Irrigatsiya qurilishi tarixidan ocherklar - Мелиорация - Презентации

Irrigatsiya qurilishi tarixidan ocherklar

Загружено в:

30.05.2023

Скачано:

0

Размер:

1480.5263671875 KB

Irrigatsiya qurilishi tarixidan ocherklar Reja : 1.Kirish 2.Asosiy qism 2.1 Turkistonda revolutsiya amalga oshirilishi 2.2 Katta Farg’ona qurilishi 2.3 O’zbekistondagi yirik irrigatsiya qurilishlari 3.Xulosa 4.Adabiyotlar

O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning 2017- yil qabul qilingan 3405 -sonli qarori “ 2018-2019 yillar davrida sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash va suv resurslaridan oqilona foydalanish Davlat dasturi ” amalga oshirish davrida mavjud namligi ob-havoni keskin sovib ketishi natijasida gruntni muzlashiga sabab bo’lgan va qattiq gruntlarga ishlov berishga ham to’g’ri kelishi mumkin. Qaror ijrosini bajarish uchun qattiq va muzlagan gruntlarga ishlov beruvchi texnika va texnologiyani ishlab chiqish va tadbiq etish asosiy vazifa hisoblanadi. KIRISH

IRRIGATSIYA QURILISHI TARIXIDAN OCHERKLAR O’ZBEK XALQI BIR NECHA ASRLAR DAVOMIDA SUGORISH INSHOATLARINI QURIB KELDI VA SHU BILAN BIRGA SUV TANQISLIGIGA TOSHQINLARGA QARSHI TOLIQMAY KURASHDI. ARIQ ANHORLAR SUVI O’LKAGAGA HAOYOT BERIB FAROVONLIK BAXSH ETARDI. ULUG’ OKTABR SOTSIALISTIK REVOLYUTSIYAGA QADAR YER VA SUV XALQ BOYLIGI BO’LMAY BOYLARNIG MULKI HISOBLANARDI. QISHLOQ AHOLISINING KOP’PCHILIGI ARIQ VA ANHORLARNING FAQAT ETAGIDAGI VA PASTKAM JOYLARDAGI YERLARNIG BIR QISMINI IJARAGA OLIB FOYDALANAR EDI. SUG’ORILADIGAN YERDAN FOYDALANGANI UCHUN OLINGAN HOSILNING CHORAGIDAN TO YARMIGACHA BOLGAN QISMINI IJARA HAQQIGA TO’LARDI.

Revalutsiyaga qadar (1913) O’zbekistondagi sug’orish sestimasi 1mln 500 ming ga dan oshiqroq sug’orish maydonini tashkil etardi . Shu jumladan 423 ming ga paxta maydoni edi . Fuqarolar urushi davrida irrigatsiya ishlari deyarli to’xtab qoldi. Irrigatsiya inshoatlari buzila boshladi. Ariq va anhorlar loyqalarga to’lib qolgan loygalardan tozalanmasdi.

Irrigsatsiya qurilishi tarixi Sovet respublikasi qiyin kunlarni boshidan kechirib turgan vaqtda 1918 –yili 17 –mayda V.I.Lenin RSFSR Xalq Komissarlari sovetining ,, Turkistonda sug’orish ishlari uchun 50 mln so’m ajratish va bu ishlarni tashkil etish to’g’risida ’’ ga dekreti yo’lga qo’yildi. Dekretda quyidagilar ko’zda tutilgan edi. Mirzacho’lda 500ming desyatina yerga suv chiqarish va 40 ming desyatina yerni egallab yotgan Dalvarzin cho’lini irrigatsiya sestimasi bosh inshoatla lari bilan ta’minlash Farg’gona oblastidagi Uchqo’rgo’n dashtining 10 ming desyatina yerga suv chiqarish va shu yo’l bilan 20 ming desyatina maydonda sug’orish ihlarini tartibga solish Suv oqimini tartibga solish yo’li bilan 100 ming desyatina yerni o’zlashtirib , paxta ekish uchun Zarafshon daryosida suv ombori barpo qilish

Irrigsatsiya qurilishi tarixi Turkistonda milliy chegaralanish o’tkazilib 1924 yilda O’zbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi tuzilgandan keyin irrigatsiya ishlalari ayniqsa kuchaytirildi . 1925 – 1927 yillarda O’zbekistonda qishloqlardagi feodal munosabatlar qoldig’ini tugatish maqsadida yer –suv islohati o’tkazildi .

Irrigsatsiya qurilishi tarixi 1928- yilga kelib , sug’oriladigan maydonlarning hajmi urushdan ilgari sug’oriladigan maydonlarning hajmiga tenglashdi, bu vaqtda sug’oriladigan paxta maydoni 588 ming ga ga yetkazildi . Bu 1913 – yildagi paxta maydoniga qaraganda 165 ming ga ko’p edi.

Irrigsatsiya qurilishi tarixi 1933- yilga kelib paxta ekiladigan maydon urushdan ilgairiga qaraganda ikki marta ko’paydi. Mavjud sug’orish sestimalrining texnik – taraqqiyoti uchun bo’lgan kurash keying yillarda ham davom ettirildi : Yangi kanallar, suv inshoatlari qurildi , botqoqliklarni o’zlashtirish uchun meliorativ ishlari olib borildi .

Katta Farg’ona kanali qurilishi O’zbekistonda 1939- yilda Farg’ona kalxozchilarining tashabbusi bilan suv uchun qisqa muddat ichida (45 kunda ) 270 km uzunlikdagi Katta Farg’ona kanali qazildi. natijada juda kata (17 mln kub metr) hajmdagi yer ishi bajarildi

Katta Farg’ona kanali qurilishi Bu kanal orqali 68 ming ga yangi yerlar sug’oriladiga n bo’ldi

O’zbekistondagi yirik irrigatsiya qurilishlari Bundan tashqari 1940-1941 yillarda O’zbekistonning barcha oblastlarida xalq tezkorlik usuli bilan yirik sug’orish kanallari qazildi . Toshkent kanali, Shimoliy Farg’ona kanali , Xorazmdagi Toshkent kanali, Qoraqolpog’istondagi Lenin nomli kanal va boshqalar shular jumlasidandir. Suv uchun bo’lgan ikki yillik kurashda O’zbekistonda faqat yirik irrigatsiya qurilishlarida 62 mln kub. Metr hajmdagi yer ishi bajarildi va suv inshoatlari uchun 153 ming kub. Metr beton yotqizildi

O’zbekistondagi yirik irrigatsiya qurilishlari 1941- yilda Fashistlar Germaniyasining Sovet Ittifoqiqa qarshi boshlagan xionona hujumi tufayli kata kanallar va inshoatlar quruliushi to’tatildi. Urush darida kolxozlarning don, poliz va boshqa ekinlar o’stiriladigan yerlardagi bo’sh joylarga suv chiqarish ishlari olib borildi. O’zbekistonda faqatbir yil ichida , yangi 1942 – yilda 242 ming ga yangi yer va don o’stiriladigan zarang yerlarga suv chiqarildi .

1950- yildan boshlab respublikada yangi sug’orish sestimasiga o’tildi, sug’oriladiga uchastkalar yiriklashtirildi, xo’jaliok ishlarining kompleks mexanizatsiyalashni joriy qilsh uchun doimiy sug’orish tarmoqlarining ortiqchasi tugatildi Markaziy Farg’onadagi yangi yerlarni sug’orish uchun katta Farg’ona kanali rekonstruksiya qilindi, Norin daryosida murakkab to’g’on qurilmoqda. farg’ona vodiysining 3 ta oblasti kolxozchilari Markaziy Farg’onadagi 173 ming ga quruq va bo’z yerlarni sug’orish ishlariga pul mablag’lar ajratildi

XULOSA Yurtimizda oldindan suv xo’jaligi inshoatlari va ulardan foydalanish ko’nikmalari mavjud bularga misol qilib yuqoridagi qurilishlarni keltirishimiz mumkin. Bundan xulosa qilib shuni aytishimiz mumkinki Irrigatsiya tizimi mamlakatimiz rivojida juda kata ahamiyat kasb etadi va biz uni rivojlantirishimiz uchun uning tarixini ham bilmog’imiz kerak

ADABIYOTLAR 1. O’zbekiston Irrigatsiyasi F. N, Najimov O’zbekiston SSR Davlat Nashriyoti Toshkent -1959 2. www.ziyonet.uz

Похожие

Irrigatsiya qurilishi tarixidan ocherklar 2

Grunt to’g’onlarini gidromexanizatsiya usulida qurilishi afzalliklari

Grunt to’g’onlarini gidromexanizatsiya usulida qurilishi afzalliklari 2

Irrigatsiya tizimlari gidrotexnik inshootlari qurilishida beton ishlarini tashkil qilish va bajarish xususiyatlari

Irrigatsiya tizimlari gidrotexnik inshootlari qurilishida beton ishlarini tashkil qilish va bajarish xususiyatlari 2