Маънавий кадриятлар ва уларнинг узаро муносабатлари - Основы культурологии - Презентации

Маънавий кадриятлар ва уларнинг узаро муносабатлари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

4296 KB

Маънавий Маънавий қадриятларнинг қадриятларнинг таркибий қисмларитаркибий қисмлари www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ҚАДРИЯТ ТУШИНЧАСИ НИМА?  Қадрият - табиий ва ижтимоий ҳаётда намоён бўладиган , одамлар томонидан қадрланадиган улар учун фойдали аҳамиятли , моддий – иқтисодий , маданий - маънавий мафкуравий , сиёсий ҳуқуқий , диний , миллий , ижтимоий омиллар йиғиндисидир . www.arxiv.uz

Маънавий қадриятларнинг таркибий қисмлари қўйидагилардан иборат :  1. Ахлоқий қадриятлар: ахлоқий билимлар малака ва кўникмалар, ахлоқ қоидалари ёрдамида ўқувчининг хулқ-атвори, хатти- ҳаракатларини бошқариш тизимидир. Ахлоқий маданият ўқувчининг кўп қиррали фаолияти давомида шаклланиб ва такомиллашиб боради. Ахлоқий маданият кўринишлари, қирралари, шакллари хилма-хил:  Инсонпарварлик, ҳалоллик, ташаббускорлик, меҳнатсеварлик;  Эрксеварлик, фаоллик, ижодкорлик, масъулиятлилик;  Саҳийлик, камтарлик поклик ва шу кабилар. www.arxiv.uz

 Ахлоқий қадриятда аҳлоқий одат, аҳлоқий билим, ахлоқий ишонч муҳим ўрин тутади. Демак:  - ахлоқий онг, ахлоқий одат, ахлоқий фаолият ўқувчи маънавий маданиятини шакллантиришнинг муҳим белгиларини ташкил этади.  - ахлоқий маданият ўқувчининг бутун ҳаёти ва фаолияти жараёнида ривожланади ва мазмунан бойиб, шаклланиб боради.  - ахлоқий маданият маънавий маданиятнинг бошқа таркибий қисмлари билан ўзаро алоқада ва ҳамкорликда ўқувчи фаолиятига доимий изчил, секин-аста сингдириб борилгандагина ижобий натижа беради. www.arxiv.uz

 2. Бадиий қадриятлар:  -халқ оғзаки ижоди (асотир, афсона, ривоят, эртак достон, мақол, матал, қўшиқ, латифа, лоф, халқ драмаси, аския,);  -халқ тасвирий ва амалий санъати (халқ яратган бадиий эстетик санъат намуналари, халқ театри, халқ мусиқий санъати);  -ижтимоий тарихий тараққиёт жараёнида пайдо бўлган, ривожланган, қадрият даражасига кутарилган анъаналар, урф-одатлар, расм-русумлар амалий фаолиятидаги илғор тажрибалар йиғиндисидан иборат. www.arxiv.uz

 Халқ оғзаки ижодининг маънавий қадриятларини тарғиб этишдаги таъсир кучи, унда халқнинг ўзлиги, миллий характер хусусиятларининг очиб берилиши билан характерланади ва уларда халқнинг ғоявий-сиёсий, ахлоқий, бадиий-эстетик, экологик, иқтисодий, диний, ақлий, жисмоний маданияти мазмуни, маънавий талаб ва эҳтиёжлари, орзу-умидлари, таълим- тарбия шакл, усул ва воситалари ўз ифодасини топган.  Халқ оғзаки ижоди намуналарида чуғур илмий асосланган бґлса-да, маънавий қадриятларнинг иккала гуруҳига мансуб барча қадриятларнинг пойдевори (инсонпарварлик, билимдонлик, меҳнатсеварлик, адолатпарварлик, катталарга ҳурмат, ростгўйлик, меҳмондўстлик ва бошқалар) ўз аксини топган. www.arxiv.uz

Маънавий қадриятлардан лавҳалар www.arxiv.uz

 Достон халқ маънавий қадриятларининг қоришиқ ҳолда мужассамлаштирилган халқ о ғ заки ижоди шаклларидан бири бўлиб, унда фольклор, мусиқа, театр, шеърият каби бадиий-эстетик қадриятлар бутунлаштирилган. Достонларда юксак инсоний фазилатлар бахшилар томонидан бадиҳагўйлик йули билан тингловчиларга етказилади, унинг ҳиссий таъсир кучи орқали шарқ халқларининг чатишиб кетган фалсафий, диний, ахлоқий қарашлари, урф-одатлари, турмуши бадиий тафаккур қилинади. Достонларнинг тарбиявий ва маърифий аҳамияти юксак гўзалликка, бахт-саодатга эришишнинг бирдан-бир йўли мақсад сари қатъий интилишдан, матонат, мардлик, қаҳрамонлик кўрсатишдан иборат. www.arxiv.uz

 2. Диний қадриятлар:  Дин сиёсат эмас, лекин маънавий ҳаётнинг таркибий қисмидир. Мустақиллигимизнинг маънавий заминини қарор топтиришда диний эътиқодлар ҳам маълум аҳамиятга эга эканлигини унутмаслик керак. Дин ижтимоий онг шаклларидан бири бўлиб, маданиятнинг намоён бўлиш шаклидир. Диний қадриятлар кґплаб миллатлар, элатлар,халқларга тааллуқли бўлган, уларни ғоявий жиҳатдан бирлаштирган диний талаблар, ғоялар, ривоятлар, амалий маросимлар, байрамлар мажмуасидан иборатдир. www.arxiv.uz

 Ислом дини мисолида куриб ўтадиган бўлсак, ер юзида 1 миллиарддан ортиқ кишининг ислом динига эътиқод қилишини, ислом ер юзидаги 120 давлатда тарқалганлигини, 30 дан ортиқ давлатда ислом давлат дини деб эълон қилинганлигини ва бу барча кишиларнинг дин асослари (аркон иддин) деб ҳисобланган Имом, ислом ва Эҳсон талаблари асосидаги бирлигини кґришимиз мумкин. Имом талаблари 7та ақидани, Ислом талаблари 5 та амалий маросим талабларини, Эҳсон-сидқидилдан ақидаларга ишониш ва маросимларни адо этишни ташкил қилади. www.arxiv.uz

 Диний маданиятнинг замирида шарқ халқлари каломи, яъни эътиқод илми тафсир ёки Қуръони Карим шарҳи; ҳадис-ахлоқ, тарих, дунёвий билимларни эгаллаш ётади. Инсон эътиқоди билан тирик, эътиқоди билан азиз ва мукаррамдир. Демак, диний қадриятлар :  -имон, эътиқод каби ички қурилиш қоидалари, маънавий маданиятнинг муҳим таркибий элементидир. Диний ахлоқ меъёрининг негизида миллий ва умуминсоний ахлоқ қоидалари мужассам этилган бўлиб, маълум тарихий даврда шу давр талаби асосида сайқалланиб боради.  Демак, иймон, эътиқод, бировга яхшилик қилиш, билим олиш, камбағалларга, етим-есирга ёрдам бериш, виждонлилик, сабр, поклик, саҳоват, ҳалоллик, инсонийлик каби қадриятлар асосида тарғиб этилади. www.arxiv.uz

 4 . Миллий қадриятлар  Миллий қадриятлар алоҳида олинган халқ, миллат ва элатларнинг ўз тарихий тараққиёти давомида яратадиган барча моддий ва маънавий бойликлар, урф-одатлари, маросимлари, байрамлари ва миллатларнинг ўзлигини белгилайдиган бошқа ўзига хос томонлари йиғиндисидан иборатдир. Бу ўзига хослик моддий, маънавий, ижтимоий, оилавий ҳаёт, турмуш тарзида намоён бўлади.  Бундан ташқари, халқ амалий санъати, халқ ўйинлари, расм-русумлари, урф-одатлари, маросимлари миллий қадриятларга киради. www.arxiv.uz

Миллий қадриятларимиздан лавҳалар www.arxiv.uz

 Булардан бошқа қўйидаги қадриятлар ҳақида гапириш мумкин:  5. Табиий қадриятлар (ер-сув, ҳаво, ер ости ва усти бойликлари).  6. Ижтимоий қадриятлар (оила, миллат, синф ва ҳоказо).  7. Моддий қадриятлар  8. Маънавий қадриятлар  9. Умуминсоний қадриятлар  10.Оилавий қадриятлар  11. Шахсий қадриятлар www.arxiv.uz

Маънавий қадриятлар www.arxiv.uz

E’TIBORLARINGIZ UCHUN RAXMAT SamDAQI 2015 yil www.arxiv.uz

Похожие

Глобаллашув ва маънавий таҳдидлар

Ўзбекистонда давлат ва дин муносабатлари

Жамият маънавий юксалишида ислом

Ўқувчиларнинг маънавий дунёқарашига салбий таъсирлар

Диний экстремизм ғоялари ва уларнинг жамиятимиз учун хавфи