Respublika ishlab chiqarish korxonalari chiqindilari va ularning ekologik muhitga ta’siri - Химия - Презентации

Respublika ishlab chiqarish korxonalari chiqindilari va ularning ekologik muhitga ta’siri

Загружено в:

27.02.2025

Скачано:

0

Размер:

166.205078125 KB

Respublika ishlab chiqarish korxonalari chiqindilari va ularning ekologik muhitga ta’siri

 Inson,qolaversa barcha jonivorlar olami yashayotgan atrof muhit tabiiy hodisalar, jumladan, vulqonlar, zilzila, metioritlar, to’fon, dovul, qurg’oqchilik shuningdek bevosita inson faoliyatlari natijasida ifloslanishi kuzatiladi. Atrof muhitning ifloslanishi kimyoviy moddalar ishtirokida kuzatiladi. Ularni biz asosan 2 ta katta guruhga bo’lamiz : atrof muhitni ifloslantiruvchi kimyoviy moddalar va kimyo sanoati korxonalari tomonidan ishlab chiqariladigan kimyoviy preparatlar.  Hozirga qadar yer qaridan 100 mlrd tonnadan ortiq ko’mir, neft, torf kabilar qazib olingan. Ularning yoqilg’i sifatida ishlatilishi natijasida 3.8 mlrd tonna kul, chang atmosferaga tarqalgan.

 Atrof-muhitga 7 mlrd tonnaga yaqin tushadigan sanoat korxona chiqindilari asosan:uglerod oksidlari, oltingugurt oksidlari, H 2 S, azot oksidlari, ammiak, vodorod ftorid, og’ir metallar(Fe, Pb, Ni va boshq.)  Atrof muhitga sanoat korxonalari chiqindilarining ta’siri bo’yicha miqdori:energetika(31%), avtomabilsozlik(24%), qora metallurgiya(14%), qurulish materiallari sanoati(11%), rangli metallurgiya(7%), neftni qayta ishlash(5%), kimyo sanoati(4%) va qolganlari boshqa tarmoqlarga to’g’ri keladi.  Hozirgi kunga kelib respublikamiz sanoat korxonalari tomonidan atmosferaga 2000 ga yaqin ifloslantiruvchi moddalardan 2.5 mln tonna, 1500 ga yaqin ingradientlardan 170 mln metr kub ifloslangan oqava suv va tuproqqa 50 ga yaqin kimyoviy moddalar va 150 ga yaqin peptisidlardan sanoat, maishiy chiqindi va kimyoviy moddalar miqdori 289 mln tonnage yetdi.

 Mutaxassislarning fikricha, barcha korxonalar orasida eng ko’p ifloslanish qora va rangli metallurgiya zavodlariga to’g’ri keladi. Ularning faoliyati natijasida zararli moddalarning chiqindilari havoga kiradi. Metallurgiya korxonalari suv omborlariga ko’p miqdorda oqava suv chiqaradi. Zavodlarga atrof muhitning ta’sirini kamaytirish uchun ularga tozalash inshootlari kerak. Eskilarini yangilari bilan almashtirish, ulardan to’liq foydalanish kerak.

 Kimyoviy sanoatning ifloslanishi: Kimyo korxonalari nomidan ko’rinib turibtiki, atrof muhitga bevosita zarar yetkazadi. Jarayonda kauchuk, turli kislotalar, bo’yoqlar, polimerlar va boshqa moddalar ishlatiladi. Ular atmosferaga chiqariladigan va suv bilan yuvilgan zararli elementlarni chiqaradilar. Ba’zi kimyoviy moddalar va materiallarni ishlab chiqarishda nafaqat sintetik balki tabiy resurslar ham qo’llaniladi. O’zaro ta’sirlashganda tabiiy tabiatning homashyolari boshqa moddalar bilan ifloslangan. Kimyo va neft korxonalarida atrof-muhitga quyidagi moddalar kiradi: 1.azot oksidi 2.karbonat angidirid 3.oltingugurt dioksid Yer usti suvlari formaldegidlar va fenollar, metanol va turli og’ir metallar, xloridlar va azot, benzol va vodorod sulfidi bilan ifloslangan

Havo ifloslanishi oqibatida har yili besh yarim million kishi vafot etadi

 Texnalogik kelib chiqish changlari, shu jumladan oziq-ovqat maxsulotlarining changlari kimyoviy tarkibi bo’yicha xilma-xildir: zarrachalar qirralarining shakli va tabiati, hajmi, zichlik va boshqalar.  Gigienistlarning fikricha, 5 mikrongacha bo’lgan zarralar o’pka alveolalariga kirib borishi mumkun, 5-10 mikronli zarralar asosan yuqori nafas yo’llarida saqlanadi, kattaroq zarralar o’pkaga kirmaydi. Bunday zarralar ancha tez joylashadi.  O’tkit qirrali changlar qavati shilliq qavati shikastlaydi. Ayniqsa metall, kvarts, shisha changlari havflidir. Changli havo bilan nafas olish pnevmokoniozga olib keladi. Erkin kremniy dioksidini o’z ichiga olgan changlar ayniqsa havflidur. Paxtalar changi esa surunkali bronxitni keltirib chiqaradi. Chang ko’tish organiga ta’siri kon’yunktivitni, terida-dermatitni keltirib chiqaradi.  Bu shart-sharoitlarni hisobga olgan holda, turli sanoat korxonalarturli xil emissiya taqsimot radiusiga ega: metallurgiya-5 kmdan uzoq, mashinasozlik-5 km gacha, oziq ovqat va yengil sanoat korxonalari – 1-2 km.

Atrof – muhitni asrash uchun qilinayotgan ishlar:

 O’zbekistonda davlat ekalogik ekspertizasini o’tkazish 1997 yili joriy etilgan. Dastlab O’zbekiston Respublikasining “Tabiatni muhofaza qilish to’g’risida”gi Qonun huquqiy asos bo’lgan bo’lsa 2000 yil 25 mayda “Ekalogik ekspertiza to’g’risida”gi Qonun qabul qilindi.  O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ekalogiya va atrof muhitni muhofaza qilish sohasida davlat boshqaruvi tizimini takomillashtirish bo’yicha qo’shimcha chora-tadbirlar” 2018 yil 3 oktabrdagi qaroriga muvofiq Davlat ekalogiya qo’mitasi, Qoraqalpog’iston RespublikasiEkalogiya va atrof muhitni muhofaza qilish qo’mitasi, Viloyatlar va Toshkent shahar ekalogiya va atrof muhitni muhofaza qilish boshqarmalari tarkibida davlat ekalogik ekspertizasini o’tkazish bo’yicha”Davlat ekalogik ekspertizasi markazi” davlat unitary korxonalari ta’sis etilgan.

5-iyun Jahon atrof-muhitni muhofaza qilish kuni

Похожие

Elektrokimyoviy ishlab chiqarish

Po'lat ishlab chiqarish

Ekstraktlar ishlab chiqarish texnologiyasi

Lizin ishlab chiqarish texnologiyasi

Biogaz ishlab chiqarish texnologiyasi