўқ… Одамнинг улуғлиги унинг бўй- басти билан ўлчанмаганидай, халқнинг буюклиги ҳам ҳеч қачон унинг сонининг кўплиги билан ўлчанмайди».[1][7] Аммо ўзликни англаш баробарида унинг ўзига хос хусусиятини сақлаш ва такомиллаштириш ҳам муҳим ўринга эга бўлади.

Халқимизнинг мустақил тараққиёт йўлидаги бош ғоясидан келиб чиқадиган ва ўзининг маъноқмохияти, фалсафаси, жозибаси билан уни тўлдириб, фуқароларимизнинг қалби ва онгига янада чуқурроқ сингдиришга хизмат қиладиган бунёдкор ғоялардир. Ушбу ғояларнинг мазмун-моҳияти ва асосий хусусиятлари Презвдент Ислом Каримов асарларида ўз ифодасини топган. Булар қуйидагилардир: – Ватан равнақи; – юрт тинчлиги; – халқ фаровонлиги; – комил инсон; – ижтимоий ҳамкорлик; – миллатлараро ҳамжиҳатлик: – диний бағрикенглик. Миллий тараққиётнинг асосий мақсади маърифатли дунёда эътироф этилган умумий қонун-қоидалар ва халқаро андозалар, умуминсоний тамойиллар ва қадриятларнинг устуворлиги, инсон хуқуклари ва эркинликларига оғишмай амал қилиш, демократия ва гуманизм каби тамойилларнинг талабларига тўла-тўкис мос келади. Миллий истиклол мафкурасининг бош ва асосий ғоялари турли сиёсий партия ва ижтимоий гурухдар мафкурасидан устун турадиган социал феномен, ижтимоий ҳодисадир. Бу мафкурада бирон-бир ғоя мутлақлаштирилмайди ёки мавжуд ҳокимиятни мустаҳкамлаш мақсадида сиёсий қуролга айлантирилмайди.

Похожие

Миллий истиқлол ғоясининг келиб чиқиш сабаблари ва моҳияти

Миллий ғояни шакллантиришда маданий мероснинг ўрни

Озод ва эркин ҳаёт, адолатли жамият барпо этишнинг мураккаб тараққиёт йўли

Миллий ғоянинг умумбашарий тамойиллари

Миллий истиқлол ғояси асосий тушунча ва тамойиллар